bora iyiat | Amasya University (original) (raw)

Papers by bora iyiat

DergiPark (Istanbul University), Feb 1, 2024

DergiPark (Istanbul University), Dec 27, 2021

Orta Doğu olarak adlandırılan bölge, Doğu ile Batı'yı, coğrafi olarak dünyanın üçüncü büyük okyan... more Orta Doğu olarak adlandırılan bölge, Doğu ile Batı'yı, coğrafi olarak dünyanın üçüncü büyük okyanusunu, Akdeniz'e bağlayan, Rusya'nın sıcak denizlere ulaştığı nokta olmanın yanı sıra ekonomik ve kültürel faaliyetler açısından en yoğun bölgedir. Yerkürenin birçok barındırdığı özelliği ile en değerli parçası olarak tanımlayabileceğimiz Ortadoğu coğrafyası diğer yandan topraklarının altında mevcut yer altı kaynaklarının zenginliği ile özellikle de 20. yüzyıl başında petrolün keşfi sonrasında bir çatışma sahası haline gelmiş ve dünya egemenliği siyasetinde önemi kat be kat artmıştır. İşte tüm yönleriyle Orta Doğu kavramı bir coğrafi tanımlamadan çok bir politik ve stratejik tanımlamanın ürünü olmuş ve küresel hakimiyet mücadelesinin merkezine yerleşmiştir. Bu çatışma paradigmalarından birisi etnik-milliyetçi eksende cereyan etmektedir. Aynı eksen Ortadoğu'nun nüfus yoğunluğu bakımından en geniş kitlesini oluşturan Arapları milliyetçi düşünce etrafında birleştirmek çabalarının da temelini oluşturmuştur. 19. yy ile birlikte Arap dünyasında farklı ekoller etrafında gelişen milliyetçi eksenli akımlar, birbirinden bağımsız nedenlerle sonuçsuz kalmıştır. İşte çalışmamız milliyetçilik olgusunu temel alarak, Arap milliyetçiliğinin tarihsel seyrini ve bu seyirler içinde ortaya çıkan ekolleri incelemek, bu çabaların neden sonuçsuz kaldığına yakından bakmak için hazırlanmıştır.

Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, May 31, 2021

Öz Bilindiği gibi insanoğlunun, yaratılışıyla başlayan rekabet, yine insanlık tarihi ile yaşıt ba... more Öz Bilindiği gibi insanoğlunun, yaratılışıyla başlayan rekabet, yine insanlık tarihi ile yaşıt başka bir olguyu da karşımıza çıkartmıştır. Önceleri kabileler düzeninde yaşayan insanlık, zamanla devlet yolunda ilk aidiyet güdülerine sahip olduğunda çıkar çatışmalarıyla, şiddet kullanma yoluna gitmiş ve adına Harp ya da savaş dediğimiz kavram ortaya çıkmıştır. Savaşın olduğu gibi türlerinin de evrimi, yadsınamaz bir gerçekliktir. Psikolojik harbin mühimmatı propaganda, silahı ise iletişimdir. İletişim alanında teknolojiye bağıl değişim ve gelişmeler, metodolojik noktada bu evrimi sağlamıştır. İşte bu çalışma özellikle sosyal medya gerçekliğinin temel parametre haline geldiği yeni iletişim şeklinde psikolojik harbin evrimini ve gelecek vizyonunu açıklamak için hazırlanmıştır.

Suriye; sadece bir cografi bolge ve siyasal sinirlar arasinda kalan bir alana verilen isimden iba... more Suriye; sadece bir cografi bolge ve siyasal sinirlar arasinda kalan bir alana verilen isimden ibaret degildir. Suriye dedigimiz gerceklik bir kara parcasindan ote heterojen demografik bir yapi, mezhepler arasi rekabetin pik noktasindaki koskoca bir saha ve bugunku sinirlari emperyalizmin tarihi kolonyal surecinde belirlenmis bir olgudur. Iste benzer karmasik iliskilerle orulu Orta Dogu cografyasi icerisinde Tunus’ta baslayan, Arap Bahari olarak adlandirilan ve suratle domino etkisi ile yayilan turuncu devrimler ve sonucunda yasanan siyasal rejim degisiklikleri 2011 yilinda Suriye’ye sicramistir. Bu durum, daha once ulke icerisinde varliklari bilinen ancak cok etkili olmadiklari dusunulen bazi muhalif aktorlerin, konjonkturel gelismelerle sahneye cikmasina neden olmustur. Bu muhalefetin icerisinde yer alanlar en az ulkenin demografik yapisi gibi karmasiktir. Siyasal Islamci Musluman Kardesler Orgutu, bolgede etnik siyaset amacinda olan ve bagimsizlik hedefleyen Kurt gruplar, Koktendi...

2011 yilinda baslayan Suriye ic savasi hem bolgesel hem de kuresel anlamda sorunlari da beraberin... more 2011 yilinda baslayan Suriye ic savasi hem bolgesel hem de kuresel anlamda sorunlari da beraberinde getirdi. Bu sorunlarin yelpazesi; sinir guvenliginden, enerji guvenligine, bolgede vekalet savaslarindan, sosyal sorunlara kadar uzandi. Ozellikle savasin baslamasiyla birlikte Suriye’nin en uzun kara siniri komsusu Turkiye’ye ciddi bir multeci hareketi yasandi. 2018 yili Ocak ayi rakamlarina gore bu sayi yaklasik 3,5 milyonu buldu. Asirlardir bir goc cografyasi olan Anadolu’nun insanlari gelen misafirlerinin acilariyla ilgilendi. Bilimsel anlamda da genellikle siginmacilarin sosyal ve psikolojik durumlari hakkinda calismalar yapildi. Ancak maalesef multecilerin yaratabilecegi guvenlik riskleri genel olarak gormezden gelindi. Iste bu calisma, Suriyeli multecilerin yaratabilecegi riskleri, benzer sureci 1979 yilindaki Sovyet isgali sonrasinda ulkesine siginmak zorunda kalan Afgan multeciler ile yasayan Pakistan ornegi uzerinden incelemek amaciyla hazirlanmistir.

Orta Dogu yerkurenin en kiymetli noktasi ve bu yuzden de uluslararasi hesaplasmanin merkezidir. B... more Orta Dogu yerkurenin en kiymetli noktasi ve bu yuzden de uluslararasi hesaplasmanin merkezidir. Bu yonuyle tarihin her evresinde dunyaya hukmetmek isteyen her devlet, once soz konusu sahaya hakim olmaya calismistir. Bu hakimiyet cabasi icerisinde olan devletler, bolgede yasayan halklardan faydalanarak, hedeflerine ulasma yolunu secmislerdir. Bu noktada Ingiltere’nin XX yuzyil baslarinda Orta Dogu’da Araplari ve Kurtleri kendi menfaatleri icin kullanmasi, projenin sahipleri icin bolgenin o tarihlerde hakimi Osmanli Devleti’nin hakimiyetini kirmasi yonuyle de en optimum yol olarak gorulmustur. Ingiltere icin Orta Dogu’nun bir sosyolojik gercegi olan Kurtler’e yonelik calismalarda, birlikte yasama ve ortak kultur olgusu, ilk hedefe konulanlar arasinda yer almaktadir. Farkli bir millet yaratarak, Turk toplumsal birligini parcalamak bu projelerin eski ve en uzun sureni olmustur. Bolgede faaliyet gosteren Ingiliz istihbarat gorevlileri icin Kurt etnisitesi bolge uzerinde Ingiliz politikal...

Sadece medeniyetlerin degil, catismalarinda merkezi olarak algilanan Ortadogu’da yakin zamanda de... more Sadece medeniyetlerin degil, catismalarinda merkezi olarak algilanan Ortadogu’da yakin zamanda devlet iddiasiyla ortaya cikan bir orgut suratle ve sasirtici bir bicimde Irak ve Suriye topraklarinda ilerleyerek tum dunyanin dikkatini uzerinde toplamistir. Hareket tarzi ve ideolojik temelleri uzaktan, yakindan Islamiyet ile alakasi olmadigi halde kendisine “Islam Devleti” adi veren bu orgut her ne kadar son zamanda bolgesel gelismelerde oyun disi kalmis gibi gorulse de her kuresel proje gibi yeniden bir aktor olabilecegine dair ciddi kuskular barindirmaktadir. Iste bu makale benzer organizasyonlarin siklikla duyuldugu Ortadogu’nun jeopolitigine yakindan bakmak ve kendisine Irak ve Şam Islam Devleti adini veren orgutu yakindan tanimak amaciyla yazilmistir. Anahtar Kelimeler : Orta Dogu, Islam Devleti, Terorizm, Cihat, Jeopolitik

Uluslararasi iliskiler disiplininde; devlet, dis politika, guc ve guvenlik aslinda anahtar kavram... more Uluslararasi iliskiler disiplininde; devlet, dis politika, guc ve guvenlik aslinda anahtar kavramlardir. Insanoglu yasamini surdurmek icin genel fiziksel gerekliliklerden sonra en cok guvende olmaya ihtiyac duymaktadir. Uluslararasi iliskiler sisteminde guvenlik kavrami, farkli analiz duzeylerinde ve farkli ekollerce aktorlerin davranislari, evrensel ve bolgesel kavramlar ile birlikte ele alinip incelenmektedir. Farkli analiz duzeylerinde ele alinan kavramin tum metodolojiler icin ortak noktasi, guvenligin temel deger oldugu ve kaybedildiginde geride kalan her seyin anlamsizlasacagindan hareketle, korunmasinin birincil amac olmasi ve guvenlige yonelecek tehdit veya tehditlerin, ne surette olursa olsun ortadan kaldirilmasi gerektigidir. Iste bu makale bu derece hayati olan “Guvenlik” kavramina daha yakindan ve onu inceleyen yaklasimlardan “Kophenhag Okulu” nu anlamak icin hazirlanmistir.

DergiPark (Istanbul University), Feb 1, 2024

DergiPark (Istanbul University), Dec 27, 2021

Orta Doğu olarak adlandırılan bölge, Doğu ile Batı'yı, coğrafi olarak dünyanın üçüncü büyük okyan... more Orta Doğu olarak adlandırılan bölge, Doğu ile Batı'yı, coğrafi olarak dünyanın üçüncü büyük okyanusunu, Akdeniz'e bağlayan, Rusya'nın sıcak denizlere ulaştığı nokta olmanın yanı sıra ekonomik ve kültürel faaliyetler açısından en yoğun bölgedir. Yerkürenin birçok barındırdığı özelliği ile en değerli parçası olarak tanımlayabileceğimiz Ortadoğu coğrafyası diğer yandan topraklarının altında mevcut yer altı kaynaklarının zenginliği ile özellikle de 20. yüzyıl başında petrolün keşfi sonrasında bir çatışma sahası haline gelmiş ve dünya egemenliği siyasetinde önemi kat be kat artmıştır. İşte tüm yönleriyle Orta Doğu kavramı bir coğrafi tanımlamadan çok bir politik ve stratejik tanımlamanın ürünü olmuş ve küresel hakimiyet mücadelesinin merkezine yerleşmiştir. Bu çatışma paradigmalarından birisi etnik-milliyetçi eksende cereyan etmektedir. Aynı eksen Ortadoğu'nun nüfus yoğunluğu bakımından en geniş kitlesini oluşturan Arapları milliyetçi düşünce etrafında birleştirmek çabalarının da temelini oluşturmuştur. 19. yy ile birlikte Arap dünyasında farklı ekoller etrafında gelişen milliyetçi eksenli akımlar, birbirinden bağımsız nedenlerle sonuçsuz kalmıştır. İşte çalışmamız milliyetçilik olgusunu temel alarak, Arap milliyetçiliğinin tarihsel seyrini ve bu seyirler içinde ortaya çıkan ekolleri incelemek, bu çabaların neden sonuçsuz kaldığına yakından bakmak için hazırlanmıştır.

Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, May 31, 2021

Öz Bilindiği gibi insanoğlunun, yaratılışıyla başlayan rekabet, yine insanlık tarihi ile yaşıt ba... more Öz Bilindiği gibi insanoğlunun, yaratılışıyla başlayan rekabet, yine insanlık tarihi ile yaşıt başka bir olguyu da karşımıza çıkartmıştır. Önceleri kabileler düzeninde yaşayan insanlık, zamanla devlet yolunda ilk aidiyet güdülerine sahip olduğunda çıkar çatışmalarıyla, şiddet kullanma yoluna gitmiş ve adına Harp ya da savaş dediğimiz kavram ortaya çıkmıştır. Savaşın olduğu gibi türlerinin de evrimi, yadsınamaz bir gerçekliktir. Psikolojik harbin mühimmatı propaganda, silahı ise iletişimdir. İletişim alanında teknolojiye bağıl değişim ve gelişmeler, metodolojik noktada bu evrimi sağlamıştır. İşte bu çalışma özellikle sosyal medya gerçekliğinin temel parametre haline geldiği yeni iletişim şeklinde psikolojik harbin evrimini ve gelecek vizyonunu açıklamak için hazırlanmıştır.

Suriye; sadece bir cografi bolge ve siyasal sinirlar arasinda kalan bir alana verilen isimden iba... more Suriye; sadece bir cografi bolge ve siyasal sinirlar arasinda kalan bir alana verilen isimden ibaret degildir. Suriye dedigimiz gerceklik bir kara parcasindan ote heterojen demografik bir yapi, mezhepler arasi rekabetin pik noktasindaki koskoca bir saha ve bugunku sinirlari emperyalizmin tarihi kolonyal surecinde belirlenmis bir olgudur. Iste benzer karmasik iliskilerle orulu Orta Dogu cografyasi icerisinde Tunus’ta baslayan, Arap Bahari olarak adlandirilan ve suratle domino etkisi ile yayilan turuncu devrimler ve sonucunda yasanan siyasal rejim degisiklikleri 2011 yilinda Suriye’ye sicramistir. Bu durum, daha once ulke icerisinde varliklari bilinen ancak cok etkili olmadiklari dusunulen bazi muhalif aktorlerin, konjonkturel gelismelerle sahneye cikmasina neden olmustur. Bu muhalefetin icerisinde yer alanlar en az ulkenin demografik yapisi gibi karmasiktir. Siyasal Islamci Musluman Kardesler Orgutu, bolgede etnik siyaset amacinda olan ve bagimsizlik hedefleyen Kurt gruplar, Koktendi...

2011 yilinda baslayan Suriye ic savasi hem bolgesel hem de kuresel anlamda sorunlari da beraberin... more 2011 yilinda baslayan Suriye ic savasi hem bolgesel hem de kuresel anlamda sorunlari da beraberinde getirdi. Bu sorunlarin yelpazesi; sinir guvenliginden, enerji guvenligine, bolgede vekalet savaslarindan, sosyal sorunlara kadar uzandi. Ozellikle savasin baslamasiyla birlikte Suriye’nin en uzun kara siniri komsusu Turkiye’ye ciddi bir multeci hareketi yasandi. 2018 yili Ocak ayi rakamlarina gore bu sayi yaklasik 3,5 milyonu buldu. Asirlardir bir goc cografyasi olan Anadolu’nun insanlari gelen misafirlerinin acilariyla ilgilendi. Bilimsel anlamda da genellikle siginmacilarin sosyal ve psikolojik durumlari hakkinda calismalar yapildi. Ancak maalesef multecilerin yaratabilecegi guvenlik riskleri genel olarak gormezden gelindi. Iste bu calisma, Suriyeli multecilerin yaratabilecegi riskleri, benzer sureci 1979 yilindaki Sovyet isgali sonrasinda ulkesine siginmak zorunda kalan Afgan multeciler ile yasayan Pakistan ornegi uzerinden incelemek amaciyla hazirlanmistir.

Orta Dogu yerkurenin en kiymetli noktasi ve bu yuzden de uluslararasi hesaplasmanin merkezidir. B... more Orta Dogu yerkurenin en kiymetli noktasi ve bu yuzden de uluslararasi hesaplasmanin merkezidir. Bu yonuyle tarihin her evresinde dunyaya hukmetmek isteyen her devlet, once soz konusu sahaya hakim olmaya calismistir. Bu hakimiyet cabasi icerisinde olan devletler, bolgede yasayan halklardan faydalanarak, hedeflerine ulasma yolunu secmislerdir. Bu noktada Ingiltere’nin XX yuzyil baslarinda Orta Dogu’da Araplari ve Kurtleri kendi menfaatleri icin kullanmasi, projenin sahipleri icin bolgenin o tarihlerde hakimi Osmanli Devleti’nin hakimiyetini kirmasi yonuyle de en optimum yol olarak gorulmustur. Ingiltere icin Orta Dogu’nun bir sosyolojik gercegi olan Kurtler’e yonelik calismalarda, birlikte yasama ve ortak kultur olgusu, ilk hedefe konulanlar arasinda yer almaktadir. Farkli bir millet yaratarak, Turk toplumsal birligini parcalamak bu projelerin eski ve en uzun sureni olmustur. Bolgede faaliyet gosteren Ingiliz istihbarat gorevlileri icin Kurt etnisitesi bolge uzerinde Ingiliz politikal...

Sadece medeniyetlerin degil, catismalarinda merkezi olarak algilanan Ortadogu’da yakin zamanda de... more Sadece medeniyetlerin degil, catismalarinda merkezi olarak algilanan Ortadogu’da yakin zamanda devlet iddiasiyla ortaya cikan bir orgut suratle ve sasirtici bir bicimde Irak ve Suriye topraklarinda ilerleyerek tum dunyanin dikkatini uzerinde toplamistir. Hareket tarzi ve ideolojik temelleri uzaktan, yakindan Islamiyet ile alakasi olmadigi halde kendisine “Islam Devleti” adi veren bu orgut her ne kadar son zamanda bolgesel gelismelerde oyun disi kalmis gibi gorulse de her kuresel proje gibi yeniden bir aktor olabilecegine dair ciddi kuskular barindirmaktadir. Iste bu makale benzer organizasyonlarin siklikla duyuldugu Ortadogu’nun jeopolitigine yakindan bakmak ve kendisine Irak ve Şam Islam Devleti adini veren orgutu yakindan tanimak amaciyla yazilmistir. Anahtar Kelimeler : Orta Dogu, Islam Devleti, Terorizm, Cihat, Jeopolitik

Uluslararasi iliskiler disiplininde; devlet, dis politika, guc ve guvenlik aslinda anahtar kavram... more Uluslararasi iliskiler disiplininde; devlet, dis politika, guc ve guvenlik aslinda anahtar kavramlardir. Insanoglu yasamini surdurmek icin genel fiziksel gerekliliklerden sonra en cok guvende olmaya ihtiyac duymaktadir. Uluslararasi iliskiler sisteminde guvenlik kavrami, farkli analiz duzeylerinde ve farkli ekollerce aktorlerin davranislari, evrensel ve bolgesel kavramlar ile birlikte ele alinip incelenmektedir. Farkli analiz duzeylerinde ele alinan kavramin tum metodolojiler icin ortak noktasi, guvenligin temel deger oldugu ve kaybedildiginde geride kalan her seyin anlamsizlasacagindan hareketle, korunmasinin birincil amac olmasi ve guvenlige yonelecek tehdit veya tehditlerin, ne surette olursa olsun ortadan kaldirilmasi gerektigidir. Iste bu makale bu derece hayati olan “Guvenlik” kavramina daha yakindan ve onu inceleyen yaklasimlardan “Kophenhag Okulu” nu anlamak icin hazirlanmistir.