������ ���� ����� ������� ����˲ (original) (raw)

� 1(39)/2007

�������

��� ��������� �� ��������

����� ������ Ѳ����²� ̲�
����� � ��������

�� ������� �����

Ad Fontes

����

������ ������
�������� ����

������

�������

In memoriam

���������

�����

�� ������� �����

�������

���������

����� ������ ����š�ʲ
��ò ��������

�����

���������

���� ���������

����� ��������
�����ʲ ϲ˲�����

���������

������ ������
�����Ͳ�� �����

�������: ̳���, ������ ˳��ⳳ, � ���������� � ������������ � Mindowe, rex Lithowiae, in litteris et testimoniis / ��� �������, ��-� �������; �����., ���. �� ���. ����, ������. �. �����. � ��.: ���������, 2005. � 136 �., [16] ���. ��.

�������������� ������ ������� ����������� ���������� �������� ������� ������� ��������, ��������, ����� � ��� �������� ���� �������, ����� ����� ������ ���������� ��� ��������������� ������������. ������� ���� ������ � �� �������� XIII �������� � ��� � ��������� ����� ��������� ������� ���������� ��������, ����������� ������ ������������ �����, ����������� ������ ����������� ����������.

�� �������� �ó������ ���л (��., 1985), ��������� ������� ���������� �� ���� � �. �. �����������, ���� ��� ��������� �� ������ � �������, �������� � ������ ��������� �� ��� ��� � ��������� ������������� ������ ��� ������-��������� �������� ������ ������� �� ��������� ��������� ������. ���� ����� ��������� ���縢, � ��� ��� � ̳�����1, ����� �� ���������, ��� ����� �� ��������� �� �������� ������ �������� ������� � ����� ����� ���������� ������������� ���������. ���� ���� � ���������� ���������� �������� ��� ������� � ��������� ������ ��������� ��������-��������� ����� �� ���������, � ������ ����� � ̳���� ���������. � ���� ������� ������ (� �������� ���� � � ����� ����������� �������� ������ ������� ˳������) ������ �������� ������� ��� ������� ������ � ��������� �� ��������� �������, ���������, ��� �������� � �������� XIII ��. � ��������� ����� ������ ���縢 �������� ���������� ���� ���������� �� ���������� ˳���, �, ���������, �� ������� � �����������, ��� ���������� ��� �������� �� � ���������� ������������� ���� ˳����, �, ���������, � ���������� ������������� ����� ˳����2.

������� ������� ����� ̳����� ������� ���������� �� ���� ����� �� ���������� ����������, ��� � ������� ���������� ������� � ����� � ������������ �������: ̳���� � �� ��������, � ���������� � �����������, ������� ��� ����������� ��� ���������� �������� ��������� ����������. ���������� ��������� �� ����� ̳����� �������������� ����� ����������� ������� ��������� ����������� �����, ��� ���������� � ������ ������ �������. �� ���� ������ �����, �������, ��� ̳���� ��������, �� ��������, ��� ��� �������� ̳����� � ����������� � ������ ������������� �������� �� �� 30-�, �� �� 40-� ���� XIII ��., � ������� �������� ����� ����� ������������ ������������. � ������ ����, ����������� ��� ̳����� � ��������� ���������� ������ ����� ����� �������������� ������ ��������� ��� �������� � ����������. ���, ���� ̳������ ³������� �����-��������, ����� ��� ������ ������� � ����� �������������� ������� ̳����� ������ ������ ��������� �������� ��� �������� � ������쳻, ��� �� ������: ��������, � ��� ��� ����������. ˳����� ������� ��������� ���� ����� ��������, ��� ��� ����� ���������� �� ����� ��������� �������������3.

��� ��������� ������ ���������� �������, �������� � ��������-��������� ��������� ̳�����, �������� ��������� � �������� ���������� ������� ��� ��� �������� �������. �� �������� ��������� ������ XVI ��������� ����������� �������� ��� ̳����� �� ��� ��������, �� ���Ⳣ ���� �������� ������� � ������ ���������� �� ��������� ��������. � �������� ������ ������������� ��� ���, �� �̳���� ����� �� ����, ������ �����, ��� ����� ��� �������� ���: �� ����� ������ ������ �������� ����� ���� � ������� �������, ��������, ��������, ������� ����, � ������. <�> � ����� ���� ������, � ���� ������ �������, � ��������� ��� ���� ������ࢻ4. �������� ������ ��� 1246 ����� ����������, ��� ̳���� ������ ������������ ���� ��������� ������ ����� � ����� ���� ������5. ������� �������� ���������, �����, ��� ������������ ����� ���������� �������6.

���������� �������������� � ������ ����� ������ � ����. ���� ����� ������ ��������� ������������� ����������� ���, ��������� �������� ���� ����������. �� � ����� �������, ��� ���� �� ��� ���� ������ �� �������: ��� � �� � ̳����? ����� � �������������� ������ (�. �����-��������), ����������� ������� ������� ˳������� (�. ������) �� �������, ������� ������, ������� ����� �������� ��������� ������� (�. ��������)? ����� ��������� ����������� �������������� ����������, �������� � ������ ̳�����, ����� � ���� ����� ��� ���������� ���������� ����� ��� ��������� � ��� ����� � ���������� �������.

˳�� ������ ̳����� � �������� ������.

������� ����� ������ ��� ������ �������� �������������� �������, ������������ ����������� ��������� �������-���������� ������ ������� ��� ������ �̳���, ������ ˳��ⳳ, � ���������� � ������������� � ����������� � ����� ���������� ����������� � 2005 �����. �������� ��� ����� �����, ��������� �� �������� �� ����� �� �����. ����� ������ � ������ �������� �������-�����. �� ��� �������������� ��� ������� ������, ���� �������� ��� ��������� ����� ��� ������ � ³���� ���������. �������� �� ����� 70-� ���� (���� �������, �� ���� �������� ���������� �. ���������� �������������� ����� ������� � ˳���: ������ ������ XVI ����������) ��������� ����������, ����������� ���������, � �������, � ��������� �������� � ������� ������� ����������� �� ������ ����������, ���������� ��������, ��� �� ��� �������� ���������� �� ���������� ������� �������� ��������. ��������� � �������� ���������� ��������� ���� ��� ³������� � ̳����� ���������, ���������� � 1980 ����� ���������� ������� ������ ��� ����� (���������� � ������ ����� ���� � ³����� ����������) ���������� ����� ������ � ��������� ���������� ����������������. ����� ���� ���� ��������� ������ ��������� ���������� ����������� ��������, ���� ���� ������������.

����� ������ �������� ����������� ����������, ����������� ��������� ��������� ����� XVIII ��������� ̳���� ��������� � ��������� ���������. ����� �������� ���� ��������� ��������� �� ����� �� ����� � ������������� ������� ��������� ����������� ��������� �������, ��� ������Ⳣ�� ������� ������������� ��������, ��������� � ����� ������� ������� �� �������. �������� ���������� ��������� � ���������� ������� ������, � ������� �������� ��������� � �������� ���������� ������ ������� ���������� �������� � ���������� ���������� ����������� ������, ������ ���᳢ ���������� ���� ������ ���������, ��� ����� ��������� �� ����� ������ ̳�����. ����� ��������� ����������� �� ���� ������� ���������. � ������ �������� �������� ���� ������ ̳�����, ��� ��������� �������� (�������) ������ ��������� ������ � ˳�����. ���� ������� ������� � ���� ���� ������ ���� (�������� IV � ���������� IV), � � �� ������������ ������� ��������� ̳�����, ������������ ��������� ������, ������ ��������� ������� �������� �����, �������� ������������� ������������, ������� �� ������� � �. �. ����� ������� � ���������� ���������� � ��������� � ���� ������ ���������, � ��� ���������� ��� ������ ̳����� � �������� ������ ���������� ��� ��������-��������� ���������.

����������� �������� ��������� ���, ��� ����������� ������������� ������� � �������� ���������� �� ������� ��������� � ������ ��������� �������� ���������. ������� �������, ��� �������� �������� ����� ³����� ���������� � ����� ����� ���� ��������� ���������� ������������ ���������� ����������� ���������, ��� ��� ��������� �� ����� ������������������ ������������ ��������� �������7. ������� ����� ������ ���������� ����������� ������������ �� ��������� �������� ��������� XIII�XIV ����.�, ��� ������� ���� � 2005 �����. ��� ������ � �������� �� ���� �̳���, ������ ˳��ⳳ...� ��������, ��� � ����� ������� �������� ��������� ���������, �������� ����� ������ ̳�����, �������������� ��� ���������� �������� (��������, ��������� ��������, ������������� � ���.). ����������� ������� �������� � ��������� ��������� �� �����������, �����������, ��������㳳, ��������������, �������� ����������� � ���������� ������� ��������� �������� ������������� ���������. ����� ������������ ��������� ������������ ������ ��� ���������� ����� ������, ������� ��� �������� ���������, �������� ��� �� ���� ������� ����������� � �������� ������, ����� �� ���� �������� ������ � ���볻 (c. 13). ��������, �� ���� ������ � �������� ������ ���������� ������, ����� �����������, �� ������� �������, ����������, ������ ���������, ��� �� ��������� ��� �� ������ ���������� ���������� ������.

� �������� ����������� ����� ������ ��������� �������� �, ���������, �������� �������� �������, �������� �� �������� ������������� �������� ����. ���������� ��������� �������� ��� ������ ��������, ��� ��������� ��� ������ ������, � ������� ����������� ����� ����� �����.

��������� ������������ �������� ����� ��� ������, ��� ��������� � ����������, �������� � ��������, � ������� ������ ��������, ����������� ���������� ��������������� ��������� �����������. �� ����� �������� �� ���������, ��� ��� ����� ��� ������ ��������� �� ��������� ������ Min-, ���� ��������� �� ������������ * m�neti / * meniti �� ��������� �������, �����, ����������.

ֳ����, ��� � ����� � ���� �������� �������� ����� ������ �������� ���������� ������� ����������, �� ����, ��� ������� � ����� ������ ���������� ���� ���� �������� � ���������� �� ���� ����� � �� ����������� �������8. � ����� ����� ����������, �� ��� �����, �������� � ������� ˳������ � ���������: ������, ���� 1287, �� �������� ����������� � ������� ����������, � ���������� ������ ���������� ������� ���� ������ ������, ��������� ���� � ��������� ��������9. �������, �� �������� �������, �������� ̳������ ������ �������������� ������ ������� � ��� �����!

˳�� ���� �������� IV � ���������� ���������� ˳����� � ���� �������� � ��������� ����� ���������� �� ������ ˳��ⳳ.

��� �������� ��� ������ ����������� ��������� ��� ������, �� �������� ��������� ������� ��������� ���������� ��������� ��������� ���� � ��� �����. ������, ��� � �������� ������������� � ��������� ������ ������ ������ ��� �� ����� ������ ������ ��� [�] � �� �������� (� ������� ����� Mindaugas), ��� [�] � �� ���������� (� ���������� ����� ̳���� ��� ̳����). ����� ������ �� �������� ������������ � �������� ��������� ��������� ������� ������� ����������� (�� ̳����, � ̳���). �����, ��� ��� ������ ����������� ��������� ��� ��������, �� ����� ������� ������������� ��������� ������, ������������ � ��������� ��������. ������� ������� �������� � ������� ������: Uwedaw że Mindowh; Y panuiuczy welikomu kniaziu Mindowhu (�. 132), ydia na Mindowha (�. 133). ��������� �, ����� �������� �������� ��������� ��������� ������������ ������������� (��� ���������� � ���������� ������������� ̳���� ��� ̳����). ����� ����� ��������� � ����� ��������: Mindowk że posłał (�. 132), koniuszy Mindowi; Mindowi że prysżawszy (�. 133). ������� �������� � ���, ��� ���������� ���� wh � ������ ����� �������� �������� ���������� �� ��� ������� ���. �������� ��������� ��������� ��, ���� ��������� � �������� �������� ����������� ���������� ��� ��������, ������ �� ��, ������ ������������ ���� �� (���������, � ����� ��������, �������). �������, ��� ��� �������� ��������� �������� wh, wk ��� w �������� ��������� ���� � ��������� � ���������� � ���, �� � ���������� ������� �������� �������������� ��������������� ��������� ���� ��� � [w]. ���������� ���������� ����������� ������������ ������ ������ �� ������� ����� ̳���, ��� ������ ������ � ��������� ����� ��������: �� ���� �������� ������ ������� ������ � ���� ���� �������� ��� ���� ����� ��������� ����� ��������� �������10.

��������� ���� ������� �������������� ��������� ��������, ������ � ������ ������� ��� ���������� ����� ����� ����������� �������� � ˳��� � ������� ����� ������ ����������� ���� ������� � ˳����. ������� ��� (Lettowia) ���������� � �������� ���������� ��������, ���� ����� ̳����. ������ ��������� ������� ������ �������� ������������� � ���������� (������, ������) � ����� ������ ������������: ���������������� �������������� ����� ����, � ����� � �������� ˳��� ���� ����� ������ �� ����������� � �������, ����������� ����������� ���������. � ����������� �������� ���� ��� ��������� � �� ��������� ���������, ���������, �� � ˳���, ��������� ��������� ������������� (�������� ��������, ������ � �������� �� ��������� ������ ������������) � ���������� ������, � ����� � ����� ������. � ��� ��������� ������� ������� ˳������� ���� ���� �������� ������ ���� ����������� � �������� �������, �������� ������-��������쳻 (�. 107). ������������ ��������� ������ � ������������ ������� ������������ ���������� � ������� ����� �� ����������� ���� Luta, -o / Leta, -o �� �������� (��������), ������ � �� ���������.

� ����� ���� ��������� ������ ����� ������ ������� ��� ������������� ������������ �� ������� � ��� �������������� ����������� ��������. �̳���, ������ ˳��ⳳ� � ����� ���� �������� � ����� �����. 1252 ��� ��� �� ����� ����� ��������� ̳�����, ��� � ����� ����������� ������� ���������� � ��������� ������ ������� ������� ˳������� � ���������. ������������ ���� ��������� �������� ��������� ���� � ������ �, �����, ������������ �������� � ������� ������� �� �������. ��������� �� ������� ���� ������ �������� �������� ����� ������ ������. ��������� ������������� � �������� ������� �� ������� � ���� �������� ������� �� ������� XIX ��������� ������������ �� ����� ������� � �������� ��� �������� ������� ����� � ������������ ������ ������. �� �������� ����� ������, ����� �������� ���������� ����� ������������ ��������, ������� ������������ �������������� � ��������� ����������� ������11.

��� ������ ̳����� ����������� ������������ ���������� ��������������� ���� �� ����������� ����. ³����� ���� �� ������ � ��������� ������ ��������� ����� ���������� (1592) ������� ������ ������� ����������� ˳���:

� ����� ���� � ������ � ������� �������� ���������, ����� ̳������, ������� ��������� � �����������, ����� ������ � ̳����12 � �������, ��� ������� � ���� ��� ���������

������� ���, ��� ̳���� ��� ������ �������� �� ����� ������, �� ������ �������� ����� � ����, ��� ��������� �������� ��� ����� ����� XVI ���������, ��� �������� ��������� ����� ��� ����� ����� ������ �������� ������������.

�������� ��� ���������� �������� ��������� ̳�����, ������� �������� �������: �� ����� ������������ Ţ���� ���� ��� ������ ����� ˳��� � ���� ����������, ��� ������� ������ � ���������� ��������13 . �������� ����� ������������ ������ �������� �������������� �������, ��������� � �������� ������������ �������, ������� ������� ���������� ���������� � ����� ����� ���������� �����. ����� ����� � ����� ������������ ������������ ������ �������� ����� ����������� ��������� �� �������� ��������� �� ��������� �������� ���������, ��� � �������� ������, � ������� ��������-��������� ����� �� ���� ��� �� ���������� ������ �����. ���������� ���� ����� � ˳���, � ��� ����� ������, � � ������ ����� ������� ��������, ̳���� ������� �������� ����� ���������� � ����� ���� ������14. �������� ����� ����� �̳���, ������ ˳��ⳳ�, �������� ������ �������� ��������� � ���������� ���� ���������� ������� ����������� ������, � ������ ����� ��������� �������� ����� ������� � �������� � ��������-���������, ����������, � ������� ���������� ������� ������ ��� ��� ��������� �������� ��������� �������.

��� � ������� ������ ̳���� � ������ ����� � �������� ������ ������� ������� �� ��������! � ����� ����� �������� ��������� �������� ��� ������� ����븢������ �� �������� ������ �������� �������. � ���� ������� ���. ��������� ���� ����������� ���������� ������, ��� ������������� ��� ����������� ���� �������� � ��� ����. �������� �������, ��� ������ ����� � ���� ��� ��� ����� ������� ������ ��������� ��� ��������. ���� ���� ��� �� ����� � ����� � �� ������... ����� ����� ̳����15 �� ³���� � ��������, ����� ������ � ������� ���� ��� �����������, ������ �� ��������� ��� ������� ���������� ��� ���� � ���������� �������� ���������, ������� ��������, ����� �� � ���� �� ����� � ���� ������� ��������, ���� ���� �� �� �� ���縢 ����� � ���� �� �����������. � ���� ������ ���, ��� �� ����� � ���� �� ���� ������ ˳���, ��� ����� � �� ���� (���縢 �����. � ���. ��.) �� ���� � �����, ��� ������ ��� ��� ������, ��� ������, �� ������� ������ ���� ���������16. ��� ������ ̳�����, �� �����, ����� ������ � ������� ������ ��������, ��� �������� �� ������������ ����� ����������� ������. �������, �� ��� ������ � ��� ���, ��� ������� �� ��������� � ������ ������ �������� ��������, ��� ������� ���������� � ��������� ���� �������� �� ����� ������� ��������� �� ��������� ����, ��� � ������ ������.

���� �������� �������� ��������� ���� ������ ̳�����, �������������� ������ �������, ��������, � ����� ����, ��� ��������� �������� ���������������� ������� ������ ������ �� ������� �ղ ���������. ��� �������� �������� �� ���������� ������, ������ ����������� �������, ��� � ������ ��������� ���������� �� ����� ���� � �������� ����� ��� ³�������, ������ ��� ����� ̳����� ���������, ���������� ��� ������� � ��� ���� �� terra incognita, ��� terra paterna, ��� �������� � ������������ ������ �����.


  1. ���������� ��� �������� ��������� � ���������� ���������� ������ ������ ��� ������ ������� ������ (����������, � �����������, � ������������� ������� �������), ���� ��������� ����� ����� �� ������� ������ �������� ���������� �������������, �� �̳��ࢻ � ����� ���������� ������� � ��������������, ��� ��� ������� � � ����� �����糳.
  2. �������� ̳����. ���������� �������� ������ ������� ˳������. ��.: ���������, 2000. �. 65, 69�70.
  3. �����-�������� ̳������ ³�������. ó������ ������� / �������. ������., ���. ���. ����. ��������; ���. � ���. �. �. ������, �. �. ��������, �. �. ��������. � ��.: �����, 1994. �. 54.
  4. ��������� ������� � ������: ���. �� ����������������, ������������. � ������. / �����. �. ������; �����. �. �����������. � ��.: ��������� ���������, 1997. � �. 81.
  5. ��., ����.: �������� �. Op. cit. C. 66.
  6. ��.: �������� �������. ����� ������� ������� �� ������������� �� ����� XVIII ���������. � ��.: ��������������, 2001. �. 61.
  7. ��.: �������� �������. ������� ��������� � ��������� / [�����., �����, ������., �����. �. �. ����������]. ��.: ������� � �������. �. 95-154.
  8. ��.: ������ �����. ��������� ̳����� � ���������� ������� ��������� � ���������� XIII ��. // ���� ����. 2003. � 2. �. 39.
  9. ������ �������� ������� ��������� (����). �.32. �.: ������, 1975. �.26. ��������� �������� � ������� ������ �������� �� ����� ������� � ����������� � ������ �������.
  10. ������ �����. ��������� �������� �. 39.
  11. ������ �����. �������� ������� �����: ������ ��������� ������������ ������� ���������� ������� �� ������� // ���� ����. 2001. � 1.
  12. � �������� � Mendogus. ��.: [Radvanus Joannis] Radivilias sive De vita et rebus praeclarissime gestis, immortalis memoriae, illustrissimi principis Nicolai Radivili� libri quattuor Joannis Radvani Lit[uani]� Vilnae metropoli Lituanorum: Ex officina Ioannis Kartzani, [1592]. �. [28]. ������ � ����� ���������� � ��� ����������.
  13. �������� �������. Op. cit. C. 62.
  14. ������ �����. ��������� ̳������ �. 37.
  15. � �������� � ������.
  16. ����. �. 32. �. 17 (�������� ���).