Safle Owain Owain. Bardd, Llenor, Gwleidydd, gwyddonydd niwclear gwrthniwclear. (original) (raw)

Safle Owain Owain (1929-1993)

CROESO i safle'r llenor a'r gwleidydd Owain Owain! A NADOLIG LLAWEN I BAWB!

'Proffwyd tanbaid y deffroad iaith a chwip Prydeindod a Seisnigrwydd', oedd disgrifid Emyr LLew o'r gwr hwn. Yn enedigol o Bwllheli, disgrifiwyd ef hefyd fel tad Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Tafod y Ddraig... Cyfoeth yr Amrywiaeth... Pensaer y syniad o Fro Gymraeg...

Cardiau Nadolig Cynnar:

Gwyddonydd Niwclear Gwrthniwclear... 'Proffwyd tanbaid'... Bardd... Arlunydd...

Sut mae cychwyn disgrifio un o sgwennwyr mwyaf toreithiog ac unigryw yr Ugeinfed Ganrif?

Dewisiwch o'r fwydlen ar y chwith i weld ychydig am fywyd a gwaith un o arloeswyr brwydrau'r Gymraeg.

Fe welwch yma, ar safle Owain Owain, gopiau o'r Tafod y Ddraig cynnar ynghydâ channoedd o lythyrau, erthyglau a storiau byrion y llenor a'r bardd a anwybyddwyd gan y sefydliad. Un o gas bethau O.O. oedd partion jin-a-tonics a sylw. Y burum tawel, gweithgar sy'n creu bara....

' Cyn bod sôn am Gymdeithas yr iaith galwodd y gyfres o bamffledi yn Tafod y Ddraig' medd Maldwyn Lewis. Cafwyd cyfarfod lansio (Awst 1962) a phrotest yn Aberystwyth, ac yna dim. Dim, namyn un person ym Mangor a ddechreuodd greu rhwydwaith o gelloedd led-led Cymru gan ddechrau gyda Bangor, ac aeth ati 'fel mudiad ynddo'i hun' i 'ddyfeisio ymgyrchoedd newydd ar ran y mudiad' (ebe Gwilym Tudur) ac i uno'r mudiad yn genedlaethol drwy gyfrwng ei gylchgrawn newydd 'Tafod y Ddraig'. Ar yr adeg yma, chwedl Geraint Jones (Twm), Owain Owain oedd Cymdeithas yr Iaith.

Yn ôl Dafydd Iwan (Rhagfyr 2007): 'Ym mherson Owain Owain y cafodd ein cenedl un o'n symbylwyr gwleidyddol ymarferol mwyaf allweddol.'

Yn fyr:

• Un o sefdlwyr Cymdeithas yr Iaith; sefydlydd a golygydd cyntaf Tafod y Ddraig
• Llenor a ddiffiniodd, yn Gymraeg, y frwydyr dros 'Gyfoeth yr Amrywiaeth' a 'chadwraeth iaith'
  ac yn erbyn 'y llwydni llwyd' a'r 'Ddelwedd Fawr'.
• Rhoddodd ffurf a siap i frwydrau Cymdeithas yr Iaith drwy ei
  Ysgrifau a'i lythyrau ac yn ymarferol drwy greu'r syniad o 'gelloedd'.
• Awdur bron i ugain o lyfrau megis Y Dydd Olaf, Amryw DDarnau a Bara Brith
  a channoedd o erthyglau, storiau byrion a cherddi.
• Pensaer y syniad o 'Fro Gymraeg': 'Oni enillir y Fro Gymraeg, nid Cymru a enillir...'
• Gwyddonydd niwclear a fathodd nifer o dermau megis 'Gwennol y Gofod',
  'Gwledydd Prydain' yn hytrach na 'Phrydain'; colofnydd 'Nodion Gwyddonol' yn Y Cymro.

****** Dylunydd bathodyn gwreiddiol y gymdeithas

*** Yn 1965 newidiodd ei enw (a chyfenw'r teulu) o Owen i Owain. Dilynwyd ef gan lawer o Gymry.** *** Dylanwadodd Owain hefyd ar yr Athro J R Jones, a'i lyfr 'Prydeindod' drwy ei lythyrau a'i ysgrifau.**