Ludi theatrales sacri (original) (raw)

COMICO-TRAGOEDIA DE BELISARIO DUCE CHRISTIANO

AB SUMMA GLORIAE FELICITATE in extrema infortunii ludibria prolapso SUB IMPERATORE JUSTINIANO, circiter Annum Christi IC.XXX. MONACHII IN SCENAM DATA ANNO CIC ICC. VII.

BELISARIUS Patricius fuit Romanus; BELLO, TRIUMPHO, CONSULATU inter paucos omnium retro temporum Duces insignis; Fortunae utrique egregie notus; Caesare primum adversus perduelles defenso, Africa a WANDALIS recepta, Roma Italiaque ex GHOTHIS asserta, gentibus aliis vel domitis,vel pacatis, duobus Regibus triumphatis, opulentiam, felicitatem, gloriam vix ullis Imperatoribus sperandam assecutus; uno se deinde facinore praecipitavit, cum S. SILVERIUM Rom. Pontificem nimis quam indigne habitum, exulare coegit. Cuius rei perspecta mox infamia, in patriam male conscius ingloriusque desperatis rebus bellicis revertit. Inibi inter conjuratos seu vane seu merito delatus, fortunisque exutus in ordinem redigitur; et (quamquam haud Vide Baronium annal. 7. An. Christi 561. omnium assensu) oculis Joan, Gracus auctor apud Bar. supra citatum. privatus, stipem in publico cogere instituit; Dubium adeo mortalibus reliquit, felicior an aerumnosior vixisset.

Lege Procopium de bell. Pers. et Wand. etc. Agathium etc. Crinitum de honest. discipl. lib. 15. Baron. tom. 7. et alios.

BELISARIUS. COMICO-TRAGOEDIA. ACTUS I.SCENA I.BELISARIUS. PROCOPIUS. Cum Romano Exercitu. BES. Alvete patrii Lares, et moenia Secunda Romae, vosque Natalis Soli Salvete tecta, et magna salve Caesaris Potentis Aula. Quam hic ego Juvenum manum Pridem evocaveram, finesque in Persicos Eduxeram, reduco. Libero, Patria, Meam tibi fidem: Salvus est et integer Exercitus; fractus jacet hostis; fulmine Belli est subactus Persa; dedita oppida; Revocata pax; stabilita nostri foedera Sunt orbis. Haec animi tui ex sententia Si gessimus, huic Martiali gratiam Habeto pubi. Caeterum commilites Fuitne hactenus, hodie-ve est, quod meo super Rigore, fastu, iniuria, inclementia Queri velitis? iam licet. PRO. COP. ET OM. Belisarium Ut omnes superi ament; te Belisari DEUS Servet; bene Belisario magno Duci; Belisario immortalitas. BEL. Grata est mihi Commilitones istaec conclamatio. Nunc ite; castris continete vos, quo ad Caesarem adeo, rerum gestarum ut ordinem Depangam. et virtutis vestrae compendium Renarrem. Sed vos hac mihi comitamini. SCENA II.FAMA. POLYPRAGMON . PERIERGUS . Alii de plebe. FAM. EGo illa sum rerum novarum munita, Quam Famam appellitatis. Vera vanaque Facta atque infecta canto: Plura mentior Quam dico. Et sunt tamen qui inercimoniis Meis emundis occupantur graviter. Nec est periculum, ut post tot mendacia Fidem omnem amittam; promptius mihi creditur Quam fingitur. Vultis aliquod habere specimen? Extempulo erit. Adeste Cives, incolae Et accolae; Servi, servae, atque liberi, Pueri, pueraeque. Ab Africano littore Res apporto mirandas. POLY. Heus tu, heus, quid meis Divendes auribus? hodiene ex Africa Solvisti? FAM. Mane summo; cursu Pegasum Praetervolavi. PER. IE. Quas res ergo agit Africa? FAM. Quas ego narrabo. POLY. Obsecro narra: audientiam Paramus. FAM. Periit Libya. PER. IE. Qui dum? quid rei est? FAM. Periit, inquio, vel certe ita vivit miseriter, Ut interisse mallet. POLY. Quid enim? apertius Rem loquere. FAM. Imo, agam apertissime. Regnum occupat Gilimer Tyrannus; omnia per fas et nefas Instituit agere; Regem in Vincla condidit Germanum; civibus jugum attulit, Necem Molitur. PER. Et ferunt prodigium id civici Mucrones? FAM. Quid agant? Hildericus Caesarem Pronuper imploravit; Caesar litteras Ad Gilimer misit, iussitque cedere Alieno Regno. POLY. Nec paruit? FAM. Ita tumide Ita arroganter postulata sprevit, ut Nihil supra. Sed hoc non impune tulerit, Opinor. PER. Unde scis? FAM. Egon? qui ego nesciam Quae fama sum? Sed mittite me; sunt pluribus Haec eadem hodieque percensenda. Non enim Vos soli curiosi: latius haec lues Manavit, ampliusque Regnum vendicat. SCENA III.FORTUNA. FAVOR. CONTEMPTUS. FELICITAS. CALAMITAS. FORT. QVacunque tellus, qua tumentes aequoris Tenduntur undae, qua vagatur aeris Liquentis aura, nil recusat legibus Meis subesse; sentiunt me Principes, Regesque fascibus etiam accidunt meis: Metuunt Supremi et imi, Ego hominum neminem; Sed servio uni et subsum Providentiae; Fortuna dicor. An satis dixi, an nimis? Nostis, reor, omnes. Praestat etiam discere Comitum meorum nomina. Edic tu tuum. FAV. Mihi est Favori nomen. FORT. O belli ominis Faustique nomen; quod petunt omnes prope; Pauci merentur; nemo constanter tenet. CONT. Contemtus ego sum: quo Favori inimicior, Eo propior. FEL. Ego vero sum Felicitas, Si qua tamen est in orbe. Nam multi negant, Multi putant: hodie scietis utra pars Minus fefellerit. CAL. Calamitas nuncupor, Plerisque nota; etiam his, quibus notum est nihil. FOR. Hac ego quadriga terris omnibus invehor; Nunc hanc reviso ad Urbem; ex qua numquam tamen Pedem extuli ullum. Sunt semper recentia Edenda mihi spectacula: Nec me deficit Ubertas tragici siparii: quo pluria Committo exempla, tanto superant pluria Modo Pallatinos adoriar: efferam altius Inde unum, ut ille per altius praeceps eat. Hac hac abite comites; petite Regiam. SCENA IV.JUSTINIANUS . BELISARIUS. TRIBONIANUS . EUSEBIUS . LOGOTHETA . ABLAVIUS.MARCELLUS. SERGIUS. PROCOPIUS. PHOTIUS. Et reliqui de Consilio Militari. CORNELIUS EPISCOPUS. JUST. QVa pervicacia sit Gilimer, quo mea Imperia fastu aspernatus fuerit, quibus Me litteris, (an convitiis mage dixerim?) Lacessierit, potuistis here cognoscere Vos ipsi Patres. TRIBON. Pestem Gilimeri; Necem Tyranno. JUST. Iacet oppressa Africa jugo et metu; Oditque, quem palam amare cogitur. Perit Inter paedorem squaloremque carceris, Regnoque et oculis Hildericus exulat. Gilimeris scelere. Supplices tendunt manus Affecti cives, Romanam implorant opem. Quid e Republica esse censetis, Patries? Dic Triboniane. TRIB. Auguste Caesar, scio probe Gravem hanc Gilimeris tibi videri iniuriam Ferroque vindicandam: etsi nolim tuo. Caussa in periculo est. Nam bellum arbitrio Quisque facimus suo; alieno deponimus. Tyrannus vero est Gilimer? Et sit: An omnibus Quarumvis gentium occurres iniuriis Auguste? multis impune hactenus fuit Tyrannis; multisque etiamnum erit in posterum. Modo imperio abstineat Romano, saeviat Quascunque in gentes Gilimer, a me absolvitur. Ea de re ita censeo, bella cavenda potius, Quam ultro accersenda. JUST. Die Logotheta. LOG. Assentior. JUST. Die Eusebi. EUS. Triboniano assentior. JUST. Dic Belisari. BEL. Magne Imperator, Est mihi Longe alia, atque his, mens, qui ante me sententiam Rogati censuerunt. Socra est Africa Iam inde a Zenone: proinde quicquid perpeti Videtur, id suum etiam Romani putent. Tu, Triboniane, Socios e periculo Non patiere eximi? Quid olim diceres Senator, everso Saguntho? Paenicam Tulisses credo iniuriam, periculum Ne adires? Non de nihilo est pacta Societas; Ad pacem, ad arma, ad bella socianda obligat. Ad haec monentem et obsecrantem respuit Gilimer Augustum, et imperantem barbarus Contempsit. Nulla erit maiestas nominis Augusti, si sceleri datur huic impunitas. Placet ergo bellum, Caesar. JUS. Animi pendeo, Nutatque mens; huc ira, huc formido trahit Non nulla. Tutum est abstinere, nescio An aequum! Indico bellum? temerarius ero Fortasse: negligo preces, spemque supplicum Afrorum? et durus esse dicar, et ferus. Quid iubeam? PHOT. Auguste Caesar, adest Cornelius, Magnisque super rebus conventum te cupit; Negat differri citra posse periculum. JUST. Licet. CORN. Imperator, Magni imperio Numinis Huic ego consilio adesse iussus, debui Voluique obetmperare. Caelitum tibi Mentem explicabo; si per te tamen licet. JUST. Age DEI Antistes, hac me dexter adside. Eloquere, quicquid id est. CORN. Cum nocte proxima Superiori defessus conquiescerem, Auguste; visum est Numen aeternum mihi Adstare, vultu irato, oculis ardentibus; Terrificaque intonare voce; et impium Te proclamare. JUST. Parce Numen, parcite Mentes beatae: quid sinistri hoc ominis? CORN. Attonitus audiebam; deque crimine Quodnam esset, ambigebam: tum porro addidit Increpitans; Neglexisse te clamantium Gemitus Afrorum, supplicumque lacrimas; Quodque caput est, Christiadarum; quos improbae Mentis tyrannus, Arianae pabulum Contagionis, infando premeret jugo. JUST. Erravi, fateor; expiabo. CORN. Caeterum Jussit opus maturare; bellum Gilimeri Inferre; Libyam liberare tyrannide. Ni faxi, male minitatur: at si pareas, Victorem pollicetur. JUST. Accipio lubens Conditionem; agnoscoque Numen et sequor. Quid enim decernamus, Patres? OMN. ES. Bello Africam Lacesse; pelle Libya, Caesar, Wandalos; Crucem gilimeri, barbaro necem para. JUST. Placet consensus. iam auspicato militem Ducemque designemus. OMN. Quem Caesar volet. JUST. Quod igitur feliciter eveniat, Wandalos Hostes decernimus; Ducem Belisarium Creamus: copiasque iubemus cogere, Quantas putarit esse ipse necessarias. OMN. Te, Auguste, DEUS amet: vince Pater Patriae. SCENA V.BELISARIUS. TUBICEN. PAMPHILUS. PHILODAMUS. Cum Exercitu Romano. BEL. CAne Signa Tubicen; coge militem meum, Qui me opperiatur reducem. TUB. Iam hoc factum puta. Qui miles, qui centurio, qui Tribunus es, Qui de Castrensi disciplina, qui Duce Meres Belisario, huc ades; Ni mox ades, Hic te tuum expectabit fustuarium. PAM. PH. Quid est? quid turbat? ubi hostis est? PHIL. Quae moenia Sunt subruenda? quae est opus expugnassere Castella? PAM. PH. Quas me oportet turres vertere? TUB. Jubet Imperator hic consistere in statu, Dum pareat ipsus. PAM. PH. Ego haud probe ad statariam Assuevi: mavelim duello ludicro Contendere. Quis ausit sese componere Mecum interim? Quis sese retiarium, Sive Secutorem; sive Parmularium, Quis Myrmillonem, quis Hoplomachum se venditat? PHIL. Mihi ad omnia est animus. Nihil moror; in statu Consisto. Sed ubinam feralis est tuba, Ut versis concurramus armis? TUB. Pergite, Ego terminalem inflabo, cum lusoria Ponetis tela. Sed prodit Belisarius. SCENA VI. BELISARIUS. PAMPHILUS. PHILODAMUS. Cum reliquo Exercitu Romano. PRAECO. BEL. SI mihi apud tirones, nec dum hoste, nec Duce Suo Assuetos, facienda verba essent, diu Cunctarer, quam mei animi sensa promerem; Veritus ne qua novitate aegri oppallescerent. Nunc vero apud vos a tot mihi iam praeliis Facinoribusque claris perspectissimos Nihil dubitavi dicere. Nec, si forsitam Bellum ingruere subitarium, aut periculi Plenum hostem ostendero, verebor ut animi cadant. Quid enim aliud vos malle putem, atque identidem Nova virtutis materie inclarescere? Qualem ego materiem incoram vobis offero, Commilitones. Arma contra Wandalos Pro libertate, pro virtute bellica Paramus; tandem ut expetatis Gilimer In paenas. Quique dudum fama Persidem Victores peragrastis, nunc rursus Africam Terrore vestri compleatis nominis. PAM. PH. Quis ductum habebit Imperator? Id prius Sciamus. BEL. Recte atque ordine id requiritis Commilites: Ductorem me ipsum habebitis. OMN. Volumus, volumus. Ducta quocunque gentium Terrarumque lubet. Sequimur, sequimur. PAM. PH. Extimos Pete orbis angules Belisari, duc nigros Ad usque Indos, aut ultimam inter insulas Pete Thulen, aut siquis alius restat locus Ulterior; quaevis te duce via erit brevis. BEL. Facta mihi copia quidem est, scribere militem Quemcunque vellem, et quantumcunque; caeterum Nullos ego vobis antetuli; ratus aut nihil Unquam usquam, aut certe sola horum iuvenum manu Me esse effecturum. OMN. Ne dubita; promittimus. BEL. Ante ergo rursus Sacramento dicite In verba mea: Praei unus aliquis formulam Auctoramenti. PHIL. Si Ducem, si militem, Si signa, si ordinem, fugae aut formidinis Causa desero; Vitam nisi rei publicae Et Caesari posthabeo; si sciens ego Fallo, capital esto. OMN. In eandem sententiam Juro. BEL. Ite ergo Superis bene adiuvantibus Et corpora curate, atque ad quartam vigiliam Procincti adeste: Leges tu lege propalam Quas Caesar dixit. PRA. EC. Si quis Arianus est, Si nondum Christianus, exesto. Cave Sis furtum, si tribunus, si miles cupis Audire, si imo vivere. Romana Ebrium Ne quem castra videant, ne dicto iniurium Superis mortalibusve, castra exaudiant. Ita Belisarius Dux, ita Caesar iubent. SCENA VII. VIRTUS. LABOR. HONOR. INVIDIA. VIRT. IAmiam allubescit castra et milites sequi, Quando omnis inde vitiorum proscribitur Et exulat luex, unde egomet hactenus Pridem exulabam. Agite comites. vestigia Exetcitus servate, vosque impendite Totos his copiis. Hinc tu Labor, hinc Honor Ducem commilitesque cingite: melius Nequeunt stipari. INV. ID. Imo queunt hercle; ubi ego adero In commearu. VIRT. Pro stygii monstrum lacus Portentum informe; tun hac affectes viam? INV. Ne sic ferocito mea mater. VIRT. Ego tua Sim mater? orci pabulum. INV. Certe tamen Ego tuus pattus sum. VIRT. Meus silicernium Tu partus? Superi hanc orbe larvam tollite. Quid hic tibi vis? Acheruntia pestis. INV. ID. Filia Consector matrem. VIRT. Quam illam? INV. Te inquio unicam Proles paretem. VIRT. I Lamia, numquam tollere Hunc iussi partum. INV. Potuisti vero parere. VIRT. Ten'ego? INV. Metu. Vin' centies ut eloquar? VIRT. Quod ergo est nomen? INV. Invidiam me dictitant. VIRT. Apage ferale nomen; inferas redi Ad noctes: nil inter nos est negotii. INV. Est certe vero. Nam Invidiam virtus parie. VIRT. Scelesta etiam argutaris? Vos hanc abigite Canidiam, et Orco emersum monstrum reddite. LAB. Cede hinc venefica, mera orbis nostri inquies. HON. Abi quo digna es, cruciaria. INV. Vobiscum ego Peto castra. VIR. Nullus in castris tibi est locus. INV. Erit extra castra, et circum circa. Fortean Etiam in praetorie aliquis alicubi angulus Erit, in quem possim ignota memet abdere. Vos rem curate vestram; Ego quod meum erit, agam. ACTUS II.SCENA I.GILIMER. CONSCIENTIA. METUS. AMMATES. SONZON. GIL. Eu me, quas male patior tempestates? quibus Jactor procellis? inquies mihi nox, dies, Aetasque labitur; Ipse sui fit carnifex Animus, roditque pectus vultur immanis meum. Oculos eludit sommus, terretque minimae Susurrus aurae. Dii Deaeque quam male est Extra legem viventibus, quicquid merent, expectant semper. CONS. Dudum opus erat talia Meminisse. Sera est cura, quae frustra est. GIL. Licet Mihi, ut regi, quidvis, gaudere non licet. CONS. Neque vero licebit, quoad ego tecum Vixero. GIL. Tanti haud erat regnare, si tumultibus His emptum opportuit regnum. CON. SCIENT. Non ita animus Turbatur regno, Gilimer, sed tyrannide. GIL. Et sum Regni tamen haeres. CONS. Ergo desine Tantisper Regnum, donec vivit patruus. GIL. Quemne ego Regno exui? quem dudum vinculis Coercui? quem oculis privavi? MET. Hic si redit Ad sceptra patruus, faciet quicquid passus est: Patiere tu quicquid fecisti. CONS. Mitior Est suus illi carcer, qua tuus hic est tibi. GIL. Maneat ergo ille suo. CONS. Manebis tu tuo. GIL. Duta est conditio. CONS. Et tamen acceptas? o probrum Tyranni. Redde foedifrage fasces suo Regi. MET. Cave reddas, ni multari pessime Cupis confestim. Nam Hildericus parcere Reductus nescit. Regnat multo sanguine Ad Regnum quisquis ab exilio revertitur. CONS. An facile est, cum tui te cives oderint? MET. Facile est, dummodo eum quem odere, perinde metuant. CONS. An facile est, inter cives mage tremiscere, Juratos quam inter hostes? MET. Facile est, dummodo Qui timet omnes timeatur etiam ab omnibus. CONS. Tune ergo meos stimulos, et punctus perpetes Ferre obstinasti? Certe Superos, inferos Verere. GIL. Nondum ita senui, ut istaec debeant Terrere: alius nisi ingruat mihi metus, Superos, et inferos iubeam hinc facessere. CONS. Impie, perfide, sacrilege; quamvis omnia Divina humana iam pridem calcaveris, Me me unam numquam expugnabis. Te ego vigilem Semper lacessam, tibi sopito usque obvium Sistam Hildericum: a vivo, a functo nuspiam Abscedam. GIL. Jacta est alea; inceptum est male Peius adhuc finiendum: Scelere novo scelus Est expiandum. Memini ego quas litteras Justiniano, et quo cum fastu miserim. Memini, quas Afri res agant, cui supplices Tendant manus; quem sceptris redditum velint Ego antevertam. MET. Non quiescet Caesaris Furentis ira. Portus atque littora, Portas atque oppida muni: nil tutum satis Existima: Scis quid mereare. GIL. Scio, Scio. Veni illuc unde mihi receptus non datur Audendum est porro: Nescit desperatio Tentare parva. SONZ. Quae est animi impotentia Tui, Germane? Quis sese prodit furor? GIL. Non est de nihilo, frater. In cervicibus Meis vestrisque telum haeret, nisi protinus Anteoccupamus. AMQ. uid enim facto opus est: Jube. GILI, da negotium, ut nunce vestigio Caput Hilderico incoram lictor amputet. AMF. actum arbitrator. GIL. Sic repetere desinet Invitus regnum. Et quando item a Byzantio Belli minatur imber, Sonzon, copias Quas Wandalorum potis es coge maximas; Vis est paranda. SONZ. Nihilo ego, frater, segnius Dabo haec effecta, atque ipse tu modo imperas. Tu Gensericum, Puer, extempulo evoca. CON. SC. Nihil Tyranne agis, etiamsi agis omnia. Hostes minus atque te time; clementius Ii saevibunt; tu bibi eris saevissimus. SCENA II.SONZON. GENSERICUS. GURGES. ASOTUS. DAVUS. HIPPUS. HANNO. PRAECO WANDALORUM. SONZ. ITa ex bellis seruntur bella identidem; Numquam quiescit ferrum; aut alios Wandali Infestant Marte, aut alii turbant Wandalos. Utrinque est inquies. sed adest, quem oportuit. SONZ. Ego hic conscribam militem, siquis aderit Qui nomen det. Tu Genserice contrahe Per agros, quicquid uspiam robotis erit. GENS. Quid si recusent militare? SONZ. Vim afferes. GENS. Nihil aget invitus miles. SONZ. Necessitas Suprema coget. Fac moras tu ut amputes; Et abito. Praeco, hanc tu mihi iuventam evoca. PRA. EC. Qui feminae nec sunt, nec vero esse cupiunt, Animos qui masculos, qui martios gerunt, Sua dent militiae nomina. GURG. Ego non differo: Accedo. Quid tu, Asote, non comitaberis? ASOT. Eo comes. Iam decocta est res mihi patria: Perdere apud hostes ultra nil queo. Praei. SONZ. Qui vos? cuiates? GURG. Cives sumus Utopiae: Ego Gurges; hic Asotus. SONZ. An stipendia Alicubi aliqua fecistis? ASOT. Inter pocula Interque popinas pridem militavimus; Sed quod neuter ibi valuimus ditescere, Castra alia consulemus. GURG. Quid stipendiiDabitur pugnanti? SONZ. Annona, vestis, menstrui Philippici quaterni, et si hoc nil proficit, Dabitur et fustuarium. GURG. Hercle incommodum hoc Stipendium est. Sed scribe, scribe; milito. SONZ. Nunc intro vos abite. PRA. EC. Heus Juvenes, qui vel gloriam Vel opes ambitis; accurrite, date nomina. DAV. Me etiam auctorate, HIPP. Et me. SONZ. Sed quam vos mihi operam Praestabitis? DAV. Contra hostem dimicabimus Gemmis telis. SONZ. Geminis? Quibus illis? dicite. DAV. Manibus pedibusque. SONZ. Nihil mihi opus erit pedibus Vestris. HIPP. Sed nobis valde. Namque insuevimus Huic armaturae potius, quam cuiquam alteri. Quid nobis pendes? SONZ. Dimidio quam aliis minus. DAV. Eho minus? qui armis pugnemus pluribus? SONZ. Simplicibus si armis pugnetis, duplum dabo. DAV. Id vero in facili est; accipimus. SONZ. Abscedite Huc intro. HIPP. At at, quod exciderat penissime. SONZ. Quid iam? HIPP. Perindene erit, alterutris quispiam Contendat armis, dummodo simplicibus tamen? SONZ. Nequaquam mi homi; sed manibus, manibus. HIPP. Atqui ego, Sonzon, longe sum pedibus expeditior. SONZ. Abi nugator, et quiesce. Nos quoque Abimus. HAN. Heus heus. Bythlim, mothym dasmachon, Uth hynim ysdibur tsinno cuth Agorastocles. SONZ. Quid voce incondita vult hic sibi Numida? HANChym lach chumyth mumys, tyalmyctibari. SONZ. Aliamne calles linguam? HAN. Haec est mihi patria, Sed et tuam novi. Miles sum, atque facere Stipendia volo. Quos nequibo sternere Rigore ferri, horrore perimam gutturis. SONZ. Hac sequere; augendae sunt, ut possunt, copiae. SCENA III.ERGASTULARIUS. SILVIUS. AFER. CRETICUS. AMMATES. ERG. O Tristes casus, o lamenta temporum Miseranda. E regno detruditur in carceres Senex misellus; nunc e carcere ad necem Raptatur. Vidi, et horrui sicarium Intrantem; nolui impiati funeris Adstare testis. Haec in patruum est fides, Gilimer Tyranne? Non sat habuisti ut oculos Erueres, ut regno exturbares, vinculis Ut mancipares, nisi et animam illi elideres? En prodit, cum resecto capite carnifex Nefandus, frater Gilimeris, crudelior Fratre ipso. AMS. umpsi poenas tandem ab impia Cervice; sustuli profanum caput. Habet, Habet Hildericus. Iam, frater, tutus potes Agitare vitam; iam sceptris usque fruere Securus. Ibo, hoc illi dabo spectaculum. ERG. Itane ergo coniuratur contra civium Jugulos a Rege, an a Tyranno? consulam Mihi, reliquisque de captivorum grege, Dum res adhuc sunt integrae, dum mihi licet. Recludo carcerem. Prodite, colloquar. SIL. Qui se res nostrae habent? vitaene ulla superat Spes? AFQ. uoties crepuisse fores audio, labat Attonita mens; duci me credo identidem. CRET. Atque utinam potius ducar, quam si hic perpetes Inter paedores carceris putiscerem. In lucro Mors numeretur. ERG. Si quis afferat Certum vestra super salute nuntium, Quo praemio illum afficiatis? SIL. Quo praemio? ah, Tu cogita. ERG. Atqui ego gratis vos emancipo, Si esse viri vultis. AFI. ta te Superi omnes ament. Loquere. O salus fave. ERG. Prope abesse exercitum Ferunt Romani militis, qui Gilimer Oppugnet; idque constat liquido liquidius. Ad quem si confugimus quamprimum, vicimus: Hanc noctem si moramur, morimur crastina. SILV. Per ego te, per quicquid amas; da fugae locum, Exsolve vinculis infontes. ERG. Solvere Vos Juxta meque statui; sed compendio est Abeundum utrisque. Nil tutum hac tyrannide. SIL. Salve patrone. ACR. ET. Mancupio tui sumus. ERG. Hac ite. An nemo nostri est uspiam arbeiter? SCENA IV.PRAECO ROM. SONZON. PRAECO WANDALORUM. PR. R. AUdi immortale Numen, audite Libyci Fines, Ego publicus Ducis sum nuntius Romani; verbisque meis sit apud vos fides. Audite Jus Fasque. Ego vos testor, Wandalos Injustos esse. Ob eam rem illis et Gilimeri Bellum indico facioque. SONZ. Nihil hoc est novi; Nec insolens hic nostras clamor accidit Ad aures. Bella volunt Romani; reperient. Tu contra praeco bellum illis denuntia. PR. W. Audite Cives, audite hostes publici. Et animus Wandalis et manus est Wandalis, Qua se, qua sua defendant, hostemque feriant. Ad arma cives ite, ad arma milites. SCENA V.BELISARIUS. PROCOPIUS. PAMPHILUS. PHILODAMUS, cum Exercitu Romano. GILIMER. SONZON. AMMATES. GENSERICUS, cum exercitu Wandalorum, et PRAECONE. GIL. IM HIc siste miles; Acie tergemina tuum Vibrato telum. Tu curato ad dexterum Alfrede, cornu. Laevum, Bostar, occupa, Mihi aciem mediam, cum Germanis linquite. Vos porro Wandali si me, si liberos Meos vestrosque, si penates Africos, Si vos vitamque vestram amastis hactenus, Hodie ostentate: libertas vestra et Salus Hac est cuiusque manu tuenda et spiculo. Romani provocant, pugnate non secus Ac si ultro provocassetis. Denuntia Tu praeco: sciant Aciem nostram consistere Romani. PRA. EC. Nisi timor Romanos occupat, Castris proeedant; pugnae faciant copiam. BEL. Convellite signa milites, me sequimini. Quadrata sit acies; et quoniam ad cornua Mage explicanda spatium defit, ordines In longum producuntor. Insidias retro Instruxi, illac si fugiant. Quod porro erit opus In tempore, et loco imperabo. Verbulum Non addo, ne vestrae videar diffidere Constantiae, commilitones; Pristinae Tantum memoriam virtutis vos mordicus Retinete: vobis illa pro hortamento erit. Signa canite. Sciant fieri pugnae copiam Sibi hostes; ut, si sunt viri, vel dimicent, Vel nobis palmam cedant fortitudinis. Procedit hostis; signa inferte, invadite. GIL. Este viri Wandali; contemnite vulnera. EXER. W. Vicerunt Wandali, vicerunt Wandali. Ex.Ro. Victor Belisarius, victor Belisarius. PAM. PH. Hoc habet Ammates. AMM. Heu me, heu, efferte socii Ex acie. Ex. W. Periit Ammates, periit, periit. BEL. Instate coeptis, milites. Ex. Ro Victoria, Victoria. BEL. Hostem impellite. GIL. Sistite, sistite Degeneres animi, quorsum fugitis feminae? GENS. Audacter Wandali: haec si incolumia cupitis Signa. SONZ. Audete aliquid milites. Abit in fugam, Abit Romanus. PROC. Durate, Hostem caedite Romani. PAM. PH. iam succumbit hostis barbarus. Ex. W. Periimus, interiimus omnes. Ex. Ro. Vicimus, Vicimus. BEl. Urgete fugientem. Hac occurrite Alii: alii hic consistite; alii Gilimer Ne emittite Ex. W. Periimus, interiimus. SONZ. Date Socii manum; opitulamini. PHIL. Hac cades manu. PAMP. Irrupit arcem Gilimer. Quid facto est opus? BEL. Cingatur obsidio; deditionem quoad Faciat. Receptui canatur. Altera Ibi legio servetur: in castra alteram Reducito. Ex. Ro. Vicimus io, vicimus io. BEL. Laudes aeternae sint aeterno Numini, Superisque divis, incruentam referimus Victoriam. PROC. Desideramus pauculos Belisari; multos cepimus, peremimus Plures, quos inter et Germanos Gilimeris. BEL. Macti virtute este viri: vos praemia manent. Durate nunc, et vos servate patriae. Cyriace, mitte qui hostium Spolia legant Caesorum: post, da funerandi copiam. CYR. Abite vos, et inducias relinquite Occisis; arma tantum et tela demite, Atque intro in castra auferte. Curent funera Sua hostes: i significa hoc, Praeco, Wandalis. PRAEC. ROM. Si Wandalis suos libet commilites In acie caesos funerare, iam licet. SCENA VI.FORTUNA, Cum suo comitatu. FORT. NOn tam altum dormit Numen, ut non denique Expergiscatur. Lento graditur in malos Mulctandos passu. Verum compensat moram Gravitate poenae: tarda vindicat manu Matura scelera quidem; sed vindicat tamen. Gilimer exemplum est; qui dudum impune Superis Visus crat insultare; jusque et fas nihil Habere pensi, deba cari in civium Vitamque sanguinemque: cum interea favor Felicitasque illi abblandiri credita est. O Caeca pectora. Hic hic ili imber fuit Pridem expectandus. Non nescivi quid ageret Et Providentia quantum ei permitteret. Sed dissimulavi, et finem his prospexi malis; Quem nondum omnem, sed propediem videbitis. SCENA VII.FAMA. POLYPRAGMON. PERIERGUS. Alii procurrentes ex castris. FAM. HUc huc de plebe curiosa convolent Cohortes, et quotquot feritati somnia Captatis; huc adeste: Nugas. fabulas, Gerras, tricas iterum affero atque affanias, Sine dimenso: figmentis totos culeos Implebo; vic heminam verimonia. Tamen nunc praeter consuetudinem meam Plus dicam veritatis quam mendacii. Scin' tu quid afferam novi? POL. Cur ego sciam. Cui necdum dixti? FAMA. Tamen alia scis omnia, Quae Juppiter Junoni in aurem dixerit, Etiam antea quam dixerit. Scin' tu, quid hic Narrabo? PER. Ubi narraveris, facies sciam. FAM. Urgetur obsidione Gilimer. POL. Nil novi. PEM. alam iu Crucem, scelesta; hoc ignorabimus, Qui ipsi circumsidemus illum maxime? FAM. Non dixi ego te iam scire? Saevit ultima Fames per arcem; torret jugis viscera Sitis; Pereunt non hasta iam, sed inedia. Vultis cognosse ex ipso probius Gilimere? OMV. olumus; quid ni velimus? FAM. Aderit nuntius Momento ab Rege, qui explicabit omnia: Eum ego praetervolavi, ut in compendio Edicerem, quod ille dicet pluribus. SCENA VIII.POLYPRAGMON. PERIERGUS. NUNTIUS. PHARA, Cum Satellitio. PHILODAMUS. POL. NOvum hoc, si Nuntium Tyrannus mitteret In castra; numquam solitus facere is anteidhac. Suspectio mihi est ne fortasse in Nuntio Sit explorator. PHIL. Artem ego novam calleo, Qua nosci primo aspectu explorator queat. Vultin' doceri? POL. PER. Volumus, ut qui maxime. PHIL. Docebo; sed ne interea quis nos opprimat Incautos, tu Perierge paulo longius Circumvagare, quoad ego te revocavero. PER. Abscedo. PHIL. Polypragmon hanc cernis pyxidem? POL. Cerno. PHIL. Hanc qui occlusis semel inflaverit oculis, Quiscunque illi explorator dein occurrerit, Nigra apparebit ater a fuligine. POL. Da, da; ne frustrer hac beatitudine. Argo esse centum oculos credidit antiquitas; Me si videret, mille habere crederet; Ita acute in exploratores intendam ego. PHIL. Nunc etiam tu tantisper aliquo excurrito, Dum Periergum itidem instruo. Perierge, ades; heus ades. Hanc infla in pyxidem. PER. Inflavi. Quid iam dein? PHIL. Iam quem tu cunque nigro vultu videris, Quiscunque sit. et quidcunque tandem ille simulet, Erit explorator. PER. Hui quis me felicior Homo alter? caveat hodie, qui niger in meos Incurret oculos, has simul incurret manus. Quis illic hominum est? estne? non est, quem puto. POL. Quis illic hominum est? estne? non est, quem puto. PER. Est imo hercle. Est Polypragmon. O scelus novum. POL. Est imo hercle. Est Periergus. O scelus novum. PER. Nebulo sit hic explorator? Superi. POL. Nebulo sit Hic explorator? Superi. PER. Quis hoc crederet? POL. Quis facinus crederet? PER. En ut nebulo nigricat? POL. En ut nebulo nigricat? PER. Non ego iam teneo me Quin involem. POL. Non teneo me quin involem. PER. Heus explorator, et Romani infamia Exercitus. POL. Nimirum occultus proditor Tu nostra evertis castra. PER. Quas tu cum hostibus Contexis fraudes? POL. Quam tu perniciem Duci Tuo moliris? PEE. xplorator es; satis Iam comperi. POL. Nebulo proditionem actitas, Iam comperi. PER. Non sic abibis; ad Ducem Ego te hercle pertrahem. POL. Te ego hercle pertraham. PER. Qui dum? POL Quia explorator es, quia proditor Castrorum. PER. Et ego te ipsum illum esse etiam dictito, Certisque indiciis hoc de te pronuntio. POL. Ego de te certioribus. Quid enim nigra Squallent fuligine tibi ora? PER. Imo quid tibi? POL. Mihine? o lepidum impostorem. PER. Quem? POL. Philodamum. PER. Quomodo? POL. Frontem terge obsecro et ora; senties. PER. Illum ut nebulonem Dii Deaeque perduint; Imposuit scelus utrique: sed non fecerit Impune. POL. Ha ha; bene, bene. Sed iam nuntium Tandem opperiamur. Ego hic in excubiis ero. PER. Ego hic. Me invito nemo hodie in castris pedern Ponet. At at: Quisnam illinc occurrit homuncio? POL. Est ipsus. Arbitremur. NUNT. Qua tutissimus Adibo Ducem, ut imperia Regis exsequar? POL. Audin' quid fabuletur? apparat aliquid Occulti. NUNT. Quod si etiam Ducem convenero; Fortasse tamen nihil omnium effectum dabo. PER. Hic homo profecto est vates: didicit dicere Futura. NUNT. Non fero luctum Regis, si nihil Evinco. POL. Quem parat scelestus vincere? NUNT. Sed experienda est mihi fortuna: Ducem adeo. POL. Subsiste. NUNT. Perii. POL. Quid tibi hic negotii est Hoc temporis? hoc viae? sceleste. Obmutuit. PER. Socii, explorator, explorator; captus est. POL. Age, flammas, et candentes ferri laminas Lateribus admove. NUNT. Quid est? quid merui ego? POL. E differe fraudes, quas moliris. NUNT. Quas ego Molirer fraudes? POL. Evoca lorarios, Ut hunc sublimem rapiant, atque fidiculis Cogant verum fateri. NUNT. Erratis milites; Nihil stropharum est. PER. Ergo prode, quidnam agas. Nam certum est mihi, te hostem esse. NUNT. Litteras Duci Vestro affero. PER. Monstra ergo mihi. Nunt. Viden'? PER. Tua Figmenta sunt; vos hunc rapite intro perfidum Veteratorem. NUN. Vultis vos hominem innoxium Ductare? Pharam appello, ad Pharam provoco. POL. Imus igitur: Sed ipse prodit. PHAR. Quis furor Clamorum? Quae contemptio est castrensium Legum? NUN. Explorator videor, qui sum Nuntius Obsessi Regis. PHAR. Quem petebas? NUN. Litteras Ad te habeo, Phara; quas ubi lubens legeris, Quaeso moveare; suadet extremas preces Extrema Regis calamitas. PHAR. Lege propalam. POLGilimer Rex aerumnosus, Pharae olim hospiti, Nunc hosti. Siqua est veterum rerum memoria. Per ego te sacra, et chara, per hospitii fidem Obtestor; patere te exorari, ut ante quam Excedo vita, liceat pane mucido Semel adhuc sedare famem lamentabilem. Mitte unicum panem, triobolarem licet, Et spongiam, et citharam; et parentasti mihi. PHAR. O justa DEI judicia, sceleris o gravem Vindictam. Has Gilimer affectato quaesiit In regno delicias? invenit. Sed cedo, Cur citharam flagitat Gilimer, cur spongiam? NUNT. Hanc, ut siecare defluentem ex lacrimis Possit oculum; illam ut casus atque incommoda Suprema vitae leniat. PHAR. O miseras preces. Et ferre haec mavult ille, quam se dedere? Ferat, ferat. Gravius se ipsemet ulciscitur, Si exoret: habe, fer quas rogaveras opes. En Regias delicias, Panem et Spongiam. SCENA IX.CHORUS LUGUBRIS Octo Puerorum. AH miserandae somnia vitae; Quos perituris facitis ludos? Quid spectatum exponitis orbi? Ah miserandae somnia vitae. Qui modo plenae pocula mensae, Et generosae munera testae, Bibulis suevit ducere labris, Optat ademptae frigora lymphae. Nuper opimi fercula luxus Et pretiosae damna culinae Hauserat una Gilimer coena, Flebilis unum rogitat panem. Interit eheu Gilimer, eheu; Dum non habitas expetit undas, Dum non habitas esurit escas. Haec est tumidae fabula vitae. SCENA X.BELISARIUS. CYRIACUS. PAMPHILUS. PHARA. PROCOPIUS, cum parte exercitus Romani. GILIMER BEL. I Tandem, Cyriace; et lentorem militi Meo opprobra, qui in capienda arce plus morae Trahit, quam in excindenda Graeci Troia. Sciam confestim quid cunctentur. CYR. Tollitur Repente clamor; Nec procul absit est opus. Ibo ex-adversus. PAM. PH. Ego Belisarium bono Beabo nuntio. CYR. Eccum a castris Pamphilum. PAMP. Salve Belisari; iam hodie debellavimus. Gilimer captus, se suaque dedidit omnia In deditionem, atque in potestatem tuam. OM. Ita conveniebat; Ita Belisario DEUS Favebat. PAMP. Hoc telum ipse, haec arma ponere Jussus, posuit: coronam hanc ad pedes tuos Abjecit. BEL. Ubi nunc detinetur? PAMP. Ducitur Tuum ad Tribunal; iam iamque aderit; nisi iam adest. PROC. Adest, adest, fastus detumuit regius. BEL. Laxate spatium hinc atque hinc. PHAR. Belisari, tuo Gilimer hunc ductu captum nos et deditum Tibi sistimus. OMV. icit, vicit Belisarius. GIL. Ha ha, he he. Neque enim in praesens contineo me Quin rideam. BEL. Quid? tu tuarum nescius Es aerumnarum, infelix, ut lubeat adhuc Ridere? GIL. Optime Belisari, secus est ac putas, Non hos cachinnos rerum incogitantia Mearum edit. Scio quos meum infortunium Habitus animi requirat; nempe lacrimas, Nempe gemitus, nempe extremi suspiria Doloris. Sed cum fortunae ludibria Meae perpendo, rursum arescunt lacrimae, Risuque solvor. Nam quis videat Simiam hanc Jocantem, nec saltem leviter renideat? Paulo ante Libyae Rex, et dominus Africae Superbiebam; nutu iussi vivere Quosvis meo, nutu perire: supplicem Vidi ante genua mea partem orbis tertiam Procumbere: Nunc procumbo ego ipse. Nunc tuos Ad nutus vivo, capior, servio, pereo. Non haec ridenda rerum sunt ludibria? BEL. Haec, Gilimer, Pridem cogitata oportuit. GIL. Oportuit, Belisari; sed fastigia Felicitatis impedire nos solent. Ne cogitemus. Verum damno tu meo Ita cogitare iam nunc incipe, si sapis. Nam quae fortuna me hodie ludere institit Eadem Belisari te ridere cras potest, Et quod cuique potuit contingere hactenus, Poterit cuivis. BEL. Ita nimirum homines sumus. Verum age Cyriace, habe istum tu in custodiis. GIL. Iube me fieri, quicquid Belisari voles. Te si vicissem, facerem et ego te, quod animo Lubesceret meo. BEL. Tu Phara militi Enuntia, paratus ut in perendinum Se accingat; tandem vertendum est in patriam. PHAR. Parebo; neque credo morabuntur milites. OMNBelisarius Imperator; hoc Belisarius Promeruit nomen; vicit, Imperator est. BEL. Omittite nomen hoc, quod proprium est Caesari. OMN. Meruisti hoc nomen; vicisti; Imperator es. BEL. Date Laureatos fasces; hos ad Caesarem Deferto Procopi. RROC. Faciam id cum lubentia, Ut hoc renuntiem. BEL. Cumque explicaveris Ex ordine omnia, Caesarque intellexerit, Petes ut militi victori praemia Decernat. De me, quae visum erit, ipse statuat, Si rem gessi ex sententia. Perendie Exercitum egomet deducam, et te subsequar. ACTUS III.SCENA I.INVIDIA. MENDACIUM. DETRACTIO. INV. Eu me infelicem, heu me. Quam ego faciam malo huic Medicinam? in arcto omnes laborant res meae. Lacrimo mitera, quod nil cerno lacrimabile. In ore et laude est omnium Belisarius. Mirantur illum unum omnes, omnes praedicant; Illum domitorem Libyes, Persidis metum. Terrarum amorem, Romanorum gloriam Appellitant. O stomachi res, o aurium Mearum iniurias; o virus pectoris. Quas res molibor? Ubinam mea sunt pignora? Adeste liberi mei; heus aecurrite, Date operam vestrae matri. Ubi estis ? ubi moram Ductatis? nondum auditis? certe vivitis Etiamnum. Adeste extempulo. MEND. Quid me mea Parens ita anxie evocas? INV. Opus elt tua Mihi arte fili. MEND. Cur meo me nomine Non compellasti? INV. Senio amisi memoriam: Excideras mihi. MEND. Scis certe me mendacium Vocari. INV. Scio iam, o delicium. Sed ubinam eras? MEND. Ubique ferme: iam huc, iam illuc, a plurimis Trahebar. Pene fregi crura perpete Errore; ad usque lassitudinem vagor. Non iam sufficio, si pedibus incessero; Alas mihi assue, Mater. INV. Dabo; sed tu prius Mandata fungere matris. MEN. Dum in compendie: Nam multi me avocant iam, Mater, denuo, Qui colloqui me gestiunt. Sed impera. INV. Sororem excito: Nescio ubi nam adhaeserit. MEN. Facilis repertu est: Detractio, Detractio. DET. Quis me sibi advocatam vult? INV. Natam Parens Citavi. O mea voluptas! Non tu lacrimas Meas advertis? DET. Vero adverto: quid rei est? INV. Ni tu cessares, nata, partes exsequi Tuas, non flerem. DET. Ego cesso? Neseis, mea parens, Quantum occuper; nemo est negotiosior. INV. Ubi hodie curasti? DET. In tecto, in campo, in foro, In ludo, in balneo, in otio et negotio: Nemo coionus uno plus die facit. INV. Laudo indolem generosam. Quamquam o mavelim Paulo altius posthac peteres fastigium. DET. Quod illud ergo? INV. Caesaris Palatium. DET. Nescis qua lege inde ego pridem iussa exulem? INV. Memini, sed astu legem oportet ludere. DET. Quem ibi vis infestabo? INV. Nostri Belisarium? DET. Vel omnium unum maxime. INV. Illum tu petes. DET. Absiste Mater; nihil in illo est improbum. INV. Tu finges esse. DET. Virtutes dicam improbas? INV. Vitium esse dices, quod virtutem alii putant. DET. Quod vitium? INV. Nimis antiqua es. Ingeniosior Est frater. Habe illum comitem; audebis fingere, Quaecunque, qualiacunque in mentem venerint. MEND. Quis dubitet, mater; hoc mihi est negotium. DETR. Ubi tu interea eris. INV. Tun' hoc edictum vides? Senatum coget Caesar; referet de novis Honoribus habendis Belisario. meae Partes erunt, meam ibi dicere sententiam. DET. Praeclare factum; nos alio secedimus. SCENA II.EUSEBIUS. ROM. PRAECO, cum Tubincine. EUS. CAne Tubicen. Cane iterum. Tertium cane. Praeco, voce lege, quanta maxima potes. PRAE. Edictum Caelaris. Quisquis Senator es, Cuicunque jus est in Senatu dicere Sententiam; die ne quisquam crastini Ab urbe nostra abesto; sed pro Curia Frequens adesto. Referet de Republica Justinianus Caesar. Absens qui fuat, Censebitur facere contra Rem publicam. EUS. Fige tabulam; iniussu nemo refigat meo. SCENA III.JUSTINIANUS. EUSEBIUS. TRIBONIANUS. LOGOTHETA. ABLAVIUS. MARCELLUS. SERGIUS. Et reliqui de consilio, etc. PROCOPIUS. INVIDIA. JUST. REs belli gestas Ductore Belisario Audistis intus, referente istoc Procopio. Facio hic cuivis vestrum dicendi copiam. INV. Age quod agis Invidia; hic amplae sunt mercium Tuarum nundinae; hic tuam auge reculam. EUS. Mihi visus est gessisse rem ex sententia; Decernendum esse puto de honore ac praemi. INV. Ablavi, hoc tu audis? audis, et fers? et taces? ABL. Nihil adeo praeclarum, nihil extra ordinem Illustre audivi, quod retulerit Procopius. Quam disciplinam castris, et quod otium Pubi fuisse castrensi laudaverat Duce Belisario, solent vilissimi Ducesque nosse, tironesque discere. PROC. Ablavi si spectator adstare potius Potuisses, quam auditor, nil vile diceres Fuisse. SERG. In acie adeo tumultuarie Instituenda, aliquid pro ingenio Belisarius Suo temeravit. Quos potuit enim ordines Servare miles? Quibus insidiis cedere? Quod facinus facere? INV. Iam Sergi, iam te virum Ostendis tandem. JUST. Ita hostis aliquando ingruens Repente, cogit. Debet et subitariis Malis occurri. PROC. Tam tumultuaria Fuit acies, ut vicerit. Gilimer nihil Desideravit curae in Romano agmine; Fugatus, victus, captus est. JUST. Vel annuo Labore, si ordinasset aciem, ornatius Numquam ordinasset. MAR. Insidias quod hostibus Locarit, idne erat Romanis artibus, An Punicis bellare? aperto Wandalos Oportuit Marte oppugnare. TRIB. Haud dedecet Duces Romanos, arte si Rem publicam Occulta servent. PROC. Fecit olim id Scipio Fecitque Caesar; quis dubitavit, quin probe? TRIB. Res promerentur tantae non sane imparem Auguste, honorem. JUST. Ecquem illum vero? Edicite. PROC. Exercitus Imperatorem Belisarium Ideo appellavit. JUST. An factum probatis hoc? INV. Nec dum reclamas? LOG. Veterem si morem probas Auguste, factum id recte censeo: Numerus Caesi hostis constat. JUST. Ergo et appellatio Haec constet; vox rata cesto militis mei. Sed an satis hoc honoris erit? INV. Satis? ah nimis. Quantum Belisario additur, adimitur tibi. TRIB. Si quondam has res gessisset, equidem crederem Triumpho dignum. MAR. Ego vero pridem desitos Revocare mores, censeo e Republica Non esse. ABL. Serva hanc, Auguste, tibi gloriam. Abunde honoris civi, ut habeat Caesarem Faventem. JUST. Ego vero ut merita meo redhostiam Sive Duci, sive militi, parum mihi Videor facturus, quicquid tandem fecero. Nec vetera civium verebor proemia Novare, siquis renovet antiqua merita. Id iam laboro solum, an digna gesserit Triumpho facinora. OMN. Gessit. JUST. Idque serio Censetis, Patres. OMN. Serio. JUST. Ergo quid morae est Quin et triumphet? OMN. Nil vetamus; dignus est. JUST. Triumphet ergo. OMN. Triumphet. ABL. Sed nostro insolens Id saeculo est. OMN. Triumphet. ABL. Qui privatus est Triumphet? OMN. Nil refert; triumphet. JUST. I, tuo Dic Imperatori, qui iam pro moenibus Cum milite est, triumphum adornet; laurea Insignis, sublimisque curru patriam Revisat; urbi ostendat veterum gloriam, Qui veterum virtutem potuit ostendere. SCENA IV.VIRTUS. LABOR. HONOR. cum alio famulorum comitatu, etc. VIRT. ADeste mortuales; Quique ignaviam Damnatis, quique virtutem contenditis Amare; spectate mea, et capite munera. Hac ego Belisario Duci viam paro. Hac hac sequetur, me ducente gloriam Hanc gnavi Virtutis merentur asseclae. Nunc agite socii, sparsis plateas floribus Operite. LAB. O bellam segetem; hanc hanc industrii Faciunt sementem, quam deinde inambulent. VIRT. Haec vos asportate famuli donaria Coronas, torques, armillas hastasque Dux Puras, quas bene merenti tradat militi. HON. Ita differt Virtus praemia sua, non negat: Moram compensat doni magnitudine; Theatrum quaerit, cum laudare vult suos. VIRT. Vos arcuate opere eleganti fornicem, Qua se triumphans curru Belisarius agat. LAB. Hoc sibi tropaeum fixit, cum hostem figeret. HON. Vel potius, cum victis et amicis parceret. VIR. Appendite hinc et illinc serta laurea. LAB. Curatum est, domina. VIR. Iam loco decedite; Succedat belli ductor: sacer illi est locus. SCENA V.ABLAVIUS. INVIDIA. INV. HUic ego comitabo rursus, quem dudum meis Flammavi facibus. Ardet. folle iam est opus Aliquo, ut augescat ignis. Ablavi viden' Quo res evadat? humi tu serpis, caeteri Dum sublime volant. ABL. Egone illum? Ego Belisarium? O lucem infaustam. INV. Audisti, quantus Caesarem Devinxerit? ABL. Quem ego opibus antecellui Semper et honoribus? illum ego Belisarium: Ego illum? INV. Illum, inquio, ipsum solo Caesare Cernes minorem. ABL. Illum, quem infra omnes pervelim Depressum? INV. Evectum supra omnes tueberis. ABL. Ille Imperator audiat? INV. Imo et imperet? ABL. Imo et triumphet? Sed dialis gloria est. INV. Erras; perennat fama. ABL. Modo ne ego videam. INV. Videbis. ABL. Iam mihi tandem ingrati estis oculi. INV. Et audies. ABL. O surdus esse quam velim! INV. Currum pedes sequeris. ABL. Superi avertite. INV. Applaudes etiam. ABL. Cui viro? INVBelisario. ABL. Invisum nomen. INV. Celebre tamen. ABL. Sed non mihi. INV. Quid refert, si aliis tamen est; esse ut audies. ABL. Nihil ago. ferendum est hoc mihi convitium. INV. Ductabit agmen captivorum. Quid iam ais? ABL. Et me inter illos. Non magis ille Gilimer Quam me triumphat. Sed premendus hic est dolor, Ne de meis ille lacrimis risus alat. Meosque gemitus gaudio eludat suo. Quondam fortasse lacrimabit ille me Felicem infelix; vel certe miserum miser. Atque o utinam. Sed abeo. INV. Votum nuncupat Ablavius mihi. Hercle oportet solvere. SCENA VI.BELISARIUS TRIUMPHANS, cum Exercitu Romano. POPULUS ROM. LICTOR. CAPTIVI LIBERATI. GILIMER: GENSERICUS: CAPTIVI WAND. cum alio apparatu. BEL. QUod patriae, nobisque eveniat feliciter Commilitones; appetiit tandem dies Quem dudum votis expetistis omnibus, Vestris ut responderent meritis praemia. Triumphum mihi peperistis hunc, quem sic tamen Hodie agam, ut cives exterique intelligant Perinde vestrum esse ac meum. OMN. Tui sumus Belisari, tu triumpha. BEL. Et quando facinora Vestra egomet testis multa vidi, convenit Iam quemque pro merito ut colam donariis. Ades dum Procopi, cape coronam civicam, Quod Civem ab internecione, tuo asserueris Periculo. Phara, hoc ego te torque aureo Virtutis ergo dono, quod prudentia Rem militarem iuveris, regem fame Ad deditionem adegeris, animo et manu Caetera promptus obieris. Tu puram tollito Hastam Cyriace, fortiter quod feceris, Ex provocatione quod reverteris Alterna Victor. Ceteri commilites Ob navatam Imperatori hactenus operam, Hoc donativum habete; viritim singulos Philippicos; duplum Centurio, quadruplum Tribunus. OMV. ivat Imperatoris manus! Triumphet Belisarius! BEL. At vero quos timor Et inertia infestavit, ignavum pecus, Sibi haec habento; tu, Marce, inquam, tu Niger Quod ab exercitu abiistis solito longius, Quod arma in conflictu amisistis, hordeum Caenabitis, et pro lauro stramenta capiti Haec imponetis. OMH. a ha, he he, applaudite. BEL. Ductate pompam; in expectatu populus est. OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io! OM. POP. Bene sit Belisario. Vivat Belisarius. LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te. OM. MIL. Profecto liberalis est Belisarius, Speranti congiarium, dat hordeum. OM. POP. Feliciter. Superi te servent patriae. OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io! LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te. OM. MIL. Quanta triumphantium est hodie frequentia? Laurus non sufficit, hinc pars gestat stramina. BEL. O me felicem qui florere patriam Civesque meos ferri secunda contuor Beatitatis aura. Non Victoria Me mea tantopere oblectat, non haec gloria, Quantopere civium patriaeque incolumitas. OM. POP. O nos potius beatos, qui te cernimus Curru aureo vectari! pergito, pergito. LICT. Respice post te, Belisari; hominem memento te. OM. MIL. Victum triumphat Gilimer Belisarius, Sed Carnifex rriumphat hunc Belisarium. Io triumphe, io triumphe, triumphe io! BEL. Hic pompam siste; dumque cives gaudiis Applaudunt nostris: ingemiscant et suis Suppliciis hostes. Genserice, perfidum Cum tibi sit fueritque ingenium, cum mihi datam Iterato eluseris fidem, hostisque fueris Infestus, poenas luc. GENS. Nihil equidem moror Belisari. Imo hunc mihi honorem haberi gratulor Ut vinclis eximar, et apud hostes oppetam, Quos inter vivere non possem, nisi turpiter. BEL. Duc illum Lictor. GENS. Ibo sponte, qua iubes. BEL. Reliquos captivi gregis abduce in carceres. GIL. Ad funera potius duci iube; sequar. CAPT. W. Idem peccavimus, quin et luimus idem? BEL. Animadverto unum juste, et parco plurimis Clementer. GIL. Hanc remitto tibi clementiam; Ferito, erisque clemens. Saevire gravius Post carceres, et hunc triumphum non potes. BEL. Possem, nisi nollem. CAPT. W. Atqui Superi dent, ut velis. BEL. I lictor, age lege; elide scelesto gulam. GENS. Elide, non scelesto, at ei qui patriae Regique fidus ut esset, hosti hostis fuit. OM. POP. Periie scelestus, periit impium caput. Belisari vive, vive patriae decus. OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io! CAPT. LIB. Superi servate, perpetim Belisarium, Nostrum servate patronum, vindicem, patrem. BEL. Superi servate aeternum hoc urbis gaudium. Tuque immortale numen, cuius equidem ope Hostes devici, Wandalos ex Africa Exegi, imperium adauxi, et hodie patriam Triumphans inii; hunc mihi meisque civibus Diem secundum esse, et manere dein velis. Tibi ego merito ob partam dedico victoriam Haec hostibus detracta spolia barbaris. OM. MIL. Io triumphe, io triumphe, triumphe io! BEL. Nunc miles omnis, nunc omnis civis epulo Triumphali interesto: pompam claudito. OM. POP. Bene sit Belisario, vivat Belisarius. OM. MIL. Laudemus Belisarium Qui nobis dat salarium. Sit bene Belisario, Qui nostro favet stomacho. Io triumphe, io triumphe, triumphe io. SCENA VII.JUSTINIANUS, cum suis. EUSEBIUS. GILIMER. JUST. DEdi negotium, Triboniano, uti Gilimer mihi sisteret: adestne tandem? EUS. Adest Auguste, vinctisque manibus Regem trahit. JUST. Hicne ille est Gilimer, quondam terror Africae? Ut squallet vultus? omnis ut forma periit? Non vinco me. Heu me, fortunae inconstantiam; Exsolvite manus, admovete. GIL. Supplicem Serva Imperator; miserum felix; exulem Princeps; victor victum; mancipiumque Dominus. JUST. Gilimer, Gilimer, quanto es ab eo alius Gilimere Qui fueras. Haec olim si verba dicere Didicisses, non tu iam supplex esses mihi, Tibi esset Africa. GIL. Scio hoc Imperator, et Sero doleo; eheu sero. JUST. Assurge. GIL. Eheu grave est Post quam adeo cecidi, assurgere. JUST. Vos attollite Jacentem. GIL. Stare ego umquam posse me putem, De regno qui meo ceciderim in carcerem? De vita in mortem? Didici infelix esse iam Qui servire didici. EUS. Augusto qui serviunt, Dominantur, Gilimer. GIL. Haec tu amice dixeris Aliis, non illi qui se Regem esse meminit. Si olim imperastes, aliud hodie diceres. EUS. At nunc sapientis est, fortunae cedere. GIL. Ita quidem; nec repugno. JUST. Certe foedera Nostramque amicitiam colere te oportuit Quam bellum malle. GIL. Hortator, Caesar, serus es: Ignosce. JUST. Etiam tempestivus, Gilimer, fui. Sed animo consta; non periisti: Caesari Dein pareto; tibi honorum et opum abunde erit. GIL. Ah quid honorum, Imperator, ah quid erit opum? Omitte magna polliceri Gilimeri, Adempto regno, parvum est illi, quicquid est. Vanitas Vanitatum, et omnia Vanitas. Ita meus me docuit sentire, et credere Casus. Post Africam, post orbis tertias Erepti partes, dona mihi quicquid voles Auguste, sciam ego posse illud vanescere. JUST. Sapienter haec pertendis, Gilimer; Caeterum Meliora spera; qua fortuna Caesar est Eritque; eadem etiam, si vis Gilimer, eris. ACTUS IV.SCENA I.FORTUNA. FAVOR. FELICITAS. CONTEMPTUS. CALAMITAS. FORT. Omites mei, praeclare functi estis vicem Vestram, in tollendo ad sidera Belisario. CAL. Nihilne etiam mihi licebit in virum? Ego partes nondum egi meas. Sum Calamitas; Sed numquam visa sum hactenus Belisario: Favor, Felicitasque solum alludere Illi iubentur. CONT. Etiam me committito. Quid enim alibi tam creber a Belisario Excludor solo? FORT. Ne causam petite altius; Ita iusserat nimirum Providentia; Quod ut iuberet, ipsa causae sat habuit, Voluisse, et permisisse; Nesciant licet Mortales. Regina omnium est rerum potens, Agit illa, et nutu moderatur juste suo Eventus omnes: sed quotusquisque autumat Illius mage, meum quam ad arbitrium regi? FEL. Plausere nuper omnes cum Belisario, Fortunam, Fortunam aiebant, Belisario Favisse: eandem optabant sibi contingere. FOR. Nimirum adhuc caecutit, et caligine Gens nubilatur; olim olim vero scient, Me unius Providentiae ductu omnia Egisse. iam illa auctore Romam pertigit, Vicitque Belisarius: haud sane nescia est Quanta illi victis restent Gothis praelia, Contra unam feminam. FAVVin' tu, umquam ut deseram Ego Belisarium: an ut aeternum prosequar? FOR. Nihil haec scire attinet. Belisari, age quod agis. Novum ego tibi stadium novae victoriae Ostendo: tu seu vincere seu vinci potes: Permitto: video tamen in utram sis modo Abiturus partem. Verum et tu pariter vide, Quae gloria sit, reges vicisse; a femina Victum esse. SCENA II.BELISARIUS. PHOTIUS. CONSCIENTIA. METUS. PUER. BEL. SErione tandem haec imperat Augusta? PHOT. Ut nihil umquam magis. BEL. Quid feminam Hae tangunt curae? PHOT. Rebus consulit suis. BEL. Omittat ergo alienas. PHOT. Has suas putat. BEL. Illa suas? PHOT. Quippini Belisari? ut quae attinent Imperium. BEL. Nil rei habet cum imperio femina: Colum illa colat et fusum; lanamque faciat. PHOT. Considera Belisari, quam tu feminam Impugnes, quae ut femina sit, Augusta tamen est. Perculi hominem. CONS. Virum vir indue: nihilo Timidior has minas, quam quondam hostes fuga. BEL. Scit Imperator, vultque? PHOT. Non mihi licuit Id percontari. Augustam agnovi, et parui; Cui tu patere ni vis, Augustam nega. BEL. O feminam, dirum caput. Quid non mali Auctore hac infestavit orbem? PHOT. Quid iubes Reginae nuntiem? facturum, quod iubet, An non? BEL. Recta iubeat, parebo. PHOT. Non tibi Haec recte, et ordine imperata visa sunt? Ibo haec renuntiatum. MET. Obsiste, perieris, Simul ac Theodora hanc pervicaciam audiet. BEL. Quo iam discedis? PHOT. Nosti. BEL. Cedam feminae; Faciam imperata. Sed ipsa quondam Numini Facinus hoc impium purgabit. Ergo abi, Silverium urbis et orbis Pontificem voca: Effectum dabo. PHOT. Ita quidem facies ex re tua. BEL. Puer, iube adesse Procopium et reliquos Duces. CONS. Quid agis Belisari? tu manus Silverio Violentas addes? Christiani Principem Gregis Pastorem his aggrediere machinis? MET. Cogeris invitus, vel gratia excides Theodorae. CONS. Excide, dum ne excidas a Numine. MET. An nulla cuiquam ergo est spectanda gratia? CONS. Est imo; at vera, at magna, at digna; non tua, Quae vana, fragilis, fluxa, falsa, nulla erit, Quae iam peribit. MET. Sed ni pares, gloria Peribit parta; peribit vita, et vitae opes. Quid? tun' vivas inglorius? CONS. Aspice sidera Belisari, quid pote pulchrius contingere? MET. Terram, patriam, opes, familiam, famam aspice, Quibus amissis, quid contingere pote tristius? CONS. DEUM tuere, non amittes. MET. Certius Certo amittes: Nosti augustae ingenium impotens In iras. Saevit femina immedicabili Furore. Tutius lacesses tigrides Hircanas, tutius obviam leonibus Occurres, quam iratae, et furenti feminae. CONS. Ergo appetes odio esse Numini? BEL. Hei, quibus Agitor procellis? Quae duella pectoris Committo? fateor, succumbo. Lenissime Tanien est agendum. Unde explorabo Antistitis Animum Romani; an sponte forsan det manus. Sed eccum, adversus graditur; ibo etiam obvius. SCENA III.BELISARIUS. PHOTIUS, cum Comitatu Aulico. SILVERIUS, cum Clero Romano. BEL. TEr maxime Antistes salve. Cum maximis De rebus ambigerem, rogitavi te, o Pater Venerande, ne qua velles mihi negatam opem: Id quod boni tu consules. SILV. Nihil ambige Belisari; resque ita postulat, uti liberis Pater suis, qua possit cunque consulat. BEL. Sed considamus. Viden'has primum litteras? Augusta misit. SILV. Agnosco ex insignibus. Ut sese imperium habet? satin' salvae? BEL. Satis, Nisi tu intercedis. SIL. Egon' intercedam? DEUS Meliora. BEL. Non morabor multis te; Anthimum Meministi Byzantinis pulsum sedibus Pridem exulare. SILV. Sic est, commemini probe. BEL. Huiusce causa, impense Augusta affligitur. SILV. Merito id quidem, nam et nos sollicitos id malum Iam dudum habet. BEL. Meministi etiam Chalcedone Quid olim Patrum consensus decreverit? SILV. Recenter adeo. BEL. Tuque illa omnia dogmata, Pater, tueris? SILV. Vel dubitare est impium. BEL. Rogat tamen Theodora, suam ut in gratiam Paucula concedas. SILV. Dummodo concedi queant, Obnoxius ero. BEL. Primum est caput, ut Anthimum Pontificio restituas. SILV. Restituam Anthimum Ego? quem mei Maiores uno calculo Bonique omnes proscirptum, sede eiecerant? Quem traxerit in errorum pelagus Eutyches? Illud ego Patriae fulmen, illum ego turbinem Ecclesiae reddam? Absiste haec contendere, Belisari. BEL. Non equidem precibus ista meis Contendo, Theodora haec potentius rogat. SILV. Rogare et ipsa cesset. BEL. Cessabit quidem Sed imperare incipiet. SILV. Imperet; nihil Movebit. BEL. Scripsit his vero ipsis, ut tibi Haec explicarem. SILV. Scribat illa et scripserit Quaecunque lubitum est, numquam animi constantiam Mei expugnabit. BEL. Sed, Silveri, cogita Quae potuerit hoc scribere, posse et proscribere. SILV. Satis est animi, ad has, Belisari, minacias Spernendas. Persto, perstabo. BEL. Sed et alterum Quod rogat, agnosce. SILV. Si cum primo convenit, Omitte; nec rogare te, nec me decet Rogari. BEL. Vult, ut, quae Patres Chalcedone Scivere, antiquata velis. SILV. Non iam hoc convenit Verbo negare. Abscedo. CORN. Audire talia Ego postulata existimem impium, Pater. SILV. Abscedo, et vos mecum una. BEL. Quin manes, Pater. SILV. Animam omnem sanguinemque prius exhauseris, Belisari, quam consensum a me hunc extorseris. O Numen aeternum! quae tempora vivimus! SCENA IV.BELISARIUS. PHOTIUS. MENDACIUM. BEL. Uldistin', quem virum impugnare sumpserit Theodora? PHOT. Turrim aliquam aut murum videlicet: Non lapsus est primo impetu, altero ruet. Aries est admovendus. Si obstinaverit, Vi deturbetur. BEL. Nempe hoc mihi negotium Facessit mulier: nata in perniciem fera. PHOT. Vacillat Belisarius; haud satis audaciter Res apparabit. Stimulis indiget meis. Sed unde me adjutabo? Augustam evicero, Hoc si effecero. Quem consulam? quid ordiar? Quibus insidiis adoriar hominem? at, quae evolat Illinc Lamia? Quid monstrum molietur hoc? MEND. Cur adeo vultuosus es, mi homo? PHOT. Res minus Sunt laetae. MEND. Vultus indicat. Num pectori Aegre est, an capiti? PHOT. Utrique, et capiti et pectori. MEND. Difficilis aegritudo. Sed quaenam est mali Geminati origo? PHOT. Ne scitare, nullus es In me adiuvando. MEND. O nescis, quantae sint mihi In rebus vires. Mille magister artium Peritus exto; augere parva, minuere Magna didici; Vera refutare, inania Probare. Et si opus est, crimina alii impingere, Quae designavit numquam. PHOT. Magnarum artium Es venditator, et quod est nomen tibi? MEND. Mendacium. PHOT. Mendacium? Sane haud male Ad mea consilia occurris: potin' ex tempore Aliquid moliri? MEN. Contra quem? PHOT. Silverium. MEND. Possum egregie; strophas, sutelas, et dolos Et quicquid iusseris. PHOT. Explica genera aliquot Tuarum fraudum, MEND. Intro imus; sequere; reculam Meam tibi omnem expono; quamque habeo a patre, Quamque ab avo, quamque a proavo, et atavo atque tritavo. Mendacia omne genus invenies; grandia, Minuta, acuta, crassa, occulta, publica. Inde eligas tuo arbitratu. PHOT. Non piget Mercari has merces; i propere; te consequor. SCENA V.SILVERIUS. CORNELIUS. GAIUS. cum Clero Rom. CYRIACUS. cum satellitio. SIL. POtuistis, credo, advertere, quibus machinis Fuerim impetitus, fratres. CORN. Perdolitum est, pater, Vehementer, nec nostra mage causa, quam tua. SIL. Mea nil referebat: cedere poteram, Si, solus ut ego cederem, permitterent. Nunc juxta mecum omnem fidei constantiam, Deique jura oppressum ibant, quid aequius Hac erat in caussa, quam ut me vitae prodigum Meae, et minarum contemptorem ostenderem? GAI. Fortiter id vero et sancte sacrum; atque omnibus Perinde nobis aemulandum. SILV. Ceterum Nescio quid praesagit animus meus mihi: exspecto funus. Hoc Theodora munere Me locupletabit. CORN. Utinam ego cervicibus Tuas meis redimere possim; vel tuis Coniugere meas. SILV. Ut Superis videbitur Agamus. GAI. Verum ego vel in una existimo Augustae iram expiari posse victima. Cadam ego, devotum caput, ut coepti turbines Remittant. CORN. Sed quid sibi Cyriacus cum manu Hac militari, quam ex adverso conspicor? GAI. Male vereor. In tutum migrato; Limina Haec templi pete. SILV. Nil non audebit femina, Quae ausa fuit talia, o Superi, contendere. CYR. Hic vos subsistite tantisper, nec uspiam Abeste, sed neque vim parate, quoad ego Innuero. GAI. Quemnam, Cyriace, hoc petis loci? CYR. Silverium, supremum antistitem volo. GAI. Quid? armatus Pontificem tu? Non hostis est, Cyriace, tuus, Pater est. CYR. Scio, Gai. GAI. Ergo ut patrem Venerabundus adi. Quid satellitum manus Molitur? CYR. Honoris caussa ut ad Belisarium Deducat. GAI. Inter amicos nihil hoc est opus Honore; sed eo, ut referam. CYR. Plane suboluit Silverio: opportune asylum quaesiit: Non facile ex hoc excedet propugnaculo, Nisi illi in commeatu sit securitas. SILV. Cyriace CYR. O magne Romae et terrarum pater, Figam vestigiis beatis oscula, Prius quam colloquar. SILV. Quid est, quod colloqui Me gestis? CYR. Ad Belisarium ut adeas, precor. SILV. Preces armatae, Cyriace, non sunt preces. CYR. Ergo ablegabo militem. SIL. Ego non militem Puto suspectum, sed qui misit militem. Porro, si quod heri nequiit, hodie evincere Imperio vult Belisarius, et ideo vocat, Non venio, Cyriace. CYR. Fidem obstringo publicam, Nihil imperio, nihilque vi Belisarium Facturum, juro aeterni mentem Numinis. GAI. Non fide, Pater; insidiae sunt palatii, Ubi Theodora imperat, inde fides exulat. SILV. Vos vero ne metuite, fratres; audeant In me, quicquid collibuerit; deflectere A vero et recto me nequibunt. Corpori Vim fecerint, licet: animus cogi nequit. Tu summi Rector orbis, atque mentium Audi arbiter, fidem mihi datam; si dolo Malo me Cyriacus vocat, si quid struit Belisarius nefandi, excudat in meum Solius caput, abstineat a grege reliquo. I, modo, meque affuturum in tempore, nuntia. SCENA VI.BELISARIUS. PHOTIUS. LOGODAEDALUS. PSEUDOPEIUS, cum Belisarii comitatu. SILVERIUS, cum Clero Romano. BEl. CRedamus facinus hoc tandem a Silverio Fieri potuisse? Barbaricisque Regibus Contra imperatorem studuisse? somnia Mihi narras, Photi. PHOT. Sed mea tu ne somnia Nimium elevato. Forte sero senties Vigilem fuisse me, cum audirem et crederem; Te vero somniasse cum contemneres. BEL. Quo planam hanc rem argumento poteris reddere, Si iubeare? PHOT. Equidem si testes citavero, Digitisque monstratos coram appellavero, Iique rem jurati edixerint palam, Nec somniasse me, nec errasse audies. BEL. Scis ergo testes? PHOT. Atque incoram conspicor, Hunc inquam Pseudopeium, et hunc Logodaedalum. BEL. Quid vos? quid cognovistis de Silverio? PSE. UD. Proditionem actitare clanculariam Urbis Romanae. BEL. Cui mortali? PSE. UD. Vitigi. BEL. Idem hoc testaris alter? Log. Testor, his meis Saepe oculis me vidisse quendam ad maenia Ultero citroque iuvenem commeassere Identidem. Quem, quod male metuere sibi Videbam, caepi suspicari non bonam Illum actitare operam. BEL. Sed ad Silverium Quid istaec attinent? PHOT. Nunc, Belisari, audies. LOG. Ergo e vestigio tandem illum ego insequi, Et arbitrari occaepi; quod cum adverteret, Infecta re ambulationem aliquoties Reciproco passu iteravit, quoad abscederem. Sed erat frustra. Nam Pseudopeius incidit In me casu; atque heus, Logodaedale, ait; num vides Illum hac et hac sollicitum, ac veluti pallidum Spatia facere? Et, st', inquiebam; hic arbitror, Quo cogitet. Nimirum, ait ille, tu impedis Ne libere, quo velit, abeat; nam ad Vitigem, Nisi fallor, abiturit. Eho, ad Vitigem inquio. Nec plura moratus, altius inclamo iuvenem, Terreoque minis; tum uterque circumsistimus; Verboque ut dicam, has extorquemus litteras; Quas ipse ubi legeris, scies quos patriae In patria hostes habeas. BEL. Lege sis propalam. PHOT. Regi Gothorum Vitigi Silverius. Quod pridem tibi receperam, effectum dabo. Ad portam accede asinariam cum milite, Urbem tibi Romam tradam, atque Belisarium. BEL. Quid audio? Da litteras. Non auribus Meis hoc credo. PHOT. Credes forsitan oculis. BEL. Palam est, invitus metuo. At prodit commodum Huc ipse. I, confestim dic, ut me absque arbitro Accedat. PHOT. Hic consistite ceteri; facit Soli Silverio accedendi copiam Belisarius. CLER. O Pater, o antistes, o pater, Quo solus abriperis? SILV. Quocunque DEUS sinet; Ultra nemo hostis rapiet. PHOT. Vos secedite; Arcaniora sunt consilia, quam quibus Vos deceat interesse. Hac praesul conside. BEL. Salvere te iuberem, si tu patriam Salvam, Silveri, esse sineres. SILV. Ego non sinam? BEL. Ita aiunt certe, comprobantque, quos vides Adstare, testes. SILV. Si hic permitteret locus, Jocari vos, meque facere ludos dicerem; Nunc quando serii estis, si estis, animus est Audire. BEL. Quibus tu tibi depactionibus Gothorum Regem amicum quaeris reddere? SILV. Nullis, Belisari. BEL. Nullis? non tu moenia, Penates, templa, urbemque totam Vitigi Tradere promittis? SILV. Non promitto. BEL. Testibus Compertum est. SILV. Non potest. BELVin' dicant denuo? SILV. Non possunt. BEP. ossunt certe. Dic Logodaedale. LOG. Comperi ego hunc urbem Romam Regi Vitigi Dedere statuisse; ita Superos, et Inferos Attestor omnes. PSE. UD. Juratus idem ego assero; Si fallo, ita mihi irati sint Superi, Inferi. BEL. Vides potuisse? SILV. Video, sed nihilo magis Quam de te possunt. BEL. Numquid etiam litteris De me docere id possunt? SILV. Nec de me arbitror Id possunt. BEL. Quam ergo ego manu verso epistolam? Agnoscis? SILV. Aut meam, aut certe geminam meae, Etsi ad Vitigem ego litterarum nil dare Me memini umquam. BEL. Unde ergo istae ad illum litterae? SILV. Id non laboro Caeterum non sunt meae. Sciet, qui adulterata me voluit manu Traducere. Ego insons dum sim, porro nil moror. Sed o fallacem calamum, mentemque calamo Fallaciorem, quae mihi hanc iniuriam Ausa irrogavit. Vigilat Numen, et videt. Et tu videbis olim, Belisari. OMF. ICTI. Reus, Reus est Silverius, luat Silverius. LOG. Exue Pontificem, haec decora pone antistitum; Non haec sibi indumenta patriae proditor Nefandus vendicet. Capessat dignior. SILV. Parcius amice. Nec enim ego fui proditor, Nec si fuissem, tu judex esses mihi. LOG. Sim Carnifex tibi, dum tu Pontificio Privere. SILV. Non privabis, etsi ademeris Haec mihi tegumenta. LOG. Assurge et reliquum etiam exue Amictum. SILV. Non exuo; sed si detraxeris, Non pugno. Nec si sanguinem poposceris, Pugnabo. Et quando nemo est in praesentia, Qui vim hac defendat, ad tribunal alterum S stetur causa haec. OMN. Exulet Silvetius. BEL. Alius legatur a Romanis pontifex; Tu Pontianis exulato in insulis. SILV. Aeterne Rector, quas tibi ego sum gratias Habiturus? qui me insontem, et nominis tui Ob gloriam, sinis haec tolerare, sub Duce Belisario; hactenus quae nemo Pontifex Romanus pertulit sub hoste Barbaro. SCENA VII.VIRTUS. HONOR. FORTUNA. FAVOR. FELICITAS. CALAMITAS. CONTEMPTUS. VIRT. EXite celeres, et fuga Palatium Damnate. HON. Quo abducemus? VIRT. Terrarum angulos Adite extremos, et vel immanissimas Lustrate gentes; securi inter Sarmatas, Hydaspeae inter ripae securi accolas, Tuti Memnonias inter degetis plagas; Apud Belisarium iam degere non licet. Properate, volate. HON. Belisari, aeternum vale! FORT. Quo, Virtus, abituris? VIRT. Fugio, fugio Ducem Nefandum. FORT. I, felix, et meos tibi comites Abduce. Favor, hanc tu interea sequere Ducem, Te proscribit cum Virtute Belisarius, Abesse iubet palatio Silverius. I, numquam ad has aedes, ad hos dominos redux. FAV. Te, Virtus, ego comitabor, teque ego exulem Exul sequar. Avem tu fugis, fugiat Favor. FORT. I, quoque Felicitas FEL. Etiam me abscedere Jubes? FORT. Jubeo, impero, cogo. VIRT. Felicitas, Huic jungere, et si quid aliud est, quod prosperum Meretur nomen, excedat palatio; Me me sequatur. CONT. Vin' etiam ut ego fugiam? Contemtus dicor. CALVin' etiam ut ego fugiam? VIRT. Quid nominis tibi est? CAL. Calamitas nuncupor. VIRT. Mane, mane aeterna comes miserandi Ducis: Tuque infelicis germanae, frater, mane. Videat re semper, pernox ferat, et perdius. Manete Comites gemini; et maneat, quicquid est Ominis adversi; Fortunam qui senserat Ridentem hactenus, hinc lacrimantem sentiat: Nunc cedite, abite, abite. Virtuti locus Inter Barbaricos hostes restabit aliquis. SCENA VIII.SILVERIUS. CORNELIUS. GAIUS, cum Clericorum Choro. POLYPRAGMON. PERIERGUS. EHeu quis haurit imas Dolor medullas? Romana num parentem Amittet aetas? Cui Barbarus relicto Pepercit hostis, Hunc pellet efferatus Ex urbe civis? Pios parate moesti Fletus ocelli: Manusque iam perennes Novate planctus. Armantur in benignum Nati parentem. Vomuntque saeviores Quam Tigris iras. CORN. Tentemus aedes, huc ferunt Silverium Abductum; forsan superest etiamnum, et diem Hunc ultimum suae concedit patriae. Sed intus aedes perstrepunt. POL. Recludite Fores. Tu Perierge, alterum stipa latus, Ego hic curabo. GAO. faciem lamentabilem, Quo sancte Pater, Antistes magne, quo mihi Raptaris? PER. Abstinete manus; abscedite, Aut vim persentietis. SILV. Hic mitescite Tantisper, fratres; extremum dum hos alloquar, Et in complexus corruamus mutuos; Vim ne timete. POL. Prohibuit Belisarius: Abite. CORN. Per ego vos, per quicquid uspiam est, Rogo: sinite supremam parenti dicere Salutem. GAI. Hoc vobis despondemus praemium, Date spatium amplectendi. PER. Sed ut absit mora. Hic praestolabimur. SILV. Videtis quo loco Meae vestraeque res sint: hanc Belisarius Habet mihi gratiam; hoc Augusta habet suae Solatium repulsae. Avellor a meo Invitus grege; abeo exulatum a patria, A Roma, a vobis; o suavissima pectora; Numquam fortasse conspicienda denuo; Persistite in incoepto; meque absente Anthimum Perinde haereticum vitate, ac dum coram eram. Theodorae obsistite; nil boni illa parturit femina. Nec exilio moveamini meo, Ad patriam feliciorem haec sternitur Mihi via; aspera quidem illa, et per se se horrida, Sed spes patriae, Christusque mihi facilem facit. Salvete iam et valete. Plura dicere Obortis nequeo lacrimis. CORN. O Pater! o Pater! Liceat his immori mihi vestigiis. O salve extremum pater, o antistes vale! SILV. Moderare questus, frater; perferenda sunt, Haec casuum ludibria. Huc accedite Reliqui; haec in lucro est hora, quae nobis datur. POLY. Abrumpite intempestivas querimonias; Sat est ploratum, feminae: hunc abducimus. SILV. Ut imperatis, fatres; non resistimus. CHOR. O Ter quaterque charae Manus valete; O ter quaterque cari Manus parentis. Juvat osculum beatis Libare palmis; Udisque lacrimarum Calere guttis. Avellor a parente Eheu parente! Avellitur relictis Et ille natis; Hunc nullus elevabit Patri dolorem, Hunc nullus expiabit Natis dolorem. SCENA IX.BELISARIUS. CONSCIENTIA. POENITENTIA. CONS. AGe Belisari, compara te ad verbera, Quae perpetim ingeminabo pectori tuo. Stimulis te adoriar; Noctes nullas cogita, Diesque nullos, quos quietus transigas, Ego anxium te, ego timidum, ego pallidum Ad quamvis umbram reddam. BEL. Ah quid feci miser? CONS. Ex me quid feceris audies. Ut feminae Pareres, exuisti virum; et, o dedecus, Qui hostili ferro non fuisti territus, Muliebri verbo concidisti perditus. Satisne aperte haec fabulor? Silentium Mihi imperari non sino; tacens loquor. BEL. O parce Numen! CON. SC. Christiani principem Gregis, nefariis, Improbe, conatibus Romanis expulisti immerito moenibus. Praeclare Christiani dux Exercitus. BEL. Urgebat femina. CON. SC. Itane vero? Feminam Tu Numini anteferre? Partam praeliis Cruentis gloriam metu corrumpere Inani? Pluris facere unius gratiam Mulierculae, quam leges iustitiae? BEL. Pudet Me facti. CONS. Utinam puderet! Imas te abderes In terrae latebras, clarumque refugeres diem, Ne conscia te vivum viderent sidera. Sed prodi. licet, in publicum; veterum nihil Videbis decorum: vanuerunt fornices Tui triumphi; applausus populi obmutuit, Militum amor desiit, cessit Felicitas In debellandis hostibus, quamque unice Spectasti Augustae gratiam, illam tu unice Senuisse, cecidisse, periisse senties. BEL. O detestabile facinus! Quo corrui? Quae noctes mentem obnubilarunt impiam? Meam quae tumulentia rationem sopiit? Ego Arrianis improbior; nam parserant Silverio illi; ego Gothis saevior extiti, Quos vici bello, vici et inclementia. Heu me, quis desperato sufficit animo Consilium? POEN. Tempori adsum, lapsum ut in pedes Iterum erigam. Belisari, Belisari. BEL. Quis est, Qui me? POEN. Quid anxius terram circumspicis? Caelum tuere. BEL. Pudet os coelo ostendere Invisum. POEN. Huc saltem adverte. BEL. O quam te conspicor Virago? an rebus in arctis est, quod consulas? POEN. Est, est, Belisari. Sum etenim Poenitentia, Docta medicinam facere affectis mentibus. BEL. O tempestiva salus. Affunde vulneri Ardenti frigidam. POEN. Animus poenitudine Valescet aeger. Gravis est nox, praesulem Romanum iniuriis circumventum et dolis, Multare exilio. BEL. Novi equidem, et nimis probe: Sed eheu, designavi. POEN. Hic opus est lacrimis, Belisari. Hac unda crimen dilues tuum. BEL. Vix aegrum colligo animum: sed colligo tamen: Placet consilium; fletu plorabunt genae, Planctu sonabunt pectora; stipem prodigae Manus effundent. Stomachus ad jeiunium Assuescet; Lingua funditandas ad preces. Ignosce, magnam qui regis orbis machinam, Ignosce; aut poenas, hic dum supero, a me exige; Poenas tamen clementes, nec meritis pares. Aedem tibi sacram sumptu condendam meo Voveo, in piaculum: parce Belisario. Caeterum ego res iubeo valere bellicas; Abiit a me melior fortuna; viribus Destituor pristinis; sumque impar hostibus, Quos caedere sueveram. Valete moenia Romana, nec timete iam Gothi meas Superati vires; me enervavit femina; Quondamque victor ad triumphum ex Africa Qui redii, Roma redeo, heu redeo inglorius! ACTUS V.SCENA I.ABLAVIUS. MARCELLUS. SERGIUS. DETRACTIO. ABL. NUmquid iam cognovistis, oculum Graeciae, Romanae gentis gloriam, Byzantii Decus immortale, huc appulisse ex Italia? DET. Quemnam Thrasonem hic dictitat? Belisarium Opinor. MAR. Illum Regum victorem omnium? ABL. Illum, qui nuper in triumpho Gilimer Dexit. Rediit heri, sed absque Exercitu. MAR. An re male gesta? an alium expectat improbus Triumphum? ABL. Adesse aiunt, petat uti praemium Assertae Romae. DEA. c si ille Roman asserverit? Militis hoc erat. SERG. Obnoxium sibi Caesarem Habet iam pridem; Imperii si partem petat, Obtinuit. MAR. Hoc defuit illi hactenus unicum, Ut Caesar nondum audiret. ABL. Me superstite Non audiet: per hoc ego telum deiero, Me non passurum. SERG. At Imperator, si velit? ABL. Stringi ferrum etiam in Imperatorem potest. Quin ergo, si viri sumus, Rem publicam, Et nos his liberamus contumeliis. SERG. Quem vindicandi ostendis ergo tu modum? ABL. Si impunitas est, dicam. MAR. Erit. ABL. Non antea. Quam vosmet ad silentium auctoremini Aeternum. MAE. tiamsi me fidiculis torserint, Flagris ceciderint, facibusque adusserint, Si enuntiaro, meum caput esto sacrum Inferis. SERG. Eadem ego devotione fidem obligo. ABL. Nullusne nostras alicubi res aestimat? Hoc hoc putate strictum telum in Caesarem Nudari; hac ille manu procumbet victima; Jovem juro lapidem; non patiar hoc meis Jugum imponi cervicibus, ut et Caesari Et civi serviam. Si vobis animus est, Idem audendi, stringite ferrum, et date symbolum. MAR. SERG. Audemus, conjuramus. MAR. At tu videris, Ablavi, quo caedem loco, quo tempore Patremus. ABL. Haec mihi cura erit. Percommodum Tamen arbitror, diem differre in crastinum, Dum matutinus ad templum reviserit. SERG. Placet. Eo nunc, et quod facto opus est, apparo. ABL. Ad tesseram quam dabo, graviter insurgite; Reliquum intus indicabo. SCENA II.LOGOTHETA. LOQ. Uas res actitant Mortales? in quas praecipitant insanias? Consilia temerant, dum iracundiae litant Suae. Per rimulam casu prospexeram, Vidique strictis stare cum mucronibus Ter geminos e senatu; quae me advertere Res coepit; cum repente, o scelus, exaudio, Quas molantur Caesari insidias. Nihil Me ante hunc diem perinde attonuit Horrui Riguique, non secus ac si gladius iam meo Defixus lateri haereret. Nam qua sunt viri Audacia, non prius absistent, quam suo Potiantur voto, nisi quis flammam oppresserit Iam iam exarsuram; quod ego certe pro mea Virili ut possim, nitar. Res hoc publica A me exigit, ut meum defendam Principem. Sciet per me, quae gliscat conjuratio. SCENA III.JUSTINIANUS cum suis. EUSEBIUS. LOGOTHETA. ABLAVIUS. MARCELLUS. SERGIUS. TRIBONIANUS. JUST. ANnus mihi propemodum, annoque longior Visa est nox istaec, dum operior crepusculum. Identidem nescio quid umbrarum mihi Somnum intervellit: inter tela micantia Sicariorum errabam, et in discrimine Positus, nihil metuebam; illi ferire me Etsi volebant, nequiere tamen; nescio Quo intercedente. Quae tametsi somnia Mera sunt, quietem tamen impedierunt meam; Sed nulla his noctium est ludibriis fides. Excusso quare somno de Republica Agendum est. Patres. Inde acturi Numini Grates, visemus templa. LOG. Has, Caesar, litteras Perlege, magni rem continent negotii. JUST. Legam, sed opportuniore tempore, Ac tu nunc postulas. LOG. Numquam opportunius, Auguste, quam in praesens. JUST. Senatum ubi misero, Tunc denique legam: res privatae publicis Sunt posthabendae, Logotheta. LOG. Non nescio Hoc, Caesar. Sed ubi hanc tu privatam omiseris, Nil dein in publicis tu certe effeceris. Te per ego, vitamque tuam rogo. Saltem aspice Primores litteras; si differs, frustra etis. JUST. Evincis importunus, recludo, et lego. Superi omnes quid contueor? ubi praetorius Est miles? stipate Imperatorem; impias Arcete manus. Ego his videam Sicarios? Ego in Senatu parricidas? hostium Ego inter agmina, quam inter cives tutior? Cingite corona cunctos. EUS. Quid commeruimus, Auguste? quo spectant istae querimoniae? JUST. Itane? quos censui ego mihi fidissimos, Illi conjurent, hodieque meum sibi caput Despondeant? TRIB. Ne praecipita, Caesar; solent Quandoque insontes insimulari: certius Explora, si quos suspicare noxios. Ego bene me habeo. EUS. Nullius mihi conscius Sum iniuriae. OMN. Pereat, qui male vult Caesari. JUST. Ablavi, quibus umquam ego te affeci iniuriis, Ut me occidere velles. ABL. Egon' te occidere? Vitam animamque profundere pro te, Caesar, velim. JUST. Comprendite scelerosum. ABL. Auguste, non fero Injuriam hanc; Senator sum. JUST. Comprendite, Inquam ABL. Vis haec est. JUST. Marcellum atque Sergium Perinde invadite. MAR. SERG. Quid fecimus? innoxii Sumus. Nihil commisimus. JUST. Perquirite An sicas uspiam abdiderint. ABL. Nihil fero Telorum; absistite. OM. SEN. Salva res, telum patet. JUST. Haec in Senatum tela quis mos patrius Permittit ferre? Nempe in Caesaris caput Erant nudanda. Haec mihi meorum civium Rependitur benevolentia. Beneficiis Meis haec gratia est. Abripite in carceres; In quaestionem mittite. Prodant conscios. ABL. MAR. SERG. Cives Romani sumus. JUST. Imo sicarii Estis nefandi. Abripite. et conspectu e meo Subducite. Vos vero accurate iam, Patres; Ne quid seditiosorum hominum ergo civitas Turbet. Disponite per totam urbem vigilias, Munite carceres. Ego de consortio Reorum quaestionem habebo. Logotheta, Mecum palatium pete. Tibi Ablavii Locum munusque decerno; quando mihi Indicium fecisti; hoc mereris praemium. SCENA IV.FAMA. DETRACTIO. FAM. PEregrinas hactenus narravi fabulas; Quid in Africa fieret, quid circa Gilimerem Fortuna lusitaret. Nunc de Civicis Rebus aliquid mentibor; vidi ad carcerem Ductari vestrae civitatis principes; Et vos vidistis. Nihil hic denarro novi, Sed exteris res mire mira videbitur, Qui non spectarunt ipsi. DET. Quamquam haud omnia Etiamdum scitis, quae ego paulo ante comperi. FAM. Quae compereris, Detractio, etis egomet scio, Tamen his denarra; te magis quam me audient. DET. Tres ducebantur conjurati, Ablavius, Marcellus, Sergius; sed plures conscii Putantur, nec de plebe postremissimi. FAM. Et iam alios attigit suspicio, sed alios Propediem attinget. DET. Vultis de uno noscere? Nondum illi omnino ad carcerem devenerant, Cum propalam de se omnes consessi, omnia Aperuerunt: et conscium Belisarium, Auctoremque suae fecerunt dementiae. FAM. Utcunque res habet; ego haec, sicut audii, Divendo; impono ego aliis, sed alii mihi. SCENA V.EUSEBIUS. PRAECO, cum cohorte. BELISARIUS. EUA. EGre hoc defungor munus; quem mihi unicum In paucis habui amicum, illum ego iam ducere Captivum cogor; sed parendum est Caesari. Has cinge, miles, aedes: nemo hinc exeat, Introeat nemo. Tu Praeco, Belisarium Reum cita. PRA. EC. Belisarius, quod Caesari Molitus est insidias, prodeat foras, Seseque dedat. EUS. EB. Nemo dum se commovet, Iterum proclama. PRAEC. Prodeat Belisarius, Seseque dedat Caesari. EUS. Extremum evoca. PRA. EC. Reum Belisarium imperator evocat, Ut sese dedat. Ni paret. numero hostium est. BEL. Quid sibi vult, cives, istaec insolentia? Quem vos latronem his quaeritatis aedibus? EUS. Captivus magni esto, Belisari, Caesaris. Ita Imperator imperat. BEL. Ego Caesaris Captivus? qua de caussa? EUS. Postmodum scies. Nunc pare, et hunc ascende currum. BEL. Dum manus Mihi haec restabit, dum pars vitae suppetet, Hoc in me numquam admittam dedecus. EUS. Cave, Ne vim paremus. BEL. Vi repellam. Famuli herum Defendite. EUS. Belisari etiam atque etiam vide, Cuinam resistas: Caesar est. Longas manus Scis esse Regibus; quod nequeunt nutibus, Vi possunt. Trade ferrum, et sponte obtempera. BEL. Habe ergo, et defer Caesari: hocque dicito; Nisi hunc Belisarius ensem habuisset, Africam Tu non haberes, Gothorum essent moenia Romana, non tua; formidares Persicos In horas enses. Hunc adime, hunc Belisario, Quo imperium tibi servavit, auxit, reddidit. Nunc dedo me: ductate, ubi meritis locus Est nullus. EUS. Temperate hoc infortunium Fer, Belisari. Vos ducite ad palatium. BEL. O Caesar, o Caesar; meumne hoc praemium? SCENA VI.TRIBONIANUS, cum satellitio. PRAECO. CARNIFEX. ABLAVIUS. SERGIUS. MARCELLUS. TRIB. QVando tua, Ablavi, assertione iam palam est, Ea te tentasse in Caesarem, quorum reus Delatus fueras; audi quam sententiam Jus aequitasque dixerit, et poenas lue. Lege, Praeco. PRA. EC. Cum Marcellus atque Sergius Cum Ablavio nefande conjuraverint, Necemque Caesari, tumultum patriae, Cladem imperio, tametsi conatu impari Meditati sint, supplicium danto. Sergius Solum patriamque vertito. Sed dexteram Marcello, qua fidem datam violaverat, Ferrum amputato. Ablavio nefarium Caput a cervice carnifex avellito. Omnes Senatu, dignitate, munere Privantor. Ablavii domesticae imagines Demuntor, comminuuntor, abolentor. Jubet Hoc Caesar, cumque suo Senatus Caesare. ABL. Indicta causa ego moriar? TRIB. Dicta satis est, Cum fassus, atque tela habere visus es. I, teque excipiendam ad securim compara. Hinc amovete Sergium; ante vesperum Finibus excedat patriis. SERG. Heu quid imperas? Gratia mihi est, post istam contumeliam Patria si pellar. Saevires, si in patria Patriaeque aspectu me iuberes vivere. TRIB. I, lictor, Marcellum animadverte. MAR. Dextrae Jactura levis est; dignitatis me pudet Amissae. TRIB. Facinoris puduisset rectius. MAR. Iam vive, Caesar, securus de caetero, Si sola haec in te conjuravit dextera; Cecidit mea; sed tu cave, ne qua altera cadas. TRIB. Produc Ablavium, et age lege carnifex. CAR. Hic in pedes procumbe. ABL. Nempe supplicem Me habebit Carnifex, qui supplex Caesari Non fueram? CARN. Cervicem hic ad ictum cernua. ABL. Tantum ne differ, parces, ubi properaveris. TRIB. Sic pereant mei hostes Caesaris. Abi nunc lictor, et confringe in publico Imagines Ablavii. Tuque in foro Manum hanc Marcelli, et hoc Ablavii caput Ab alta necte pertica. Deterreant Alios spectata, ne qui impune existiment Se magnum posse coniurare in Caesarem. SCENA VII.JUSTINIANUS. TRIBONIANUS. EUSEBIUS. LOGOTHETA. PHOTIUS cum comitatu. BELISARIUS. CONSCIENTIA. JUST. SUmptumne est supplicium, de quibus oportuit. TRIB. Ut imperasti. Caeterum Belisario Quid fiet? JUST. Audiemus iam nunc ubi aderit: Iam prodit. EUS. Quaeso te, Belisari, tempera Immodicae irae: Imperatorem ubi conspexeris, Clementiam ora. BEL. Qui nullius conscius Facinoris est, clementia aliena haud eget. EUS. Sisto Belisarium, Imperator. BEL. Gratias Tibi habeo, Caesar, qui pro Roma et Italia Recuperata, hunc mihi triumphum decernere Voluisti, ut qua quondam triumphans iveram, Hac hodie captus ducerer. Hoc Gilimer sciat, Sciant hoc Africa depulsi Wandali, Calamitatis capient suae solatium. JUST. Et ego tibi, Belisari, habeo, quod gratias Agam, qui adversus mea beneficia ausus es Maleficiis contendere improbissimis. BEL. Id vero, Caesar, libere nego, pernego. JUST. Ducamus calculos. Ego senatorium Te optavi in ordinem. BEL. Fateor. JUST. Ego te opibus Honoribusque locupletavi. BEL. Sum memor. JUST. Utinam esses. Ego te bellis praefeci Ducem, Ad Persas edomandos misi; ad Wandalos, Ad Gothos, cum imperio legavi, quem sibi Honorem haberi multi frustra optaverant. BEL. Est vero, quod ais, Caesar. JUST. Ego te nomine Etiam imperatoris conspicuum reddidi; Triumphum ut ageres, concessi; quod nemini Post Caesares ab multis retro seculis Obvenit; primo tibi contigit, et ultimo. Dein quasi parum fecissem, nisi omnia Facerem, Romanum te creavi Consulem. BEL. Nihil horum hactenus ex memoria excidit mea. Ingratus arguar, nisi sim aeternum memor. JUST. Haec ego cum in te contulerim, qua impudentia Tu mihi moliris insidias? Nil supererat Tibi, nisi ut imperares. Hoc videlicet Agebas, ut cum tanta a me beneficia Acceperis, imperium extorqueres denique. BEL. Auguste, si huius accusor ego noxiae, Nil excusabo. Defendent me praelia Pro te patrata, defendent discrimina, Quibus ego me, vitamque animamque, et omnia Quotidie exposui; haec clamabunt, Belisarium Esse innocentem. JUST. Omitte haec nomina inania; Non his tua scelera defendes argutiis. Responde ad ea, quorum accusaris, crimina. BEN. ondum audii, Imperator, quam litem mihi Distincte intendas. JUST. Coniurasti in Caesarem, Haec lis est; non verborum diverticulis Iam disceptanda: efficiam, ut noris, quis dicam Tibi scripserit. BEL. Non conjuravi. JUST. Etiam negas? BEL. Merito negamus, Caesar, quae non fecimus. JUST. Non coniurasti tu? Non tu cum Ablavio? BEL. Non coniuravi. Et si rogabis millies, Negabo millies. JUST. Sed verum dicere Cogent tormenta. BEL. Sine tormentis dicere Assuevi verum. JUST. Ergo fateare. BEL. Libere. JUST. Te coniurasse? BEL. Non coniurasse. O fidem Vestram superi! quod numquam somniaverim, Eius ego nunc insimuler parricidii? CONS. Puta hanc legem esse talionis. Redditur, Quod Romae expenderas. JUST. An non Ablavius, An non Marcellus, an non istuc Sergius In quaestione sunt confessi, conscium Participemque esse consiliorum hunc omnium? LOG. TRI. Sunt imo, Caesar, sunt confessi. BEL. O perfidas Hominum mentes! haec mihi convitia irrogent Insonti? CONS. Tandem cogita Silverium; Et ille longe te fuit innocentior. BEL. Testor supremum Numen, Caesar, me mali Fuisse, et esse expertem. JUST. Vile est perfido Perjurium sicario. CONS. Contemneris Ut verba tu Silverii contempseras. JUST. Non sat probatis id visi probare sunt Indiciis? LOG. TRIB. Luculentis, Caesar, et probis. BEL. O tempora! o mores! CON. SC. Non hodie denique Inolescunt haec judicia: sub te Judice Coeperunt olim; His artibus Silverium, Tute ipse insontem nocuus circumveneras. JUST. Nihil ergo tua morabimur deiuria, Ubi satis testium est. Age nunc homo perfide, Ingrate, nefarie. Devinciri praemiis Quando nequiisti, ut fidus esses; discito Suppliciis colere fidem. BEL. Quia rationibus Hic locus est ultra nullus; saltem esto precibus, Parce Imperator. JUST. Imperatorem modo Me credis? Vim appellationis senties. Apud Imperatorem hodie frustra erunt preces. BEL. Parce ergo, Caesar. JUST. Perduelli parcere Vis Caesarem? Et quod nomen tu contemseris, Per illud ores? BEL. Parce Domine. JUST. Senties Brevi, quam grave sit servo Dominum offendere. BEL. Miseresce judex. JUST. Iam vocem tibi congruam Reperisti; punire solet Judex improbos. BEL. Patrone. JUST. Cui tam ingratus tu extiteris cliens? Sed amputa hos moratum titulos, et reus, Quid judex pronuntiet, ausculta. CON. SC. Num redit Tibi in memoriam, Belisari, Silverius? JUST. Quia perduellis jus fasque et leges, nihil Habuisti pensi, et machinationibus Infandis, jugulum et vitam appetiisti meam, Hostem te pronuntio. BEL. Civem, o Caesar, tuum Servum Domine, Patrone clientem. JUST. Hostem, inquio, Pronuntio. OMP. ereant nostri hostes Caesaris. JUST. Depone militaris decora gloriae. Exsolve cingulum. BEL. Quod Caesar, quod mea Mihi virtus comparavit? JUST. Quod tua scelera Tibi iam negarunt. BEL. Per salutem te tuam Rogo imperator, per si quid bene merui, Obtestor, hac me absolve contumelia. JUST. Merita, quae tu mihi memoras, nil audio. Exsolve singulum: ne sacrae insignia Pollue virtutis. BEL. Quando nec preces quidem Valent insontis, cedar innocentia Iam victa, succumbatque virtus. Caesari Quam obtemperaverim semper, nunc denuo Monstrabo. Insigne virtutis meae exudam Conceptis verbis, Caesar; Christe, qui meo Pro scelere innoxius poenas persolvere Voluisti; exemplo ego tuo istuc singulum Solvo immeritus. Quamquam quid immeritus? satis Satis hoc emerui, memini, quid Romae egerim; Hodie expiabo. JUST. Patritii generis notas, Armillas atque torques, tolle, et annulos. CON. SC. Et foediora tu quondam in Silverium Patrasti. BEL. Abite spolia, de tot praeliis Praedisque parta: si Imperator his eget, Abite. JUST. Pone haec indumenta, et abdica Te laticlavio. BEL. Hem! tu amicum diripis? Diripe; si quod spolium tui Ducis vides. Certe meus tu miles fueras. PHOT. Desiit Felicitas, Belisari, cum tua desiit Etiam amicitia. BEL. Video, video. CON. SC. Iam luis. Silverium, Belisari. JUST. Familia atque opes Fundique, et quicquid uspiam possederas, Aerario, fiscoque attribuitor. Tu egens Miserque errato, sed nulli miserabilis. Patriam tamen relinquo; sed ne patriam Ingratus spectes, oculos lictor effode Funestos. BEL. O supreme Judex.! Arbiter Cunctorum, agnosco, agnosco dexterae tuae Vindictam. Ego ne haberem iratum mihi Caesarem. Te quondam laesi. Ehen sentio, sentio manum Potentem; nil recuso; o coeli sidera Stellantis, quae nunc supremum eheu contuor! O patria, quae triumphantem me videras, Videsque nunc captivum! o cives, qui meos Spectastis saepe honores, visuri modo Exoculum! Ite, et aliquam in rebus mortalibus Felicitatem agnoscite; nempe est unica Unius inconstantiae constantia. SCENA VIII.CHORUS PUERORUM LUGUBRIS. NOn est gloria vera, vera non est; Quam vos creditis esse, vera non est. Fluxae gloria comparatur undae, Vanae gloria comparatur umbrae. Qui Persas domuit, subegit Afros, Reges expulit, exuitque Gothos: Iam Persis graviora. iamque victis Fert eheu mala diriora Gothis. Cui Reges, populique, principesque Ad vestigia cernui jacebant, Quique in Caesaris imperabat aula, Nunc a Caesaris exit exul aula. Plebs cui patria gratulata plausit, Triplex plaudere cui solebat orbis, Hunc et patria pauperem dolebit, Et triplex miserium dolebit orbis. Non est gloria vera, vera non est; Quam vos creditis esse, vera non est. Fluxae gloria comparetur undae, Vanae gloria comparetur umbrae. SCENA IX.BELISARIUS. ARCADIUS FILIUS. CYRIACUS. TRIBONIANUS. BEL. ABsecede gnate, desere miserum Patrem, Dignus feliciori. Quid meas tibi Aerumnas addis? sublevare non potes: Abscede: nihil promittere tibi potest pater, Nihil praestare; abscede gnate, et consule Tibi, quando mihi iam non potes. ARC. Possum, pater: Non abeo a patre, non desero; vis nulla me Abjunget. Rapiat omnia fi Caesar patri, Gnatum relinquet: optimum est patrimonium, Si pater est. Aedes eripuit, et familiam Opesque Caesar; sed quod erat carissiumum Mihi inter opes, reliquit; patrem. BEL. Eheu patrem! Patrem infelicem! Sed qua me ductas via? ARC. Qua Caesaris spectatur aula, qua forum Stadiumque patescit. BEL. Fuge, fuge infaustum locum, Hac ego triumphans iveram; hic felicitas Me facere ludos coeperat; hic hic me suis Fortuna cachinnis incautum fefellerat. Illam hic, ubi maxime putabam seriam, Iocari sensi: imo non sensi. Cautior Fuissem, si fuisset hic sensus mihi. Verum age, nondum ultus sum fortunam: duc ubi Quiescam fessus. ARC. Nuspiam est quicquam, pater. BEL. Deeritne locus, ubi caecum mendicabulum Considat? Non iam Serum quaere vellera, Non Tyria pulvinos effultos purpura, Ut olim, Gnate; saxum rude, si quod vides, Aut truncum informem monstra. ARC. Cui rei Pater? BEL. Ut paulum assideam. ARC. In publicone, mi pater? Omitte: populus est spectator undique. BEL. Bene habet, plaudentem audivi hic populum et militem, Nunc flentem me populus et miles audiat. Dunc gnate, ne quietem hanc invide patri. ARC. Quando ita iubes, pater, obtempero, iam hic asside. BEL. Hunc ego post orbem domitum mereor lectulum; Qua quondam sceptrum, et fulmineum rotaveram Manu ensem, hac ligneum protendo vasculum, Stipemque capto: victi hoc spectent Wandali, Spectent hoc Gothi, et ulti sunt clades suas. Audite cives, et miserescite milites, Quibus ego quondam hic distribueram praemia, Dederamque congiaria, vicem reddite, Obolum date Imperatori Belisario; Quem fortuna extulit clarum, sed reddidit Invidia caecum. Date, date miserabili Obolum vestro Imperatori Belisario. CYR. Eheu quid contuor? Eheu lamentabilem Fortunam! TRIB. An est Belisarius? est; o lugubrem Aspectum. Huc venit ille, tantos qui greges Servorum aluerat? Huc recidit honor vetus, Huc ille victor obis est redactus, ut Obolum precario hic mendicet? BEL. Audio Prope abesse aliquos, qui hac transitum affectent via; Obolum date Imperatori Belisario, Date, date obolum miserabili Belisario. TRIB. Cape munus hoc Belisari; cape quod pluribus Quondam ipse dederas. CYR. Numum habeto hunc aureum A me, Belisari, cui toties stipendia Feci olim. BEL. Parcite cives; pudet agnoscere Veteres amicos; quondam mihi similes, mihi Sed nunc longe impares. Abite, et posteris Narrate; ibi vos conspexisse Belisarium Triumphantem, ubi vos mendicantem postea Viderius. TRIB. Haec homines homini redhostiunt. Ita disperit amicitia, ita familiaritas Repente mutat; Salve Belisari et vale. BEL. Qui sunt hi, nate? ARC. Tribonianus est, pater; Et Cyriacus. BEL. O quondam infra me! sed nunc Duci Suo numerant stipendium, Qum dant stipem. ARC. Heu rumpor prae dolore, eheu rumpor, pater. Non perfero hos ego questus lamentabiles, Non perfero, pater. BEL. Alia te, gnate, genuit Fortuna, alia nunc educat. Mater ca erat, Haec est noverca. Natus patritia domo Et patritio parente, posthac exulis Caecati, egentis vives mendicabuli Filius infelix. O rerum ludibria Nostrarum! Verum sero istaec ego conqueror, Iam passus, Cum riderer olim prospera Fortuna, tunc ego, tunc debebam conqueri; Timere risum debui, ne lacrimas Quondam has timerem. ARC. Pone questibus modun. Miserandis, pater. BEL. At nullum fortuna posuit. ARC. E publico saltem quin digredere, o pater. BEL. Nihil est privati, quo me, gnate, recipiam? Sed abduce, licet, meque ingratae patriae Ex oculis tolle, quando se illa mihi abstulit. Cives hoc omnes unum, hoc omnes exteri Meis ex infortuniis addiscite. Ne quam felicitati ulli habeatis fidem; Fugiat felicitatem immodicam, qui timet Infelix esse. Quod altum est, alte labitur. SCENA ULTIMA.FORTUNA, cum Comitatu. FORT. HAs leges dixere Superi Mortalibus. Nemo ut ita felix esset, fieri quin miser Quandoque posset. Dixi me velle specimen Edere Duce in Belisario; quem si probe Vidistis, quisquis se vidistis. Is abiit Hodie per praeceps; exemplum alius crastinae Erit ruinae: hac omnes sistunt in rota; Hanc verso in horas; et momenta, qui stetit In summo felix, et securus vertice, Agitur deorsum ad nutum Providentiae Extemplo, subitque ad suprema infimus, Aeterna lege. prodite Comites mei, De vitae gloria quid censetis? agite. FAV. Sagitta est, avolat pernix, numquam redit. FEL. Aura est instabilis; nullius patiens status. FAV. Unda est, hac affluit momento, hac diffluit. FEL. Umbra est, quanto mage crescit, vanescit mage. FAV. Vitro est fragilior. FEL. Fluctibus inconstantior. FAV. Somno fallacior. FEL. Vapore vanior. FAV. Amico blandior. FEL. Hoste periculosior. FOR. Abunde est laudum; hos titulos mundi gloria Gerit; hanc honores habiti referunt gratiam. Amat tamen orbis gloriam hanc; amat, inquio, Fugientem etiam, et fallentem, et saevientem, amat: Heu quid faceret, si paululum constans foret!