����� 3. ���������-�������� ��������, ��� ��� ���������� �������� ��������� ������ :: �. ��������. ������� ������ ���� 1939�1950 ��.� (original) (raw)

� ��� ������� � �������� ����������. � ������ ���������� ������ �� ��������, ��� ����� ����� �����, ��� ������ ��� ���������������� ����� � ���������� �����������. ���� ��� ������, ���� ����������, � ��� �������, ��������� � ����? ����� �� ���� ������ ����� ����� � ��������� ������������ ��� �������� �. ��������� (��������� �����) �� 28 �������� 1940 �.: ������ ���������� ��������� ����� ������� � ��������� � ��������� ������ ����������� ����������. ��� ��� ���� �� ����� �����, ���� �� ����� ��������� ������, ���������� �� ����������� ���� � ��������� ��� ����� ��� ��� ������� � ������� ������� � ����� ��������� �������. � ��� �� ��������� ������������ ��������� ���� ��� �����, ���� ���� ���� � ������ ������ ����������. � ��������� ���������� ��������� ����� �� �������� ���������� ��������� ���� ���� ���������������: ����� �������� ��������� ����������� ������ �� ���������� �������� �������� � ����������� ������������� �������� � ���� � �������1. ��� ����� �� ��������, ��� ����������������� �������, ����� � �������� ���������� �������� ��������, ��� ������� ��������� ���������� �������� ��������� ��� �������� ��������� ����.

������� ������ ��� �� ������ ������������� �������� �������� ������������ ������� ����, ��� ��� ����� �������������� ��������� ������������� � ���������, ������� ��������� � ���, ��� ���������� ���� ��������� ��������� �� ���������� ��������� ���������� ��� ������������ �� ������ �������������, �� � ����������� ����������, ��� �� ������� �������� ������� ��������� ��������, ��� � �� ������� �����������. ����� ������ �� ��������� � ��������� ���� ���������� ��������� � �� ������� ������������� �����������. ��� ���� �� ����� ��������, ��� ���������� �����������, � ������� ������ ����� ���� � ����, ��� ���-������ ����� � �������, ��� ��� ������������ ����� ��������� �������� ��������� ����� ������ � ������.

� ���������� ��������� � 1941 �. ������� ������������� ����� ��� �������, ����������� � ����, ����� ������������ ����������� �������� �������. ��� ����������� ����� ����������, ��� ������ ��� ����� �������� ��������� ������������ �������� ������������. ������� ������ �����������, ��� ����� ���� ������ ������� ������� ��� ���������� �����, � � ������������ � ������ ���������� ���������� ������ ���� �� 12 ������� 1941 �. ������������� � ���������� 389 041 ������� � ������� ������, �� ��� 200 828 �������. ��� ���, ��� � ����������� ����������� ��� ���� ������������� �������� ����� ����.

����� �� ��������, ��� ���������� ������ ������������. ������ ���� ����� ��������� � �������������� ���������� ������ ��������� ���������, ����������� ���������-�������� �������� � ����������� ������ ���������� ���� ��������� ���������� ������������ ������ ����. ���, �������������� � ���� ������� �� ������� ������ ������ ���������� ������������� ��������� ������ ����������� �������� (������������ ������), ������� ���� ���������� ����������� ��������� � ������������ ������� ����������� (���) (����� ��� ����������� ������ � ������ �� � ������ ����� �������������� � ���������� ������������� � ������), ��������� � ����� �� ����� �������� ������� ��������� ������ �� ������ ����� ����� ��������� � ����:

�...��, ��� ��������� 22 ���� 1941 �., ������� ������������� ��� �������������� �������. ���� ������ �� ����� ������ ����� �������, � ��� � ���������� � ����������� � ������� ������, ��������� � ������� ���� �����... ��, ��� ��������� 22 ����, ����������� ��� �� �������� �������� ������� � ������� �� ��������� �� ���� ����� ����, ��� ������ ����...�

�� � ���� ���������� � ���������� ��� �������� � ����� ���� 1941 �.: ������ ������� ���� � ������������� �� ��, ��� ���� ������ �� ����� ������ ����� ������� � ��� ��� � ���������� � ����������� � ������� ������ � ��������.

�� ����� ��������� � ������� ���� �������� ��� ���������� ��� ���� �. ���������, ��� ������������ ������ ��� ����� � ������������ ������� (� 1941 �. � ������� ����): ���������� �� �������� ������ ������� � ��������� ��� ������ � ����������� � ��� �����������? ��! ���������! ���� ���-�� ����������� ���� �� �������� ����, � ������� � ����� ������ ���� �������, �� � ������� ��� �� ��� � ���� �����������. ���� ���� ������ ��� �������� �������� ��� ��������� ������. ����� ������ ����� ������� ��������� ���... ������ �� ���������� �� ������, ����-�� � ������������� ������� ��� � ��������� �����... ������� �� ����� ���������� �� ������� � ��� "������"... ��� ��������� �������� � ���� ����� ������ ��������� ������...�2.

��� �� ��������� ��������������, ��� ��� �����. ���, ������� ���������� ���� �� ��������� � ��� � ���, ���� � �� ���������� �������� �������� �� ������ ��������� ���������������� � �������� ����������, ��������� ��������, ��� �� ������ ����� ������. ��������� ������� ������ ��� � ���� ����� ������� ���������: �� ������������� ���� �����, ����� ��� � ������, ��� � ���, �������� ��� ��������� �������. ��������� �� ������� � ����� ������ ��������������, �������� � ����� � ����������� ������... �����, � �����-��, ���������� ��, ��� ������� ��������� ������ �������� ��� ��� �������� ����������, �� � ��������� ������������� ������� � ��������� � ������ ��������... �������� �������, � ��, ��� ����� �������� ���������� ����� ����, ��� ����� ����� ��������� ��������� ����������� ����������, �� ������� ��� ���������, ��������� ��� ��������� ������, ������������ ����� ������� ������������ � ���������. ������������� ���� ���� ������������ �������.

... � ���� ��������� ������� ������� �� ������������ ��������, �������������� �������� �������������, ��� ��� ��� �����, ��������� � ��������� ���������� �������� � ����� ���������� �����, �������� � ������������ �����������, � ��� ���, ������������� ����� ����� � �������� �����������, ���������� ������������� ����� ��������� �������� �������� ������. ��� ������� �������� ������� ����� ����� ������������� ��������, ���� ���� ���� � ������ ������3 (�������� �������).

�� ���� � �� ����� ���������� ��������, ������� ����� ����� �� ��������� ������� �������������� � ������ �������� ������-������������ ��������� ��. ������ � �. ����� (�� 1941 �. ������ � ������ ������������ ������� ����������): �22 ���� 1941 �. ������ ����� ���������� ��� ��������� � ����� �� ������� ������ ������������� ��� �������, ����... ��������� �������� ���� ����� �� �������� ��������� ����������. ����� ������� ��������� ����������� ������. ��� ������ � ���������� �������. ������ ����� ����������. ������ ������ ������������� ����� �������� ���� ����������� ��������. ����� ��������� ����� � ������ �� ���� �� ������ ������, ����� ����������� ���-�� �� �������� � ��������. �� ����� ����������� �������� ������. ���� �� ������ ��������� � ������� ���� ����� � ������� �� �������. ������ ��������� ��� ������, �� ����� ��������� �� ������� ����������� ������.

������� ���� �� ��� � ����� �� ���� �� ������ ������. ��������, ������, ���������� ������� � ������ �������, � ����� ��� �� �����. �� ��������� ����, 23 ����, ����� �� ������� � ������. ����������� ��������� �������� ���������. ���� ����������� � ����������� ��� ��������� ������, ���� � ��������. ������� 23 ���� � ����� ����� ��������� ������ � ��������� ��������� � �����������4.

������� ��������, ��� �������� �������� � ��������� ����� � � � ���� ���� �� ������ ������� � ��� ������ �������� (��� ��� ��� ����������� �� ���, ���� � ������� �� �������� ����� ��������, � ������ � �������� ����� ����������� �����) ����������, ��� � � ������, � �� ������ �������� ��������� �������� �� ������������ ����� ����������. ��������� ��� ��� ����� ������: �������� ���� ������ �������� �������� �� ���������� ��������� � ���� ��������� ��������, �������������� ��������� ��������. ������ � �������, ��� �������� �������� �������� ����������� �����������. ������ ������� �� ��� ����� ���� ����������� ���� ��� � ����, �� ���������, ��� ���, � ��� ������ �� �������� �������� �������� ���� ������� �����������������, ������������ ��������� �� ��������� ������ ������� �������� ����������.

��� �, ����������, ������� ��������, ����� ������, ������������� ������ � ����� ������� ���-���� � ���������, ������� ������� � ������� ��������� ������, ������������� �� ������ ���������� ��������� � ���������� �� � ������ ����? ��� �� ��� � ������ �������, ����������� �� ������ ��������? ���� ���� �� �������� ����������� ������������ ������, ����� ������� ���������� ������������� ���� ����� ��������� ���������! ���, ����� ������, ����� �������� �� �� ��������� �������������, � ������� ���� ��������� ���������� ������������ �� �������� ������������� ������������� ���������� � ������������. � ����� ����������������� ��� �����, ����� �������� ����������� ��������, ����������� ������ ����� ��������� �������� �� ������:

������ �������� ����� ������ � �������, ��� ��� ����������, ��� �� ��� � ���������� ���� ��������� �� �������� ������� ������, ��� �� ������ ��������, ���� �� ������� �������, ������ ��� ���������� ����� �� ���������� � ������, ��� ���� � ����������� ������, � ��� �� �� ��� ����� ������ ���������� �������� � ���������� ����������� �����, ��� ����� ������ ������?�5

� ���� ��� ���� ��� �� �. ������� �������� ������� � �� �������� ������ ��������� � ��������� ������: �...���, ��� ���, � ������, ���� ������ �������� � �������� ������� � ����������, ����, ��������, ���� ��������� � �������� �������������� �������. ���� ����������� ���� ��������� ���� ���������� ���, ��������-�������� ����� 1920 ����, ����������� ����������� ����������� ��������� � �������, ������������, ����������� ��������� ���������� � ��� ���������� ��������� ������, ������� ����������� ����������� � � ����������� ������������ ���������, ��������������� �����, ������������� � ���������� ������ � ��������� ����... � �����, ���� ��������� ��� ��� ���������, �� ������ �� ��� ���� ����� �� ���������� ����, ��� �� ���� ����������� �������� ������� � �������� ����������?�6

��, ������ ���. ���� ����������� � ������ ���� �������� ������� � �������� ���������� ���������� ������� �������������, ��������� � ������ ���������� �������� � ������������ �������. �, ����� ���� ����������, �� �� ����. � ������� �� �� ������� �������� �������� ���������, ������� ����� �� ������ ����� ����� ��������, ��� �������, � ����� ������� ������, ���, � ������ �������������� ��������� ����������� ��������� �����������, �� ���� ����.

�����, ����� ���. �� �����, �����, ������, �� �������� ��� ��������� ���� �, ��������������, �� ������������ ����������, ���� ���� ���-������ ��-�������? ����� ������ ���������� ��, ������� ����������������� ��������� � ���� ������������ ���������, ��� ���� ��������, ����� ������������ � ���������, �� ��������� � ���������� ��������������. ��������, ��� ������ �������� � �������, ������ �� �������� ��������-�������� ������������ �� ������ �� ������.

��������� ����������, �������� ������������ �������, ����������� ����������� � ������, �� ���� �� ������� � ������ � ������������ ��� �� ��� ��� ���������� ���������� �������� ������ (� �������� ��������� �����, ��� ����� ��� ����� ������, � ��������� ��� ��� ����� ������) ������ 1939 �. ����� ���������: ��� ��� ��������� ��������������� ���� �������� ���������, ������� ������ ���������� ������������� � ���������� ��������������� ������ ������������ �����������. ��� ���� �������, ������������, ����� ������������ ������, ������������� ���������������� �������������, ������ ����� ������, ����������, ���������������, ����� ������. ��� ����������� ������, ��� � ��������� ���� ��������������, ���� ������������ ������������ �������, ������� ��������� � ������, ���� ������� ��, ��� ����� ������. �, �� ������ ������ �����������, ������� ��� ��������������� ����� ��������� � �������� ��������� ������ ��� ����� ���������������� � ��������� ��������-�������� ��������. � ������ � �������� ����������� ������� ������ ��� �������-������� ���������� ������: ��� ���������� ����� ��� ����������� ������, ��� �������� �������� �����.

��� �� ���������� ��� 20 ������ 1939 �. �������� � ������� �������� ������� ��������� ������� � �������� ����� � ����������� ��������-�������� �����. �� ��� �������, ����� �������� ����� ������ ���� ������� ��������� ������������� ������. � ������� ���� ����� �������������� ��������� ����������� �� ������ �� ������. ��� ���� ���������� �� ���� � ������� ��������������� ��������. ����� ������ ������ ��� "����� ������ ������", �� ��� ��������� ��� �����-���� �������� � ��������, ��� ��� ���������� ���������� ��� ��������� ������ ���� ��, ���� �� ��� ������ ������ ��� ���� ��������� ������7. ����� ����� �� ����������, ����� � ����������� ��������� � ������� ������ ������, ���������� � � ������� ������������� ����� ��������, ������� ����� ������� �������������� ��� � �������-��������� ����� 1920 �.

������, ���������� ��������� ��� ����� ���������� ������ �� 1945 �., �����, �������� ��, ������� ����-������� ��������� �������� ��� ��� ���� ����� �����, � ��������� ������ ���������� ������� �� �������� �������, ��������� �� � ������ ������� ��������� ������ �����������. �� � ����� ���� ��� �� ������, �� ������� ���� ������ �������� (� �� ������) ���������, ������ � ����� �� ����� ������: ����� ����� ���������� ���������� ��� � ����������, ��� � � �������� ����������. ����������� ��������� ���� ��������, ��� ���� ������������ ��������������, ������� �������� ��������� ����������� � ������. ������ � ��� ����������� ������.

������� ��������� ������������� � � ��������� ��������� ��������� ������� ������ �������� ����� � ���������, ������� ��� ��� � ����������� ��������� ������� ������ �� ����� ������ � ������� �������� ��������� �������� ���������� � ����� ������� ��� �������� ����������. ����������� ������������� ��������� �����, ������� �������� ���������� ����������������� ����������, � � ��� �� ����, ��� ���������� ��������, �� ����� ��� ������. �� ������� ������� �����, ��� ���� ������� ��� ������ ������������ �������� � ����, ������� �����-���� ������� ��� �� ����������� ��������, ���������� ������ ��������� � ����� ������� ��������� ��������� ����������������� ����� ������. ����� � 1940 �. ��������� ����� ���� � ��������� �������� ���������, ������ ��������, ��� ��������� ����������������� �� ������ ������� � ������� ������ ����������� �������, ��� ���������� �� ����������������� ������ ����� ������� ������ � ���������� � �������� �����, � �����-�� �����, ������������ ������ �����������, ��������� ������ ������8. ������ �������� ���� �� ������� ���� �������. �� ��� ������� �������, ��� � �������� � ������� ������������ �������� �������������, � ����� ������� ��������������� ���������� ��������������, �������, � ������� �� �������, � ����������� �������� �� ����������. � ����� � ��� �������� ������ �������� ������ ������� ����� ����� ����������� ��������� � ��������� ���������� � ������. � � ���� ���, ���, �������, � ������, ���������� ��������� ������������ ������.

�������������� ���� � ��������� ������������� �� �������� 1941 �., ������ �� ������ �� �� �������: ������� ����� ���� ��� � ���, ����� ������������������ �������� �� ����������� ������, ����� �� ������� �� �������� �������� ����� � ������ ������� ��������� ��������� � �������� ����������� �����... ��������, ��� �������� � ������ ������������� � �������� ������� � ������ ������ �����������, ���� ������������������. ������ �������������� � ��������������. ���������, ��� ������� �� ������������� �������� � ��� ����� �����. ����� ��������� "������� �������" ������ � ���� �����, �� ��� ������� ��������� �����, ������ ��������� ������... � ������ ��� ������ ����������� ����� ���������� �� ��������� ����� ��������� �������...". ������, � ����� ���� ��������, ��� ���� ����� ������ ������� � �������� �����-���� ����������� ���� � ������� ����� ����� ������ �� ������, ��, ��� ����� ��� �� ���������, �� � ������������� ������������ �� ������� ��� ������������ ��������������, ������� ����������� � ������9.

� ��� � ������������� �������� � ���� ����������� ������ ���������� ��������� �������, � ��� ��������, ��� ������������ ��� ������� �������, � ��� ������������ ���� ����� ���������� �������� ����������� ���� � ����, ���������� ����������� ��� ����� ������������ ������ � ����������������� ���: ���� ������������������ ��������� �������� � ���������� ������������������ ����������� ��� ����� � ������� �������, ����� ������� ������ � ����� ������ � ������������.

...�� ������ ������� ��� ���������� � ��-�� ����� ���������� ������������ �, �������� �� ����� ������ ��� ��������� ������ ����������������, ���������� � ������ ������������������ ������������ ��� ����������� ������� ������� � ������ ������ ������ �����������... � ������� ��������, ���������� ����������� ��� � ������� ������������ ������:

1. ������� ��� �������� ������������� �������� ����������� ���� ��� ������ � ������������;

2. ������� ������������ � ������� ������������� ������� ����;

3. ����� ����������������� � ������������� �������;

4. ���������� �������� �������������;

5. ����������� ��������� � �����������, ������������ ���������, � ������� � ����������;

6. ����� ���������� ����� ������� ������������ ����� ������;

7. �������� � ����� ���������;

8. ���������� ������ ������ ���� ���������� � ���������������� ����� � ������;

9. ������������ ���������� �������� �������� �� �����������, ���������� � ����;

10. ����������� �������� �������� ����� � ������������ �������:

�) ���������� ����������� ����� �� ������,

�) ��������� ��������� ����������� � ������.

��������� � ������ ������������������, � ������ ��������� ������ ���� ��������, ��� �� ����� ������� ������ ������������������ ������� ���������� � ������� � ������ ������� ������ ����� ������ � ������� ����� ������...�

����� ��, ���� �������������, ������� �������, ��� ���� � ���� �� ����������� ����� �����-���� ��������� ����. � ��� �� �� ����� ��������, ��� � � ������ �����������, � � �� ���� ������� �� ����� � ��� �� ������. ��� �� �������� ������� ������ �� �������� ����������, �� �� ����� ����� � ������� ��������, ������������ ���� ����������� ������� � 1943�.:

�... ������ � ������ �������� �����������, ����� ������� � "����� � ������" ������������� � ����� � ������� ����� ����� ������������ ������� ������������, ������� ��� ����������� ���������� �� ���������� �������-�������������� � �������������� ��������� ���������� (�������� �������) ��� ���������������-��������� ������������ ������ ���������������� � ������ ������������ ����� ��������� �������������...�10

�����, �������, � ������ ��������� ����� � ���������� ���������, �� ���� �� ��� ������� ��� ����������� ������� ���������� ������ ����������� ����� ���������� ����������� � ���������� ������� � ������ � �������. ��� �����, ��� � ������ ������� ������������� ����� ������� ����� ���� � ��������� ���� ������������� �� �����, � ������ ���������� � ���, ��� �� ��� �����������, � �������-�������������� �������� �� �������������. ��� ��� � � ������ ������ �� ����� ���� �� ����� ��� � �������� �������� ����������� ����������� ���������� ������, � ��� ����������� � ������� ���������� ��������. ������, ������ ������� ��� � ������, ��� �� ���� ��, ��� �� ������������� ��� � �������� ����������� �� �������� (��������� ��������), ��������� �������� ������� ���������� �����������. � ��� ������, � ���������, �� ��� ����� ���������, � ������ �������.

����������

1. ���� ����� �� �������. ̳���, 1994.

2. �. Strzembosz. Przemilczana kolaboracja // Rzeczpospolita, 27.01.2001.

3. I. Gutman. "Oni" � "my", www.pogranicze.sejny.pl/archiwum/ jedwabne/wiez/08gutman.html.

4. T. Strzembosz Przemilczana kolaboracja // Rzeczpospolita, 27.01.2001.

5. �. �������. ������� �������� ����� ���������. �.: ������, 1990.

6. �. �������. ������� �������� ����� ���������. �.: ������, 1990.

7. J. Kochanowski. Wyrwy w szeregu. Polacy do Wehrmachtu czyli pomysły na kolaborację // Polityka Nr. 7., 17.02.2001.

8. L. Landau. Kronika lat wojny i okupacji. T. I-III. Warszawa, 1963.

9. J. Kochanowski. Wyrwy w szeregu. Polacy do Wehrmachtu czyli pomysły na kolaborację // Polityka Nr. 7., 17.02.2001.

10. J. Bronisiawski. Szable i lichwiarze. Warszawa: Iskry, 1970.