unie Polski z Litwą - POCZET.COM (original) (raw)

data

miejsce

główne postanowienia

14 VIII 1385

Krewo

Dokument wystawiony został przez wielkiego księcia litewskiego Jogaiłę i adresowany był do królowej węgierskiej Elżbiety Bośniaczki; opisuje uzgodnienia poselstw polskich i litewskich:

• wielki książę litewski Jogaiła poślubi Jadwigę Andegaweńską oraz obejmie tron polski;
• wielki książę Jagiełło ze wszystkimi swoimi braćmi, jeszcze nie ochrzczonymi, tudzież z krewnymi, ze szlachtą, ziemianami większymi i mniejszymi, w ziemiach jego zamieszkałymi, chce, życzy i pragnie przyjąć wiarę katolicką świętego Rzymskiego Kościoła;
• wielki książę Jagiełło obiecuje i zaręcza własnym kosztem i staraniem przywrócić królestwu polskiemu wszystkie kraje, przez kogokolwiek oderwane od niego i zabrane;
• wielki książę Jagiełło obiecuje ziemie swoje litewskie i ruskie na wieczne czasy do korony Królestwa Polskiego przyłączyć;
• wielki książę Jagiełło obiecuje wrócić pierwotną wolność wszystkim chrześcijanom, zwłaszcza ludziom obojga płci, z ziemi polskiej, obyczajem wojennym zabranym i przesiedlonym, a to tak, że każdy lub każda będzie się mógł udać tam, gdzie będzie chciał;
• wielki książę Jagiełło obiecuje sumę, zaręczoną między królową węgierską a księciem Austrii, mianowicie dwakroć sto tysięcy florenów, złożyć i wypłacić.

11 I 1386

Wołkowysk

Dokument (zawiadomienie) wystawiony został przez posłów polskich i adresowany był do wielkiego księcia litewskiego Jogaiły:

• wielki książę litewski Jogaiła został wybrany na króla polskiego i została mu przeznaczona na małżonkę Jadwiga Andegaweńska;
• zapewnienie bezpieczeństwa Jogaile i jego posłom na terenie Królestwa Polskiego.

18 I 1401

Wilno

• Władysław Jagiełło dopuszcza Witolda Kiejstutowicza dożywotnio do udziału w rządach Wielkiego Księstwa Litewskiego;
• Witold Kiejstutowicz przyrzeka wierność Władysławowi Jagielle i Koronie polskiej, zapewniając, iż po jego śmierci Wielkie Księstwo Litewskie powróci do króla, jego potomków i Korony (za wyjątkiem ziem, które przeznaczył swemu bratu Zygmuntowi i żonie Annie, a które mają powrócić do króla, jego potomków i Korony po śmierci tychże osób)

11 III 1401

Radom

Rada koronna przyrzeka przestrzegać ustaleń układu wileńskiego pomiędzy Władysławem Jagiełłą i Witoldem Kiejstutowiczem.

2 X 1413

Horodło

Akt unii obejmuje 3 akty (wydane przez Władysława Jagiełłę wraz z Witoldem, panów polskich oraz panów litewskich):

• największe katolickie rodziny bojarskie zostają przyjęte do herbów polskich;
• Polacy i Litwini zobowiązują się do wzajemnego zasięgania opinii przed podjęciem działań wojennych;
• panowie, szlachta i bojarzy litewscy mają korzystać, na równi z panami i szlachtą Królestwa Polskiego, ze wszystkich udzielonych im nadań i przywilejów, o ile są wyznania katolickiego i mają nadane klejnoty herbowe;
• ustanowione będą w Litwie takie same jak w Polsce dygnitarstwa, krzesła i urzędy, tj. w Wilnie i w Trokach wojewodowie i kasztelanowie, i w innych miejscowościach [...];
• po śmierci księcia Witolda nikogo innego na pana i wielkiego księcia sobie nie wybiorą, tylko tego, kogo król polski z radą panów polskich i litewskich wybierze i postanowi;
• miejsce dla wspólnych sejmów i obrad Polaków i Litwinów wyznacza się w Lublinie albo w Parczewie, albo też w innych miejscowościach, podług uznania [...].

15 X 1432

Grodno

• potwierdzenie związku Polski i Litwy oraz udziału panów polskich i litewskich w powoływaniu wielkiego księcia litewskiego;
• Zygmunt Kiejstutowicz otrzymuje dożywotnio od króla Władysława Jagieły godność wielkiego księcia litewskiego, pod warunkiem, aby ziem podolskiej, łuckiej, Wetlina, Oleska, Horodła, Łopacina, do Królestwa Polskiego należących, Litwie nie przywłaszczył.

6 V 1499

Kraków

Akt unii obejmuje 2 akty (wydane przez Jana Olbrachta oraz panów polskich):

• potwierdzenie dotychczasowych aktów unii Polski i Litwy (w szczególności unii horodelskiej).

24 VII 1499

Wilno

Dokument wystawiony przez panów litewskich, nawiązujący do dokumentów wystawionych przez króla i szlachtę polską w Krakowie:

• po śmierci wielkiego księcia litewskiego, bez wiedzy panów Rady i szlachty Królestwa Polskiego, Litwini do elekcji nowego pana nie mają przystępować, lecz tylko pospołu z nimi, jeśli, wezwani czasu stosownego, będą chcieli przybyć, wielkiego księcia wybiorą. Również i Polacy zobowiązują się do wyboru króla polskiego bez wiedzy Litwinów nie przystępować, lecz pospołu z nimi, jeśli, wezwani czasu stosownego, będą chcieli przybyć, króla wybiorą;
• potwierdzenie dotychczasowych aktów unii Polski i Litwy.

3 X 1501

Piotrków

Akt unii obejmuje 2 akty (wydane przez panów polskich oraz panów litewskich):

• Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie łączą się i spajają w jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, aby był jeden lud, jeden naród, który ma mieć wspólne obrady; a jako jedno ciało, ma mieć zawsze jedną głowę, jednego króla, jednego pana, wspólnymi głosy w czasie i miejscu oznaczonym obranego;
• ujednolicenie monet, poprzez nadanie im jednakowej formy i wagi;
• wycofanie z obrotu prawnego zawartych przez państwa w poprzednich latach przymierzy i układów, obróconych przeciwko drugiej stronie;
• zobowiązanie litewskich dygnitarzy do złożenia koronowanemu królowi polskiemu przysięgi na wierność i dochowanie aktu unii;
• każdorazowo podczas koronacji nowego króla, przy zatwierdzaniu praw Królestwa Polskiego, jednocześnie, w jednym akcie zatwierdzane będą prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego.

23 X 1501

Mielnik

Aleksander Jagiellończyk pochwala, zatwierdza i ratyfikuje ustalenia przyjęte przez delegacje polskie i litewskie na sejmie piotrkowskim.

28 VI 1569

Lublin

Akt unii obejmuje 3 akty (wydane przez posłów ziemskich koronnych i posłów litewskich - 1 VII - oraz przez Zygmunta II Augusta - 4 VII):

• połączenie Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego w jedno państwo: Rzeczpospolitą Obojga Narodów;
• wspólny i wspólnie wybierany władca, wspólny sejm (obradujący w Warszawie), wspólna polityka zagraniczna i moneta (jednak bita osobno w każdym państwie);
• odrębne wojsko, urzędy centralne, skarb, prawo sądowe oraz języki urzędowe (na Litwie język ruski);
• prawo swobodnego osiedlania się i nabywania dóbr ziemskich przez szlachtę na terenie całego państwa.

20 X 1791

Warszawa

Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów - przepisy wykonawcze do Ustawy Rządowej z dnia 3 maja:

• [...] wszystkie magistratury, któreby Rzeczpospolita w późniejszym czasie inne a obu narodom wspólne, stanowić miała, w tych wszystkich liczba równa osób, tak z Korony, jako i Wielkiego Księstwa Litewskiego, mieszczona być ma;
• Wielkie Księstwo litewskie mieć będzie takąż samą listę ministrów i urzędników narodowych, oraz z temiż tytuły i obowiązkami, jak Korona kiedykolwiek mieć będzie;
• W komissjach wojskowej i skarbowej prezydencja koleją będzie raz przy Litwie, drugi raz przy Koronie z równym wymiarem czasu;
• kasa skarbowa z publicznych Rzeczypospolitej litewskich dochodów w Wielkim Księstwie Litewskim ma zostawać;
• sprawy komissji skarbowej sądowi powierzone, co się tycze Litwy, mieć będą sąd swój z osób w komissją nie wchodzących ustanowiony w Wielkim Księstwie Litewskim, podług osobnego na to prawa;
• faktyczne utrzymanie roli Grodna jako jednej z dwu stolic sejmowych Rzeczypospolitej.