Txillardegi (original) (raw)
José Luis Álvarez Enparantza (Sant Sebastià, 27 de setembre de 1929 - 14 de gener de 2012) més conegut pel pseudònim Txillardegi, va ser un lingüista, polític i escriptor basc. És considerat una de les persones que més ha influenciat en el nacionalisme basc i la cultura basca en la segona meitat del segle XX.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | José Luis Álvarez Enparantza (Sant Sebastià, 27 de setembre de 1929 - 14 de gener de 2012) més conegut pel pseudònim Txillardegi, va ser un lingüista, polític i escriptor basc. És considerat una de les persones que més ha influenciat en el nacionalisme basc i la cultura basca en la segona meitat del segle XX. (ca) José Luis Álvarez Emparanza o Enparantza (San Sebastián, 27 de septiembre de 1929 - 14 de enero de 2012), más conocido por el seudónimo de Txillardegi, fue un lingüista, político y escritor español en euskera y uno de los fundadores de ETA. Se le considera una de las personas que más ha influido en el nacionalismo vasco y la cultura vasca en la segunda mitad del siglo XX. (es) Jose Luis Alvarez Enparantza, Txillardegi goitizenaz ezagunagoa, (Antigua, Donostia, Gipuzkoa, 1929ko irailaren 27a - 2012ko urtarrilaren 14a), donostiar ingeniari, hizkuntzalari, idazle eta politikaria izan zen. Txillardegi izengoitiaz ezaguna zen arren, idazlanetan Igara, Usako, Harrizkibieta eta Larresoro ezizenak ere erabili izan zituen. Euskera, Euzko-gogoa, Egan, , Jakin, Tierra Vasca-Eusko Lurra, Herria eta beste aldizkari askotan kolaboratzaile aritu zen. Branka aldizkariaren sortzailea izan zen, baita Bat soziolinguistika aldizkariko zuzendaria ere, 1992tik 2002ra. Euskal hizkuntzalaritzaren arloan lan egin zuen batez ere, eta irakasle izan zen Euskal Herriko Unibertsitatean. XX. mendearen bigarren erdian Euskal Herrian eragin handienetakoa izan zuen. Haren eragina hainbat arlotan nabari da: * Hizkuntzalaritzan, euskara batua sortzearen bultzatzaile nagusietako bat izan zen, eta euskal azentuari buruzko aditu handienetako bat zen (doktorego tesia gai horrexetaz egin zuen). * Literaturan berrikuntza nabaria ekarri zuen Leturiaren egunkari ezkutua eleberriarekin, euskal nobelagintza modernoaren sorreratzat hartzen baita. Haren bidez iritsi zitzaien euskal letrei artean modan zegoen existentzialismoa. * Soziolinguista aitzindaria izan zen Txillardegi. Hizkuntza estandarraren beharrezkotasuna defendatu, soziolinguistikan eredu matematikoa aplikatu, eta soziolinguistikaren eta politikaren arteko lotura azpimarratu zuen. * Ekin eta gero, ETAren sorreran pisu ideologiko handiaz parte hartu zuen, baita Herri Batasunarenean ere. Euskal Herrian Euskaraz taldearen sortzaileetarikoa izan zen, eta Udako Euskal Unibertsitateko kide hasieratik bertatik. Euskaltzaindian, hiru aldiz proposatu zuten euskaltzain oso izateko baina inoiz ez zuen izendatzea lortu: 1980. urtean Patxi Altuna aukeratu zuten, 1987. urtean Juan Mari Lekuona, eta 1988. urtean Ibon Sarasola. Euskaltzain urgazle izan zen 1957tik. Euskaltzaindiko Ahoskera Batzordeko kide zen, 1993an batzorde hori sortu zenez geroztik. (eu) Teangeolaí, polaiteoir, agus scríbhneoir Bascach ab ea José Luis Álvarez Enparantza (27 Meán Fómhair 1929 – 14 Eanáir 2012), nó Txillardegi, mar ab fhearr aithne air. Bhí tionchar mór aige ar náisiúnachas agus ar chultúr na mBascach sa dara leath den 20ú haois. (ga) Txillardegi ou José Luis Álvarez Enparanza, né le 27 septembre 1929 est mort le 14 janvier 2012 à Saint-Sébastien, est un homme politique, un linguiste, académicien et écrivain basque espagnol de langue basque. Il est considéré comme une des personnes qui a le plus influencé la culture et le nationalisme basque dans la seconde moitié du XXe siècle. Il jeta les bases de départ vers la formation du basque unifié lors du congrès d'Arantzazu et fut l'un des fondateurs de l'ETA. (fr) José Luis Álvarez Enparantza (27 September 1929 – 14 January 2012), better known by his pseudonym Txillardegi, was a Spanish linguist, politician, and writer. He was born and raised in the Basque Country, and although he didn't learn the Basque language until the age of 17, he later came to be considered one of the most influential figures in Basque nationalism and culture in the second half of the 20th century. He was one of the founders of ETA, but in 1967 he left because he did not agree with its political line. (en) チリャルデギ（Txillardegi, 1929年9月27日 – 2012年1月14日）は、スペイン・ギプスコア県サン・セバスティアン出身の言語学者・政治家・著作家。青年期までバスク語を学んだことがなかったが、20世紀後半のバスク・ナショナリズムとバスク文化にとってもっとも影響力のあった人物のひとりである。チリャルデギは愛称・筆名であり、本名はホセ・ルイス・アルバレス・エンパランツァ(José Luis Álvarez Enparantza)。チジャルデギとも。 (ja) Txillardegi, pseudoniem van José Luis Álvarez Enparantza, (San Sebastian, 27 september 1929 – 14 januari 2012) was een Baskisch politicus, linguïst en schrijver. Tevens is Enparantza een van de oprichters van de Baskische afscheidingsbeweging ETA in 1958. Txillardegi wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke figuren in het Baskische nationalisme en de Baskische cultuur van de tweede helft van de 20e eeuw. (nl) |
| dbo:birthDate | 1929-09-27 (xsd:date) |
| dbo:birthName | José Luis Álvarez Enparantza (en) |
| dbo:birthPlace | dbr:San_Sebastián dbr:Spain |
| dbo:deathDate | 2012-01-14 (xsd:date) |
| dbo:deathPlace | dbr:San_Sebastián dbr:Spain |
| dbo:genre | dbr:Essay dbr:Novel |
| dbo:language | dbr:Basque_language |
| dbo:occupation | dbr:Politician dbr:Linguist |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Txillardegi.jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageExternalLink | http://txillardegi.gipuzkoakultura.net/index-es.php http://www.idazleak.eus/english/writers/jose-luis-1929-2012-alvarez-enparantza-txillardegi%3Fh=A&p=2 http://www.jakingunea.com/show/33fe4d3cebe104844a97437aad93f38925b2022e http://txillardegi.gipuzkoakultura.net/index.php https://web.archive.org/web/20160304035023/http:/www.hamaika.tv/tb/bideo/10002743 https://web.archive.org/web/20200722213809/http:/www.idazleak.eus/english/writers/jose-luis-1929-2012-alvarez-enparantza-txillardegi%3Fh=A&p=2 |
| dbo:wikiPageID | 22089515 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 11167 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1100058995 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:San_Sebastián dbr:Basque_Country_(greater_region) dbr:Basque_Nationalist_Party dbr:Basque_language dbr:Bertrand_Russell dbc:University_of_the_Basque_Country_faculty dbr:Joxe_Azurmendi dbr:University_of_Deusto dbr:University_of_Paris dbr:University_of_the_Basque_Country dbr:Iñaki_Aldekoa dbc:2012_deaths dbc:Articles_containing_video_clips dbc:Basque_writers dbc:University_of_Paris_alumni dbr:Essay dbr:Novel dbc:Basque-language_scholars dbr:Engineering dbc:Members_of_the_3rd_Senate_of_Spain dbc:Members_of_the_4th_Senate_of_Spain dbc:Herri_Batasuna_politicians dbr:Basque_literature dbr:Basque_nationalism dbr:Politician dbc:1929_births dbc:Pseudonymous_writers dbc:Aralar_(Basque_political_party)_politicians dbc:Basque-language_writers dbc:Linguists_from_Spain dbc:University_of_Deusto_alumni dbc:Basque_language_activists dbr:Linguistics dbc:University_of_Deusto_faculty dbr:ETA_(separatist_group) dbr:Existentialism dbr:Herri_Batasuna dbr:Jakin_(magazine) dbr:Jean-Paul_Sartre dbr:Abertzale dbc:Existentialists dbc:People_from_San_Sebastián dbc:Sociolinguists dbc:Spanish_essayists dbr:Søren_Kierkegaard dbr:Writer dbr:Standard_Basque dbr:Aralar_Party dbr:Spain dbr:Spanish_people dbr:Eusko_Abertzale_Ekintza dbr:Miguel_de_Unamuno dbr:Linguist dbr:Euskaltzaindia dbr:Basque_culture dbr:UEU dbr:File:Txillardegi.ogv dbr:Provincial_Council_of_Gipuzkoa dbr:File:Txillardegiri_omenaldia_2018.jpg |
| dbp:birthDate | 1929-09-27 (xsd:date) |
| dbp:birthName | José Luis Álvarez Enparantza (en) |
| dbp:birthPlace | dbr:San_Sebastián dbr:Spain |
| dbp:caption | Txillardegi in 2007 (en) |
| dbp:date | 2020-07-22 (xsd:date) |
| dbp:deathDate | 2012-01-14 (xsd:date) |
| dbp:deathPlace | dbr:San_Sebastián dbr:Spain |
| dbp:genre | dbr:Essay dbr:Novel |
| dbp:language | dbr:Basque_language |
| dbp:name | Txillardegi (en) |
| dbp:notableworks | Euskal Herria helburu (en) Hizkuntza eta pentsakera (en) Huntaz eta hartaz (en) Leturiaren egunkari ezkutua (en) |
| dbp:occupation | Linguist, politician, and writer (en) |
| dbp:subject | dbr:Basque_nationalism dbr:Standard_Basque |
| dbp:url | https://web.archive.org/web/20200722213809/http:/www.idazleak.eus/english/writers/jose-luis-1929-2012-alvarez-enparantza-txillardegi%3Fh=A&p=2 |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Authority_control dbt:Birth_date dbt:ISBN dbt:ISSN dbt:In_lang dbt:Infobox_writer dbt:Reflist dbt:Short_description dbt:Webarchive dbt:Death_date_and_age dbt:Family_name_hatnote |
| dc:subject | dbr:Basque_nationalism dbr:Standard_Basque |
| dcterms:subject | dbc:University_of_the_Basque_Country_faculty dbc:2012_deaths dbc:Articles_containing_video_clips dbc:Basque_writers dbc:University_of_Paris_alumni dbc:Basque-language_scholars dbc:Members_of_the_3rd_Senate_of_Spain dbc:Members_of_the_4th_Senate_of_Spain dbc:Herri_Batasuna_politicians dbc:1929_births dbc:Pseudonymous_writers dbc:Aralar_(Basque_political_party)_politicians dbc:Basque-language_writers dbc:Linguists_from_Spain dbc:University_of_Deusto_alumni dbc:Basque_language_activists dbc:University_of_Deusto_faculty dbc:Existentialists dbc:People_from_San_Sebastián dbc:Sociolinguists dbc:Spanish_essayists |
| gold:hypernym | dbr:Linguist |
| schema:sameAs | http://viaf.org/viaf/61554892 |
| rdf:type | owl:Thing foaf:Person dbo:Person dul:NaturalPerson wikidata:Q19088 wikidata:Q215627 wikidata:Q36180 wikidata:Q5 wikidata:Q729 yago:WikicatBasque-languageScholars yago:WikicatBasque-languageWriters yago:WikicatBasquePeople yago:WikicatBasquePoliticians yago:WikicatBasqueWriters dbo:Animal dbo:Eukaryote dbo:Species schema:Person yago:WikicatPeopleFromSanSebastián yago:CausalAgent100007347 yago:Communicator109610660 yago:Intellectual109621545 yago:Leader109623038 yago:LivingThing100004258 yago:Object100002684 yago:Organism100004475 yago:Person100007846 yago:PhysicalEntity100001930 yago:Politician110450303 yago:Writer110794014 yago:YagoLegalActor yago:YagoLegalActorGeo dbo:Writer yago:Scholar110557854 yago:Whole100003553 yago:Wikicat20th-centurySpanishWriters yago:WikicatPseudonymousWriters |
| rdfs:comment | José Luis Álvarez Enparantza (Sant Sebastià, 27 de setembre de 1929 - 14 de gener de 2012) més conegut pel pseudònim Txillardegi, va ser un lingüista, polític i escriptor basc. És considerat una de les persones que més ha influenciat en el nacionalisme basc i la cultura basca en la segona meitat del segle XX. (ca) José Luis Álvarez Emparanza o Enparantza (San Sebastián, 27 de septiembre de 1929 - 14 de enero de 2012), más conocido por el seudónimo de Txillardegi, fue un lingüista, político y escritor español en euskera y uno de los fundadores de ETA. Se le considera una de las personas que más ha influido en el nacionalismo vasco y la cultura vasca en la segunda mitad del siglo XX. (es) Teangeolaí, polaiteoir, agus scríbhneoir Bascach ab ea José Luis Álvarez Enparantza (27 Meán Fómhair 1929 – 14 Eanáir 2012), nó Txillardegi, mar ab fhearr aithne air. Bhí tionchar mór aige ar náisiúnachas agus ar chultúr na mBascach sa dara leath den 20ú haois. (ga) Txillardegi ou José Luis Álvarez Enparanza, né le 27 septembre 1929 est mort le 14 janvier 2012 à Saint-Sébastien, est un homme politique, un linguiste, académicien et écrivain basque espagnol de langue basque. Il est considéré comme une des personnes qui a le plus influencé la culture et le nationalisme basque dans la seconde moitié du XXe siècle. Il jeta les bases de départ vers la formation du basque unifié lors du congrès d'Arantzazu et fut l'un des fondateurs de l'ETA. (fr) José Luis Álvarez Enparantza (27 September 1929 – 14 January 2012), better known by his pseudonym Txillardegi, was a Spanish linguist, politician, and writer. He was born and raised in the Basque Country, and although he didn't learn the Basque language until the age of 17, he later came to be considered one of the most influential figures in Basque nationalism and culture in the second half of the 20th century. He was one of the founders of ETA, but in 1967 he left because he did not agree with its political line. (en) チリャルデギ（Txillardegi, 1929年9月27日 – 2012年1月14日）は、スペイン・ギプスコア県サン・セバスティアン出身の言語学者・政治家・著作家。青年期までバスク語を学んだことがなかったが、20世紀後半のバスク・ナショナリズムとバスク文化にとってもっとも影響力のあった人物のひとりである。チリャルデギは愛称・筆名であり、本名はホセ・ルイス・アルバレス・エンパランツァ(José Luis Álvarez Enparantza)。チジャルデギとも。 (ja) Txillardegi, pseudoniem van José Luis Álvarez Enparantza, (San Sebastian, 27 september 1929 – 14 januari 2012) was een Baskisch politicus, linguïst en schrijver. Tevens is Enparantza een van de oprichters van de Baskische afscheidingsbeweging ETA in 1958. Txillardegi wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke figuren in het Baskische nationalisme en de Baskische cultuur van de tweede helft van de 20e eeuw. (nl) Jose Luis Alvarez Enparantza, Txillardegi goitizenaz ezagunagoa, (Antigua, Donostia, Gipuzkoa, 1929ko irailaren 27a - 2012ko urtarrilaren 14a), donostiar ingeniari, hizkuntzalari, idazle eta politikaria izan zen. Txillardegi izengoitiaz ezaguna zen arren, idazlanetan Igara, Usako, Harrizkibieta eta Larresoro ezizenak ere erabili izan zituen. Euskera, Euzko-gogoa, Egan, , Jakin, Tierra Vasca-Eusko Lurra, Herria eta beste aldizkari askotan kolaboratzaile aritu zen. Branka aldizkariaren sortzailea izan zen, baita Bat soziolinguistika aldizkariko zuzendaria ere, 1992tik 2002ra. (eu) |
| rdfs:label | Txillardegi (ca) Txillardegi (es) Txillardegi (eu) Txillardegi (ga) Txillardegi (fr) チリャルデギ (ja) Txillardegi (nl) Txillardegi (en) |
| owl:sameAs | freebase:Txillardegi yago-res:Txillardegi http://viaf.org/viaf/61554892 http://d-nb.info/gnd/1057533386 http://d-nb.info/gnd/1084615452 http://d-nb.info/gnd/1089508425 http://viaf.org/viaf/291415671 http://viaf.org/viaf/300110929 http://viaf.org/viaf/657145858130623022135 wikidata:Txillardegi http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p146637895 http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p146638603 http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p146638719 dbpedia-br:Txillardegi dbpedia-ca:Txillardegi dbpedia-cy:Txillardegi dbpedia-es:Txillardegi dbpedia-et:Txillardegi dbpedia-eu:Txillardegi dbpedia-fi:Txillardegi dbpedia-fr:Txillardegi dbpedia-ga:Txillardegi dbpedia-gl:Txillardegi dbpedia-hr:Txillardegi dbpedia-ja:Txillardegi dbpedia-nl:Txillardegi dbpedia-no:Txillardegi dbpedia-sh:Txillardegi dbpedia-simple:Txillardegi https://global.dbpedia.org/id/6bgg |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Txillardegi?oldid=1100058995&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Txillardegi.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Txillardegiri_omenaldia_2018.jpg |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Txillardegi |
| foaf:name | Txillardegi (en) |
| is dbo:influenced of | dbr:Bertrand_Russell dbr:Miguel_de_Unamuno |
| is dbo:leader of | dbr:Basque_Socialist_Party |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Jose_Luis_Alvarez_Enparanza |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:San_Sebastián dbr:Basque_Socialist_Party dbr:Bertrand_Russell dbr:Julen_Madariaga dbr:List_of_people_from_the_Basque_Country dbr:Culture_of_the_Basque_Country dbr:Deaths_in_January_2012 dbr:Gipuzkoa_(Senate_constituency) dbr:Basque_literature dbr:January_14 dbr:Branka dbr:Jakin_(magazine) dbr:Miguel_de_Unamuno dbr:Luis_Álvarez dbr:Jose_Luis_Alvarez_Enparanza |
| is dbp:influenced of | dbr:Bertrand_Russell dbr:Miguel_de_Unamuno |
| is dbp:leader of | dbr:Basque_Socialist_Party |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Txillardegi |
