Israel Aksenfeld (original) (raw)
Israel Aksenfeld, auch: Israel Axenfeld, Yisroel Aksenfeld; jiddisch יסראָל אַקס(ע)נפֿעלד [jisˈroːəl aksnfɛld] (geboren 1787 in Nemirow, Russisches Kaiserreich; gestorben 1866 in Paris) war einer der ersten jiddischen Schriftsteller des 19. Jahrhunderts.Sein Stück Der erschter rekrut (1833) beschreibt sehr realistisch das Leben in einem jüdischen Schtetl in Russland.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Israel Aksenfeld, auch: Israel Axenfeld, Yisroel Aksenfeld; jiddisch יסראָל אַקס(ע)נפֿעלד [jisˈroːəl aksnfɛld] (geboren 1787 in Nemirow, Russisches Kaiserreich; gestorben 1866 in Paris) war einer der ersten jiddischen Schriftsteller des 19. Jahrhunderts.Sein Stück Der erschter rekrut (1833) beschreibt sehr realistisch das Leben in einem jüdischen Schtetl in Russland. (de) Israel Aksenfeld (Yiddish: ישראל אקסענפעלד, c. 1787 in Nemirov, Podolia Governorate, Russian Empire – c. 1868 in Paris, France) was a Yiddish writer. Although he spoke other languages perfectly (Hebrew, Russian, Polish, German, possibly Ukrainian), he chose to write in Yiddish. Together with Solomon Ettinger, he was one of the first Yiddish-language writers of the 19th century and one of the most significant Yiddish writers to emerge before Mendele Mocher Sforim. He spent the first period of his life among the Hasidim, being himself a disciple of R. Nahman Bratzlaver (from Bratslav, a town in Ukraine, in Yiddish: בראָסלעוו) and the companion of Nathan Bratzlaver (Nathan of Breslov), the editor and publisher of Nahman's works. Later he abandoned his early associations, and removed to Odessa. By self-education he acquired a wide knowledge of law, literature, and science. He practised as a notary public, and was also a prolific writer of fiction. Like nearly all Russo-Jewish novelists, Aksenfeld was a realist. He derived the themes of his works from contemporary Jewish life, describing with the pen of an artist the conditions, manners, and customs of the ghetto in the Russian Empire at the beginning of the eventful reign of Czar Nicholas I. He was the author of about twenty works, of which only five—one novel and four dramas—were printed. The most important of his dramatic works is the play in verse, Der erschter jiddischer Rekrut in Russland (1861), a tragedy which presents a remarkably vivid picture of the terrible commotion in the Russian ghetto when, in 1827, the ukase compelling the Jews to do military service was enforced for the first time (see Cantonist). His novel, Dos Sterntichl (1861) describes the seamy side of Ḥasidism, its intolerance, bigotry, and hypocrisy, and contrasts it with the fair-mindedness and honesty of progressive Judaism. Another work is Sefer Chasidim (1841). (en) Israël Aksenfeld est un écrivain allemand né en 1785 à Nemirov (province de Podolie en Ukraine, Empire russe) et mort à Paris le 10 mai 1866. (fr) Izrael Aksenfeld (jid. ישֹראל אַקסענפֿעלד Jisroel Aksenfeld; ur. ok. 1787 roku w Niemirowie, zm. w 1868 roku w Paryżu) – pisarz i dramaturg żydowskiego pochodzenia. Twórca dramatów i powieści, jeden z pierwszych pisarzy piszących w języku jidysz. Jego dzieła przeszły do klasyki twórczości spisywanej w tym języku. Urodził się w Niemirowie w centralnej części dzisiejszej Ukrainy około 1787 roku. Wychowywał się w bogatej rodzinie, w środowisku chasydów i uczył się pod kierownictwem rabina Nachmana z Bracławia (założyciela tzw. Bracławskich Chasydów), przyjaźnił się także z (znanym również jako rabin Noson). W młodym wieku zawarł zaaranżowany małżeński związek z córką jednego z chasydów bracławskich, co dość szybko skończyło się rozwodem i odejściem Izraela z owej grupy. Przeszedł on do przedstawicieli myśli żydowskiego oświecenia – haskali. Studiował w zakresie: prawa, nauki i literatury. Studiował także język rosyjski i niemiecki. W czasie wojny napoleońskiej 1812 roku, współpracował z Rosjanami (zaopatrując ich), na czym dorobił się majątku. Następnie podróżował po zachodnich ziemiach polskich, aż trafił na tereny wschodnich Niemiec, m.in. do Lipska. Pobyt wśród niemieckich Żydów wzmocnił jego wiarę w haskalę. W 1824 roku, po zawarciu drugiego małżeństwa, osiadł w Odessie. Został prawnikiem, notariuszem i tłumaczem. Jego dom stał się wkrótce ośrodkiem miejskiej, żydowskiej inteligencji. Izrael zaczął pisać w jidysz w latach 20. bądź 30. XIX wieku (był jednym w niewielu pisarzy XIX-wiecznych, którzy pisali w tym języku). Zaczytywał się wówczas w literaturze niemieckiej, rosyjskiej i innej europejskiej twórczości. Zafascynował się zwłaszcza powieścią pikarejską, czyli łotrzykowską (prawdopodobnie jego ulubionym utworem były Przypadki Idziego Blasa Alaina-Renégo Lesage’a) oraz dramatem mieszczańskim (tutaj do ulubionych zalicza się Hamburgische Dramaturgie Gottholda Ephraima Lessinga). Aksenfeld napisał w tym czasie wiele manuskryptów: dramatów i powieści, jednak ze względu na zakaz publikowania literatury w jidysz w carskiej Rosji (za panowania Mikołaja I, 1825–1855), nie mógł ich wydrukować. Krótko przed zniesieniem zakazu w 1861 roku, udało mu się opublikować względnie krótką powieść Dos szterntichl („Opaska”) w Lipsku, która jest uznawana za pierwszą wydaną powieść w jidysz. W 1862 roku opublikował dramat Der erszter jidiszer rekrut („Pierwszy żydowski żołnierz”), także w Niemczech. W 1864 roku intelektualiści w Odessie obrali za cel publikowanie jego prac. Jednak dla rozgoryczonego i wiekowego już pisarza było za późno. Ostatni rok życia spędził w Paryżu, u syna, który był tam profesorem medycyny. Po jego śmierci w 1868 roku, grupa intelektualistów z Odessy związana z jego środowiskiem twórczym postanowiła dalej starać się publikować jego dzieła. W 1869 roku ktoś o imieniu Sde ogłosił w stronach Kol mewaser („Herold”), że Mojsze Żwif, Aba Feldman i Gedalje Ejnemer zaangażowali się w publikowanie dzieł Aksenfelda. W 1867 roku opublikowano sztukę Man un wajb, szwester un brider („Mąż i żona, siostry i bracia”). Dwie inne: Di genarte welt („Oszukana publika”) i Kabcn-ojszer szpil („Sztuka żebraka-bogacza”) w 1870. A w 1872 roku dodatkowa nowelka Po dwa zające (w tłumaczeniu rosyjskim). Reszta jego manuskryptów została prawdopodobnie zniszczona w czasie pogromu w Odessie w 1871 roku. Pisarstwo Aksenfelda ma przynajmniej trzy cechy charakterystyczne, które czynią je czołowym przedstawicielem klasyki literackiej w języku jidysz. Pierwszą z nich jest jego wielki talent odtwarzania idiomatycznej mowy jidysz. Jego największym atutem było wyczulenie na język mówiony, który przedstawiał w dialogach i monologach bohaterów. Drugą cecha charakterystyczną była bogata wiedza o życiu i folklorze Żydów wschodnioeuropejskich (zwłaszcza ukraińskich). Trzecia była umiejętność odważnego przedstawiania ekonomicznych i społecznych warunków życia ówczesnych Żydów. (pl) Израиль Аксенфельд (идиш יסראָל אַקס(ע)נפֿעלד; 1787[…], Немиров — 1866[…], Париж) — еврейский писатель, драматург, один из первых бытописателей русского еврейства. (ru) Ізраїль Аксенфельд (1787‒1866) — єврейський письменник, один з перших побутописців російського єврейства. (uk) |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://www.yiddishbookcenter.org/search/person/%22Axenfeld%2C%20Israel%2C%201787-1866%22 http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1052-aksenfeld-israel |
| dbo:wikiPageID | 26955846 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 3284 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1112871994 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Nachman_of_Breslov dbr:Mendele_Mocher_Sforim dbr:Bratslav dbr:Ukraine dbr:Ukrainian_language dbc:Year_of_birth_uncertain dbr:Russian_Empire dbr:Russian_language dbc:People_from_Nemyriv dbr:German_language dbc:Jews_from_the_Russian_Empire dbr:Hasidic_Judaism dbr:Ukase dbr:France dbr:Nicholas_I_of_Russia dbr:Paris dbr:Solomon_Ettinger dbr:Hebrew dbr:Podolia_Governorate dbc:1780s_births dbc:1868_deaths dbc:Writers_from_the_Russian_Empire dbc:Emigrants_from_the_Russian_Empire_to_France dbc:Yiddish-language_writers dbr:Polish_language dbr:Nathan_of_Breslov dbr:Odessa dbr:Cantonist dbr:Yiddish dbr:Yiddish_Book_Center dbr:Ghetto dbr:Autodidact dbr:Nemirov |
| dbp:authorlink | Herman Rosenthal (en) |
| dbp:first | Herman (en) |
| dbp:last | Rosenthal (en) |
| dbp:page | 314 (xsd:integer) |
| dbp:title | Aksenfeld, Israel (en) |
| dbp:url | http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1052-aksenfeld-israel |
| dbp:volume | 1 (xsd:integer) |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Authority_control dbt:Citation_needed dbt:Reflist dbt:JewishEncyclopedia |
| dct:subject | dbc:Year_of_birth_uncertain dbc:People_from_Nemyriv dbc:Jews_from_the_Russian_Empire dbc:1780s_births dbc:1868_deaths dbc:Writers_from_the_Russian_Empire dbc:Emigrants_from_the_Russian_Empire_to_France dbc:Yiddish-language_writers |
| gold:hypernym | dbr:Writer |
| schema:sameAs | http://viaf.org/viaf/52883848 |
| rdf:type | owl:Thing dbo:Person yago:WikicatWriters yago:WikicatYiddish-languageWriters yago:CausalAgent100007347 yago:Communicator109610660 yago:Emigrant110051975 yago:LivingThing100004258 yago:Migrant110314952 yago:Object100002684 yago:Organism100004475 yago:Person100007846 yago:PhysicalEntity100001930 yago:WikicatImperialRussianEmigrantsToFrance yago:WikicatImperialRussianWriters yago:Writer110794014 yago:YagoLegalActor yago:YagoLegalActorGeo yago:Traveler109629752 yago:Whole100003553 |
| rdfs:comment | Israel Aksenfeld, auch: Israel Axenfeld, Yisroel Aksenfeld; jiddisch יסראָל אַקס(ע)נפֿעלד [jisˈroːəl aksnfɛld] (geboren 1787 in Nemirow, Russisches Kaiserreich; gestorben 1866 in Paris) war einer der ersten jiddischen Schriftsteller des 19. Jahrhunderts.Sein Stück Der erschter rekrut (1833) beschreibt sehr realistisch das Leben in einem jüdischen Schtetl in Russland. (de) Israël Aksenfeld est un écrivain allemand né en 1785 à Nemirov (province de Podolie en Ukraine, Empire russe) et mort à Paris le 10 mai 1866. (fr) Израиль Аксенфельд (идиш יסראָל אַקס(ע)נפֿעלד; 1787[…], Немиров — 1866[…], Париж) — еврейский писатель, драматург, один из первых бытописателей русского еврейства. (ru) Ізраїль Аксенфельд (1787‒1866) — єврейський письменник, один з перших побутописців російського єврейства. (uk) Israel Aksenfeld (Yiddish: ישראל אקסענפעלד, c. 1787 in Nemirov, Podolia Governorate, Russian Empire – c. 1868 in Paris, France) was a Yiddish writer. Although he spoke other languages perfectly (Hebrew, Russian, Polish, German, possibly Ukrainian), he chose to write in Yiddish. Together with Solomon Ettinger, he was one of the first Yiddish-language writers of the 19th century and one of the most significant Yiddish writers to emerge before Mendele Mocher Sforim. (en) Izrael Aksenfeld (jid. ישֹראל אַקסענפֿעלד Jisroel Aksenfeld; ur. ok. 1787 roku w Niemirowie, zm. w 1868 roku w Paryżu) – pisarz i dramaturg żydowskiego pochodzenia. Twórca dramatów i powieści, jeden z pierwszych pisarzy piszących w języku jidysz. Jego dzieła przeszły do klasyki twórczości spisywanej w tym języku. (pl) |
| rdfs:label | Israel Aksenfeld (de) Israel Aksenfeld (en) Israel Aksenfeld (fr) Izrael Aksenfeld (pl) Аксенфельд, Израиль (ru) Ізраїль Аксенфельд (uk) |
| owl:sameAs | freebase:Israel Aksenfeld http://viaf.org/viaf/52883848 http://d-nb.info/gnd/133662985 yago-res:Israel Aksenfeld http://d-nb.info/gnd/156017989 http://d-nb.info/gnd/171947029 wikidata:Israel Aksenfeld http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p29748155X http://arz.dbpedia.org/resource/ايسرايل_اكسينفيلد dbpedia-de:Israel Aksenfeld dbpedia-fr:Israel Aksenfeld dbpedia-he:Israel Aksenfeld dbpedia-pl:Israel Aksenfeld dbpedia-ru:Israel Aksenfeld dbpedia-uk:Israel Aksenfeld http://yi.dbpedia.org/resource/ישראל_אקסנפעלד https://global.dbpedia.org/id/eA5M |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Israel_Aksenfeld?oldid=1112871994&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Israel_Aksenfeld |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Israel_Axenfeld dbr:Yisroel_Aksenfeld |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Israel_Axenfeld dbr:Kol_Mevasser dbr:Axenfeld dbr:Yiddish_literature dbr:Yiddish_theatre dbr:Yisroel_Aksenfeld |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Israel_Aksenfeld |