Gyttja (original) (raw)
Gyttja (auch Grauschlammboden oder Mudde genannt) ist ein subhydrischer Boden (Unterwasserboden) in gut durchlüfteten nährstoffreichen Gewässern. Der organismenreiche Schlamm besteht aus feinem mineralischen Material, das stark mit organischen Stoffen durchsetzt ist, die durch weitgehenden Abbau pflanzlicher und tierischer Stoffe entstanden sind.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Gyttja (auch Grauschlammboden oder Mudde genannt) ist ein subhydrischer Boden (Unterwasserboden) in gut durchlüfteten nährstoffreichen Gewässern. Der organismenreiche Schlamm besteht aus feinem mineralischen Material, das stark mit organischen Stoffen durchsetzt ist, die durch weitgehenden Abbau pflanzlicher und tierischer Stoffe entstanden sind. (de) Gyttja (sometimes gytta, from Swedish gyttja) is a mud formed from the partial decay of peat. It is black and has a gel-like consistency. Aerobic digestion of the peat by bacteria forms humic acid and reduces the peat in the first oxygenated metre (generally 0.5 metre) of the peat column. As the peat is buried under new peat or soil the oxygen is reduced, often by water logging, and further degradation by anaerobic microbes, anaerobic digestion can produce gyttja. The gyttja then slowly drains to the bottom of the column. It pools at the bottom of the peat column, about 10 metres (33 ft) below the surface or wherever it is stopped by e.g. compacted soil/peat, bedrock, or permafrost. Gyttja accumulates as long as new material is added to the top of the column and the conditions are right for anaerobic degradation of the peat. Gyttja can form in layers reflecting changes in the environment as with other sedimentary rock. Gyttja is the part of peat that forms coal, but it must be buried under thousands of meters for coalification to occur because it has to be hot enough to drive off the water it contains (see dopplerite). A good documented example of gyttja occurrence and its coverage change in time is the cultural heritage site in Puck Bay. (en) La gyttja (parfois appelée gytta, d'après le mot suédois gyttja, prononcé "guitya") est une boue formée par la décomposition partielle de la tourbe. Elle a un aspect noir et une consistance gélatineuse. La digestion aérobie de la tourbe par les bactéries forme de l'acide humique et réduit la tourbe dans le premier mètre de couche tourbeuse oxygénée (généralement les 50 premiers cm). Comme la tourbe est enterrée sous de la tourbe fraîche ou du sol frais, l'oxygène est réduit, souvent par infiltration d'eau, et dans un deuxième temps une dégradation anaérobie de microorganismes peut produire de la gyttja. Elle est ensuite drainée petit à petit jusqu'au fond de la couche de tourbe. Elle se concentre au fond de la colonne de tourbe, à environ 10 m sous la surface ou moins si elle est stoppée par un sol ou une tourbe plus compacte, une roche mère ou encore du permafrost par exemple. La gyttja s'accumule tant que de la matière fraîche est ajoutée à la surface de la colonne tourbeuse et que les conditions sont propices à une dégradation anaérobie de la tourbe. La gyttja peut former des couches homogènes distinctes indiquant des changements environnementaux au cours des temps géologiques, de la même façon qu'on le voit avec les roches sédimentaires. La gyttja fait partie de la tourbe qui forme du charbon, mais elle doit être enterrée à plusieurs milliers de mètres de profondeur pour que la houillification ait lieu car elle doit avoir une certaine température afin de chasser l'eau qu'elle contient. (fr) Gyttja is een organisch sediment. De term gyttja komt uit het Zweeds en wordt in de aardwetenschappen gebruikt, ook in andere talen. Gyttja kan bestaan uit: resten van micro-organismen (vaak diatomeeën), afzettingen van calciumcarbonaat na de assimilatie van koolstofdioxide door planten, alsook resten van dieren en hun uitwerpselen (feces en ). Gyttja kan worden afgezet op de bodem van zuurstof- en voedselrijke (eutrofe) tot zuurstofarme en voedselarme (oligotrofe), stilstaande wateren, zoals meren en poelen. Indien het onder zuurstofloze (anaerobe) omstandigheden wordt afgezet, dan spreekt men van een sapropeel. Het sediment is een fijnkorrelige, groene tot geelbruine modder, ook wel aangeduid als bagger of bodemslik en is na afzetting vaak elastisch. Al naargelang het hoofdbestanddeel worden verschillende soorten gyttja onderscheiden, zoals: algengyttja, detritusgyttja en kalkgyttja (moeraskalk). Bij doorgaande afzetting van gyttja treedt uiteindelijk verlanding op. (nl) Gytia – osad organiczny lub organiczno-mineralny powstający na dnie jezior, zwłaszcza eutroficznych, o barwie szarej. Materiał organiczny reprezentowany jest przede wszystkim przez stosunkowo dobrze zachowane (rozpoznawalne) szczątki organizmów, zwłaszcza fitoplanktonu, choć zwykle mocniej rozłożone niż w torfie. W odróżnieniu od torfów, materia gromadzi się całkowicie pod wodą, zwykle poza strefą szuwarów, a cała materia organiczna jest pochodzenia alochtonicznego, tzn. powstaje poza osadem, w toni wodnej. W skład gytii może wchodzić również domieszka materii autochtonicznej, np. węglany powstałe w przydennych łąkach ramienicowych. Gytia jest odmianą sapropelu powstającą w warunkach dobrego natlenienia (w odróżnieniu od osadów dy), choć według innych ujęć sapropel to typ osadu odrębny zarówno od gytii, jak i od dy. W zależności od składu mineralogicznego i biologicznego wyróżnia się następujące rodzaje gytii: * gytię węglanową – przewaga udziału materii węglanowej (ale poniżej 80%); posiada jasną barwę * gytię detrytusową – w składzie przeważa materia organiczna, słabiej rozłożona (gytia grubodetrytusowa) lub mocniej rozłożona (gytia drobnodetrytusowa); barwa ciemna * gytię piaszczystą Istnieją również bardziej szczegółowe klasyfikacje osadów jeziornych. W systemie G. Lundquista gytia i osady pokrewne dzielone są w następujący sposób: * ił gytiowy i gytia ilasta (w osadzie makroskopowo przeważa ił, detrytus szary, ewentualnie szklisty * kreda jeziorna (w osadzie makroskopowo przeważają utwory wapienne, a detrytus szklisty, materii organicznej mało) * gytia wapienna (w osadzie makroskopowo przeważają utwory wapienne, a detrytus szklisty, materii organicznej dużo) * gytia muszlowa (liczne skorupy mięczaków, brak innej substancji wapiennej) * ochra okrzemkowa i ruda darniowa (w osadzie makroskopowo przeważają związki żelaza, detrytus żółto-brunatno-czerwony) * dy jeziorne (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja ciemna zarówno wilgotna, jak i po wysuszeniu, często gruboziarnista, obecna próchnica * gytia drobnodetrytusowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklisto-żółtawa, o drobnej lub nieokreślonej strukturze, w zasadzie nieoznaczalna mikroskopowo) * gytia grubodetrytusowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklisto-żółtawa, w dużej mierze oznaczalna mikroskopowo – duże fragmenty makrofitów) * gytia glonowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklista, w dużej mierze oznaczalna mikroskopowo – szczątki glonów). W systemie Markowskiego gytia jest podzielona na następujące odmiany: * gytia organiczna * glonowa * grubodetrytusowa * drobnodetrytusowa * gytia węglanowa * kreda jeziorna * wapienna * detrytusowo-wapienna * ilasto-wapienna * gytia mineralna bezwapienna * ilasta * piaszczysto-ilasta * okrzemkowo-ilasta. Mokradła, których podłożem jest gytia określa się jako gytiowiska. Termin gytia (oryginalnie szw. gyttja) wprowadził w roku 1862. (pl) Gyttja är en jordart som bildas genom att sönderdelade växt- eller djurrester avsätts på sjö- eller havsbotten, vanligen i insjöar och skyddade havsvikar. Partiklarna bryts ner utan syretillförsel vanligen i tarmkanalen på olika vattenlevande organismer. Normalt är partiklarna så finfördelade att de inte är urskiljbara för ögat. Medelsedimentationshastigheten är vanligen låg ofta kring 0,1 mm/år. I de fall där växtpartiklarna är väl synliga, används ibland den egentliga felaktiga benämningen . Gyttja med innehåll av grövre växtdelar kallas grovdetritusgyttja och gyttja utan synliga växtdelar kallas findetritusgyttja. Gyttja är ett lånord från svenskan i engelska språket, som används om sediment i eutrofa sjöar. Även i dystrofa sjöar kan det finnas gyttja. Beroende på uppblandning med andra material kan gyttja benämnas lerig gyttja, siltig gyttja, kalkgyttja, dyig gyttja mm. Färgen är vanligen grön, brun eller röd och konsistensen är klibbfri och elastisk (till skillnad från dy). Om syrefria förhållanden råder under lång tid då gyttjan avsätts kan sulfidgyttja bildas, en svart starkt illaluktande jordart. När gyttjan torkas ljusnar färgen, och hårda, lätta klumpar bildas. Gyttja är en stensort som är stenig, den är väldigt hård. Sulfidgyttja är giftig för växter och kan inte användas som växtjord. Om gyttjan får ligga uppe i luften ca två år, kommer gyttjan att "avgiftas" och kan användas som inblandning i växtjord. Gyttja, lerig gyttja och gyttjig lera förekommer som ytjordarter i Sverige framförallt inom låglänta partier under högsta kustlinjen, vanligen överlagrande postglacial lera och . Gyttjan har vanligen en mycket högre vattenhalt än lera, oftast i intervallet 800-3000%. Gyttja är ett kohesivt material och har om den ej torkar ut ofta låga hållfastheter, och är vanligen starkt sättningsbenägen. (sv) Гиттия [шв. gyttja, букв. иловая грязь; gyttia] – озёрно-болотный или лагунный ил, содержащий 20–50% органического вещества — торфяного сапропелевого геля, остатков планктона и экскрементов животных. Для гиттии характерна повышенная концентрация оксидов железа. Развита в водоёмах. (ru) |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://web.archive.org/web/20060813121913/http:/smtc.uwyo.edu/coal/swamp/how.asp |
| dbo:wikiPageID | 3901478 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 3043 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1031160995 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Bedrock dbc:Coal dbr:Decomposition dbr:Dopplerite dbr:Sedimentary_rock dbr:Anaerobic_digestion dbr:Anaerobic_organism dbr:Peat dbr:Permafrost dbr:Swedish_language dbr:Coal dbr:Humic_acid |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Convert dbt:Refbegin dbt:Refend dbt:Reflist |
| dcterms:subject | dbc:Coal |
| gold:hypernym | dbr:Mud |
| rdf:type | yago:WikicatSedimentaryRocks yago:Abstraction100002137 yago:Material114580897 yago:Matter100020827 yago:Part113809207 yago:PhysicalEntity100001930 yago:Relation100031921 dbo:VideoGame yago:Rock114696793 yago:SedimentaryRock114698000 yago:Substance100019613 |
| rdfs:comment | Gyttja (auch Grauschlammboden oder Mudde genannt) ist ein subhydrischer Boden (Unterwasserboden) in gut durchlüfteten nährstoffreichen Gewässern. Der organismenreiche Schlamm besteht aus feinem mineralischen Material, das stark mit organischen Stoffen durchsetzt ist, die durch weitgehenden Abbau pflanzlicher und tierischer Stoffe entstanden sind. (de) Гиттия [шв. gyttja, букв. иловая грязь; gyttia] – озёрно-болотный или лагунный ил, содержащий 20–50% органического вещества — торфяного сапропелевого геля, остатков планктона и экскрементов животных. Для гиттии характерна повышенная концентрация оксидов железа. Развита в водоёмах. (ru) Gyttja (sometimes gytta, from Swedish gyttja) is a mud formed from the partial decay of peat. It is black and has a gel-like consistency. Aerobic digestion of the peat by bacteria forms humic acid and reduces the peat in the first oxygenated metre (generally 0.5 metre) of the peat column. As the peat is buried under new peat or soil the oxygen is reduced, often by water logging, and further degradation by anaerobic microbes, anaerobic digestion can produce gyttja. The gyttja then slowly drains to the bottom of the column. It pools at the bottom of the peat column, about 10 metres (33 ft) below the surface or wherever it is stopped by e.g. compacted soil/peat, bedrock, or permafrost. Gyttja accumulates as long as new material is added to the top of the column and the conditions are right fo (en) La gyttja (parfois appelée gytta, d'après le mot suédois gyttja, prononcé "guitya") est une boue formée par la décomposition partielle de la tourbe. Elle a un aspect noir et une consistance gélatineuse. La digestion aérobie de la tourbe par les bactéries forme de l'acide humique et réduit la tourbe dans le premier mètre de couche tourbeuse oxygénée (généralement les 50 premiers cm). Comme la tourbe est enterrée sous de la tourbe fraîche ou du sol frais, l'oxygène est réduit, souvent par infiltration d'eau, et dans un deuxième temps une dégradation anaérobie de microorganismes peut produire de la gyttja. Elle est ensuite drainée petit à petit jusqu'au fond de la couche de tourbe. Elle se concentre au fond de la colonne de tourbe, à environ 10 m sous la surface ou moins si elle est stoppée p (fr) Gyttja is een organisch sediment. De term gyttja komt uit het Zweeds en wordt in de aardwetenschappen gebruikt, ook in andere talen. Gyttja kan bestaan uit: resten van micro-organismen (vaak diatomeeën), afzettingen van calciumcarbonaat na de assimilatie van koolstofdioxide door planten, alsook resten van dieren en hun uitwerpselen (feces en ). Gyttja kan worden afgezet op de bodem van zuurstof- en voedselrijke (eutrofe) tot zuurstofarme en voedselarme (oligotrofe), stilstaande wateren, zoals meren en poelen. Indien het onder zuurstofloze (anaerobe) omstandigheden wordt afgezet, dan spreekt men van een sapropeel. (nl) Gytia – osad organiczny lub organiczno-mineralny powstający na dnie jezior, zwłaszcza eutroficznych, o barwie szarej. Materiał organiczny reprezentowany jest przede wszystkim przez stosunkowo dobrze zachowane (rozpoznawalne) szczątki organizmów, zwłaszcza fitoplanktonu, choć zwykle mocniej rozłożone niż w torfie. W odróżnieniu od torfów, materia gromadzi się całkowicie pod wodą, zwykle poza strefą szuwarów, a cała materia organiczna jest pochodzenia alochtonicznego, tzn. powstaje poza osadem, w toni wodnej. W skład gytii może wchodzić również domieszka materii autochtonicznej, np. węglany powstałe w przydennych łąkach ramienicowych. Gytia jest odmianą sapropelu powstającą w warunkach dobrego natlenienia (w odróżnieniu od osadów dy), choć według innych ujęć sapropel to typ osadu odrębny zar (pl) Gyttja är en jordart som bildas genom att sönderdelade växt- eller djurrester avsätts på sjö- eller havsbotten, vanligen i insjöar och skyddade havsvikar. Partiklarna bryts ner utan syretillförsel vanligen i tarmkanalen på olika vattenlevande organismer. Normalt är partiklarna så finfördelade att de inte är urskiljbara för ögat. Medelsedimentationshastigheten är vanligen låg ofta kring 0,1 mm/år. I de fall där växtpartiklarna är väl synliga, används ibland den egentliga felaktiga benämningen . Gyttja med innehåll av grövre växtdelar kallas grovdetritusgyttja och gyttja utan synliga växtdelar kallas findetritusgyttja. Gyttja är ett lånord från svenskan i engelska språket, som används om sediment i eutrofa sjöar. Även i dystrofa sjöar kan det finnas gyttja. (sv) |
| rdfs:label | Gyttja (de) Gyttja (fr) Gyttja (en) Gyttja (nl) Gytia (pl) Гиттия (ru) Gyttja (sv) |
| owl:sameAs | freebase:Gyttja wikidata:Gyttja dbpedia-da:Gyttja dbpedia-de:Gyttja dbpedia-et:Gyttja dbpedia-fr:Gyttja dbpedia-kk:Gyttja dbpedia-nl:Gyttja dbpedia-nn:Gyttja dbpedia-no:Gyttja dbpedia-pl:Gyttja dbpedia-ru:Gyttja dbpedia-sv:Gyttja https://global.dbpedia.org/id/55tTQ yago-res:Gyttja |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Gyttja?oldid=1031160995&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Gyttja |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Gytta dbr:Nekron_mud |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Sandefjord dbr:Hjarnø dbr:Limnoforming dbr:List_of_English_words_of_Swedish_origin dbr:Lake_Waccamaw dbr:Gytta dbr:Nekron_mud |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Gyttja |