Organ of Tömösváry (original) (raw)
Tömösváryho orgán je specializovaný párový smyslový orgán u některých skupin stonožkovců (např. stonožek a mnohonožek) a šestinohých (např. chvostoskoků). Tömösváryho orgán je umístěn na hlavě u základny tykadel. Tömösváryho orgánu jsou připisovány nejrůznější funkce: smysl chvění, vlhkosti, nebo světla, přestože důkaz jejich skutečné funkce je rozporuplný a přestože, ve skupinách jako jsou mnohonožky, je jeho skutečná funkce neznámá. Orgán byl prvně popsán v roce 1883 maďarským biologem Ödönem Tömösvárym.
.jpg?width=300)
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Tömösváryho orgán je specializovaný párový smyslový orgán u některých skupin stonožkovců (např. stonožek a mnohonožek) a šestinohých (např. chvostoskoků). Tömösváryho orgán je umístěn na hlavě u základny tykadel. Tömösváryho orgánu jsou připisovány nejrůznější funkce: smysl chvění, vlhkosti, nebo světla, přestože důkaz jejich skutečné funkce je rozporuplný a přestože, ve skupinách jako jsou mnohonožky, je jeho skutečná funkce neznámá. Orgán byl prvně popsán v roce 1883 maďarským biologem Ödönem Tömösvárym. (cs) Das Tömösvárysche Organ (auch Temporal-, Schläfen- oder Tömösvary-Organ) ist ein in einer Einbuchtung hinter den Antennen (oder zwischen Antennen und Augen, sofern vorhanden) von Hundert- und Doppelfüßern liegendes Sinnesorgan zur Feuchtigkeits-Wahrnehmung. Dies ermöglicht es den Tieren, die jahreszeitlich beziehungsweise feuchtemäßig richtige Bodenschicht aufzusuchen. Es wurde im Jahr 1893 von Ödön Tömösváry erstmals beschrieben und seit ca. dem Jahr 1900 Tömösvárysches Organ genannt. Vergleichbare Organe finden sich auch bei Symphyla (Zwergfüßern) und einigen Urinsekten. Das Organ scheint auch Schall aufnehmen zu können; Lithobius forficatus reagiert – wohl unter Beteiligung des Organes – beispielsweise auf Schallwellen von 50 bis 5000 Hz, maximal zwischen 500 und 2000 Hz. Früher wurde vermutet, dass es der Geschmackserkennung dient, auch der Schwerkraftwahrnehmung wurde es nach Experimenten mit durch Paraffin bedeckten Tömösváryschen Organen (bei Thyropygus) zugeschrieben. Auch eine Nerven-Antwort auf Kohlendioxid wurde gemessen. Diskutiert wird auch eine konvergente, mehrfach unabhängige Entwicklung des Organs mit verschiedenen Funktionen. (de) Tömösvaryren organoa Myriapoda azpifilumeko artropodoek dituzten dira. Oraindik ez dago argi zein den hauen funtzioa ezta zehazki zertarako erabiltzen diren. Uste denez substantzia kimikoak usaitzeko erabili daiteke, presioa, hezetasuna edo bibrazioak (entzumena). Baina ez dago oraindik argi horietako zein izan daitekeen, horien artean baldin badago. Organo bakoitzak diska bat du, poro zentral batekin. Bertatik neurona sentsitiboen bukaerak igarotzen dira. (eu) Los órganos de Tömösváry son órganos sensoriales pares exclusivos de los miriápodos y los colémbolos situados en la base de las antenas, cuya función exacta no ha sido dilucidada de manera adecuada. Se han sugerido diversas funciones para dichos órganos: detectores de substancias químicas (olfato), presión, humedad o vibraciones (audición). Cada órgano está formado por un disco provisto de un poro central donde van a parar los extremos distales de las neuronas sensitivas. Tienen el aspecto de un pequeño saliente o anillo lateral tras las antenas, pero que puede adoptar la forma de un simple poro o estar ausente y cuya función parece ser olfativa o quimio-receptora. Este órgano fue descrito por primera vez en 1883 por el miriapodólogo húngaro (1852-1884). (es) Tömösváry organs, also known as temporal organs or postantennal organs are specialized paired sensory organs found in certain groups of myriapods (e.g. centipedes and millipedes) and hexapods (e.g. springtails), located on the head near the base of the antennae. They are notably absent among Polydesmid (flat-backed millipedes), the largest order of Diplopoda. Various functions for the Tömösváry organs have been proposed, including sensing vibration, humidity, or light, although evidence for their true function is conflicting, and in groups such as millipedes its true function is unknown. The organs were first described by Hungarian biologist Ödön Tömösváry in 1883. (en) Het orgaan van Tömösváry zijn gespecialiseerde zintuigen in bepaalde groepen duizendpootachtigen (zoals duizendpoten en miljoenpoten) en zespotigen (zoals springstaarten), gelegen op de kop in de buurt van de basis van de antennes. Er zijn verschillende functies van de organen van Tömösváry voorgesteld, waaronder het waarnemen van trillingen, vochtigheid of licht, hoewel het bewijs voor hun ware functie tegenstrijdig is, en in groepen zoals duizendpoten is de ware functie onbekend. De organen werden voor het eerst beschreven door de Hongaarse bioloog Ödön Tömösváry in 1883. (nl) Narząd Tömösváry’ego, narząd skroniowy, ang. Tömösváry organ – narząd zmysłów występujący u niektórych wijów. Występuje na głowie i jest uformowany w kształcie wypukłej obręczy lub podkowy, niekiedy jest mały i ma postać pora. Znajduje się obustronnie poniżej zagłębień u podstawy czułków. Funkcją narządu jest recepcja stopnia wilgotności otoczenia bądź węchowa. Anatomia narządu została bardzo dobrze zbadana, jednak mechanizm fizjologiczny w jakim zachodzić miałyby te procesy nie został dotąd poznany. Strukturę tę opisał w 1883 roku węgierski myriapodolog Ödön Tömösváry (1852-1884). (pl) Орган Темешвари (англ. organ of Tömösváry) — парный сенсорный орган, расположенный рядом с антеннами на голове у двупарноногих многоножек. Внешне напоминает бугорок, может иметь различную форму. Покрыт тонкой, пористой кутикулой, под которой находятся сенсорная полость с рецепторами, чьи аксоны связывают его с . Функции органа до сих пор точно не установлены. Предполагалось, что он может предназначаться для или хеморецепции, а также для восприятия вибрации, гравитации и влажности. Орган назван в честь венгерского энтомолога . (ru) 嗅感器（英語：Tömösváry organs，亦作temporal organs或postanntennal organs）是一個由匈牙利博物學家及在1883年所發現的感覺器官，存在於大多數的馬陸及部份蜈蚣和昆蟲物種，位於頭部觸角的基部，包含一個盤狀結構以及一個被感覺細胞包圍的中央孔，它們可能用來感應振動，甚至提供聽覺，但其實其具體功用我們到現在還未能詳細掌握。所以嚴格來講，「嗅感器」這個譯名其實不大準確。 (zh) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Colombian_symphylan_B_(cropped).jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageID | 39643320 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 2269 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1110934976 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbc:Sensory_organs_in_animals dbc:Springtail_anatomy dbr:Centipede dbr:Hexapoda dbr:Springtail dbr:Millipede dbc:Myriapod_anatomy dbr:Ödön_Tömösváry dbr:Polydesmida dbr:Myriapod dbr:Antennae_(biology) dbr:File:Colombian_symphylan_B_(cropped).jpg |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Reflist dbt:Arthropod-anatomy-stub |
| dcterms:subject | dbc:Sensory_organs_in_animals dbc:Springtail_anatomy dbc:Myriapod_anatomy |
| gold:hypernym | dbr:Organs |
| rdf:type | dbo:AnatomicalStructure |
| rdfs:comment | Tömösváryho orgán je specializovaný párový smyslový orgán u některých skupin stonožkovců (např. stonožek a mnohonožek) a šestinohých (např. chvostoskoků). Tömösváryho orgán je umístěn na hlavě u základny tykadel. Tömösváryho orgánu jsou připisovány nejrůznější funkce: smysl chvění, vlhkosti, nebo světla, přestože důkaz jejich skutečné funkce je rozporuplný a přestože, ve skupinách jako jsou mnohonožky, je jeho skutečná funkce neznámá. Orgán byl prvně popsán v roce 1883 maďarským biologem Ödönem Tömösvárym. (cs) Tömösvaryren organoa Myriapoda azpifilumeko artropodoek dituzten dira. Oraindik ez dago argi zein den hauen funtzioa ezta zehazki zertarako erabiltzen diren. Uste denez substantzia kimikoak usaitzeko erabili daiteke, presioa, hezetasuna edo bibrazioak (entzumena). Baina ez dago oraindik argi horietako zein izan daitekeen, horien artean baldin badago. Organo bakoitzak diska bat du, poro zentral batekin. Bertatik neurona sentsitiboen bukaerak igarotzen dira. (eu) Tömösváry organs, also known as temporal organs or postantennal organs are specialized paired sensory organs found in certain groups of myriapods (e.g. centipedes and millipedes) and hexapods (e.g. springtails), located on the head near the base of the antennae. They are notably absent among Polydesmid (flat-backed millipedes), the largest order of Diplopoda. Various functions for the Tömösváry organs have been proposed, including sensing vibration, humidity, or light, although evidence for their true function is conflicting, and in groups such as millipedes its true function is unknown. The organs were first described by Hungarian biologist Ödön Tömösváry in 1883. (en) Het orgaan van Tömösváry zijn gespecialiseerde zintuigen in bepaalde groepen duizendpootachtigen (zoals duizendpoten en miljoenpoten) en zespotigen (zoals springstaarten), gelegen op de kop in de buurt van de basis van de antennes. Er zijn verschillende functies van de organen van Tömösváry voorgesteld, waaronder het waarnemen van trillingen, vochtigheid of licht, hoewel het bewijs voor hun ware functie tegenstrijdig is, en in groepen zoals duizendpoten is de ware functie onbekend. De organen werden voor het eerst beschreven door de Hongaarse bioloog Ödön Tömösváry in 1883. (nl) Narząd Tömösváry’ego, narząd skroniowy, ang. Tömösváry organ – narząd zmysłów występujący u niektórych wijów. Występuje na głowie i jest uformowany w kształcie wypukłej obręczy lub podkowy, niekiedy jest mały i ma postać pora. Znajduje się obustronnie poniżej zagłębień u podstawy czułków. Funkcją narządu jest recepcja stopnia wilgotności otoczenia bądź węchowa. Anatomia narządu została bardzo dobrze zbadana, jednak mechanizm fizjologiczny w jakim zachodzić miałyby te procesy nie został dotąd poznany. Strukturę tę opisał w 1883 roku węgierski myriapodolog Ödön Tömösváry (1852-1884). (pl) Орган Темешвари (англ. organ of Tömösváry) — парный сенсорный орган, расположенный рядом с антеннами на голове у двупарноногих многоножек. Внешне напоминает бугорок, может иметь различную форму. Покрыт тонкой, пористой кутикулой, под которой находятся сенсорная полость с рецепторами, чьи аксоны связывают его с . Функции органа до сих пор точно не установлены. Предполагалось, что он может предназначаться для или хеморецепции, а также для восприятия вибрации, гравитации и влажности. Орган назван в честь венгерского энтомолога . (ru) 嗅感器（英語：Tömösváry organs，亦作temporal organs或postanntennal organs）是一個由匈牙利博物學家及在1883年所發現的感覺器官，存在於大多數的馬陸及部份蜈蚣和昆蟲物種，位於頭部觸角的基部，包含一個盤狀結構以及一個被感覺細胞包圍的中央孔，它們可能用來感應振動，甚至提供聽覺，但其實其具體功用我們到現在還未能詳細掌握。所以嚴格來講，「嗅感器」這個譯名其實不大準確。 (zh) Los órganos de Tömösváry son órganos sensoriales pares exclusivos de los miriápodos y los colémbolos situados en la base de las antenas, cuya función exacta no ha sido dilucidada de manera adecuada. Se han sugerido diversas funciones para dichos órganos: detectores de substancias químicas (olfato), presión, humedad o vibraciones (audición). Cada órgano está formado por un disco provisto de un poro central donde van a parar los extremos distales de las neuronas sensitivas. Este órgano fue descrito por primera vez en 1883 por el miriapodólogo húngaro (1852-1884). (es) Das Tömösvárysche Organ (auch Temporal-, Schläfen- oder Tömösvary-Organ) ist ein in einer Einbuchtung hinter den Antennen (oder zwischen Antennen und Augen, sofern vorhanden) von Hundert- und Doppelfüßern liegendes Sinnesorgan zur Feuchtigkeits-Wahrnehmung. Dies ermöglicht es den Tieren, die jahreszeitlich beziehungsweise feuchtemäßig richtige Bodenschicht aufzusuchen. Es wurde im Jahr 1893 von Ödön Tömösváry erstmals beschrieben und seit ca. dem Jahr 1900 Tömösvárysches Organ genannt. (de) |
| rdfs:label | Tömösváryho orgán (cs) Tömösvárysches Organ (de) Tömösvaryren organo (eu) Órgano de Tömösváry (es) Organ of Tömösváry (en) Orgaan van Tömösváry (nl) Narząd Tömösváry'ego (pl) Орган Темешвари (ru) 嗅感器 (zh) |
| owl:sameAs | freebase:Organ of Tömösváry wikidata:Organ of Tömösváry dbpedia-cs:Organ of Tömösváry dbpedia-de:Organ of Tömösváry dbpedia-es:Organ of Tömösváry dbpedia-eu:Organ of Tömösváry dbpedia-gl:Organ of Tömösváry dbpedia-nl:Organ of Tömösváry dbpedia-pl:Organ of Tömösváry dbpedia-ru:Organ of Tömösváry dbpedia-zh:Organ of Tömösváry https://global.dbpedia.org/id/3TyLT |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Organ_of_Tömösváry?oldid=1110934976&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Colombian_symphylan_B_(cropped).jpg |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Organ_of_Tömösváry |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Temporal_organ dbr:Organ_of_Tomosvary dbr:Tömösváry_organ dbr:Tömösváry_organs dbr:Post-anntennal_organ dbr:Tomosvary's_organ dbr:Tomosvary_organ dbr:Postantennal_organ dbr:Postantennal_organs |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Glomerida dbr:Orthoporus_ornatus dbr:Centipede dbr:Symphyla dbr:Temporal_organ dbr:Ödön_Tömösváry dbr:Myriapodology dbr:Organ_of_Tomosvary dbr:Tömösváry_organ dbr:Tömösváry_organs dbr:Post-anntennal_organ dbr:Tomosvary's_organ dbr:Tomosvary_organ dbr:Postantennal_organ dbr:Postantennal_organs |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Organ_of_Tömösváry |
