Κρανίδι Αργολίδας (original) (raw)

Κρανίδι

Το Κρανίδι είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Ερμιονίδας. Για πρώτη φορά αναφέρεται το 1530. Επί Τουρκοκρατίας, ήταν γνωστό ως «Κάτω Ναχαγιέ», που σημαίνει Κάτω Επαρχία. Σύμφωνα με μια εκδοχή το σύγχρονο όνομά του προέρχεται από το κραναός = τραχύς. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή το όνομα οφείλεται σε παραφθορά της λέξης κορωνίδα, το όνομα παραπλήσιας νησίδας απέναντι από το χωριό Κοιλάδα. Ο πληθυσμός του είναι 4.006 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Απέχει περίπου 65 χλμ. από το Ναύπλιο. Είναι γνωστό για το ελαιόλαδο το οποίο έχει αναγνωριστεί ως ΠΟΠ (προστατευόμενη ονομασία προέλευσης).

Κρανίδι

Το Κρανίδι είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στους λόφους της Αγίας Άννας και της Μπαρδούνιας με προσανατολισμό βορειοδυτικό. Δυτικά και ανατολικά από την πόλη η περιοχή χαρακτηρίζεται πετρώδης με χαμηλή βλάστηση ενώ στη νοτιοανατολική μεριά υπάρχει το πευκόδασος της Κορακιάς. Βόρεια βρίσκεται το βουνό του Προφήτη Ηλία ενώ βορειοδυτικά ο όρμος της Κοιλάδας με το ομώνυμο παραδοσιακό χωριό και το προϊστορικό σπήλαιο Φράγχθι σε απόσταση 6 χλμ. Ανατολικά σε απόσταση 10 χλμ. βρίσκεται η Ερμιόνη και νότια σε απόσταση 7 χλμ. το Πόρτο Χέλι. Το Σπήλαιο Φράγχθι , όπως φάνηκε από ανασκαφές, κατοικήθηκε από την παλαιολιθική ήδη εποχή (30.000 π.χ.) από ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν πέτρινα ή οστέινα εργαλεία, ήταν κυνηγοί, ήξεραν να ψαρεύουν και έθαβαν τους νεκρούς τους.

Οι κάτοικοι μέχρι τον πόλεμο του 1940, ήταν γεωργοί, λίγοι κτηνοτρόφοι και πολλοί ναυτικοί. Σήμερα οι γεωργοί έχουν λιγοστέψει πολύ. Άλλοι ασχολούνται με διάφορες βιοτεχνίες, αρκετοί ταξιδεύουν με καράβια, και πολλοί ασχολούνται με τον τουρισμό.

Στο Κρανίδι και στα γύρω χωριά μιλούσαν τα αρβανίτικα, με πολλές ελληνικές λέξεις. Η γλώσσα όμως αυτή σιγά σιγά εγκαταλείφθηκε, σήμερα την μιλούν μόνο οι γεροντότεροι, ενώ οι νέοι απλώς την καταλαβαίνουν. Η περιοχή ήταν κατοικημένη από τ’ αρχαία χρόνια. Πόλεις που αναφέρονται στην ιστορία, ήσαν ο Μάσης, η Ερμιόνη και η Αλίκη.

Κρανίδι

Ο Αντώνης Μηλιαράκης, το 1868, στο βιβλίο του «Γεωγραφία Πολιτική Νέα και Αρχαία του Νομού Αργολίδος και Κορινθίας», σημειώνει: «Ο δήμος ούτος κατέχει πάσαν την μεσημβρινοδυτικήν χερσόνησον της Ερμιονίδος, έχων προς Β τον δήμον Διδύμων, προς Δ την θάλασσαν του Αργολικού κόλπου, προς Μ την του Μυρτώου πελάγους και προς Α του Σαρωνικού κόλπου και τον δήμον Ερμιόνης».

Σημειώνει επίσης πως το Κρανίδι ορίστηκε πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου που περιλάβαινε το Χέλι, την Κοιλάδα και τους Φούρνους, στα 1841. Στη συνέχεια προβαίνει στην περιγραφή της πόλης των ημερών του:

«Κρανίδιον, πόλις έχουσα κατοίκους 5.628 και οικίας 1.600. Κείται εν μέσω περίπου της ομωνύμου χερσονήσου, εις ύψος 191 μέ­τρων, έχον ΒΒΑ του υψηλόν βουνόν του Προφήτου Ηλιου, ύψους 340 μέτρων, και προς Μ τον λόφον της Αγίας Άννης, ύψους 209 μέτρων. Αι οικίαι της πόλεως καταλαμβάνουσι τας βορείας κατωφέρειας υπερκειμένου υψώματος εκτεινόμεναι εκατέρωθεν αμφιθεατρικώς. Εν τη θέσει ταύτη της πόλεως υπήρχον, κατά τας παραδόσεις των κατοίκων, χωρίδια ή συνοικίαι κεχωρισμέναι, μη οραταί από θαλάσσης ο Αϊ Γιάννης, η Μιλίνδρα, εξ ης και επώνυμον κρανιδιωτικόν Μιλινδριώται, αι Μπίαι και τα Βίλια, διαχωριζόμενα υπό ρεύματος, του διαχωρίζοντος νυν την πόλιν, καλουμένου Γραμματικού. Όλα δε συν τω χρόνω ηνώθησαν και απετέλεσαν το σημερινόν Κρανίδι».

Το Κρανίδι πρωτοαναφέρεται σε χρυσόβουλο[1] του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου (1259-1332) το οποίο δωρήθηκε στον Θεόδωρο Νομικόπουλο για τις υπηρεσίες του απέναντι στον Αυτοκράτορα. Το Κρανίδι αναφέρεται ως πατρογονικό χωρίο και ανήκε στη χώρα του Δαμαλά.

Δεύτερη επίσημη αναφορά υπάρχει το 1530 μ.Χ.[2] ενώ λάμβανε χώρα η εποίκηση του από αλβανόφωνους πληθυσμούς (Αρβανίτες). Αυτοί μετακινούνταν στις νότιες περιοχές για να προστατευτούν από τους Τούρκους αλλά και για να εξασφαλίσουν βοσκοτόπια για κτηνοτροφία και γη για καλλιέργεια. Εκεί αναμίχθηκαν και αφομοιώθηκαν χωρίς προβλήματα με το τοπικό στοιχείο και από αυτή τη ζύμωση προέκυψε το Αρβανίτικο γλωσσικό ιδίωμα που μιλιέται μέχρι και στις μέρες μας.

Κατά την παράδοση,[3] στην περιοχή υπήρχαν τέσσερις οικισμοί προστατευμένοι από τη θάλασσα, λόγω του φόβου των πειρατών. Ο Άη Γιάννης, η Μιλίνδρα, τα Βίλια και οι Μπιές οι οποίοι και αποτέλεσαν τα κύτταρα για την πόλη του Κρανιδίου. Ο οικισμός του Άη Γιάννη αποτέλεσε το κέντρο όπου γύρω του άρχισε να συγκροτείται η πόλη και τοποθετείται στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου .

Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου

Ο σημερινός Ναός κτίστηκε το 1852 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Ιάκωβο Σεμπαστίνο αντικαθιστώντας το παλαιότερο βυζαντινό εκκλησάκι που είχε προσφέρει και το όνομα του στον οικισμό.

Ο οικισμός της Μιλίνδρας βρίσκεται στα βόρεια της πόλης και στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία (300μ. υψόμετρο) και ανήκει στην ευρύτερη περιοχή του ναού του Απόλλωνα όπως καθορίζεται από τον Παυσανία. Δυο εκκλησάκια σημειώνουν τη παρουσία τους εκεί, του Αγίου Αντρέα και των Αγίων Αναργύρων καθώς και το αρχαίο Πηγάδι της Μιλίντρας ή Πλατύ Πηγάδι με το τετράγωνο σχήμα του και τους επιβλητικούς ογκόλιθους που το περιβάλλουν, χαρακτηριστικό των αρχαίων πηγαδιών της Ερμιονίδας.

Τα Βίλια βρίσκονται στα δυτικά του Κρανιδίου εκεί που σήμερα βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα. Οι Μπιές βρίσκονται ανατολικά του Κρανιδίου και συνορεύουν με τη θέση Δισκούρια της Ερμιόνης. Το όνομα τους πιθανόν το οφείλουν στην οικογένεια των πρώτων οικιστών. Επίσης στην περιοχή παρατηρείται αρχαίο πηγάδι αλλά μεταγενέστερο από τα προηγούμενα.

Το Κρανίδι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821. Πολλοί Κρανιδιώτες, έλαβαν μέρος με επικεφαλής τον Παπά Αρσένη Κρέστα. Κατά την περίοδο 1823 – 1824 υπήρξε η έδρα της κυβέρνησης και του εκτελεστικού. Επίσης το Κρανίδι είναι η γενέτειρα του Εμμανουήλ Ρέπουλη, στενού συνεργάτη και αντιπρόεδρου της Κυβέρνησης Βενιζέλου.

Στο Κρανίδι τα μοναστήρια και εκκλησίες είναι κατάσπαρτες. Το μοναστήρι της Παναγίας της Παντανάσης, το μοναστήρι της Αγίας Άννας, που χρονολογείται στα μέσα του 13ου αιώνα και είναι χτισμένο σε πευκόφυτο λόφο, το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας με πλούσια αγιογραφία στο εσωτερικό του, ο ναός του Αγίου Γεωργίου και η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου – σημερινή Μητρόπολη του Κρανιδίου όπου πρόσφατα ήρθε στη επιφάνεια εικόνα του Εμμανουήλ Τζάνε, με χρονολογία το 1646 μ.Χ.[4] και φυλάσσεται στον Ναό.

Λαογραφικό Μουσείο

Στην πρωτεύουσα της Ερμιονίδας αξιοσημείωτη είναι και η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών. Οι πελεκητές πέτρες, τα περίτεχνα μπαλκόνια, οι φεγγίτες πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα, οι στέγες του παραδοσιακού βυζαντινού τύπου, τα γωνιασμένα κεραμίδια στο ρόλο των ακροκεράμων και οι μάντρες οι οποίες κυριολεκτικά οχύρωναν το σπίτι, δίνουν ένα υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα. Ακόμη λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο το οποίο φιλοξενεί, σκεύη μαγειρικής, εικόνες, έπιπλα, ρόκες γνεσίματος, αργαλειό, ενδύματα, κεντήματα, υφαντά και άλλα αντικείμενα λαϊκής τέχνης.

Υποσημειώσεις

[1] F. Dοlger, 1961, «Ein Chrysobull des kaisers Andronikos II. Fur Theodore Nomikopoulos aus dem jahre 1288», p. 192-193.

[2] Κ. Ν. Σαθά, «Μνημεία Ελληνικής ιστορίας = Documents inédits relatifs à l’histoire de la Grèce au Moyen Âge publiés sous les auspices de la Chambre des députés de Grèce», τομ. 6, σ. 253, Παρίσι, 1880 -1890.

[3] Γιόνα Μικε Παϊδούση-Παπαντωνίου, 1996, «Η Ερμιονίδα ανά τους Αιώνες».

[4] Δελτίο Τύπου Υπουργείου Πολιτισμού 28/02/2007.

Πηγές