Þorsteins saga Geirnefjufóstra — Саги о древних временах — Тексты — Северная Слава (original) (raw)

1. Frá Vésteinssonum.

Þá Haraldr lúfa réð fyrir Nóregi, bjó í eynni Þrumu bóndi sá, er Vésteinn hét. Hann var sonr Geirmundar vala Özurssonar ins rauða, Snæúlfssonar víkings, Vígúlfssonar, Vatnarssonar, Vikarssonar konungs, Haraldssonar Egðakonungs. Hann var kvongaðr. Kona hans hét Geirhildr, dóttir Grips víkings úr Nóagörðum, ok hafði Vésteinn felldan Grip, en gekk at eiga dóttur hans tólf vetra. Hann hafði verit inn mesti hólmgöngumaðr ok safnat afar miklu fé í hernaði. Var hann því kallaðr Vésteinn kappi.

Þau Geirhildr áttu þrjá sonu. Eilífr hét inn elzti, annarr Galti ok inn þriðji Þorfiðr. Allir vóru þeir bræðr gerviligir menn, en þó var Þorfiðr þeirra hraustastr. Hann var svartr á hár ok skolbrýnn, kinnbeinahár ok nefljótr ok at öllu inn vígligsti. Galti var dökklitaðr ok hraustmannligr, en Eilífr skjallahvítr á skegg ok hár. Hann var maðr þögull ok lundhsegr hversdagliga.

Vésteinn, faðir þeirra, átti knörr mikinn, ok var tvítugsessa, steind at sjómáli. Þetta skip kallaði hann Svalbarðann, ok var þat it mesta gersemi. Þeir bræðr lögðust í hernað með tuttugu menn. Aldri vóru þeir fleiri ok eigi færri en átján saman. Þorfiðr var fyrir þeim at öllum ráðagerðum.

Þat var á einu sumri, at þeir mættu víkingum við Sólundir ok lögðu til orrustu við þá. Végarðr hét sá, er fyrir þeim var, Sokkason af Sunnmæri ok fóstbróðir hans, Lýtingr færeyski. Þeir stýrðu sínu skipi hvorr. Þorfiðr stóð við siglu á Svalbarðanum ok skaut þaðan með boga. En Galti réðst til uppgöngu á skip Lýtings, ok áttust þeir við vopnaskipti, ok lauk svo Lýtingr féll. Þá kvað Galti vísu, er aldri vissu menn hafa kveðit:

Lýtingr féll þar, flotna
frömuðr, vopn þá ruðu.
Ólga skal öðrum dólgum
æðar at heljar læðing.1

Galti barðist allhraustliga, ok hrukku allir undan. Eilífr gekk ok hart fram með honum. Þá Végarðr sér fall manna sinna, eggjar hann liðit í ákafa ok sækir fram mót Eilífi ok lagði til hans bjarnsviðu einni með afli miklu, ok kom á fótinn ok tók úr kálfann, ok féll Eilífr við lagit. Galti hjó þegar með sverði um herðar Végarði, ok beit ekki. Végarðr lagði þá til Galta, en hann kom fyrir skildinum. Þó var svo ósleituliga til lagit, at Galti féll útbyrðis, er hann stóð utarliga við bunkastokkinn, ok gat borgit lífi sínu. Í því skaut Þorfiðr öru á Végarð miðjan ok í gegnum hanra. Varð þat hans bani. Gáfu þeir nú grið þeim, sem eftir lifðu, en höfðu af fé slíkt, er þeir vildu, ok héldu, þegar haustaði, heim í Þrumu ok sátu með föður sínum.

2. Fall Galta ok kvonfang Þorfiðar.

Hröngviðr hét jarl á Jamtalandi. Hann var við aldr, er hér var komit sögunni. Hann hafði missta konu sína fyrir þrem vetrum. Dóttur átti hann gjafvaxta, er Eyvör hét, ok var hún væn kona ok kurteis.

Þeir bræðr, Vésteinssynir, lögðu í víkingu, þá voraði. Þeir herjuðu í Eystrasalti um sumarit, en er haustaði, vildi Þorfiðr halda heim til föðurhúsa, en Galti kvað sik fýsa á fund Hröngviðar jarls á Jamtalandi. Kvaðst hann heyrt hafa, at hann ætti dóttur unga ok allvel mennta. Þorfiðr kvaðst eigi letja mundu hann farar, en lét sér hug þungt um segja farfýsi hans. Galti kvað sér eigi annat líka en svo væri gert sem hann vildi. Síðan héldu þeir bræðr á fund jarls ok beiddust vetrvistar. Jarl þóttist kenna foreldri þeirra ok biðr þá vera velkomna.

Með jarli vóru bræðr tveir. Hét annarr Végísl, en annarr Þórhaddr. Þeir vóru garpar miklir ok eigi at öllu jafnaðarmenn. Þórhaddr hafði beðit jarlsdóttur ok verit frá vísat.

Fyrir jól um vetrinn kemr Galti at máli við jarl ok biðr dóttur hans. Jarl tók máli hans vel, ok var hún heitin honum. Þegar þeir bræðr, Végísl ok Þórhaddr, urðu vísir þess, gengu þeir fyrir Galta, ok bauð Þórhaddr honum til hólmgöngu. Galti kveðst eigi skyldr at berjast við hann at raunalausu. Þórhaddr segist skulu kalla hann hversmanns níðing ella. Galti kvaðst hvergi mundu hopa, ok var á kveðin hólmstefna inn þrettánda dag jóla, en brúðkaup skyldi at miðjum vetri.

Nú liðu jólin, ok drukku menn glaðir. Ok at ákveðnum degi kómu þeir bræðr hvorirtveggju til hólmsins. Þorfiðr kvaðst eigi mundu hjá standa atgerðalaus ok kvað vel á kosit, at þeir Végísl reyndu með sér. Végísl kvað sér þat vel líka. Eysteinn hét félagi þeirra Þórhaddar. Skyldi hann mæta Eilífi.

Nú gengust þeir at allhraustliga, Galti ok Þórhaddr. Jarl var ok kominn til fundarins. Við staddir vóru ok margir bændr. Þá var kominn sendimaðr Haraldar konungs lúfu til Hröngviðar jarls at taka skatt af Jömtum. Sá hét Auðunn illskælda. Hann var skáld gott ok kærr Haraldi konungi.

Nú segir af viðreign þeirra Eilífs ok Eysteins, at Eilífr hjó fót undan Eysteini, þar kálfi var digrastr. Síðan hjó hann í höfuð honum, ok var þat banasár. Þorfiðr ok Végísl börðust í ákafa, ok hopaði Végísl undan, þá minnst varði, ok skaut spjóti með inni vinstri hendi á Galta miðjan, ok flaug þegar í gegnum skjöldinn ok nam brjóstit, svo at yddi út bakit. En með inni hægri hendi reiddi hann öxi ok klauf skjöld Þorfiðar ofan í mundriða. Þá lagði Eilífr til Þórhaddar, ok kom á síðuna ok renndi inn milli rifjanna, ok varð þat hans bani. Þorfiðr snaraðist við, sem at kólfi skyti, ok hjó á fót Végísl, ok tók af jarkann. Sóttu þeir bræðr at honum, en hann varðist vaskliga, en svo lauk, at hann beiddist griða, ok vóru þeir sættir á hólmi. Héldu menn síðan heim til hallar ok drukku erfi þeirra Þórhaddar, Galta ok Eysteins. At veizlunni kvað Auðunn illskælda vísu þessa um fund þenna:

Vopnhríðin váskæða
varð á flotnu barði
umb, þars Yggir þambar
af kífa björtu vífi.2

Síðan fekk Þorfiðr Eyvarar ok sat með jarli, þat eftir var vetrarins. Auðunn illskælda fór með skattinn á fund konungs, ok er hann úr sögunni.

Þorfiðr bjóst til heimferðar, en tók áðr mund konu sinnar af jarli, ok galzt hann greiðliga. Kómu þeir bræðr heim í Þrumu, ok var þá faðir þeirra nýdauðr. Tóku þeir bræðr arf allan eftir hann, ok hlaut Eilífr hafa fé mikit ok Svalbarðann ok lagðist í hernað. Kom hann síðar til Íslands, sem síðar mun verða frá sagt. En Þorfiðr hlaut bæinn í Þrumu ok gerðist gildr bóndi.

3. Fæddr Þorsteinn ok bræðr hans.

Litla hríð höfðu þau Eyvör ok Þorfiðr saman verit, áðr hún ól sveinbarn mikit ok fagrt. Þessum sveini var nafn gefit ok nefndr Þorsteinn. Hann var snemma bráðgerr ok inn mesti atgervismaðr at íþróttum, syndr manna bezt, skáld mikit ok fimr við alla leiki.

Enn áttu þau fleiri börn. Synir þeirra inir yngri vóru þeir Styrmir, Hrókr, Gunnvarðr ok Hrómundr, en dætr Svanfríðr ok Valdís. Öll vóru börn þeirra mannvænlig.

Böðvarr hét víkingr, sonr Hröngviðar jarls. Hann kom eitt haust til Þrumu. Þá var Þorsteinn fimmtán vetra. Böðvarr þá vetrvist at mági sínum ok var þar um vetrinn vel haldinn. At vori bjó Böðvarr skip sitt, ok réðst Þorsteinn til fararinnar með honum ok þó á móti skaplyndi föður síns. Þeir lögðu í hernað um sumarit, ok verðr illt til fjár. At hausti lögðu þeir undir Balagarðssíðu, — þat var at aftni dags, — ok lágu þar um nótt.

4. Fall Böðvars.

Í sólarroð um morguninn sjá þeir Böðvarr, at sex víkingaskip reru at þeim, ok var eitt skipit bæði mikit ok fagrt. Maðr stóð við siglu á mesta skipinu, mikill ok tröllsligr. Þessi kallaði á skip hinna ok spyrr, hverjir fyrir ráði. Böðvarr segir til sín ok spyrr á mót at liðsforræði.

Víkingrinn kvaðst Sökkólfr heita, — «ok muntu,» segir hann, «hafa heyrt nefndan Sökkólf Geirsteinsbana ok Vígharð, félaga minn, inn röskvasta mann, ok mun þér heillavænligast at ganga af skipi þínu ella gerast minn félagi, ok hefi ek eigi slíka kosti boðit klækismönnum, en hrausta menn vil ek hafa at fylgd, ok skaltu njóta karlmennsku þinnar, ef þú kannt hóf þitt.»

Böðvarr mælti: «At óreyndu mun ek eigi gerast þræll þinn né undirmaðr, ok hirði ek aldri, þó vit reynum tveir, hverr af öðrum berr.»

Sökkólfr kvað hann kjósa þann kost, er verr gegndi, — «ok munu menn mínir eigl hjá standa viðreign vora atgerðalausir, ok kemr mér eigi óvart feigð þín.»

Böðvarr bað menn sína búast til orrustu, ok var svo gert. Víkingar lögðu þegar skipum sínum öllum megin at skeiðinni Böðvars, ok hófst in harðasta sókn. En Böðvarr ok hans menn vörðust ágæta vel.

Einn af víkingum, er Haddgrímr hét, réðst til uppgöngu á skeiðina ok varð þegar níu manna bani. Þorsteinn réðst móti honum, ok áttu þeir harða hríð, ok hopaði Þorsteinn við, er hann skorti afl, en Haddgrímr var rammr at afli ok inn stórhöggvasti. Þorsteinn var manna fimastr ok skipti höndum svo snart sem kólfi skyti ok hjó þegar um þvera síðu Haddgrími, ok tók hann sundr í tvo hluti. Þá kvað Þorsteinn vísu þessa:

Haddgrímr hlaut af sleddu
hríðar benskurð á síðu.
Höggit klauf brjóst ok hrygginn.
Hann mun Nástrandir kanna.
Oft mun ek eggjum lyfta
ok sleituligar veita
víkingum vopna sprungur
Vóðins at éli glóða.3

Þá kómust þeir Sökkólfr ok Vígharðr upp á skipit ok felldu hvern, sem þar stóð. Böðvarr snýr á móti ok varðist af kappi, þar hann var ofrhugi inn mesti. Kómu þá víkingar hverr af öðrum upp ok felldu menn Böðvars, enda var hann kominn at spreng af mæði, ok mörg sár stór hafði hann. Lauk svo, at Sökkólfr lagði í gegnum hann með atgeiri ok hratt útbyrðis, Þorsteinn hafði fellda marga víkinga ok sá nú fall Böðvars. Greip hann þegar spjót, er þar lá á skipinu. Skaut hann því at Sökkólfi, ok nam, þar læri var digrast, ok stóð á beini, ok varð it mesta sár. En hann tók þat fangaráð, at hann stökk útbyrðis. Lagðist hann at eyju nokkurri lítilli ok gat borgit lífi sínu. Var hann bæði sárr ok þótti örvænt, at hann mundi halda lífi á eyðiskeri þessu. En víkingar tóku skeiðina ok alla fjárhluti.

Svo er sagt, at Sökkólfr andaðist þrem nóttum eftir fundinn. En Vígharðr fór norðr á Agðir ok varð inn mesti hreystimaðr. Varð hann síðar félagi Hauks hábrókar, hirðmanns Haraldar konungs ins hárfagra.

5. Frá Geirnefju ok Þorsteini.

At miðri nóttu sér Þorsteinn, at kona rær at eyjunni á steinnökkva litlum. Hún var stórvaxin, en þó sköruglig ok fríð sýnum. Hún gengr at Þorsteini ok spyrr hann at heiti ok kvað vera lítt staddan á eyðiplássi þessu, barn at aldri. Þorsteinn segir til sín ok spyrr á móti, hvers manna hún sé.

Konan nefndi sik Geirnefju, dóttur Geirsteins ins hvíta úr Nóatúnum, — «ok skal ek veita þér slíkt, er ek má, ok skaltu njóta þess, er þú hefir særðan Sökkólf Geirsteinsbana til ólífis, en hann hefir áðr felldan Geirstein, föður minn, at Hlébjörgum, ok hefir engi hefnd fyrir komit. En ek var ein barna hans, ok hefi ek eigi haft þrek til. Hafði hann átt mik með skessu þeirri, er Hallkatla hét, ok ólst ek upp með henni, ok er hún nú önduð. Á ek byggð hér á landi uppi.»

Þorsteinn tók þessu vel. Stigu þau á nökkvann, ok reri hún til lands. Bjó hún sik til göngu. Bauð hún Þorsteini at bera hann. Hann kvaðst mundu reyna at fylgja henni. Þorsteinn var stirðr mjök ok þrekaðr, ok þraut hann brátt göngu, en hún var in fóthvatasta. Lét hún þá Þorstein koma á herðar sér ok fór sem áðr. Síðla dags kom hún at jarðhúsi einu. Þar bar hún Þorstein inn, ok var þar rekkja vönduð mjök ok gullroðinn ársalrinn ok öll rekkjuklæði. Þar leggr hún Þorstein, dregr síðan af honum klæði ok fægir sár hans ok kunni þetta forkunnar vel. Þorsteinn greri brátt at heilu, ok lágu þau í sömu sæng um nætr, en um daga veiddi hann dýr ok fugla. Gerðist hann inn mesti bogmaðr, ok kenndi Geirnefja honum mest íþrótt þá.

Liðu svo fram fjögur misseri. Þá ól Geirnefja sveinbarn mikit ok fagrt. Gaf Þorsteinn nafn sveininum ok kallaði Geirstein eftir móðurafa sínum. Þorsteinn unni Geirnefju mikit. Hann orti um hana tvítuga drápu, ok er þetta þar í:

Mik heim flutti
meyskörungr
þrekaðan til
sala sinna
ok græddi at heilu,
gullinfingra.
Henni mun ek unna
at hinzta dægri.

Grafnings beði
glíkust rekkja,
mjúkari silki,
meinum eyddi.
Þó vóru mundir
þýðrar konu
mildari öllu
mínu holdi.
Henni mun ek unna
at hinzta dægri.

6. Dráp Þorfiðar ok frá Végísl.

Þar er til máls at taka, sem Végísl fór norðr á Agðir eftir hólmgönguna. Réðst hann þá til lags með þeim Glúmi Gullkárssyni ok Fjörleifi Egðakappa. Lágu þeir úti vetr ok sumar í víkingu, ok kom svo, at Végísl gerðist oddviti þeirra. Var hann rammr at afli ok manna vígfimastr. Fóru þeir heldr illa at hernaði ok hirtu aldri, hverir fyrir urðu.

Haustit sama, er Þorsteinn hafði áttan Geirstein við Geirnefju, sem nú var sagt, kómu þeir Végísl í Þrumu. Þar var fátt manna, því þeir Þorfiðssynir vóru at veizlu á meginlandi, þar sem Grænmörk heitir, at Agnari bónda. Þorfiðr karl var heima ok þrælar þrír. Végísl skipar at veita atgöngu til bæjarins, ok var svo gert. Þorfiðr bjóst til varnar, ok var hann þá maðr gamall ok lítt sýndr. Fjörleifr kappi stóð fyrir dyrum, en Þorfiðr gekk at innan með krókaspjót mikit ok lagði út um dyrrin, ok kom á Fjörleif miðjan, ok fekk hann þegar bana. Þorfiðr gekk út ok varð brátt þriggja manna bani annarra. Stóðu þá öllum megin vopn á honum. Végísl hjó til hans með öxi, ok tók af höfuðit.

Ekki rændu þeir í Þrumu, nema Végísl hafði Svanfríði brott til skipa ok lagði í rekkju sína, hélt svo skipum sínum í Austrveg ok fór víðast herskildi ok aflaði mikils fjár.

7. Frá Þorfiðarsonum.

Eftir dráp Þorfiðar sendi Eyvör þræla sína á Grænmörk at segja sonum sínum tíðendin. Brugðu þeir við skjótt ok kómu til eyjarinnar á tvítugsessu, alskipaðri bóndum, en víkingar vóru allir á brautu komnir. Þeir bræðr vildu safna liði ok sækja eftir þeim.

Eyvör kvað þat eigi ráðligt. Kveðr hún þá of unga, en Végísl reyndan at orrustum ok inn versta viðreignar, — «ok þætti mér,» segir hún, «Þorsteinn líkastr at rétta hlutar vors, ef hann heldr lífi.»

Gerðu bændr góðan róm at máli hennar. Varð svo at vera sem hún vildi.

Þat er frá Þorsteini at segja, at hann lét eina nótt illa í svefni, ok var lengi, áðr Geirnefja gæti vakit hann. Þá blés hann mæðiliga ok mælti: «Erfiðir gerast draumar mínir ok munu illu heilli stýra.»

Hún frétti, hvat hann dreymdi.

«Þat dreymdi mik,» segir hann, «at maðr kom at mér ok laust mik högg mikit með hjalti vopns þess, er hann hélt á, en þat var krókaspjót allbitrligt ok blóðugt mjök, ok þóttist ek kenna þar föður minn ok svo vopn hans. Kvað hann þá vísu þessa, en ek nam þegar:

Emk veginn
af víkingum,
oddviti Végísl
æðstr þeirra.
Fjörleifi bana
fekk ek goldit.
Fengu þrír aðrir
flotnar helju.4

Þá laust hann mik annat sinn með hjaltinu ok kvað:

Þorsteinn, frá beðju
þinni stattu,
ef ei bleyðiorð
bera viltu.
Sendu víkingum
svaðilfarir.
Láttu sundraða
sverði fíra.5

It þriðja sinn laust hann mik með hjaltinu, ok var þat högg svo mikit, at mér lá við beinbroti, ok þá kvað hann:

Hafirðu þrek til,
hefndu Þorfiðar,
ella níðingr
nefndr vertu.
Þiggðu blóðroðinn
brand af föður.
Þér mun ek fylgja.
Þessa freista.6

Þá hvarf hann á brottu, en ek vaknaði, ok þykkist ek vita, at faðir minn mun veginn. Uggir mik, at Végísl hafi minnzt forns fjandskapar ok orðit hans skaðamaðr.»

Nú þrífr Þorsteinn undir rekkjustokkinn ok finnr sverð blóðigt, ok vantar at umgerðina. Þorsteinn kvaðst kenna, at faðir hans hefði þat átt, — «ok er mér sýnt, at hann vill ek hefni sín.»

Geirnefja kvað þat óvænliga stofnat ok kvað hann engan liðskost hafa. Þorsteinn kvaðst þó fara mundu. Nú sá hún, at eigi mundi duga at letjá hann. Gekk hún þá til kistu sinnar ok lauk upp. Tók hún þar úr öll herklæði ok tygjar hann, ok vóru þau in mesta gersemi. Þorsteinn þakkar henni forkunnar vel. Hún gengr út síðan ok er brott litla hríð, kemr síðan ok leiðir eftir sér hesta tvo, bleika at lit, ok bað hann þiggja. Geirnefja leggr hönd um háls Þorsteini ok bað hann minnast á samfundi þeirra ok grét mjök. Þorsteinn kvað svo vera skyldu.

Skildu þau síðan, ok reið Þorsteinn norðr á Hálogaland. Er eigi getit um ferð hans, fyrr en hann kom í Þrumu at erfi föður síns, ok var honum þar vel fagnat. Var þá Þorfiðr hauglagðr ok látit fé með honum. Eyvör spyrr Þorstein, hvar hann hefði dvalit. Þorsteinn kvað vísu:

Ek hefi á mörkum
úti legit
fjögur misseri
fljóði gefinn,
en Böðvarr feigr
féll of ægi.
……………7

Gerir hann henni nú bert um fall Böðvars ok svo, hversu Geirnefja bjargaði honum.

8. Hefnt Þorfiðar.

Litlu síðar býr Þorsteinn langskip gott, er faðir hans hafði átt, ok hafði með sér valit lið at vopnum ok hreysti. Réðust til farar með honum bræðr hans inir eldri, Styrmir ok Hrókr. Þar vóru þeir synir Agnars af Grænmörk, Hrönguðr ok Bersi. Grímr inn rauði hét maðr. Hann var forverksmaðr Eyvarar. Hann réðst ok til farar með þeim. Alls vóru þeir sextíu saman. Kvaddi Þorsteinn móður sína, létu síðan frá landi ok héldu í Austrveg. Héldu þeir víða um sumarit.

At áliðnu sumri frétti Þorsteinn til þeirra Végísls, ok hefðu þeir tvö skip. Þeir höfðu frétt til Þorsteins, ok fundust þeir þar, sem Elfarsker heita. Var þar ekki at sökum spurt, ok sló þegar í orrustu. Lögðu þeir Végísl sínu skipi á hvort borð þeim Þorsteini. Varð nú allharðr bardagi. Þeir Végísl höfðu valit lið, en sjálfr var hann garpr inn mesti. Þorsteinn ok hans menn börðust frýjulaust. Végísl réðst til uppgöngu á langskipit ok Glúmr á annat borð, en Þorsteinn varði þeim megin. Sneri hann nú til fundar við Glúm ok hjó til hans með sverðinu Þorfiðarnaut ok klauf skjöld hans ofan í mundriða. Annat högg hjó Þorsteinn á háls Glúmi, svo höfuð hans loddi við, ok var hans bani.

Végísl sótti allhart fram, ok mæta honum Þorfiðarsynir. Hjó Végísl þegar um þvera síðu Styrmis, svo at innyflin féllu úr búknum, ok féll hann dauðr niðr. Hrókr lagði til Végísls, ok gekk lagit gegnum skjöldinn ok nam strax í bringunni, ok var þat svöðusár. Végísl ætlaði at höggva til Hróks aftr, en hann hopaði undan. Sverðit kom í þiljurnar ok varð þar fast Þá hjó Bersi Agnarsson til Végísls. Kom hann þá við skildi sínum, ok kom þar í höggit. Végísl þreif upp öxi mikla, er þar lá, ok slæmdi á háls Bersa, svo sundr gekk viðbeinit, en hyrnan rann á hol. Var þat hans bani. Hrukku nú allir undan framgöngu Vegísls.

Þorsteinn snýr nú í móti honum ok Hrónguðr ok sækja hann. Varð hann þeim torsóttr, þar sem hann var inn fimasti til vopna. Leið eigi langt, áðr hann hjó Hrönguð banahögg. Þorsteinn sér, at eigi má svo búit vera. Hét hann nú á föður sinn til fulltingis, en þá brá svo við, at Végísl hjó með öxinni til Þorsteins Kom höggit í skjöldinn. Gekk öxin af skaftinu. Ve gísl hljóp þegar undir Þorstein, ok réðust á allsterkliga, ok var þá sem fótum væri kippt undan Végísl, ok féll hann, Hrókr var nærstaddr ok hjó í höfuð Végísl, ok klofnaði haussinn.

Þorsteinn mælti: «Heldr til varstu fljótr, ok máttir þú hafa borit af honum fyrr, hefðir þú haft garpskap til.»

Hrókr kvað eigi mundu lasta verk þetta. Fannst Þorsteini, at hann myndi hafa gefit honum líf, hefði hann átt einn um at velja. Tóku þeir nú skip víkinga, því þeir, sem eftir stóðu, gáfu þeim sik á hendr. Þorsteinn kvaðst halda mundu skipi sínu aðra leið en heim í Þrumu ok bað þá Grím inn rauða ok Hrók, hróður sinn, at fara heim til bús þeirra. Héldu þeir síðan heim, ok fagnar Eyvör þeim vel ok spyrr tíðenda. Sögðu þeir henni slík, sem orðin vóru.

Litlu síðar gekk Grímr inn rauði at eiga hana með ráði sona hennar, ok sátu nú at búi sínu. Hrókr réðst á Grænmörk ok gekk at eiga dóttur bónda Agnars, er Vildís hét. Agnarr andaðist litlu síðar, ok hlaut Hrókr búit.

9. Frá andláti Geirnefju ok hernaði.

Þorsteinn heldr skipi sínu undir Balagarðssíðu. Bað hann menn sína vitja sín um vorit, en hafa vetrsetu þar, sem þeir vildu. Þetta þótti þeim kynligt ok vildu eigi, at hann skildi við þá undir vetr sjálfan á eyðimörku, en þó varð svo at vera sem Þorsteinn vildi. Báðu nú hverjir vel fyrir öðrum, ok kómu þeir til Þrumu um vetrnáttaskeið. Sátu þeir þar um vetrinn. Hættir Þorsteins vóru óskapfelldir frændum hans, ok kváðu óvætti nokkut myndi valda atferð þessi.

Eftir þat Þorsteinn skildi við menn sína, gekk hann á skóginn. Hafði hann eigi lengi farit, áðr Geirnefja kom til móts við hann. Urðu þar fagnaðarfundir. Sat Þorsteinn hjá henni vetr þennan ok undi allvel hag sínum.

Sumardaginn fyrsta tók Geirnefja sótt mikla. Hún mælti til Þorsteins, at hann skyldi heygja sik þar á mörkinni, því þetta mundu verða þeirra hinztu samvistir. Bað hún sveinninn Geirsteinn færi með honum, ok litlu síðar andaðist hún. Þorsteini þótti mikit fráfall hennar. Kastaði hann haug mikinn yfir hana ok lagði með henni fé mikit. Síðan tók hann sveininn, ok er eigi getit um ferð hans, fyrr en hann kom til strandar ok fann menn sína. Urðu þeir honum fegnir. Höfðu þá ráðizt til farar með þeim bræðr hans, Hrómundr ok Gunnvarðr. Þeir vóru hraustir menn.

Þorsteinn var hljóðr löngum. Hrómundr spurði, hvat valdi. Þorsteinn kvað vísu:

Mér unni mætr svanni.
Man ek því löngum hana
hnugginn gráts í hreggi.
Hvarma skúr niðr um arma
fellr, svát sinni sollit
sveimar í tára geimi.
Hugsi sit, hlynr saxa.
Hennar til þankar renna.8

Hrómundr kvað lítilmannligt at syrgja konur fyrir jafnhraustan mann ok Þorsteinn væri. Hrómundr kvað:

Léttu stríði. Láttu
lín guðvefjar þína
úr minni, rekkr, renna,
raustastr á flaustri.
Vinnum veiga Gunni
væna, ella rænum.
Höldum framt at hjaldri,
hjörva búnir görvi.9

Þorsteinn kvaðst eigi letja mundu hernaðar, ok enn kvað hann:

Skal ek at skjóma gjólu
skera dreyrundir verum.
Fylgdu mér, frændi, tálga
fýra stálserki dýra.
Syrgir þú svanna hvergi,
sára þar fellr bára.
Hef ek misst, harmr gnístir,
Hlín gullbeðjar mína.10

Hrómundr mælti: «Löngum minnist þú konu þeirrar.»

Þeir bræðr fengu storm mikinn í hafi, svo lá við áfóllum. Hrómundr bað lægja seglin. Þorsteinn heyrði þat ok kvað:

Þegnar á víðis vagni
voðir ei hefli gnoðar.
Hækki þjóð hálsa lykkjur,
hvínandi ver þó gíni.
Breki þótt borðin skaki
ok bresti laukr at mestu,
rastar strind kjölr risti.
Rán und kuggi gráni.11

Gekk nú skipit brátt mikit. Rauk þá sær yfir þá, sem mjöll væri. Hrómundr biðr lækka seglin, ok var svo gert. Þorsteinn sá þat ok kvað:

Æðru berr einn í veðri
und laukblæju Hrómundr.
Rastar í vindi reistum
Rán at fellur hánum.
Lækka bað segl, — mun Lakkar
leik at verða bleikur.
Harma munk hafs í jarmi
Hlín guðvefjar mína.12

Nú tók at lægja veðrit, ok höfðu þeir inn bezta byr. Hrómundr spurði Þorstein, hvert halda skyldi. Hann kvað sér hugleikit í Austrveg, þar von væri víkinga, kvað vænligast, at þeir bræðr reyndu sik, ok svo, ef þeir fréttu til Svanfríðar, systur þeirra, er Végísl hafði rænt. Allir kváðust hans forsjá hlíta mundu.

Litlu síðar mættu þeim tvö víkingaskip. Þeir vikust við orðum. Kveðst sá Eilífr heita, er fyrir réði, ok vera Vésteinsson. Þóttist þá Þorsteinn kenna föðurbróður þeirra at frásögn hans. Könnuðust brátt hvorir við aðra. Eilífr var hniginn mjök, en þó inn erriligasti. Hafði hann legit í víkingu alla ævi sína. Þar var með honum Svanfríðr, ok hafði hann tekit hana í Austrvegi. Var ok með henni sonr þeirra Végísls vetrgamall, er Þorgísl hét, allra barna gerviligastr.

Þorsteinn spyrr Eilíf, hvat hann ætli ráða sinna. Hann kvaðst mundu létta hernaði, kvað hann nú marga menn ágæta byggja Ísland, — «ok mun ek þangat sigla, ok nenni ek eigi at gjalda skatt Haraldi konungi né sonum hans. Vildi ek þit frændr réðust til þessarar farar.»

Þeim bræðrum þótti þetta allfýsiligt. Svanfríðr bauð Geirsteini fóstr. Þat þá Þorsteinn, ok fór hann á skip þeirra Eilífs. Héldu þeir nú skipum sínum til Nóregs. Félagi Eilífs hét Óleifr. Hann átti annat skipit, ok skildu þeir þar með kærleikum. Hélt hann skipi sínu til Englands, en þeir Þorsteinn héldu í haf at leita Íslands. Fengu þeir veðr hörð, en áliðit sumars. Síðan kómu á Þorstein ok hans menn hafvillur, ok velktust lengi úti. Tóku þeir land við vetr sjálfan vestr á Írlandi ok lágu þar um vetrinn.

Um vorit héldu þeir til Bretlands ok herjuðu, hvar sem þeir kómu. Gerist þá víkingr sá, er Atli hét Skíðason, móti þeim. Þeir áttu orrustu. Lauk svo Atli féll, ok fengu þeir herfang mikit.

Litlu síðar mætti þeim Haukr hábrók, hirðmaðr Haraldar hárfagra, ok Vígharðr, fóstbróðir hans. Þeir höfðu færra lið, ok tókst bardagi. Var sá allharðr. Þar féll Gunnvarðr Þorfiðarson fyrir Vígharði, ok fekk Þorsteinn eigi hefnt. Þeir Haukr lögðu frá með átta menn, ok fekk Þorsteinn eigi elta þá, vóru menn hans svo sárir.

Þeir Þorsteinn bættu skip sitt ok héldu til Englands. Þá réð þar fyrir Aðalsteinn konungr. Gengu þeir fyrir konung ok beiddust vetrvistar. Konungr kvað þeim vist heimila, ok sátu þeir með honum um vetrinn.

10. Íslandsför Eilífs ok frá Fljótamönnum.

Þat er frá Eilífi at segja, at þeir fengu vos mikit. Þeir kómu um vetrnáttaskeið undir Horn á Íslandi, ok bægðu þeim veðr norðr fyrir Langanes. Tóku þeir nauðigt land í Fljótum. Þá var landit albyggt.

Þar vóru göfigastir menn í Fljótum: Þórðr knappr landnámsmaðr bjó at Knappsstöðum, sonr Bjarnar at Haugi. Hann átti Æsu ina ljósu, dóttur Ljótólfs goða. Nafar-Helgi bjó at Grindli. Hann átti Gró ina snarskyggnu. Þeirra synir vóru þeir Þórólfr karlhöfði ok Aron. Brúni inn hvíti, sonr Háreks Upplendinga jarls, bjó at Brúnastöðum. Hann var göfigastr maðr. Hann átti Arnóru, dóttur Þorgeirs óða Ljótólfssonar goða. Þeirra synir vóru þeir Ketill ok Úlfhéðinn ok Þórðr. Ólafr bekkr bjó at Kvíabekk. Hann var sonr Karls úr Bjarkey af Hálogalandi. Hans synir vóru þeir Steinmóðr, Grímólfr, Arnoddr. Úlfr víkingr kom út með Ólafi bekk ok bjó at Úlfdölum. Hans synir vóru þeir Ljótr, Aron ok Flosi, Koðrán ok Gunnbjörn. Allir vóru þeir garpar miklir. Úlfr víkingr var sonr Una ins gráa Hróaldssonar hryggs, Ásleikssonar, Bjarnarsonar járnsíðu, Ragnarssonar loðbrókar, Sigurðarsonar hrings.

Þórðr knappr frá útkomu Eilífs ok reið til skips. Vóru þeir frændr, því Björn at Haugi var hálfbróðir Vésteins kappa, föður Eilífs. Réðu þeir skipi sínu til hlunns, ok sat Eilífr at Þórði um vetrinn við tíunda mann. Fóru þangat sveinarnir ok Svanfríðr. Hún var kvenna fegrst. Þennan vetr andaðist Úlfr at Úlfdölum, ok tóku synir hans arf allan. Eilífr andaðist ok þann vetr ok var heygðr í túni at Brúnastöðum. Hann gaf áðr skipit ok allan sinn fjárhlut Svanfríði ok sveinunum, en hásetar hans staðfestust hér flestir.

Þórðr Brúnason bað Svanfríðar, ok var því máli vel svarat. Seldi hann skipit þeim Úlfssonum fyrir landit at Úlfdölum ok bjó þar síðan. Ólust þeir þar upp Geirsteinn ok Þorgísl ok vóru inir mestu atgervismenn.

Úlfssynir fóru utan, ok réðust með þeim synir Ólafs bekks ok Úlfhéðinn Brúnason. Gaf þeim vel byri ok tóku Þrándheim. Þá var Eiríkr blóðöx orðinn yfirkonungr bræðra sinna, ok var agasamt í landi. Héldu þeir síðan til Suðreyja ok herjuðu víða. Héldu þeir iðn þeirri þrjú sumur.

11. Frá Þorsteini ok Fljótamönnum.

Þorsteinn var með Aðalsteini konungi fjögur sumur, vel haldinn, ok þeir Hrómundr. Tók hann þá orlof af konungi til Íslandsfarar. Sagði hann honum, hvat hann átti um at velja. Konungr kvað svo mundi verða at vera ok þótti þó illa, at hann vildi brott. At skilnaði gaf hann honum skarlatsklæði, in mestu gersemi, ok sverð búit, en Hrómundi öxi gullrekna ok skikkju vandaða. Skildu þeir með allri blíðu.

Þorsteinn hélt norðr til Nóregs ok frétti af Íslandsförum. Frá hann þá, at Fljótamenn lágu við Sólundir. Þeir höfðu eitt skip. Fann Þorsteinn þá at máli. Spyrr Þorsteinn eftir Eilífi. Sögðu þeir slíkt, er orðit var. Þá var áliðit sumars. Þorsteinn bauð þeim með sér at vera um vetrinn. Þeir tóku því vel. Léttu þeir éigi fyrr en þeir kómu heim til Þrumu, ok var þá Eyvör önduð. Þeir Þorsteinn ok Fljótamenn sátu með Grími inum rauða of vetrinn ok vel haldinn, en Hrómundr ok átján aðrir vóru með Hróki at Grænmörk.

Þennan vetr gekk Ljótr Úlfsson at eiga Valdísi, systur Þorsteins. Var þar veizla in bezta. Á boði vóru þeir bræðr hennar, Hrókr ok Hrómundr. Svo er sagt at veizlu þeirri særust í fóstbræðralag Þorsteinn ok Hrómundr, Úlfhéðinn ok þeir Ólafssynir, Steinmóðr, Grímólfr ok Arnoddr ok Úlfssynir allir, Ljótr, Aron ok Flosi, Koðrán ok Gunnbjörn, ok skyldi hverr annars hefna.

Um vorit bjuggu þeir skip sín, ok stýrði Þorsteinn langskipinu, ok var hann fyrirmaðr þeirra at harðfengi ok ráðagerðum, en Hrómundr, Úlfhéðinn ok Aron knerri þeim, er Fljótamenn áttu. Kvöddu þeir Grím inn rauða ok réðust til Íslandsfarar. Ljótr fór með konu sína. Tókst þeim greiðliga ferðin ok kómu í Siglufjörð. Var þá Ólafr bekkr andaðr. Þórðr Brúnason bauð Þorsteini til sín ok þeim Úlfssonum. Geirsteinn fagnaði vel föður sínum, ok var hann þroskamaðr inn mesti ok Þorgísl, fóstbróðir hans. Dvöldust þeir Þorsteinn þar um vetrinn í góðum fagnaði. Ólafssynir sátu at Kvíabekk, en Úlfheðinn at föður sínum.

Ljótr Úlfsson keypti Tunguland um vorit ok reisti bú sitt ok bjó þar síðan. Grímólfr kvongaðist ok fekk Hallvarar, dóttur Bárðar Suðreyings, er land hafði numit um Stíflu, ok bjó hann síðan at Kvíabekk.

12. Utanferð þeirra fóstbræðra ok hernaðr.

Um vorit búa þeir Þorsteinn skip sín ok létu í haf, þegar byr gaf. Tóku þeir Færeyjar.

Þrándr hét maðr. Hann var mestr bóndi í eyjum þann tíma. Hann átti bú at Götu. Þeir fóstbræðr herjuðu um eyjar ok rændu víða. Geirsteinn hafði farit utan með föður sínum ok Þorgísl, frændi hans. Þrándr gerði at þeim veðr mikit af forneskju sinni, svo náliga slitnaði allr reiði í skipum þeirra. Rak þá nú norðr í haf ok velkti lengi. Þeir kómu til Suðreyja um haustit ok sátu með Hlöðvi jarli um vetrinn.

Um vorit kómu sendimenn Hróðgeirs írakonungs til fundar við Hlöðvi jarl, ok heimti hann skatt af honum, ella skyldi hann þola her hans. Hlöðvir kvaðst engan skatt gjalda myndu, — «ok mun Hróðgeirr sá eigi óhræddari frá mér en ek frá honum.»

Sendimenn fóru á fund konungs ok greindu svör jarls. Brást hann við reiðr mjök. Drégr hann nú saman fjölda liðs. Þar vóru með honum Randvér, bróðir hans, ok Tosti inn sterki. Kappar hans hétu Hjálmarr harði, Innsteinn skozki ok Saxa-Bergr. Jarlar tveir fylgdu konungi, Bjálfi ok Eysteinn saurr. Svarthöfði hét berserkr hans. Öllu þessu liði hélt Hróðgeirr til Suðreyja.

Hlöðvir jarl safnaði mönnum um Suðreyjar. Með honum var ok Óspakr jarl af Katanesi. Jarl biðr Þorstein ok hans menn brautargengis, ok var þat auðsótt. Svo er sagt, at jarl hefði sextán hundruð manna. Þessu liði stefndi hann at Flatey í Suðreyjum. Sú ey er óbyggð ok vellir einir. Þar haslaði jarl völl Hróðgeiri konungi. Írar kómu þar á fjörutíu skipum til eyjarinnar. Þat er sagt þeir hefði tvau þúsund manns.

Áðr fylkingar gengi saman, kvað Þorsteinn vísu, ok var hann ok menn hans í vinstra armi fylkingar móti konungsbræðrum:

Reyndu mundir, Rómundr frændi.
Rjóðaðu málm í fíra blóði.
Fylgi jarli, fleinn þars gellur,
frækin þjóð at hríðum mækja.
Beygjum þambar bast, at fljúgi
boga gögl at éli Sköglar.
Hrætein sekjum hölda bana.
Hlýra meiðum konungs Íra.13

Hrómundr kvaðst eigi renna mundu fyrstr manna hans.

Nú lýstr liðinu saman. Gekk fyrst skothríð in mesta. Var skotit bæði gaflokum, handbogum ok lásbogum. Féll margt manna í þeirri hríð. Þorsteinn var manna heppnastr. Hann skaut öru á Randvé konungsbróður miðjan, ok var þat banasár. Tosti inn sterki eggjaði liðit fast ok barðist sjálfr allhraustliga. Tók nú heldr at þverra skothríðin, ok varð á hvíld nokkur.

13. Frá orrustu.

Eftir þat herrinn hafði hvílzt litla hríð, tókst in snarpasta orrusta með höggum ok spjótalögum. Bjálfi jarl eggjaði Svarthöfða berserk til framsóknar. Gerðist hann þá svo óðr, at hann gekk fram í lið Hlöðvis jarls ok drap hvern, er hann náði. Mætir hann nú Óspaki jarli ok sló hann með kylfu, svo haussinn rifnaði. Hopaði þá liðit undan. Hrómundr leggr nú ör á streng í inum vinstra arminum ok skaut til hans. Kom örin í kinnina ok svo í hvoftinn, ok varð þat mikit sár. Skaut Hrómundr annarri öru gegnum hann ok inni þriðju í kviðinn, ok lét hann þar líf sitt. Hjálmarr inn harði barðist hraustliga. Gunnbjörn Úlfsson mætti honum, ok var allharðr atgangr þeirra, áðr Gunnbjörn féll fyrir honum. Flosi réðst nú móti honum. Var hann garpr inn mesti. Tókst nú áköf sókn af hvorumtveggjum. Flosi lagði til Hjálmars með spjóti, ok kom í brjóstit ok renndi á hol. Var þat banasár. Aron sækir at Saxa-Bergi, ok áttu þeir langa hríð ok ósýnt, hvorr af öðrum bæri. Var Aron inn vígkænasti. Klauf hann um síðir skjöld hans ok af höndina vinstri. Annat högg hjó hann á öxl honum ok sundr viðbeinit. Innsteinn skozki risti Arnodd, félaga Þorsteins, á kviðinn, ok féll hann óvígr. Geirsteinn Þorsteinsson hjó til Innsteins ok tók af vangann ok öxlina, svo frá leysti síðuna. Tosti berst nú frækiliga, sækir hann fram móti Geirsteini. Börðust þeir í ákafa. Lauk svo, at Geirsteinn féll dauðr niðr.

Þorsteinn frá nú fall sonar síns. Gerðist hann sem ærr, ok er svo sagt, at hann hamaðist. Drepr hann þá alla, er fyrir urðu, ok veðr mót Tosta. Verðr þar snörp orrusta, er hvorirtveggju vóru ofrhugar ok reyndir í bardögum. En svo lauk, at Þorsteinn hjó höfuð af Tosta. Var hann þá bæði sárr ok móðr. Brast nú flótti í lið íra. Sóttu menn Hlöðvis eftir þeim ok hjuggu þá niðr sem búfé. Hlöðvir jarl eggjaði mjök at ná Hróðgeiri konungi. Koðrán Úlfsson komst í skotfæri við konung á flóttarekstrinum. Skaut hann til hans með spjóti, ok kom í bakit, ok gekk oddrinn út um brjóstit. Féll hann þar. Eysteinn jarl náði nokkurum skipum, ok kómust svo undan með sex hundruð manna. Hlöðvir jarl lét taka öll önnur skip þeirra ok allan fjárhlut. Var nú rofinn valrinn, ok var fátt manna lífs. Níu hundruð höfðu fallit af Hlöðvis mönnum, en nær fimmtán af írum. Arnoddr var græddr. Gaf jarl mönnum sínum mestu gjafir ok skipti herfangi.

Þorsteini þótti mikit fall sonar síns. Jarl bauð honum þá jarldóm á Katanesi, ok vildi Þorsteinn þat eigi. Jarl átti dóttur þá, er Unnr hét, kvenna kurteisust. Sátu þeir Þorsteinn með jarli þrjá vetr vel haldnir.

14. Frá drápi Hlöðvis jarls.

Nú kemr Þorsteinn at máli við jarl ok kveðst vilja halda í hernað. Jarl kvað honum langskip til reiðu, alskipat. Þorsteinn þakkaði jarli með mörgum fögrum orðum. Jarl bað Þorstein vitja þangat, er hann kæmi úr hernaði. Þorsteinn kvað svo vera skyldu. Tók hann síðan orlof af jarli ok kvaddi hann. Þeir Úlfhéðinn, Steinmóðr ok Þorgísl urðu eftir með hirðinni at vilja jarls.

Þorsteinn heldr nú til Miklagarðs, ok herjar um eyjar ok útsker. Hafði hann tvö langskip ok it hraustasta lið. Þat er sagt hann mætti galeiðaher Grikkjakonungs ok hefðu þeir átta skip. Absalon hét foringi þeirra ok annarr Oddgeirr, franskr at ætt, kappi mikill. Sló nú í orrustu, ok vörðust Norðmenn frækiliga, því liðsmunr var. Þorsteinn réðst til uppgöngu á skip Absalons, ok hrukku Grikkir undan. Þorsteinn sækir fram móti formanni þeirra. Þá hlupu upp menn hans, Flosi ok Koðrán ok Arnoddr Ólafsson ok fimmtán aðrir. Þorsteinn hjó til Absalons ok klauf skjöld hans, ok nam af hendi þrjá fingr. Absalon hjó til Þorsteins, ok hljóp af skildinum höggit, er hann skaut honum við, ok kom á lærit ok svaddi ofan með beini ok var sár mikit. Þorsteinn reiðir nú sverðit Geirnefjunaut, ok klauf hjálm hans ok höfuð allt í tennr.

Tóku nú Grikkir at flýja, ok hjuggu menn sem hvatast, hverjir sem máttu, skip sín úr tengslum, en Norðmenn kómu stafnljám á sumar galeiður ok drógu svo at sér ok hruðu. Höfðu þeir Hrómundr ok Aron ok menn þeirra á jarlsskipinu hroðit fjórar galeiður með þeim hætti, sem nú var frá sagt. Oddgeirr komst undan með þrjár galeiður. En þeir Þorsteinn fengu herfang mikit. Bundu menn sár sín ok lágu of nóttina. Ekki vildi Þorsteinn lengra áfram halda, kvaðst eigi hafa traust móti Væringjum.

Þaðan héldu þeir norðr til Hólmgarðs ok þágu vetrvist at Kirjalax konungi.

Þar er nú frá at segja, at Eysteinn saurr kemr á fund Kjarvals konungs Kjallakssonar, — sat hann at Dyflinni á Írlandi, — ok segir honum fall Hróðgeirs ok þeirra Tosta ok Randvers, frænda hans. Eggjaði Eysteinn konung mjök at hefna á Hlöðvi jarli. Kvaðst hann ætla, at Norðmenn þeir, er með honum vóru, myndu brátt í brott verða, — «ok eru þeir inir mestu óeirðarmenn.»

Fekk hann svo um síðir um talat, at hann safnar liði miklu ok heldr þeim her til eyjanna. Kom hann mjök á óvart. Eysteinn eggjaði at ganga at bænum ok brenna jarl inni. Fýstu þess margir illgjarnir menn. Var nú svo gert. Vóru nú teknar allar dyrr ok sleginn hringr um húsin með ópi ok eggjan. Nokkrir hjuggu viðu ok báru at ok gerðu bál mikit.

Jarl ok menn hans vöknuðu við háreystit ok hlupu til vopna. Þar vóru fyrir átta tigir vígra manna, en menn verpa helzt á, at írar væri nítján hundruð. Hlöðvir jarl spyrr, hverr réði ófriði þessum. Eysteinn segir sem var, — «ok muntu nú eiga skammt ólifat.»

Jarl kvaðst eigi kunna at lasta slíkt, — «en þat hlægir mik, at þú munt nú feigr bera níðingsnafn.»

Skutu nú jarlsmenn út spjótum ok bogaskotum ok særðu marga, en drápu suma. Gerðist nú reykr ok svæla mikil, svo margir köfnuðu, áðr brunnu. Konum var leyft út at ganga, ok kómu þar út hundrað kvenna. Þar var ok Unnr jarlsdóttir. Þorgísl snaraði yfir sik kvenskikkju, ok varð hann eigi þekktr, er honum var eigi grön sprottin ok inn fríðasti ok hárit mikit ok féll á herðar gulllitat, ok leiddi Unnr hann út á milli kvenna.

Nú tóku húsin at loga, ok féll þekjan inn víða, svo menn urðu þar undir. Sumir hlupu út ok vóru þegar drepnir. Steinmóðr íslendingr hljóp út ok varð mannsbani, áðr hann féll. Hlöðvir jarl ok þrjátíu aðrir brunnu í drykkjustofu. Úlfhéðinn Brúnason hljóp í salerni eitt. Þar var reykr mikill, en eigi brunnit. Gluggr stórr var á húsinu. Gengu nú írar upp á húsin ok stönguðu spjótum þekjuna. Reykr var mikill, ok féll einn í glugginn ok á gólfit inn. Úlfhéðinn kyrkti hann þegar, tók síðan klæði hans Dk færði sik í. Hljóp hann síðan út, ok þekktu írar hann eigi ok gerðu hlátr at mikinn, er hann datt inn.

Ekki vildi Kjarvalr konungr láta ræna þar í eyjum. Héldu þeir síðan brott eftir illvirki þessi. Úlfhéðinn leyndist brott ok kom til bónda eins ok sagði slíkt, sem orðit var. Spurðust þessi tíðendi víða ok þóttu mikil, því Hlöðvir jarl var vinsæll maðr.

15. Dráp Eysteins jarls.

Eftir atburð þennan fundust þeir brátt Þorgísl ok Úlfhéðinn. Fengu þeir skip ok fóru úr landi at leita Þorsteins Geirnef jufóstra. Var hann svo kallaðr, síðan hann hafða átta Geirnefju. Litlu síðar kom til eyjanna Eysteinn jarl saurr. Fór hann með herskildi ok lagði undir sik eyjarnar ok gerðist jarl yfir af hendi írakonungs.

Þorsteinn lagði úr Hólmgarði um vorit ok hélt í hernað, sem vandi hans var. Þeir Úlfhéðinn kómu á fund Þorsteins at miðju sumri ok sögðu honum fall jarls ok dráp Steinmóðar. Þorsteini þóttu þau tíðendi ill vera. Kvaðst hann nú mundu halda til. eyja ok freista, ef hann kæmi fram hefnd nokkurri. Kvað hann þá vísu:

Höldum til eyja
hestum marvaðar.
Sækjum Eystein
eld ok járni.
Hefnum Löðvis
lýða stjóra
ok félags hlýra
frækins ossa.14

Þeir höfðu þrjú skip ok it hraustasta lið, vel búit at vopnum ok klæðum. Þorsteinn stýrði langskipinu. Öðru skipi stýrðu þeir Hrómundr ok Aron, en Úlfhéðinn ok Þorgísl inu þriðja. Héldu þeir undir Bretland ok fréttu, at Eysteinn jarl sat at Mörk á Katanesi, ok gengu þar á land með lið sitt ok til jarlsbæjar. Tóku þeir allar dyrr á húsum, báru at eld ok gerðu heróp mikit. Jarl ok menn hans vöknuðu við ófriðinn ok gátu eigi at gert, ok brunnu þar húsin brátt, sem Þorsteinn kvað:

Bárum jarls at bæjardurum
benjanað ok þunga genju.
Skjaldaðir of hýsi héldum.
Heróp margir flotnar skópu.
Soltinn viðar garmur gelti,
gefinn lauss at burstar refum,
reif ok gein með ýlum yfir,
afli farga bjálka varga.15

Gerðust brestir miklir, er þekjan féll ofan ok stór tré, því bærinn var inn rammgerðasti. Jarl ok margir aðrir gengu at dyrum ok spurðu, hverjir eldi réði. Þorsteinn segir til sín ok kvað nú skuli gera enda á illverkum hans, — «en útgöngu mun ek leyfa konum ok verkaliði.»

Eysteinn jarl spyrr, ef hann mætti ná at sættast ok menn hans. Ulfhéðinn ok Þorgísl kváðu hann aldri skyldu friði ná, en Þorsteinn kvað vísu þessa:

Munat ek, Eysteinn, úti
illan hlífum spilla
láta, því branda brjótr
bana vann konungmanni,
brenndi minn báli vændis
barma, þann svarinn harma.
Hildingi heiftir geld ek.
Hefni glóðir Steinmóðar.16

Með jarli var Rauða-Björn, sonr Kjötva ins auðga norðan úr Nóregi, er barðist við Harald konung hárfagra í Hafrsfirði, sem mönnum er kunnigt, ok Finnr inn sterki, sonr hans. Þeir vóru hraustir menn. Þeir Ulfhéðinn skutu skjöldum fyrir dyrrin. Finnr inn sterki var móðr mjök af reyk ok bruna, Hljóp hann nu a skjaldborgina ok gat komizt út. Hann hafði öxi snaghyrnda at vopni ok hjó til Úlfhéðins, ok kom hyrnan í skjöld hans. Hann snaraði skildinum frá sér svá snart á völlinn, at Finni varð laus öxin, er hún stóð föst í skildinum. Þá hljóp Flosi undir Finn, ok tókust fangbrögðum. Var þar glíma allhörð. Varð nú Finnr tekinn höndum, ok gaf Þorsteinn honum líf. Hlupu þá út fleiri jarlsmenn ok vóru þegar drepnir. Vóru ok margir þegar þrotnir af reyk ok bruna. Jarl hljóp þá út ok hafði spjót í hendi. Skaut hann því til Þorsteins manna, ok hafði sá bana, er fyrir varð. Þorsteinn hjó þá til hans með óxi, ok kom á hálsinn, svo af tók höfuðit. Rauða-Björn var brunninn mjök, ok vó Koðrán hann. Þá var bærinn brunninn allr gersamliga. Fóru þeir Þorsteinn þá til skipa sinna. Fengu þeir veðr byrlig ok tóku Suðreyjar.

Þá hafði Kjarvalr sendan Kórmak, frænda sinn, til eyja með fjölda liðs. Lagði hann undir sik, þó at óleyfi konungs, ok lét gefa sér jarlsnafn. Tók hann nú Unni, dóttur Hlöðvis jarls, ok ætlaði at drekka brúðkaup til hennar í Vestrey, þar er var jarlsatsetr. Unnr kvaðst nauðig ganga með Kórmaki, en hann kvað svo mundu vera at verða, hversu sem henni líkaði, ok efnir til brúðkaupsins með allmiklum kostnaði.

16. Víg Kórmaks ok draumr Þorsteins.

Nú sem þeir Þorsteinn kómu til eyjanna, fregna þeir ætlan Kórmaks ok svo, at jarlsdóttur var óskapfellt samlag sitt við Kórmak. Þorsteinn leggr skipum sínum á sund eitt, ok mátti eigi síðr heita leynivogr en alþjóðlig höfn. Þat var allnær Vestrey.

Hásteinn hét maðr, er þar bjó á ströndinni. Hann átti tvítugsessu allgóða. Þorsteinn gaf honum mörk silfrs, at hann léði honum skipit til Vestreyjar. Hásteinn kvað honum skip til reiðu. Þeir fengu ok skútu mikla hjá þeim manni, er Hreiðarr hét, ok guldu fé í móti. Síðan fór Þorsteinn með helfing liðs síns til eyjarinnar, en hitt var eftir á hafskipínu. Vóru fyrir því liði Ólafssynir.

Þorsteinn gekk á land í Vestrey, ok ganga þeir fylktu liði til bæjarins, ok stóð þá veizla sem hæst. Víkingar slógu þá hring um bæinn. Þorsteinn bað þá Kórmak út ganga ok menn hans ok eiga við sik orrustu, ef hann vildi eigi inni brenna sem skolli í greni. Kórmakr spyrr Þorstein, hvat manna hann væri. Þorsteinn segir sem var ok kvað honum tvo kosti fyrir höndum, — «ok mun þér þykkja hvorki góðr, at ek mun drepa þik, ella sel þú af hendi Unni jarlsdóttur.»

Kórmakr kvaðst heldr mundu berjast. Gekk hann þá út ok heitir á menn sína til varnar. Sló nú í bardaga. Féllu brátt menn Kórmaks, því margir vóru ölvaðir. Þorsteinn hljóp at Kórmaki. Áttust þeir við um hríð, en svo lauk, at Kórmakr féll. Þar vóru ok drepnir menn hans flestir, en sumir flýðu.

Þorsteinn tók Unni ok fé mikit, ok héldu til skipa sinna. Dvöldu þeir skarnma stund í eyjum ok héldu á haf út. Þorsteinn hafði Unni jarlsdóttur við hönd sér ok unni henni allmikit.

Þá gerði logn mikil, ok lágu þeir lengi sumars í hafi. Þorsteinn ætlaði at halda skipum sínum til Svíþjóðar á fund Eiríks konungs.

Þat var eina nótt, at Þorsteinn svaf í lyftingu á skipi sínu ok hjá honum Unnr jarlsdóttir, at hann dreymdi, at Geirnefja kom at honum. Hún var allreiðulig ok kvað:

Hefir mér gleymt
hers frömuðr.
Þér ek unna
öllum meira.
Láttu á brautu
Löðvis dóttur,
ella muntu
heillum horfinn.17

Þorsteinn vaknaði ok snerist at Unni ok kyssti hana. Brá hún þá hendi um háls honum ok sofnar síðan. Þorstein dreymir, at Geirnefja kom ok var allógurlig, svo sindr þótti úr augum hennar. Kvað hún þá:

Munat þér hlýða
munað eiga
vefsól við.
Ek vil þik feigan.
Aldrtila
of skalt bíða
lín skrúðklæða,
Löðvis jóði.18

Enn vaknar Þorsteinn ok faðmar nú Unni sem blíðast. Rennr á hann svefnhöfgi, ok kemr þá Geirnefja ok er þá blá ásýndar ok þrútin af sorg ok reiði. Kveðr hún nú vísu:

Nú skaltu horfinn
heillum sigrs.
Vil ek þó annat
verra mæla.19

Þá vaknar Þorsteinn ok var reiðr mjök, svarar henni þá ok kvað:

Þegiðu, vættr
vændisligr,
ella skal ek þik
óði níða.20

Þá hvarf Geirnefja brott. Þorsteinn klæddist mjök skjótt. Hvein þegar í reiðanum, ok var veðr á komit it mesta, ok kómu áföll stór. Sleit nú brátt skipin í sundr, svo hvorugr vissi til annars.

Þat er frá Hrómundi ok Aroni at segja, at þá rak norðr í haf ok áttu harða útivist. Tóku þeir land öndverðan vetr á Íslandi sunnanverðu, þar sem Eyrarbakki heitir. Réðu þeir skipi sínu til hlunns, ok var þat víða laskat mjök. Keyptu þeir farskjóta ok riðu norðr Kjöl til Skagafjarðar við jól sjálf ok norðr til Fljóta. Sátu þeir með Þórði Brúnasyni, þat eftir var vetrar.

Þeir Úlfhéðinn ok Þorgísl kómu til Svíþjóðar ok gerðust hirðmenn Eiríks konungs.

Þorstein velkti lengi ok var úti vetr allan. Þat var einn dag, at honum mætti kaupskip. Þorsteinn spyrr, hvat stýrimaðr hét. Hann kvaðst heita Þrándr ok vera Grænlandsfari, en hafa legit við Nóreg um vetrinn. Þorsteinn frétti margs af Grænlandi. Kvað hann sér fýsi á vera þangat at halda skipi sínu.

Þrándr kvað þat vel vera, — «ok byggja þat land margir göfugir menn nú sem tíðast.»

Héldu þeir nú góðbyr á leið, er vissi til Grænlands.

Þat var eina nótt, at Þorstein dreymdi, at maðr kom at honum ok kvað:

Stofnar þú óvænt efni.
Yzta skaut mána brautar
lög um á lungi drauga
lystir þik feigan gista.
Orðinn á jökuljörðu
jafnan fjendum safnar.
Þungan finnr á þingum
þjóst Geirnefjufóstri.21

Síðan hvarf maðrinn, ok þóttist Þorsteinn kenna svip föður síns. Vaknaði Þorsteinn ok sagði Unni drauminn. Tók hún allþungliga á draum hans ok kvað óvænliga horfa. Þorsteinn kvað hvergi mundu æðrast, — «ok ferr hverr, þá feigr er.»

Eigi er getit um orð þeirra fleiri. Fengu þeir veðr hagstæð ok tóku Lýsufjörð í Vestribyggð. Þá var land numit víðast.

Maðr hét Sigurðr Hallason, norrænn maðr, ok bjó at Sauðanesi í Lýsufirði. Hann kom til fundar við Þorstein ok falaði varning. Þorsteinn kvað hann til reiðu, en kvaðst vilja leigja sér hús of vetrinn, en þá var at þrímánaði sumars. Sigurðr tók því vel ok kvað honum hús heimilt með varnað sinn.

Þorsteinn þakkaði bónda. Réð hann nú skipi sínu til hlunns, ok fluttu allan varning til Sauðaness, ok vóru þar hús góð, því Sigurðr var mesti auðmaðr.

17. Frá Grænlendingum.

Sigurðr Hallason átti Hildi, dóttur Þorbjarnar glóru, Þórissonar þegjanda úr Siglufirði. Bræðr hans hétu Grenjaðr ok Hreggviðr, ok bjuggu þeir at Ánavík í Ragnafirði. Þeir vóru garpar miklir ok eigi vinsælir. Þau Sigurðr ok Hildr áttu tvo sonu, Blæng ok Torfa, ok var Blængr í förum, en Torfi var heima með föður sínum ok þótti öllu spilla. Gerði hann sér mjök dátt við Þorstein, ok lét hann sér fátt um finnast í fyrstu, en þó kom svo, at Þorsteinn trúði Torfa meir en hófi gegndi. Ekki var Unni né mönnum hans um vinfengi þeirra Torfa.

Loðinn hét maðr ok bjó í Loðinsfirði. Hann var bróðir Sigurðar Hallasonar. Hann átti Þórörnu, dóttur Helga Þorbrandssonar í Álftafirði, gegn maðr ok góðsinnaðr.

Þórir hét maðr Ásláksson ins írska, Steinkelssonar jarls. Hann bjó at Hópi í Agnafirði. Einarr, bróðir hans, bjó í Einarsfirði. Hann átti Auði, dóttur Loðins. Sonr Þóris hét Sokki. Þeir frændr vóru göfigir menn ok mjök fyrir bændum. Sokki var faðir Einars, er norrænir menn vógu ok segir í Grænlendinga þætti.

Eiríkr inn rauði bjó at Brattahlíð ok Leifr, sonr hans, ok koma þeir eigi við þessa sögu.

18. Kvonfang Þorsteins ok frá vígum.

Á þeim vetri, er Þorsteinn var fyrstan á Sauðanesi, fæddi Unnr meybarn, mikit ok jóðligt. Hún bað Þorstein gefa nafn meyjunni. Hann bað Unni ráða heiti mærinnar. Unnr kvaðst kalla hana þá nafni sínu.

Litlu síðar gekk Þorsteinn at eiga Unni, ok var veizla in virðuligasta. Kaupir hann nú landit at Sauðanesi at Sigurði bónda fyrir silfr. Gerði þá Sigurðr bú í Straumfirði. Koðrán Úlfsson gerðist ráðsmaðr Þorsteins. Hann fekk dóttur Njáls bónda úr Leirufirði. Félagar Þorsteins vóru allir með honum á vist, Flosi ok Finnr inn sterki ok Ólafssynir, Grímólfr ok Arnoddr. Torfi Sigurðsson var löngum með Þorsteini. Sóttu heimboð hvor öðrum þeir Sigurðr ok Þorsteinn, ok var með þeim vinátta mikil.

Þat var eitt haust, at Sigurðr kom til veizlu á Sauðanes. Vóru þeir með honum synir hans, Blængr ok Torfi. Var veizla allgóð ok veitt kappsamliga. Blængr var gleðimaðr mikill. Gerðist hann nú ölvaðr. Gekk hann at bekk, þar konr sátu, ok bar Unni langt af öðrum konum. Blængr leit á brúðirnar ok kvað Unni jarlsdóttur öllum fegri. «Hér á bekk sitr brúðum hjá, eins ok gull af eiri ber,» — gengr síðan at henni ok minnist til hennar. Hún lét sér fátt um finnast.

Allir menn unnu Blæng hugástum, en Torfi var lítt þokkaðr ok öfundaði hann því mjök. Torfi kemr at máli við Þorstein, ok segir slíkt, sem orðit var um atgerðir Blængs, segir þat sannligast, at hann mundi fífla Unni, ok kvað eigi meðalskömm vera. Þorsteinn reiddist mjök, er hann unni henni mikit. Kvað hann þá:

Ei mun ek þola
önnungs maka
Unni jarlborna
of at fífla.22

Snaraðist Þorsteinn þá inn í stofuna ok hamaðist þá í annat sinn, er menn segja, ok hjó Blæng banahögg með sverðinu Geirnefjunaut. Sigurðr sá vígit ok hljop at Þorsteini með brugðit sverð. Slæmir Þorsteinn þegar til hans með sverðinu ok tók hann í sundr um mjaðmirnar. Þá var Þorsteinn svo reiðr, at hann drap fjóra fylgdarmenn Sigurðar aðra. Þeir Flosi ok Koðrán ok aðrir heimamenn hans báru klæði á vopn hans, meðan hann var sem óðastr. Flýðu nú boðsmenn á brautu sem hraðast ok sögðu tíðendi, ok þóttu ill vera.

19. Víg Torfa ok frá þingi.

Flosi reið at heiman um aftaninn, ok hafði Torfi riðit um daginn áðr eftir vígin ina sömu leið ok ætlaði til frænda sinna í Ragnafjörð. Náði hann honum í dalverpi einu, ok skaut Flosi í gegnum hann með spjóti ok götvaði hann þar í dæld nokkurri, sneri svo ofan aftr til Lýsufjarðar ok lýsti víginu at bæ þeim, sem Hamarr heitir, at búanda ok húskörlum hans, reið síðan til Sauðaness ok sagði fall Torfa. Þorsteinn svarar fáu, ok var hann þá áhugasamligr ok hjálplyndr.

Unnr kvað heldr myndu aukast vandræði við atgerðir hans, — «ok hefir þú þó at gert sem skyldi ok haf þökk fyrir. Var Torfi inn mesti klækismaðr, ok munu margir gjalda mega, áðr ljúki málum þessum.»

Þat er sagt, at boðsmenn riðu til Ragnafjarðar ok fundu þá bræðr í Ánavík, Grenjað ok Hreggvið, ok sögðu þeim tíðendin, ok þótti flestum mönnum mikit at gert. Sendu þeir bræðr mann at skyndingu á fund föður síns til Eystribyggðar í Sigluf jörð ok báðu hann segja honum, at eigi mundi svo búit hlýða ok skyldi hann málit upp taka. Sá fór, sem sendr var, ok kom á fund Þorbjarnar. Var þá komin þangat Hildr, dóttir hans. Var hún svarri mikill ok eggjaði fast hefndanna.

Þorbjörn kvaðst hyggja torvelt mundi at etja kappi við þá Þorstein. «Em ek ok af æskuskeiði, en aldri orpinn, ok mun ek því eigi fylgja mega. Hefi ek ok lítt verit hlutgjarn at málum manna.»

Hildr mælti: «Eigi munu þeir bræðr mínir hjá standa atgerðalausir, ok hygg ek, at þat virðingavænligra mun þykkja, at þú gerist forystumaðr þeirra.»

Ok elr hún á málinu við hann, þar til Þorbjörn dregr at lið mikit úr Eystribyggð. Ríðr hann með flokkinn í Loðinsfjörð, ok kom Loðinn til móts við hann ok þeir synir hans, Grenjaðr ok Hreggviðr. Alls vóru þeir þrjú hundruð manna. Riðu þeir at Hópi í Agnafirði til Þóris bónda.

Þorbjörn leitar ráða til hans, — «ok veit ek þik hér manna spakastan.»

Þeir Þorbjörnssynir kváðust helzt mundu kjósa at ríða þegar með flokkinn at þeim Þorsteini ok drepa sem skjótast, — «ok mun hann enn óvarr um sik.»

Þórir kvað enga þörf at hvata at þeim, — «ok verðr hann yðr eigi auðsóttr, ok eiga menn at fara meir með lögum en ófriði, ok mun ek ríða með þér, Þorbjörn, stefnuför til Sauðaness.»

Þorbjörn tók því þakksamliga ok kvaðst hans forsjá hlýða vilja. Tóku þeir nú reið mikla, ok var þá um rismál, er þeir riðu frá Hópi, en kómu, þá aftnaði, til Sauðaness. Koðrán sá förina ok segir Þorsteini, at flokkr manna reið at bænum, — «ok mun eigi færra lið en nær fjórum hundruðum.»

Þorsteinn ok hans menn hlupu til vopna, ok gengu út. Vóru þeir fjörutíu þar vopnfærir. Grænlendingar stigu af hestum sínum ok gengu á túnit allt at bænum. Hóf Þorbjörn þegar upp stefnu ok stefnir Þorsteini um vígit Blængs ok Sigurðar ok fylgdarmanna þeirra. Hreggviðr stefndi Flosa um víg Torfa, ok létu þeir varða skóggang. Skyldi þing vera at Hópi í Agnafirði, — var þar þingstaðr Grænlendinga, — riðu síðan brott til heimila sinna, ok líðr nú at þingi.

Flosi kemr at máli við Þorstein ok spyrr, hvort hann muni til þings.

Þorsteinn svarar: «Fara mun ek, ok munu þeir eigi hafa allt ráð mitt í hendi sér. Hafa þeir rangt hafit upp vígsmálit eftir Sigurð, en Blæng mun ek óhelga, er hann mælti kvensamliga við konu mína.»

Gróf hann þá upp Blæng ok óhelgaði. Riðu þeir síðan fjörutíu saman til þings. Vóru þar komnir Grænlendingar fjölmennir ok höfðu mál frammi. Þorsteinn gekk at dómum ok lýsti óhelgi Blængs. Kvað hann ok Þorbjörn eigi réttan vígsaðila Sigurðar ok nefndi votta, at mál var rangt höfðat á hönd sér. Kómu þá engar varnir í móti. Þórir Ásláksson bað þá sættast ok þeir Einarr, bróðir hans.

Grenjaðr mælti: «Eigi munum vit bræðr sættast, ef Þorsteinn vill engu bæta vígin.» Ok galt Loðinn því jákvæði.

Þórir leitar til við Þorstein, ef hann vildi nokkuru bæta. Eigi kveðst hann mundu kaupa vinfengi þeirra með fémútu, — «ok munda ek hafa goldit fyrr, hefði fyrr verit leitat um sættir.»

Hreggviðr mælti: «Engar sættir vill Þorsteinn. Skal ek engra leita.»

Slitu menn þingi, ok var þá griðalaust með Þorsteini ok Grænlendingum. Þorsteinn reið heim til Sauðaness ok menn hans. Hafði þá Grímólfr búit skip sitt til Íslands. Átti hann bú at Kvíabekk. Hafði hann þá verit sex ár með Þorsteini. Biðr hann Þorstein bregða búi ok ráðast með sér. Unnr fýsti þessa ok svo þeir Koðrán ok Flosi, kváðu sér þykkja óráðligt at sitja samlendis Grænlendingum. Þorsteinn kvaðst eigi nenna at bregða vist sinni, þó at rósta sú í skærist, ok lézt hann hvergi fara mundu.

Koðrán mælti: «Eigi verðr skilnaðr vor eftir ætlan minni, ok mun ek brott verða, ok sjáumst síðan aldri.»

Þorsteinn bað hann ráða ferðum sínum. Flosi kvað Koðrán illa skiljast við góðan dreng.

Koðrán mælti: «Þat vildi ek, bróðir, at þú réðist með mér, ok mun Þorsteinn feigr.»

Skildu þeir síðan, ok létu þeir Koðrán ok Grímólfr úr höfnum ok fengu veðrabálk mikinn. Tóku þeir land síð sumars í Siglufirði. Fór Grímólfr til bús síns, ok var Koðrán með honum.

20. Viðreign Þorsteins ok Grænlendinga.

Þeir Þorbjarnarsynir undu it versta við málalok þeirra Þorsteins ok sátu um, ef færi gæfist á honum.

Fréttu þeir nú, at Koðrán ok Grímólfr vóru af landi brott farnir. Riðu þeir bræðr til fundar við föður sinn ok báðu hann verða með þeim at drepa Þorstein.

Þorbjörn mælti: «Ek em þegar hniginn fyrir elli sakir, svo ek er eigi til færr, en til mun ek fá fylgdarmenn mína með ykkr til þessarar farar, ef eigi viljið fresta hefndum við Þorstein, ok munuð þér fá yðr reynda ok óvíst, at allir kunni af tíðendum at segja, þar hann er garpr inn mesti ok reyndr at orrustum.»

Hreggviðr kvað fara sem auðit yrði. Þorbjörn fekk þeim til fylgdar Ljót ok Vermund, syni Herjólfs af Herjólfsnesi. Björnólfr hét maðr. Hann var rammaukinn ok heimamaðr Þorbjarnar. Hann fór með þeim. Narfi fór ok með þeim úr Hellisey. Hann var inn mesti óeirðarmaðr ok fýsti jafnan illverka. Alls riðu þeir at austan tuttugu ok fjórir. Kómu þeir til Loðins, ok bjóst hann með þeim ok kvaðst þó vera nauðigr. Synir Helga Þorbrandssonar fóru ok með þeim, Steinn hvíti ok Starkaðr, ok félagar Loðins, Þorbjörn svarti ok Oddbergr. Hallbrandr hét maðr Þórólfsson. Hann hafði komit til Grænlands austan úr Svíaveldi ok brotit skip sitt. Var hann á vist í Álftafirði, ok réðst hann til farar með þeim Helgasonum. Urðu þeir saman sextíu. Riðu þeir upp úr Loðinsfirði ok ofan til Lýsufjarðar.

Þorsteinn hafði sendan Finn inn sterka á njósn til Loðinsfjarðar. Frétti hann mannsafnaðinn ok sagði Þorsteini. Bað hann þá menn vera vara um sik. Alls vóru með Þorsteini fimm tigir vígra manna. Vóru þeir allir með vopnum sínum.

Þat er frá Þorbjarnarsonum at segja, at þeir kómu til Lýsufjarðar, þá skafthá var sól. Þeir fundu sauðrek nokkurn ok spurðu tíðenda ok hvort Þorsteinn mundi heima at búi sínu. Sauðamaðr kvað hann heima. Hreggviðr frétti, hve margir menn Þorsteins væri. Sauðamaðr kvað eigi færra með honum en fimm tigl manna, — «ok hefir hann viðrbúning. Hefir hann frétt liðsafnað yðar.»

Loðinn mælti: «Eigi hofum vit liðskost at berjast við Þorstein, því hann hefir lið vel búit at vopnum ok hreysti, en er sjálfr inn mesti fullhugi, ok mun ek skiljast við yðr ok fara á fund hans ok beiðast bóta fyrir víg bróður míns.»

Þorbjarnarsynir kváðust aldri myndu bóta beiðast, — «ok skulu aðrir hvorir fyrir öðrum hníga, áðr ljúki með oss, en vér skulum gera orð á, at vit ríðum hræddir á fjöll upp ok svo it eystra til Sigluf jarðar, en reyndar liggja hér á heiðinni.»

Sneru þeir nú við ok gerðu sem þeir bræðr höfðu ráð til gefit. Þorsteinn frétti nú af förum Grænlendinga ok þótti hlægiligt. Höfðu nú menn hans engar viðsjár. Arnoddr fór til eyja ok þeir tuttugu saman til veiða. Þorsteinn átti skip mikit, er hann hafði haft í förum, ok lá þat á vog þeim, er Hafnarlón heitir, skammt frá bænum at Sauðanesi. Þorsteinn flutti konu sína á skip at skemmta sér um daginn.

Unnr mælti: «Þat vildi ek, Þorsteinn, at þú flyttir fé vort á skip út ok menn þínir ok sigldir af Grænlandi, ok ótrúligir þykkja mér þeir.»

Þorsteinn kvaðst hvergi mundu nenna at flýja at óreyndu. Fóru þau til bæjar um kveldit.

21. Frá orrustu.

Þorsteinn lagðist niðr um kveldit ok menn hans. Vóru þá með honum tuttugu ok fjórir menn vopnfærir.

Þat er frá Þorbjarnarsonum at segja, at þeir riðu sem hvatast úr fjallinu. Höfðu þeir sét tíðendi, sem gerðust um héraðit. Kómu þeir at miðri nótt til Sauðaness ok brutu upp hurðir ok gengu inn með vopnum sínum. Heimamenn vöknuðu við ok hlupu til varnar. Þorsteinn náði vopnum sínum, ok tókst in harðasta orrusta. Eggjaði hann fast lið sitt ok barðist sjálfr ákafliga. Hrukku Grænlendingar þá úr skálanum ok út. Þorsteinn kvað þá:

Auðsótt munat yður
endrstyrknuðu fjendum
verða vígs hríð harða
við enn fleira liði.
Áðr átti ek víða
eggjaleik ósmeykur
reyna. Rekkar bana
runnu ella funnu.23

Flosi barðist vaskliga. Finnr inn sterki sótti ok hart fram ok lagði spjóti til Vermundar Herjólfssonar, ok kom á síðuna ok renndi út undir höndina. Var þat banasár. Björnólfr inn rammi hjó þegar á öxl Finni, ok varð þat banasár. Þorsteinn hjó til Björnólfs með öllu afli, ok kom á hjálminn ok klauf hausinn allt í tennr. Flýðu Grænlendingar þá úr bænum ok skipuðust fyrir dyrrin. Helliseyjar-Narfi bað menn bera at eld. Grenjaðr kvað sér þat vel líka.

Þá mælti Loðinn: «Fyrr mun ek frá hverfa, þó ek viti minn bana vísan.» Slíkt it sama sögðu þeir Álftfirðingar.

Þá hljóp Hreggviðr upp á húsin ok þeir Narfi ok Ljótr Herjólfsson, Oddbergr ok Þorbjörn svarti ok nokkurir aðrir ok tóku at rífa ofan þekjuna, en Loðinn Grenjaðarson ok Helgasynir vörðu útgönguna. Flosi særði marga á spjótalögum út um dyrrin. Þorsteinn lagði út at innan, þar þeir rufu, ok gátu þeir eigi at gert.

Sáu þeir nú, at tvö skip reru utan eftir firðinum. Vóru þat þeir Arnoddr ok menn Þorsteins. Hurfu nú Grænlendingar frá ok ofan til nausta. Þeir Þorsteinn hlupu þá út, ok eggjaði Þorsteinn at sækja eftir þeim. Kom þá Arnoddr til liðs við Þorstein. Varð þá orrusta hörð í fjörunni. Flosi vó þar Oddberg. Starkaðr úr Álftafirði sneið þá hökuna af Flosa, hljóp sverðit í bringuna, ok féll hann þar. Þorsteinn hjó Stein inn hvíta banahögg. Hreggviðr skaut spjóti til Þorsteins, ok kom á lærit ok svaddi upp allt í kýlinn, ok var þat mikit sár. Þorsteinn hjó með sverði til Hreggviðs, ok nam af ennit ok andlit, ok var þat hans bani. Tóku þeir þá undan Loðinn ok Grenjaðr, en Arnoddr gat tekit Narfa ok drap hann. Þorsteinn skaut spjóti á Starkað miðjan, ok féll hann þar. Tuttugu kómust undan ok náðu hestum sínum, ok var þá jafnliða, er þeir flýðu. Riðu þeir sem mest máttu til Eystribyggðar ok sögðu tíðendin. Hallbrandr ok þrír aðrir önduðust eftir fundinn.

22. Andlát Þorsteins ok frá Unni.

Eftir orrustuna á Sauðanesi vóru bundin sár manna, ok var Þorsteinn særðr til ólífis. Mátti hann eigi úr rekkju rísa.

Þau Arnoddr ok Unnr bjuggu skip Þorsteins ok fluttu á fjárhlut allan, er þá mátti með komast, létu síðan í haf. Alls vóru á skipi tuttugu ok fjórir menn. Þeim gaf vel byri. Þorsteini elnaði sóttin, ok gerðist hann máttfarinn, ok gekk Unnr frá honum hvorki nótt né dag. Þorsteinn var ok hniginn fyrir aldrs sakir.

Þat var eina nótt, at Þorsteinn kvað vísur þessar:

Víðförull hefi ek verit,
víkingr frægða ríkur,
of fjár því hlotit hefi,
hölda liðs stýrði fjölda,
mæran drakk mjöðinn dýra,
mildinga reifðr gildi
áðr, en und helstríði
elli bleikur fell ek.24

Víðförull hefi ek verit,
vann jarlborinn svanna,
Kórmak firrti fjöri,
flokk ok írsku bokka,
Löðvis fylgdi liði.
Laufinn hvein á beinum.
Eysteinn í birnu burstar
brann. Ek hefndi þannig.25

Víðförull hefi ek verit,
ver of sigldi knerri,
stóð at hrotta hríðum
her benundir skera.
Enn er ævi hinnig
orðin mar of borða.
Fjörit fella sárin.
Finnst mér dægur hinzta.26

Dregr nú mjök af mætti Þorsteins, ok andast hann þá. Unnr harmaði hann mjök. Arnoddr bað hana hyggja af hörmum. Þau héldu skipi sínu til Nóregs ok þaðan nokkuru síðar til Svíþjóðar. Þau fluttu lík Þorsteins. Þá vóru þeir Þorgísl ok Úlfhéðinn nýkomnir úr hernaði. Fréttu þeir nú til þeirra Arnodds ok fundust brátt. Varð þar fagnaðarfundr. Gekk þá Þorgísl at eiga Unni ok létti hernaði. Varð hann hersir í Svíþjóð ok þótti ágætr maðr, ok er margt manna frá þeim Unni komit.

Þat er sagt, at Þorsteinn var heygðr á Fýrisvöllum. Unnr, dóttir hans, varð kynsæl kona, ok fekk hennar Arnljótr sterki, jarl Eiríks Svíakonungs. Úlfhéðinn ok Arnoddr vóru til dauðadags í Svíaveldi ok þóttu ágætismenn.

23. Frá Hrómundi ok Aroni.

Þeir Hrómundr ok Aron vóru í kaupferðum langa tíma. En er þeir fréttu andlát Þorsteins ok með hverjum atburðum varð, héldu þeir skipi sínu til Grænlands, kómu þar í Ragnafjörð ok drápu Grenjað ok héldu síðan til Nóregs. Tóku þeir skírn ok trú rétta. Var þá Ólafr konungr Tryggvason kominn til ríkis.

Hrómundr andaðist í hvítavoðum. Aron gekk suðr allt í Jórsalaheim ok andaðist á norðrleiðinni ok er grafinn á Púli.

Ok lýkr hér sögu Þorsteins Geirnefjufóstra.

1 Lýtingur féll þar, fyrirliðinn, þá er menn áttu vopnaviðskipti. Öðrum óvinum vorum skal fá að blæða í fjötrum heljar.

2 Hinn hættulegi bardagi varð á umflotinni eyju, þar sem menn deildu um fagra konu.

3 Haddgrímur hlaut sár á síðuna af sverði mínu. Höggið klauf brjóst hans og hrygg. Hann mun gista á Náströnd. Oft mun eg lyfta sverði og veita víkingum (ó)sleituleg sár í bardaga.

4 Eg er veginn af víkingum. Végisl var æðsti foringi þeirra. Eg gat veitt Fjörleifi bana. Þrír menn aðrir voru drepnir.

5 Þorsteinn, rístu upp frá konu þinni, ef þú vilt eigi bera bleyðiorð. Gerðu út leiðangur gegn víkingum. Högg þú menn sverði sundur.

6 Hafirðu þrek til, þá hefndu Þorfiðar, eða kjós þú þér níðingsnafn. Þiggðu blóðugt sverð af föður þínum. Eg mun fylgja þér. Reyndu þetta.

7 Eg hefi legið í skógum úti fjögur missiri, gefinn konu, en Böðvar féll feigur í sjóorrustu.

8 Dýrleg kona unni mér. Eg man hana því löngum, hnugginn og harmi lostinn. Tárin hrynja niður um arma mér, svo að hugurinn laugast í lind táranna. Eg sit hugsi, hermaður. Hugurinn leitar til hennar.

9 Léttu hugstríði þínu. Láttu konu þína líða þér úr minni, maður, sem ert hraustastur á skipinu. Vér skulum vinna fríða konu eða rænum henni. Höldum djarflega til bardaga, vel vopnum búnir.

10 Eg skal rista menn blóðugum sárum í bardaga. Fylgdu mér, frændi, til þess að sníða sundur dýrar brynjur. Þú syrgir hvergi konu í blóðugum bardaga. Eg hefi misst mína ágætu konu, og harmur nistir mig.

11 Kapparnir á skipinu skulu eigi hefla seglin. Hækki menn seglskautin, þótt sær rjúki. Þótt brotsjóir belji á súðum og siglan sé nærri brotin, skal skipið kljúfa sjóinn. Látum Rán falda gráu undir fleytunni.

12 Hrómundur einn æðrast í storminum undir seglinu (þ. e. á skipinu). Sjór sýður á keipum í ofviðrinu, Hann bað lækka segl, — (hann) mun verða fölur í orrostu. Eg mun harma ástmey mina á hinu ólganda hafi.

13 Taktu höndum til, Hrómundur frændi. Rjóð þú sverð þitt í blóði manna. Fræknir sverðliðar fylgi jarli til orrustu. Sveigi um bogann, svo að örvar fljúgi í bardaganum. Gerum mann dráparann sekan að vopnadómi. Veitum bróður Írakonungs áverka.

14 Höldum skipum vorum til eyja. Sækjum Eystein með eldi og vopnum. Hefnum Hlöðvis jarls og frækins félagsbróður vors.

15 Vér bárum sverð og þunga öxi að bæjardyrum jarls. Vér umkringdum bæinn og höfðum skjöldu fyrir oss. Mannfjöldinn æpti heróp. Hungraður viðar hundur (þ. e. eldur), sem sleppt var lausum í húsin, gelti, reif og gein yfir þeim með óhljóðum til þess að tortima þeim.

16 Eg mun ekki, Eysteinn, láta illmennið spilla hlífum vorum úti, því að þú vannst jarli bana og brenndir á báli minn ágæta bróður, sem eg harma. Eg geld konungi fullan fjandskap. Látum bálið hefna Steinmóðar.

17 Víkingaforinginn hefir gleymt mér. Eg unni þér framar öllum öðrum. Láttu dóttur Hlöðvis fara brott, eða þú munt heillum hórfinn.

18 Þér mun ekki hlýða að leggja ást við þessa konu. Eg vil þig feigan. Þú skalt hljóta bana fyrir hina skrautklæddu mey, dóttur Hlöðvis.

19 Nú skaltu horfinn sigurheillum. Þó vil eg mæla annað enn verra.

20 Þegi þú, ill vættur, annars skal eg yrkja um þig níð.

21 Þú stofnar til óvænlegs fyrirtækis. Þig fýsir feigan að hálda um haf á draugaskipi og gista yzta hjara heims. Þegar þú ert setztur að á Jöklajörð (Grænlandi), munt þú jafnan safna óvinum. Geirnefjufóstri mun finna þungan kurr gegn sér á þingum.

22 Eigi mun eg þola þræls jafningja að fífla Unni hina jarlbornu.

23 Hin harða vopnahríð mun ekki verða yður fjandmönnunum, sem hafið safnað liðstyrk á ný, auðsótt með enn fleira liði. Forðum fekk eg víða að reyna vopnaskipti og var alls ósmeykur. Ýmist fengu menn bana eða flýðu.

24 Eg hefi verið víðförull, frægðaríkur víkingur, hlaut því of fjár og stýrSi fjölda liðsmanna, drakk forðum ágætan, dýran mjöð og fekk ríkulegar gjafir af konungum, en fell nú fyrir helstríði, bleikur af elli.

25 Eg hefi verið víðförull, vann jarlborna konu, svipti Kórmak lífi, flokk hans og írska stórbokka og fylgdi liði Hlöðvis. Sverðið hvein á beinum þeirra. Eysteinn brann inni í húsinu. Eg hefndi þannig.

26 Eg hefi verið víðförull, sigldi skipi minu yfir hafið og stóð í bardögum að veita mönnum sár. En ævi mín er orðin á annan veg á skipinu. Sárin eyða fjöri mínu. Mér finnst skapadægur mitt komið.

• оглавление