Franklinia (original) (raw)
Franklinie americká (Franklinia alatamaha) je jediný zástupce rodu franklinie. Pochází z jihovýchodu USA, dnes je však známa jen z kultury a ve volné přírodě vyhynula. Vzácně se pěstuje jako okrasná rostlina.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Franklinie americká (Franklinia alatamaha) je jediný zástupce rodu franklinie. Pochází z jihovýchodu USA, dnes je však známa jen z kultury a ve volné přírodě vyhynula. Vzácně se pěstuje jako okrasná rostlina. (cs) فرانكلينيا هو نبات أصنوفة أحادية الطراز من فصيلة الشاي.موطن النبتة الأصلي في ولاية جورجيا جنوب شرق الولايات المتحدة وهي حالياً منقرضة في البرية منذ القرن ال19. (ar) Die Franklinie (Franklinia alatamaha), auch Franklinbaum genannt, ist die einzige Art der monotypischen Gattung Franklinia innerhalb der Familie der Teestrauchgewächse (Theaceae). Als Synonyme findet man: Franklinia alatama Raf., Gordonia franklinii L'Hér., Gordonia pubescens L'Hér. oder Gordonia alatamaha (Marshall) Sarg. Benannt wurde die Art nach dem Fluss Altamaha River im Süden der USA. Sie ist heute in freier Wildbahn ausgestorben. (de) Franklinia es un género monotípico en la familia Theaceae. La única especie de este género es el árbol de flor, Franklinia alatamaha, comúnmente llamado el árbol de Franklin, nativo del valle del río Altamaha en Georgia en el sureste de EE. UU.. Desde 1803 se encuentra extinto en la naturaleza, sin embargo sobrevive como árbol ornamental cultivado. Algunos botánicos incluyen a Franklinia dentro del estrechamente relacionado género Gordonia. Las especies de Gordonia difieren en que tienen follaje siempre verde y flores con unos tallos largos. (es) Franklinia is a monotypic genus in the tea family, Theaceae. The sole species in this genus is a flowering tree, Franklinia alatamaha, commonly called the Franklin tree, and native to the Altamaha River valley in Georgia in the southeastern United States. It has been extinct in the wild since the early 19th century, but survives as a cultivated ornamental tree. In the past, some botanists have included Franklinia within the related genus Gordonia. The southeastern North American species Gordonia lasianthus differs in having evergreen foliage, flowers with longer stems, winged seeds, and conical seed capsules. (Franklinia was often known as Gordonia pubescens until the middle of the 20th century.) Franklinia is now thought to be closer in relation to the Asian genus Schima. Recent DNA studies and examinations of floral ontogeny in the Theaceae place Franklinia together with Gordonia and Schima in a subtribe. Hybrid crosses have been produced between Franklinia alatamaha and Gordonia lasianthus, and between Franklinia alatamaha and Schima argentea. (en) Franklinia alatamaha est une espèce de plantes de la famille des Theaceae. Elle est l'unique espèce du genre Franklinia. Cette espèce éteinte à l'état sauvage vivait en Géorgie aux États-Unis. (fr) Franklinia alatamaha is een plant uit de familie Theaceae. De soort behoort als enige tot het geslacht Franklinia, een zogeheten monotypisch geslacht dat is vernoemd naar Benjamin Franklin. De plant is in 1765 ontdekt door de Amerikaanse botanici en William Bartram (vader en zoon) langs de rivier de in de Amerikaanse staat Georgia. In 1776 verzamelde William zaden om de plant te kunnen kweken in hun tuin in Philadelphia (Pennsylvania), de latere Bartram's Garden. In 1803 werd de plant door de Engelse kweker John Lyon voor het laatst in het wild waargenomen, waarna hij als in het wild uitgestorven werd beschouwd. Alle planten die in cultuur worden gehouden, stammen af van de planten die werden opgekweekt door de Bartrams. De John Bartram Association, een organisatie verbonden aan Bartram's Garden, registreert de plaatsen waar Franklinia altamaha wordt gekweekt. Tot nu toe zijn meer dan 2000 exemplaren geregistreerd, waaronder zes planten in België. In Nederland zijn er anno 2009 nog geen exemplaren geregistreerd. Het is een bladverliezende, tot 9 m hoge boom met een afgeronde, tot 5 m brede kroon of een struik met meerdere stammen met een gegroefde, grijze schors. De afwisselend geplaatste bladeren zijn smal, langwerpig-lancetvormig, getand, tot 20 cm lang en aan de bovenzijde glanzend donkergroen van kleur. In de herfst verkleuren de bladeren voordat ze afvallen naar diverse tinten oranje, rood en paars. De plant bloeit van de late zomer tot de vroege herfst. De bloemen lijken op die van Camellia, zijn tot 8 cm breed, komvormig en zoetgeurend. Ze bestaan uit vijf witte kroonbladeren en een centrum van helder gele meeldraden die de witte stamper omgeven. De vruchten zijn bolvormige, 1,5-2,5 cm grote, houtige doosvruchten. De plant groeit goed in goed gedraineerde, voedselrijke, zure grond. De plant kan niet overleven op kleigrond. Hij kan vermeerderd worden door zaaien en stekken. * Bladeren * Close-up van bladeren * Stam (nl) Franklinträd (Franklinia) är ett monotypiskt släkte i familjen teväxter. Den enda arten, franklinträdet (F. alatamaha) finns ej länge vildväxande utan är utrotad i naturen. Alla nu kända exemplar härstammar troligen från ett enda träd som växte i botanikerna John och William Bartrams trädgård i slutet av 1700-talet. De båda botanisterna upptäckte arten 1765, då de hittade ett litet bestånd av träd utmed floden i delstaten Georgia, USA. Inom några årtionden var alla träden bortröjda och trots åtskilliga försök har trädet aldrig återfunnits. Franklinträdet är en lövfällande buske eller litet träd, vanligen lägre än sex meter högt. Bladen är strödda, enkla, till 15 cm långa och har en orange höstfärg. Blommorna är doftande, vita, 7,5 cm i diameter, något skålformade och med orange ståndare. Frukten är en liten rund kapsel. Blomningstiden infaller under sensommaren. Släktnamnet hedrar Benjamin Franklin som var god vän med Bartram-botanisterna. Artepitetet är namnet på floden med gammal stavning. (sv) Franklinia amerykańska (Franklinia alatamaha Marshall) – gatunek z rodziny herbatowatych (Theaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Franklinia W. Bartram ex H. Marshall, 1785. Gatunek odkryty został w 1765 przez amerykańskich botaników – i Williama Bartramów. Jedyne miejsce, gdzie niewielka liczba krzewów tej rośliny rosła w naturze, znajdowało się nad w pobliżu w stanie Georgia. Odkrywcy pozyskali nasiona i sadzonki tego „osobliwego krzewu” i uprawiali go w ogrodzie w Filadelfii, gdzie mieszkali. Część nasion wysłali także do Londynu do Johna Fothergilla. Roślina została opisana jako zupełnie nowy gatunek i rodzaj w 1787. Niedługo później widziana była na pierwotnym stanowisku po raz ostatni – w 1803 roku. Jedyna znana w naturze populacja zniszczona została według niektórych źródeł z powodu rozrastania się plantacji bawełny, powodzi i pożarów, według innych z powodu nadmiernego pozyskania roślin ze względu na zapotrzebowanie z ogrodów europejskich. Gatunek uznany został za wymarły w stanie dzikim. W uprawie pozostają rośliny znajdujące się i rozpowszechniane, głównie w amerykańskich, ale też europejskich i nowozelandzkich arboretach i ogrodach botanicznych w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego. Na przełomie XX i XXI wieku w uprawie znajdowało się ok. 2 tys. roślin tego gatunku. W Polsce obecne są między innymi w arboretum w Glinnej oraz w . Nazwa rodzajowa nadana została dla upamiętnienia Benjamina Franklina, który był przyjacielem odkrywców. (pl) Франклиния алатамаха (лат. Franklinia alatamaha) — вид растений из монотипного рода Франклиния семейства Чайные (Theaceae). (ru) Franklinia é um monotípico género botânico pertencente à família Theaceae... (pt) 洋木荷属（学名：Franklinia）也称富兰克林木属，为山茶科的一个属。 (zh) Франклінія (Franklinia) — монотипний рід родини чайні (Theaceae), що складається з одного виду Franklinia alatamaha. (uk) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Franklinia_alatamaha.jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://www.bartramsgarden.org/specimen/franklinia/ https://www.georgiaencyclopedia.org/articles/geography-environment/franklin-tree-franklinia-alatamaha/ http://arnoldia.arboretum.harvard.edu/pdf/articles/1957-17--some-cultivated-relatives-of-the-camellia.pdf https://plants.usda.gov/home/plantProfile%3Fsymbol=FRAL http://www.treetrail.net/franklinia.html https://web.archive.org/web/20070920183959/http:/www.bartramsgarden.org/misc/pdf/arnoldia_article.pdf |
| dbo:wikiPageID | 1230153 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 15341 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1116533571 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Theaceae dbr:Ontogeny dbr:Bartram's_Garden dbr:Benjamin_Franklin dbr:Botanist dbr:Dehiscence_(botany) dbc:Theaceae dbr:Honeysuckle dbr:Humphry_Marshall dbr:Hybrid_(biology) dbr:Charles_Louis_L'Héritier_de_Brutelle dbr:United_States dbr:Deciduous dbr:Capsule_(botany) dbr:Seed dbr:Constantine_Samuel_Rafinesque dbr:Fungus dbr:Georgia_(U.S._state) dbr:William_Bartram dbr:Monotypic_taxon dbr:Altamaha_River dbc:Endemic_flora_of_Georgia_(U.S._state) dbr:Bartram's_Travels dbr:Capsule_(fruit) dbr:Disease dbr:Gordonia_(plant) dbr:Gordonia_lasianthus dbr:Tree dbr:Cotton dbc:Benjamin_Franklin dbc:Endemic_flora_of_the_United_States dbc:Monotypic_Ericales_genera dbc:Plants_extinct_in_the_wild dbc:Trees_of_the_Southeastern_United_States dbr:John_Bartram dbr:Transplanting dbr:Tribe_(biology) dbr:Philadelphia dbr:Camellia dbr:Camellia_amplexicaulis dbr:Camellia_sinensis dbr:Zygote dbr:Extinct_in_the_wild dbr:Point_Coupee,_Louisiana dbr:Evergreen dbr:Phytophthora_cinnamomi dbr:Schima dbr:File:William_Bartram01.jpg dbr:Altamaha_Wildlife_Management_Area |
| dbp:authority | W.Bartram ex Marshall (en) |
| dbp:genus | Franklinia (en) |
| dbp:imageCaption | Flower and leaves in autumn (en) |
| dbp:parentAuthority | W.Bartram ex Marshall (en) |
| dbp:rangeMap | Franklinia alatamaha range map.png (en) |
| dbp:rangeMapCaption | Natural range (en) |
| dbp:species | alatamaha (en) |
| dbp:status | EW (en) |
| dbp:statusSystem | IUCN3.1 (en) |
| dbp:synonyms | * Franklinia alatama (Raf.) * Gordonia franklinii (L'Hér.) * Gordonia pubescens (L'Hér.) (en) |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Commons_category dbt:Convert dbt:Doi dbt:Reflist dbt:Short_description dbt:Speciesbox dbt:Taxonbar dbt:Wikispecies |
| dcterms:subject | dbc:Theaceae dbc:Endemic_flora_of_Georgia_(U.S._state) dbc:Benjamin_Franklin dbc:Endemic_flora_of_the_United_States dbc:Monotypic_Ericales_genera dbc:Plants_extinct_in_the_wild dbc:Trees_of_the_Southeastern_United_States |
| rdf:type | yago:WikicatTreesOfGeorgia(U.S.State) yago:WikicatTreesOfTheUnitedStates yago:LivingThing100004258 yago:Object100002684 yago:Organism100004475 yago:PhysicalEntity100001930 yago:Plant100017222 yago:WoodyPlant113103136 yago:Tree113104059 yago:VascularPlant113083586 yago:Whole100003553 yago:WikicatPlantsDescribedIn1785 yago:WikicatPlantsWithDehiscentFruit umbel-rc:BiologicalLivingObject umbel-rc:EukaryoticCell umbel-rc:Plant |
| rdfs:comment | Franklinie americká (Franklinia alatamaha) je jediný zástupce rodu franklinie. Pochází z jihovýchodu USA, dnes je však známa jen z kultury a ve volné přírodě vyhynula. Vzácně se pěstuje jako okrasná rostlina. (cs) فرانكلينيا هو نبات أصنوفة أحادية الطراز من فصيلة الشاي.موطن النبتة الأصلي في ولاية جورجيا جنوب شرق الولايات المتحدة وهي حالياً منقرضة في البرية منذ القرن ال19. (ar) Die Franklinie (Franklinia alatamaha), auch Franklinbaum genannt, ist die einzige Art der monotypischen Gattung Franklinia innerhalb der Familie der Teestrauchgewächse (Theaceae). Als Synonyme findet man: Franklinia alatama Raf., Gordonia franklinii L'Hér., Gordonia pubescens L'Hér. oder Gordonia alatamaha (Marshall) Sarg. Benannt wurde die Art nach dem Fluss Altamaha River im Süden der USA. Sie ist heute in freier Wildbahn ausgestorben. (de) Franklinia es un género monotípico en la familia Theaceae. La única especie de este género es el árbol de flor, Franklinia alatamaha, comúnmente llamado el árbol de Franklin, nativo del valle del río Altamaha en Georgia en el sureste de EE. UU.. Desde 1803 se encuentra extinto en la naturaleza, sin embargo sobrevive como árbol ornamental cultivado. Algunos botánicos incluyen a Franklinia dentro del estrechamente relacionado género Gordonia. Las especies de Gordonia difieren en que tienen follaje siempre verde y flores con unos tallos largos. (es) Franklinia alatamaha est une espèce de plantes de la famille des Theaceae. Elle est l'unique espèce du genre Franklinia. Cette espèce éteinte à l'état sauvage vivait en Géorgie aux États-Unis. (fr) Франклиния алатамаха (лат. Franklinia alatamaha) — вид растений из монотипного рода Франклиния семейства Чайные (Theaceae). (ru) Franklinia é um monotípico género botânico pertencente à família Theaceae... (pt) 洋木荷属（学名：Franklinia）也称富兰克林木属，为山茶科的一个属。 (zh) Франклінія (Franklinia) — монотипний рід родини чайні (Theaceae), що складається з одного виду Franklinia alatamaha. (uk) Franklinia is a monotypic genus in the tea family, Theaceae. The sole species in this genus is a flowering tree, Franklinia alatamaha, commonly called the Franklin tree, and native to the Altamaha River valley in Georgia in the southeastern United States. It has been extinct in the wild since the early 19th century, but survives as a cultivated ornamental tree. (en) Franklinia alatamaha is een plant uit de familie Theaceae. De soort behoort als enige tot het geslacht Franklinia, een zogeheten monotypisch geslacht dat is vernoemd naar Benjamin Franklin. De plant is in 1765 ontdekt door de Amerikaanse botanici en William Bartram (vader en zoon) langs de rivier de in de Amerikaanse staat Georgia. In 1776 verzamelde William zaden om de plant te kunnen kweken in hun tuin in Philadelphia (Pennsylvania), de latere Bartram's Garden. * Bladeren * Close-up van bladeren * Stam (nl) Franklinia amerykańska (Franklinia alatamaha Marshall) – gatunek z rodziny herbatowatych (Theaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Franklinia W. Bartram ex H. Marshall, 1785. Gatunek odkryty został w 1765 przez amerykańskich botaników – i Williama Bartramów. Jedyne miejsce, gdzie niewielka liczba krzewów tej rośliny rosła w naturze, znajdowało się nad w pobliżu w stanie Georgia. Odkrywcy pozyskali nasiona i sadzonki tego „osobliwego krzewu” i uprawiali go w ogrodzie w Filadelfii, gdzie mieszkali. Część nasion wysłali także do Londynu do Johna Fothergilla. Roślina została opisana jako zupełnie nowy gatunek i rodzaj w 1787. Niedługo później widziana była na pierwotnym stanowisku po raz ostatni – w 1803 roku. Jedyna znana w naturze populacja zniszczona została według niektórych źródeł z po (pl) Franklinträd (Franklinia) är ett monotypiskt släkte i familjen teväxter. Den enda arten, franklinträdet (F. alatamaha) finns ej länge vildväxande utan är utrotad i naturen. Alla nu kända exemplar härstammar troligen från ett enda träd som växte i botanikerna John och William Bartrams trädgård i slutet av 1700-talet. De båda botanisterna upptäckte arten 1765, då de hittade ett litet bestånd av träd utmed floden i delstaten Georgia, USA. Inom några årtionden var alla träden bortröjda och trots åtskilliga försök har trädet aldrig återfunnits. (sv) |
| rdfs:label | فرانكلينيا (ar) Franklinie americká (cs) Franklinie (de) Franklinia (en) Franklinia (es) Franklinia alatamaha (fr) Franklinia alatamaha (nl) Franklinia amerykańska (pl) Franklinia (pt) Franklinträd (sv) Франклиния (ru) Франклінія (uk) 洋木荷属 (zh) |
| owl:sameAs | freebase:Franklinia yago-res:Franklinia dbpedia-commons:Franklinia wikidata:Franklinia dbpedia-ar:Franklinia http://arz.dbpedia.org/resource/فرانكلينيا http://ceb.dbpedia.org/resource/Franklinia_alatamaha dbpedia-cs:Franklinia dbpedia-de:Franklinia dbpedia-es:Franklinia dbpedia-et:Franklinia dbpedia-fa:Franklinia dbpedia-fi:Franklinia dbpedia-fr:Franklinia dbpedia-hr:Franklinia dbpedia-la:Franklinia dbpedia-nl:Franklinia dbpedia-pl:Franklinia dbpedia-pt:Franklinia dbpedia-ru:Franklinia dbpedia-sv:Franklinia dbpedia-uk:Franklinia dbpedia-vi:Franklinia dbpedia-war:Franklinia dbpedia-zh:Franklinia https://global.dbpedia.org/id/T5am |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Franklinia?oldid=1116533571&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Franklin_Tree_Franklinia_alatamaha_Autumn_Leaf_2000px.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Franklin_Tree_Franklinia_alatamaha_Leaf_Closeup_3008px.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Franklin_Tree_Franklinia_alatamaha_Leaves_3008px.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Franklin_Tree_Franklinia_alatamaha_Trunk_2000px.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Franklinia_alatamaha.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Franklinia_alatamaha_range_map.png wiki-commons:Special:FilePath/Franklinia_alatamaha_seeds.jpg wiki-commons:Special:FilePath/William_Bartram01.jpg |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Franklinia |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Franklinia_alatamaha dbr:Franklin_tree dbr:Franklinia_alatama dbr:Gordonia_franklinii dbr:Gordonia_pubescens |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:List_of_garden_plants_in_North_America dbr:Theaceae dbr:On_Nature's_Trail dbr:Blithewold_Mansion,_Gardens_and_Arboretum dbr:List_of_plant_genera_named_for_people_(D–J) dbr:List_of_trees_and_shrubs_by_taxonomic_family dbr:List_of_organisms_named_after_famous_people_(born_before_1800) dbr:List_of_plants_with_dehiscent_fruits dbr:North_American_Atlantic_Region dbr:Louise_Arnold_Tanger_Arboretum dbr:Schedel_Arboretum_and_Gardens dbr:Daniel_Boone_Native_Gardens dbr:Emerald_ash_borer dbr:Franklinia_alatamaha dbr:Franklin_tree dbr:Bachman's_warbler dbr:Welkinweir dbr:William_Bartram dbr:Altamaha_River dbr:Bartram's_Travels dbr:Gordonia_(plant) dbr:John_Bartram dbr:Grey-breasted_prinia dbr:Camellia_amplexicaulis dbr:Shrub dbr:Extinct_in_the_wild dbr:List_of_trees_of_Georgia_(U.S._state) dbr:Sister_Mary_Grace_Burns_Arboretum dbr:River_Farm dbr:Franklinia_alatama dbr:Gordonia_franklinii dbr:Gordonia_pubescens |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Franklinia |
