Şeyda Algaç | Afyon Kocatepe University (original) (raw)
Papers by Şeyda Algaç
TASARIM VE MİMARLIK PERSPEKTİFİNDE GELENEKSELE BAKIŞ, 2023
Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar-IX, 2023
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2023
Osmanlı toplumunda 15. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan duvar resimleri, 18. yüzyılın ikinci... more Osmanlı toplumunda 15. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan duvar resimleri, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul'da sivil mimaride kullanılmaya başlanır. Kısa sürede tüm Anadolu ve Balkanlara yayılarak köy camilerinde dahi gözlemlenirler. Bu çalışmada Afyonkarahisar'ın güneydoğusundaki Başmakçı ilçesinin merkezinde bulunan Recep Bey Camii'nin mimarisi, iç mekânında bulunan kalem işi tekniği ile yapılmış nakışları, tasvirleri, yazı programı, tasvirlerin sahip olabileceği muhtemel ikonografik anlamları, yapıda bulunan tekke eşyaları betimlemeleri de göz önüne alınarak tasavvuf kültürü açısından irdelenmiştir. Eserin duvarlarında iki ve dört minareli camiler, üzerinde kemer ve perde bulunan selsebilli havuz, mihrap nişine yerleştirilmiş olan perde ve kandil, ibrik, saat, terazi, makas, sekiz kapılı beş katlı ve üzerine ters yerleştirilmiş bir tuba ağacı bulunan cennet motifine ek olarak tekke eşyaları tasvirleri kullanılmıştır. Kalem işi bezemeler batı duvarında bulunan usta kitabesine göre "5 Muharrem 1310" (M. 30 Temmuz 1892) tarihinde "Hüseyin Arif" adlı bir usta tarafından yapılmıştır. Aynı duvarda bulunan çok sayıda tekke eşyası betimlemesi "Hüseyin Arif"in bir tekkeye bağlı olarak çalıştığını düşündürmektedir. Çalışmada, yapıdaki tekke eşyaları betimlemeleri ve yazı programı ayrıntıları ile incelenerek ustanın Bektaşi ya da Rifâi olabileceği sonucuna varılmış, bu tarikatların birbirleri ile olan ilişkileri yanında fütüvvet teşkilatı ve ahilikle olan ilişkileri de incelenmiştir. Eser, sahip olduğu tasvirler ile bölgede yoğun olarak karşılaşılan küçük ölçekli köy camilerinin özgün bir örneği, sahip olduğu tekke eşyaları betimlemeleri ile de tekke sanatının önemli bir temsilcisidir.
Journal of Fine Arts, 2004
… ENSTİTÜSÜ DERGİSİ/JOURNAL OF INSTITUTE OF …, 2010
... Bu kitapların arasında sanat değeri yüksek minyatUr/ü yazınalar da vardır. 6 Süleymaniye Kütü... more ... Bu kitapların arasında sanat değeri yüksek minyatUr/ü yazınalar da vardır. 6 Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü No. 3646'da bulunan, Saltuklu emirlerinden Ziyaeddin Gazi için hazırlanmış bezemeli bir eser ise bize bu 2 4 ...
NİGDE'ıl MUHAMMED BIN KUTLUG'UN 791 (1389) TARiHiNDE isTINSAH EDİP TIZHlPLmIGl MESNEvı Yrd. Doc. ... more NİGDE'ıl MUHAMMED BIN KUTLUG'UN 791 (1389) TARiHiNDE isTINSAH EDİP TIZHlPLmIGl MESNEvı Yrd. Doc. Dr Şeyda AHiAÇ' 14.yüz:yılda Anadolu tezhip tarihine sanatçı isimleri açısından bakıldığında, eserler üzerinde pek çok hattat ismiyle karşıJaşılabilmesine rağmen, eserini imzalamış tezhip sanatçısı hemen hemen yok gibidir. 13.yüz:y11 sonlarında Muhlis bin Abdullah el-Hindi, 14.yüz:y11 başlannda Yakup bin Gazi el-Konevi 1 , Konya'da yaşamış, nitelikli tezhipler yapmış ve tezhipledikleri yazmajara imzasını atabilmiş nadir sanatçılardandır. Niğde'li Muhammed bin Kutluğ ise bugüne kadar pek tanınmayan bir tezhip sanatçısı ve hattattır. Sanatçının ismini Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler Bölümü, No:54 3 'de bulunan bir Mesnevi'nin 543.sayfasındaki ketebe kaydından öğreniyoruz. Bu sayfada nüshayı yazanm ve tezhipJeyenin zamanında Hakiyyü'l-Bayezidi diye tanınan Niğde'li Muhammed bin Kutluğ olduğu ve yazımın 791 Rabiülahirinde (Nisan 1389), kabakuşluk çağında bitirildiği kayıtlıdır. Ünvan sayfası kaydı olmayan nüsha, tek cilt halinde, 543 sayfa 4 olarak hazırlanmıştır.
Journal of Fine Arts, 2005
Dergimizin 5. sayisinda yayinlanan Şeyda ALGAC'a ait "Kastamonu Beldesinde, 879 (1474) T... more Dergimizin 5. sayisinda yayinlanan Şeyda ALGAC'a ait "Kastamonu Beldesinde, 879 (1474) Tarihinde, Hoskademoglu Ali Tarafindan Istinsah Edilip, Tezhiplenen Bir Kur'an-i Kerim" baslikli makalenin son sayfasinda dizgi hatasi yapildigindan dolayi dipnotlarin verilisinde bir hata olusmustur. Boyle bir hata sebebiyle yazardan ve siz degerli okuyucularimizdan ozur diler, dogabilecek benzeri hatalardan dolayi hosgorunuze siginiriz (Duzeltilmis sayfalar asagidadir).
… ENSTİTÜSÜ DERGİSİ/JOURNAL OF INSTITUTE OF …, 2010
The two manuscripts, named Mirsad~ül İbad, located in Süleymaniye Library, have been ccopied by t... more The two manuscripts, named Mirsad~ül İbad, located in Süleymaniye Library, have been ccopied by the copiest Muhammed bin Mukarrib, between 1349-1351 so that the members of the beylik coulcl read. Konya is the most significant, cultural and art centre in Beyliks period. The manuscripts produced in this city are omamented with magnificant illuminations. The works dealt with in our writing, as different from illuminations produced in Konya, have been arranged in a simple way, so theyare to be evaluated as representatives of local art.
Bursa Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri, 2022
Bursa/Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri Bursa Keles Kemaliye Village Mosque and Its Wa... more Bursa/Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri Bursa Keles Kemaliye Village Mosque and Its Wall Paintings Öz and depictions were made by foreign masters. Year "1129" (M. 1874/75) written above the entrance door is the date of manufacture of the decorations and depictions. The mosque, the decorations, and paintings of which have survived in their original form, is an outstanding example that reflects the tastes of the Ottoman society in the countryside in the last quarter of the 19 th century.
Journal of Fine Arts, 2003
11th International AGP Conference of Humanities and Social Sciences, 26-29 January 2018, University of Malta, Valletta, Malta, 2018
Art-Sanat, 2020
Öz İç Ege bölgesi, tasvirli camilerin yoğun olarak gözlemlendiği bölgelerden biridir. Uşak ilinin... more Öz İç Ege bölgesi, tasvirli camilerin yoğun olarak gözlemlendiği bölgelerden biridir. Uşak ilinin Banaz ilçesine bağlı Yeşilyurt (Holuz) köyü camii, moloz taş örgüsü, bağdadi kubbenin kullanıldığı ahşap çatı örtüsü, yazı programı, zengin kalemişleri ve kalemişlerini yapan usta adına sahip olması dolayısıyla önemli bir köy camisidir. Kalem işlerinin motif repertuarını vazolara yerleştirilmiş minyatür ağaçlar, sembolik tekke aletleri, kent tasviri, kıvrık dallar üzerine yerleştirilmiş bitkisel bezemeler ve sıvaların altında kalmış olan çeşitli motifler oluşturur. Oldukça tahrip olmuş eser, yıkılmak üzeredir. Mülkiyeti köy tüzel kişiliğine ait olan yapı, İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 23.08.1988 tarih ve 463 sayılı kararıyla tescillenmiştir. Kitabesi olmayan caminin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemesine rağmen bezeme özellikleri değerlendirildiğinde 19. yüzyılın sonlarına doğru yapıldığı ve bezendiği söylenebilir. Makalede yapının mimari özellikleri ve kalemişi bezemeleri detaylı olarak incelenmiş, dönemi içerisindeki yeri ve önemi tespit edilmiştir. Dönemi hakkında önemli ipuçları veren eser, oldukça tahrip olmuş ve yıkılmak üzeredir. Yapı en kısa sürede aslına uygun onarılmalı ve gelecek kuşaklara aktarılmalıdır. Abstract The inner Aegean region is an area where mosques with depictions can be seen frequently. Yeşilyurt (Holuz) village mosque in the Banaz district of Uşak province is an important village mosque because it has rubble stone masonry, a wooden roof covering where the lath-and-plaster (bağdadi) dome is used, a writing program, rich painting works (kalemişi), and the name of the master who completed the painting works. The motif repertoire of the painting works consists of miniature trees placed in vases, symbolic religious lodge (tekke) tools, urban depictions, floral decorations placed on curved branches and various motifs that are under the plaster. The structure, which is owned by the village legal entity, is registered with the decision of the Izmir Cultural and Natural Heritage Protection Board No.1 dated 1988 and numbered 463. Although it is not known by whom and when the mosque was built since it does not have an inscription, when its decoration characteristics are evaluated, it can be dated to the end of the 19th century. In the study, the architectural characteristics and painting work decorations of the building have been examined in detail, and its place and importance within its period have been determined. The work, which provides important clues about its period, is significantly ruined and about to collapse. It should be repaired as soon as possible following its original form and passed onto future generations.
Afyonkarahisar Dazkırı- İdris Köyü Camii ve Kalemişi Bezemeleri, 2017
Öz Bu çalışmada, daha önce ayrıntılı olarak çalışılmamış olan Dazkırı-İdris köy camiinin iç mekan... more Öz Bu çalışmada, daha önce ayrıntılı olarak çalışılmamış olan Dazkırı-İdris köy camiinin iç mekanlarındaki sıva üstü nakışlar tanıtılacak ve benzer kalemişlerine sahip köy ve kasaba camileri ile karşılaştırılacaktır. Dazkırı-İdris Köyü Camii, özgün bir mimari üslup taşımamaktadır ancak kalem işleri özgünlüğünü korumaktadır ve dönemi için önemli ipuçları sağlamaktadır. Yapıda bulunan iki kitabe inşa tarihi olarak M.1902' yi ve sıva tarihi olarak M.1913'ü vermektedir. Camii, dıştan basit bir görünüşe sahip olmasına rağmen iç mekanı zengin kalemişlerine sahiptir. İç mekan duvarları ince beyaz bir alçı tabakasıyla sıvanmış ve sıva üzerine lacivert şeritlerle yatay ve dikey dikdörtgen panolar oluşturulmuş, içleri geometrik, sembolik, mimari motiflerle, naturel ve stilize edilmiş bitkisel kompozisyonlarla bezenmiştir. Süslemelerle birlikte Allah Muhammed dört halifenin isimleri ve dini içerikli yazılar da kullanılmıştır. Yapının kalem işleri, tasarım, renk kompozisyon ve motifler açısından Denizli-Güney Belenardiç Köyü camii, Denizli-Baklan-Boğaziçi Kasabası Eski camii, Denizli-Akköy Yukarı camii, Denizli Çivril-Bulgurlar Köyü camii, Aydın Kuyucak Kayran Köyü camii, Muğla-Fethiye-Seki Tekke camii, Konya-Bozkır Hisarlık (Asarlık) camii ile büyük benzerlik gösterir. Denizli, Afyon ve Konya çevresi 18. ve 19. yüzyıllarda tekke ve zaviyelerin yoğun olduğu bir bölgedir. Bölgedeki köy ve kasaba camilerinde tekke ikonografisi ile ilgili sembolik motiflerin kullanılmış olması bu yapıların süslemesinde tekkeyle bağlantısı olan gezici sanatkar dervişler çalışmış olabileceğini düşündürmektedir. Abstract In this article, hand painted ornaments of Dazkırı-Idris village mosque that wasn' t published before, will be introduced and will be compared with hand painted ornaments of other smilar village and town mosques. Dazkırı Idris village mosque, which has no importance in terms of architectural history, has been repaired and subjected to certain additions in its interior space, however its hand-painted works still maintain their originality, giving important clues for the period. The building was built in 1902 and was painted in 1913. The mosque has a simple outer appearance whereas the hand-painted works in the sanctuary and narthex are extremely flamboyant. The walls are plastered through application of a fine white plaster layer, and on such plaster, panels were created with navy blue horizontal and vertical strips, and various ornaments were made on the resulting sheets. Among these are geometric, symbolic, architectural representations and natural and stylised floral designes, Along with the ornaments, such writings as Allah, Muhammad, the names of the four khalifas and other religious writings were also used. The orrnaments available in Dazkiri-Idris village mosque show great similarities with Denizli Akkoy-Yukarı mosque those available in Denizli-Güney Belenardic, Baklan Bogazici mosque and Denizli Çivril-Bulgurlar village mosque, Aydın Kuyucak-Kayran village mosque, Muğla Fethiye Seki Tekke mosque, Konya Bozkır Hisarlık (Asarlık) mosque. Denizli, Afyonkarahisar, Konya and their surroundings constitute a region where there were a great number of tekkes and zawiyahs during the 18th and 19th centuries. The use of symbolic motifs related to tekke iconography in the village and town mosques around the region suggests that the wandering artisan dervishes, who had a connection with the tekke, might have performed the embellishment of these buildings.
Conference Presentations by Şeyda Algaç
18. yüzyılın ilk çeyreğinde başkent İstanbul' da başlayan Batılılaşma hareketi, Osmanlı medeniyet... more 18. yüzyılın ilk çeyreğinde başkent İstanbul' da başlayan Batılılaşma hareketi, Osmanlı medeniyeti' nin siyasal yapısını, kültürel ve sanatsal üretim anlayışını değiştirir. 19. yüzyıl boyunca Anadolu' nun birçok bölgesinde iç mekanları natüralist bir anlayışla bezenmiş, tasvirli dini ve sivil mimarlık örnekleri görülür. İç Ege Bölgesi' nin önemli kavşak noktalarından biri olan Afyonkarahisar' ın Sandıklı, Başmakçı, Dinar, Dazkırı gibi güney ilçelerinde de Batılılaşma dönemi anlayışıyla bezenmiş, tasvirli bir çok köy ve kasaba camisi bulunur. Bu camilerden Başmakçı Hilal (Cuma) Camii, akademik bir çalışmaya konu olmamıştır. Cümle kapısı üzerindeki kitabesinden "es-seyyid Mehmet Ağa" tarafından sene 1130 (1717-18) da yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Moloz taşla inşa edilmiş olan yapı kerpiçle sıvanmıştır. Uzunlamasına dikdörtgen bir plana sahip caminin kırma çatısı sekiz ahşap sütun tarafından taşınmaktadır. Harimin kuzeyinde kadınlar mahfili, girişinde son cemaat yeri ve kuzey doğusunda minaresi bulunur. İç mekan sıva üzerine çok zengin kalemişleri ile süslenmiştir. Cami formu verilmiş çeşitli kufi ve sülüs yazılar, mimari tasvirler, Hz. Muhammed' e ait liva-ül hamd sancağı, naleyn-i saadet, asa, ibrik, hançer saplanmış karpuz gibi sembolik motifler, saat, kadınlar mahfilinde deniz ve göl manzaraları, gemiler, kıyılarda çam, selvi gibi ağaçlar, ayaklı vazolara yerleştirilmiş çeşitli bitkisel bezemeler kullanılmıştır. Süslemelerin bazıları fırça ile titiz bir işçilikle bazıları ise kalıp kullanılarak yapılmıştır. Eser, mimarlık tarihi açısından özgün bir yaratma olmamakla birlikte kalemişleri açısından orijinaldir ve üslubu yakın çevrelerde bulunan tasvirli diğer köy ve kasaba camileri ile benzerlik göstermez. Caminin bezemeleri bölgede faaliyet gösteren gezici usta gruplarından biri tarafından yapılmış olmalıdır.
TASARIM VE MİMARLIK PERSPEKTİFİNDE GELENEKSELE BAKIŞ, 2023
Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar-IX, 2023
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2023
Osmanlı toplumunda 15. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan duvar resimleri, 18. yüzyılın ikinci... more Osmanlı toplumunda 15. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan duvar resimleri, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul'da sivil mimaride kullanılmaya başlanır. Kısa sürede tüm Anadolu ve Balkanlara yayılarak köy camilerinde dahi gözlemlenirler. Bu çalışmada Afyonkarahisar'ın güneydoğusundaki Başmakçı ilçesinin merkezinde bulunan Recep Bey Camii'nin mimarisi, iç mekânında bulunan kalem işi tekniği ile yapılmış nakışları, tasvirleri, yazı programı, tasvirlerin sahip olabileceği muhtemel ikonografik anlamları, yapıda bulunan tekke eşyaları betimlemeleri de göz önüne alınarak tasavvuf kültürü açısından irdelenmiştir. Eserin duvarlarında iki ve dört minareli camiler, üzerinde kemer ve perde bulunan selsebilli havuz, mihrap nişine yerleştirilmiş olan perde ve kandil, ibrik, saat, terazi, makas, sekiz kapılı beş katlı ve üzerine ters yerleştirilmiş bir tuba ağacı bulunan cennet motifine ek olarak tekke eşyaları tasvirleri kullanılmıştır. Kalem işi bezemeler batı duvarında bulunan usta kitabesine göre "5 Muharrem 1310" (M. 30 Temmuz 1892) tarihinde "Hüseyin Arif" adlı bir usta tarafından yapılmıştır. Aynı duvarda bulunan çok sayıda tekke eşyası betimlemesi "Hüseyin Arif"in bir tekkeye bağlı olarak çalıştığını düşündürmektedir. Çalışmada, yapıdaki tekke eşyaları betimlemeleri ve yazı programı ayrıntıları ile incelenerek ustanın Bektaşi ya da Rifâi olabileceği sonucuna varılmış, bu tarikatların birbirleri ile olan ilişkileri yanında fütüvvet teşkilatı ve ahilikle olan ilişkileri de incelenmiştir. Eser, sahip olduğu tasvirler ile bölgede yoğun olarak karşılaşılan küçük ölçekli köy camilerinin özgün bir örneği, sahip olduğu tekke eşyaları betimlemeleri ile de tekke sanatının önemli bir temsilcisidir.
Journal of Fine Arts, 2004
… ENSTİTÜSÜ DERGİSİ/JOURNAL OF INSTITUTE OF …, 2010
... Bu kitapların arasında sanat değeri yüksek minyatUr/ü yazınalar da vardır. 6 Süleymaniye Kütü... more ... Bu kitapların arasında sanat değeri yüksek minyatUr/ü yazınalar da vardır. 6 Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü No. 3646'da bulunan, Saltuklu emirlerinden Ziyaeddin Gazi için hazırlanmış bezemeli bir eser ise bize bu 2 4 ...
NİGDE'ıl MUHAMMED BIN KUTLUG'UN 791 (1389) TARiHiNDE isTINSAH EDİP TIZHlPLmIGl MESNEvı Yrd. Doc. ... more NİGDE'ıl MUHAMMED BIN KUTLUG'UN 791 (1389) TARiHiNDE isTINSAH EDİP TIZHlPLmIGl MESNEvı Yrd. Doc. Dr Şeyda AHiAÇ' 14.yüz:yılda Anadolu tezhip tarihine sanatçı isimleri açısından bakıldığında, eserler üzerinde pek çok hattat ismiyle karşıJaşılabilmesine rağmen, eserini imzalamış tezhip sanatçısı hemen hemen yok gibidir. 13.yüz:y11 sonlarında Muhlis bin Abdullah el-Hindi, 14.yüz:y11 başlannda Yakup bin Gazi el-Konevi 1 , Konya'da yaşamış, nitelikli tezhipler yapmış ve tezhipledikleri yazmajara imzasını atabilmiş nadir sanatçılardandır. Niğde'li Muhammed bin Kutluğ ise bugüne kadar pek tanınmayan bir tezhip sanatçısı ve hattattır. Sanatçının ismini Konya Mevlana Müzesi, Müzelik Eserler Bölümü, No:54 3 'de bulunan bir Mesnevi'nin 543.sayfasındaki ketebe kaydından öğreniyoruz. Bu sayfada nüshayı yazanm ve tezhipJeyenin zamanında Hakiyyü'l-Bayezidi diye tanınan Niğde'li Muhammed bin Kutluğ olduğu ve yazımın 791 Rabiülahirinde (Nisan 1389), kabakuşluk çağında bitirildiği kayıtlıdır. Ünvan sayfası kaydı olmayan nüsha, tek cilt halinde, 543 sayfa 4 olarak hazırlanmıştır.
Journal of Fine Arts, 2005
Dergimizin 5. sayisinda yayinlanan Şeyda ALGAC'a ait "Kastamonu Beldesinde, 879 (1474) T... more Dergimizin 5. sayisinda yayinlanan Şeyda ALGAC'a ait "Kastamonu Beldesinde, 879 (1474) Tarihinde, Hoskademoglu Ali Tarafindan Istinsah Edilip, Tezhiplenen Bir Kur'an-i Kerim" baslikli makalenin son sayfasinda dizgi hatasi yapildigindan dolayi dipnotlarin verilisinde bir hata olusmustur. Boyle bir hata sebebiyle yazardan ve siz degerli okuyucularimizdan ozur diler, dogabilecek benzeri hatalardan dolayi hosgorunuze siginiriz (Duzeltilmis sayfalar asagidadir).
… ENSTİTÜSÜ DERGİSİ/JOURNAL OF INSTITUTE OF …, 2010
The two manuscripts, named Mirsad~ül İbad, located in Süleymaniye Library, have been ccopied by t... more The two manuscripts, named Mirsad~ül İbad, located in Süleymaniye Library, have been ccopied by the copiest Muhammed bin Mukarrib, between 1349-1351 so that the members of the beylik coulcl read. Konya is the most significant, cultural and art centre in Beyliks period. The manuscripts produced in this city are omamented with magnificant illuminations. The works dealt with in our writing, as different from illuminations produced in Konya, have been arranged in a simple way, so theyare to be evaluated as representatives of local art.
Bursa Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri, 2022
Bursa/Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri Bursa Keles Kemaliye Village Mosque and Its Wa... more Bursa/Keles Kemaliye Köyü Camii ve Duvar Resimleri Bursa Keles Kemaliye Village Mosque and Its Wall Paintings Öz and depictions were made by foreign masters. Year "1129" (M. 1874/75) written above the entrance door is the date of manufacture of the decorations and depictions. The mosque, the decorations, and paintings of which have survived in their original form, is an outstanding example that reflects the tastes of the Ottoman society in the countryside in the last quarter of the 19 th century.
Journal of Fine Arts, 2003
11th International AGP Conference of Humanities and Social Sciences, 26-29 January 2018, University of Malta, Valletta, Malta, 2018
Art-Sanat, 2020
Öz İç Ege bölgesi, tasvirli camilerin yoğun olarak gözlemlendiği bölgelerden biridir. Uşak ilinin... more Öz İç Ege bölgesi, tasvirli camilerin yoğun olarak gözlemlendiği bölgelerden biridir. Uşak ilinin Banaz ilçesine bağlı Yeşilyurt (Holuz) köyü camii, moloz taş örgüsü, bağdadi kubbenin kullanıldığı ahşap çatı örtüsü, yazı programı, zengin kalemişleri ve kalemişlerini yapan usta adına sahip olması dolayısıyla önemli bir köy camisidir. Kalem işlerinin motif repertuarını vazolara yerleştirilmiş minyatür ağaçlar, sembolik tekke aletleri, kent tasviri, kıvrık dallar üzerine yerleştirilmiş bitkisel bezemeler ve sıvaların altında kalmış olan çeşitli motifler oluşturur. Oldukça tahrip olmuş eser, yıkılmak üzeredir. Mülkiyeti köy tüzel kişiliğine ait olan yapı, İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 23.08.1988 tarih ve 463 sayılı kararıyla tescillenmiştir. Kitabesi olmayan caminin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemesine rağmen bezeme özellikleri değerlendirildiğinde 19. yüzyılın sonlarına doğru yapıldığı ve bezendiği söylenebilir. Makalede yapının mimari özellikleri ve kalemişi bezemeleri detaylı olarak incelenmiş, dönemi içerisindeki yeri ve önemi tespit edilmiştir. Dönemi hakkında önemli ipuçları veren eser, oldukça tahrip olmuş ve yıkılmak üzeredir. Yapı en kısa sürede aslına uygun onarılmalı ve gelecek kuşaklara aktarılmalıdır. Abstract The inner Aegean region is an area where mosques with depictions can be seen frequently. Yeşilyurt (Holuz) village mosque in the Banaz district of Uşak province is an important village mosque because it has rubble stone masonry, a wooden roof covering where the lath-and-plaster (bağdadi) dome is used, a writing program, rich painting works (kalemişi), and the name of the master who completed the painting works. The motif repertoire of the painting works consists of miniature trees placed in vases, symbolic religious lodge (tekke) tools, urban depictions, floral decorations placed on curved branches and various motifs that are under the plaster. The structure, which is owned by the village legal entity, is registered with the decision of the Izmir Cultural and Natural Heritage Protection Board No.1 dated 1988 and numbered 463. Although it is not known by whom and when the mosque was built since it does not have an inscription, when its decoration characteristics are evaluated, it can be dated to the end of the 19th century. In the study, the architectural characteristics and painting work decorations of the building have been examined in detail, and its place and importance within its period have been determined. The work, which provides important clues about its period, is significantly ruined and about to collapse. It should be repaired as soon as possible following its original form and passed onto future generations.
Afyonkarahisar Dazkırı- İdris Köyü Camii ve Kalemişi Bezemeleri, 2017
Öz Bu çalışmada, daha önce ayrıntılı olarak çalışılmamış olan Dazkırı-İdris köy camiinin iç mekan... more Öz Bu çalışmada, daha önce ayrıntılı olarak çalışılmamış olan Dazkırı-İdris köy camiinin iç mekanlarındaki sıva üstü nakışlar tanıtılacak ve benzer kalemişlerine sahip köy ve kasaba camileri ile karşılaştırılacaktır. Dazkırı-İdris Köyü Camii, özgün bir mimari üslup taşımamaktadır ancak kalem işleri özgünlüğünü korumaktadır ve dönemi için önemli ipuçları sağlamaktadır. Yapıda bulunan iki kitabe inşa tarihi olarak M.1902' yi ve sıva tarihi olarak M.1913'ü vermektedir. Camii, dıştan basit bir görünüşe sahip olmasına rağmen iç mekanı zengin kalemişlerine sahiptir. İç mekan duvarları ince beyaz bir alçı tabakasıyla sıvanmış ve sıva üzerine lacivert şeritlerle yatay ve dikey dikdörtgen panolar oluşturulmuş, içleri geometrik, sembolik, mimari motiflerle, naturel ve stilize edilmiş bitkisel kompozisyonlarla bezenmiştir. Süslemelerle birlikte Allah Muhammed dört halifenin isimleri ve dini içerikli yazılar da kullanılmıştır. Yapının kalem işleri, tasarım, renk kompozisyon ve motifler açısından Denizli-Güney Belenardiç Köyü camii, Denizli-Baklan-Boğaziçi Kasabası Eski camii, Denizli-Akköy Yukarı camii, Denizli Çivril-Bulgurlar Köyü camii, Aydın Kuyucak Kayran Köyü camii, Muğla-Fethiye-Seki Tekke camii, Konya-Bozkır Hisarlık (Asarlık) camii ile büyük benzerlik gösterir. Denizli, Afyon ve Konya çevresi 18. ve 19. yüzyıllarda tekke ve zaviyelerin yoğun olduğu bir bölgedir. Bölgedeki köy ve kasaba camilerinde tekke ikonografisi ile ilgili sembolik motiflerin kullanılmış olması bu yapıların süslemesinde tekkeyle bağlantısı olan gezici sanatkar dervişler çalışmış olabileceğini düşündürmektedir. Abstract In this article, hand painted ornaments of Dazkırı-Idris village mosque that wasn' t published before, will be introduced and will be compared with hand painted ornaments of other smilar village and town mosques. Dazkırı Idris village mosque, which has no importance in terms of architectural history, has been repaired and subjected to certain additions in its interior space, however its hand-painted works still maintain their originality, giving important clues for the period. The building was built in 1902 and was painted in 1913. The mosque has a simple outer appearance whereas the hand-painted works in the sanctuary and narthex are extremely flamboyant. The walls are plastered through application of a fine white plaster layer, and on such plaster, panels were created with navy blue horizontal and vertical strips, and various ornaments were made on the resulting sheets. Among these are geometric, symbolic, architectural representations and natural and stylised floral designes, Along with the ornaments, such writings as Allah, Muhammad, the names of the four khalifas and other religious writings were also used. The orrnaments available in Dazkiri-Idris village mosque show great similarities with Denizli Akkoy-Yukarı mosque those available in Denizli-Güney Belenardic, Baklan Bogazici mosque and Denizli Çivril-Bulgurlar village mosque, Aydın Kuyucak-Kayran village mosque, Muğla Fethiye Seki Tekke mosque, Konya Bozkır Hisarlık (Asarlık) mosque. Denizli, Afyonkarahisar, Konya and their surroundings constitute a region where there were a great number of tekkes and zawiyahs during the 18th and 19th centuries. The use of symbolic motifs related to tekke iconography in the village and town mosques around the region suggests that the wandering artisan dervishes, who had a connection with the tekke, might have performed the embellishment of these buildings.
18. yüzyılın ilk çeyreğinde başkent İstanbul' da başlayan Batılılaşma hareketi, Osmanlı medeniyet... more 18. yüzyılın ilk çeyreğinde başkent İstanbul' da başlayan Batılılaşma hareketi, Osmanlı medeniyeti' nin siyasal yapısını, kültürel ve sanatsal üretim anlayışını değiştirir. 19. yüzyıl boyunca Anadolu' nun birçok bölgesinde iç mekanları natüralist bir anlayışla bezenmiş, tasvirli dini ve sivil mimarlık örnekleri görülür. İç Ege Bölgesi' nin önemli kavşak noktalarından biri olan Afyonkarahisar' ın Sandıklı, Başmakçı, Dinar, Dazkırı gibi güney ilçelerinde de Batılılaşma dönemi anlayışıyla bezenmiş, tasvirli bir çok köy ve kasaba camisi bulunur. Bu camilerden Başmakçı Hilal (Cuma) Camii, akademik bir çalışmaya konu olmamıştır. Cümle kapısı üzerindeki kitabesinden "es-seyyid Mehmet Ağa" tarafından sene 1130 (1717-18) da yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Moloz taşla inşa edilmiş olan yapı kerpiçle sıvanmıştır. Uzunlamasına dikdörtgen bir plana sahip caminin kırma çatısı sekiz ahşap sütun tarafından taşınmaktadır. Harimin kuzeyinde kadınlar mahfili, girişinde son cemaat yeri ve kuzey doğusunda minaresi bulunur. İç mekan sıva üzerine çok zengin kalemişleri ile süslenmiştir. Cami formu verilmiş çeşitli kufi ve sülüs yazılar, mimari tasvirler, Hz. Muhammed' e ait liva-ül hamd sancağı, naleyn-i saadet, asa, ibrik, hançer saplanmış karpuz gibi sembolik motifler, saat, kadınlar mahfilinde deniz ve göl manzaraları, gemiler, kıyılarda çam, selvi gibi ağaçlar, ayaklı vazolara yerleştirilmiş çeşitli bitkisel bezemeler kullanılmıştır. Süslemelerin bazıları fırça ile titiz bir işçilikle bazıları ise kalıp kullanılarak yapılmıştır. Eser, mimarlık tarihi açısından özgün bir yaratma olmamakla birlikte kalemişleri açısından orijinaldir ve üslubu yakın çevrelerde bulunan tasvirli diğer köy ve kasaba camileri ile benzerlik göstermez. Caminin bezemeleri bölgede faaliyet gösteren gezici usta gruplarından biri tarafından yapılmış olmalıdır.