Άρθρα – Μελέτες – Εισηγήσεις – ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (original) (raw)
Archive for the ‘Άρθρα – Μελέτες – Εισηγήσεις’ Category
Τα πρώτα βήματα της Εκπαίδευσης τον 19ο αιώνα σε Λυγουριό, Επίδαυρο
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Εκπαίδευση, tagged 1821, Argolikos Arghival Library History and Culture, Αντώνης Ξυπολιάς, Επίδαυρος, Εκπαίδευση, Ιστορία, Λυγουριό, Σχολείο on 14 Ιανουαρίου, 2025|Leave a Comment »
Τα πρώτα βήματα της Εκπαίδευσης τον 19ο αιώνα σε Λυγουριό, Επίδαυρο – Αντώνης Ξυπολιάς
Δώδεκα δικαιοπρακτικά έγγραφα του Λυγουριού έχουν γραφτεί με φτερό χήνας και μελάνι από ντόπιους και ιδιαίτερα ιερείς του χωριού, την περίοδο 1745-1821. Εκατοντάδες επίσης έγγραφα της επαναστατικής περιόδου με πολεμικές αναφορές, διαμαρτυρίες, διεκδικήσεις, απόψεις έχουν συνταχθεί από κατοίκους του χωριού. Είναι τεκμήρια που μαρτυρούν ότι κάποιοι από τους κατοίκους είχαν διδαχτεί την γραφή και ανάγνωση τα δύσκολα εκείνα χρόνια της δουλείας.
Οι πηγές τις ιστορίας μαρτυρούν ότι τότε κατά τόπους σε μοναστήρια και εκκλησίες είχαν λειτουργήσει ως παιδευτικά κέντρα της εποχής, όπου μαθητές μάθαιναν το «οχταήχι», το «Ψαλτήρι», τα κοινά γράμματα. Αλλά και δάσκαλοι, ιδιαίτερα ιερομόναχοι, μετά από πρόσκληση τοπικών κοινωνιών δίδασκαν τα κοινά γράμματα, την προκαταρκτική δηλαδή και δημώδη αγωγή από την οποία μπορούσε κάποιος να μάθει να διαβάζει, να γράφει, να λογαριάζει.
Έλληνικόν Σχολείον έν καιρώ δουλείας – Νικόλαος Γύζης
Στις Σπέτσες δίδασκε αρχές του 19ου αι. τα κοινά γράμματα ο «εκ Λιγουρίου ιερομόναχος Γρηγόριος ο και εν Κρανιδίω διδάξας τω 1804». Ο Λυγουριάτης γέρο Γρηγόριος «ο περί τα γραμματικά ικανός» δίδαξε στην συνέχεια και στα Ψαρά.
Στο Λυγουριό λειτούργησε την δεύτερη δεκαετία του 1800 ένα μικρό υπαίθριο σχολείο. Ο Γάλλος περιηγητής A. F. Didot που περιπλανήθηκε στις δύο τότε γειτονιές του χωριού περιέγραφε ότι οι μαθητές καθισμένοι σε πέτρες, κάτω από τον ίσκιο ενός δένδρου, συμμετείχαν στο μάθημα, όπου ένας μαθητής διάβαζε μεγαλόφωνα μία φράση, την οποία επαναλάμβαναν οι συμμαθητές του σαν ψαλμωδία και αυτό έδινε την δυνατότητα στον δάσκαλο να τους διορθώνει…. (περισσότερα…)
Νικόλαος Μάντζαρος και Εθνικός Ύμνος – Επιχειρώντας μία αποτίμηση της συνεισφοράς του μουσουργού
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Μουσικοί – Σκηνοθέτες – Ηθοποιοί, tagged 1821, Ύμνος εις την Ελευθερίαν, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Αθανάσιος Τρικούπης, Γεώργιος Λαμπελέτ, Διονύσιος Σολωμός, Εθνικός Ύμνος, Μουσική, Μουσουργός, Νικόλαος Μάντζαρος, Joseph Mindler, Mantzaros-Chalikiopoulos Nikolaos on 18 Δεκεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Νικόλαος Μάντζαρος και Εθνικός Ύμνος – Επιχειρώντας μία αποτίμηση της συνεισφοράς του μουσουργού | Αθανάσιος Τρικούπης
Εισαγωγή
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν γράφτηκε το 1823 από τον Διονύσιο Σολωμό (Ζάκυνθος 1798 – Κέρκυρα 1857) στη Ζάκυνθο. Το ποίημα που αποτελείται από 158 στροφές εκδόθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι και μέχρι το 1825 είχε μεταφραστεί ολόκληρο στην ιταλική από τον Gaetano Grassetti, στη γερμανική από τους J. F. Η. Schlosser και Wilhelm Muller, στη ρώσικη από τον Ν. Gneditch, στην αγγλική από τον Charles Brinsley Sheridan και στη γαλλική γλώσσα από τον Stanislas Julien.[1]
Διονύσιος Σολωμός (1798-1857)
Το εξώφυλλο της δεύτερης έκδοσης (πρώτη ελληνική έκδοση) του «Ύμνου εἰς τὴν Ἐλευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού. Τυπώθηκε στο Μεσολόγγι «ἐκ τῆς Τυπογραφίας Δ[ημητρίου] Μεσθενέως, 1825».
Ο Σολωμός εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα τον Δεκέμβριο του 1828. Εκεί γνωρίστηκε με τον Νικόλαο Μάντζαρο (Κέρκυρα 1795 – Κέρκυρα 1872), ο οποίος ήδη είχε μελοποιήσει τη Φαρμακωμένη του ποιητή το 1826. Αναφέρεται ότι: «Τακτικός φοιτητής του Μαντζάρου ήτο και ο Σολωμός. Εκεί ο Σολωμός έμαθε τα μυστήρια της αρμονίας. Τόσον ηγάπα την μουσικήν ο μέγας ποιητής, ώστε όχι μόνον πολλάκις τραγουδούσε στιχουργών, αλλά και εις τον Μάντζαρον έλεγε ότι ευκολώτερον είχε την έμπνευσιν όσον περισσότερον ενέκυπτεν εις την μουσικήν».[2]
Μια τράπουλα με Φιλελληνικά θέματα
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged 1821, Carl Heinrich Zoelcke, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βάνα Μπουσέ, Βαλές κούπα, Επανάσταση 1821, Ιστορία, Ντάμα κούπα, Τράπουλα, Φιλέλληνες on 12 Δεκεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Μια τράπουλα με Φιλελληνικά θέματα – Βάνα Μπουσέ, Αρχαιολόγος
Στη Γερμανία, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κυκλοφόρησαν την εποχή της Επανάστασης του 1821 διάφορα αντικείμενα καθημερινής χρήσης με θέματα εμπνευσμένα από τον ελληνικό Αγώνα, που τεκμηριώνουν τα φιλελληνικά αισθήματα μεγάλου μέρους των Ευρωπαίων της εποχής εκείνης. Τα αντικείμενα αυτά, επιτραπέζια παιχνίδια, τράπουλες, ταπετσαρίες και άλλα παρόμοια, ήταν από τη φύση τους εφήμερα και, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες για την ύπαρξή τους, τα ίδια σπανίως διατηρήθηκαν. Έτσι η περιγραφή μιας τράπουλας με φιλελληνικά θέματα, που από μια σειρά ευτυχών συμπτώσεων έφτασε πλήρης και σε καλή κατάσταση ως τις μέρες μας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Η τράπουλα αυτή αποτελείται από 52 παιγνιόχαρτα, διαστάσεων 8,4 x 5,5 cm, των οποίων τα σχέδια έχουν αποτυπωθεί με τη μέθοδο της χαρακτικής και έχουν επιχρωματισθεί με το χέρι. Φυλάσσεται σε μια χαρτονένια θήκη, διαστάσεων 9,3 x 6,2 x 2,9 cm, που έχει σήμερα ανοιχτό γκρίζο χρώμα και που είναι διακοσμημένη με χρυσαφιές ταινίες, επίσης από χαρτόνι.
Τραπουλόχαρτα του 1822, Λειψία. Εικονίζονται από αριστερά προς τα δεξιά: Υψηλάντης, Γεωργάκης Ολύμπιος, Πριγκίπισσα Υψηλάντη, Μπουμπουλίνα. Την τράπουλα με τα φιλελληνικά θέματα φιλοτέχνησε ο Γερμανός C. Η. Zoelcke από τη Λειψία (όπως υπογράφει ο ίδιος σε ένα παιγνιόχαρτο).
Ο συνδυασμός των συμβόλων των παιγνιοχάρτων με τα πρόσωπα των παραστάσεων δεν είναι τυχαίος αλλά αποτέλεσμα επιμελούς επιλογής. Οι ρηγάδες και οι ντάμες έχουν φυσικά μεγαλύτερη βαρύτητα από τους βαλέδες το σπαθί και η κούπα μεγαλύτερη από τα άλλα χρώματα, πολύ περισσότερο που στα γερμανικά το σπαθί ονομάζεται σταυρός και η κούπα καρδιά.
Έτσι, ρήγας σπαθί είναι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ενώ ντάμα κούπα η Μπουμπουλίνα, που παρουσιάζεται και εδώ, όπως και στις άλλες φιλελληνικές μαρτυρίες, σαν μια από τις επικρατέστερες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. (περισσότερα…)
Στρατιωτική Μουσική κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged 1821, Giovanni Mangel, Αρχισαλπιγκτής, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Επανάσταση 21, Θανάσης Τρικούπης, Ιστορία, Κωνσταντίνος Ράδος, Κελευστικοί μουσικοί, Μουσική, Παναγιώτης Ρόδιος, Στρατιωτική Μουσική, Σάββας Γκριτζέλης, Σαλπιγκτές, Σαλπιγκτής, Τυμπανιστές, Mangel Michael, Military Music on 9 Δεκεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Στρατιωτική Μουσική κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821| Θανάσης Τρικούπης – Σάββας Γκριτζέλης
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει πληροφορίες για τη στρατιωτική μουσική κατά την περίοδο του αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, τη δεκαετία του 1820, όπως αυτές εμπεριέχονται διάσπαρτες σε διάφορα τεκμήρια της εποχής εκείνης. Τα στοιχεία που καταγράφονται αφορούν στα σώματα, τακτικής και άτακτης μορφής, που έδρασαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στην εν τέλει απελευθερωμένη Ελλάδα. Το αρχειακό υλικό αναφέρεται σε ποικίλες δραστηριότητες στρατιωτικής μουσικής. Ως επί το πλείστον, αυτές σχετίζονται κυρίως με την οργάνωση, την άσκηση και τον έλεγχο του στρατεύματος, καθώς και την εφαρμογή συλλογικών ενεργειών μέσω της ηχητικής μετάδοσης του κελεύσματος. Κατά δεύτερο λόγο, παρατηρούνται τελετουργικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Έτος 1821
Μολδοβλαχία – Αλέξανδρος Υψηλάντης – Ιερός Λόχος
Πορτραίτου του Αλέξανδρου Υψηλάντη με στολή ουσάρου, 1810.
Η πρώτη μαρτυρία περί στρατιωτικής μουσικής αφορά στο στράτευμα που οργάνωσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά την έναρξη της επανάστασης στην Μολδοβλαχία τον Φεβρουάριο του 1821. Ειδικότερα, καταγράφονται τύμπανα και σάλπιγγες και ένα συγκρότημα που τραγουδούσε τραγούδια του Ρήγα Φεραίου και του Αδαμάντιου Κοραή.[1]
Αναφερόμενος στον Ιερό Λόχο, ο Κωνσταντίνος Ράδος γράφει τα εξής: «…του τάγματος προπορεύονται σαλπιγκταί και τυμπανισταί, αλλά και μουσική χάλκινων οργάνων, ήτις συνηθέστατα παίζει το θούριον των Φιλικών…». Σε υποσημείωση ο ίδιος αναφέρει: «Το εμβατήριο του οποίου περιεσώθη και η μουσική, είναι ποίημα του Κοραή και εγράφη το 1800 δια την εν Αιγύπτω υπό των Βοναπάρτην ταξιαρχίαν των Ακροβολιστών της Ανατολής…».[2]
Κατά τη μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου 1821 οι Οθωμανοί συνέλαβαν τους κελευστικούς μουσικούς και τους υποχρέωσαν να παίξουν το ανακλητικό τυμπάνισμα. Με αυτόν τον τρόπο εμφανίστηκαν κάποιοι διασκορπισμένοι ιερολοχίτες στα γύρω δάση και συνελήφθησαν.[3] O τρόπος σύλληψης των Ιερολοχιτών δια του ανακλητικού των τυμπάνων επιβεβαιώνεται και από την περιγραφή του Pouqueville : «Ο ιερός λόχος ακίνητος μικρόν κατά μικρόν πίπτει· πεντήκοντα των πολεμιστών αυτού ακούοντες σημαίνουσαν την πρόσκληση επανέρχονται εις τα βήματα αυτών και πίπτουσι θύματα του στρατηγήματος των Οσμανλήδων οίτινες κατέσχον τα τύμπανα των Εταιριστών».[4]
Σύμφωνα με οθωμανικές πηγές, από την μάχη του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου 1821, συνελήφθησαν και εστάλησαν στην Κωνσταντινούπολη 74 αιχμάλωτοι, 6 τηλεβόλα, τύμπανα και σάλπιγγες, καθώς και ακρωτηριασμένα ανθρώπινα μέλη (κεφαλές και ώτα στρατιωτών). Οι αρχηγοί των αιχμαλώτων εκτελέστηκαν, οι υπόλοιποι φυλακίστηκαν, ενώ τα μουσικά όργανα και τα ακρωτηριασμένα μέλη τοποθετήθηκαν στην αυλή του σουλτανικού παλατιού Τοπ-Καπί προς παραδειγματισμό.[5] (περισσότερα…)
Το Μεσαιωνικό Κάστρο του [Παλαιού] Λυγουριού
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, tagged Αραχναίο, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Αντώνης Ξυπολιάς, Βενετοκρατία, Ιστορία, Κάστρα, Κάστρο του Λυγουριού, Λυγουριό, Μεσαιωνικό Κάστρο on 3 Δεκεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Το Μεσαιωνικό Κάστρο του [Παλαιού] Λυγουριού – Με αφορμή τα 559 χρόνια από την πρώτη τουρκική κατάκτησή του | Αντώνης Ξυπολιάς
Πενιχρές και μάλλον σιωπηλές, είναι οι ιστορικές πηγές για το κάστρο του παλαιού Λυγουριού, που έχει κτιστεί σε ένα χαμηλό πέτρινο ύψωμα, στους ανατολικούς πρόποδες του Αραχναίου όρους και σήμερα είναι ένα απέραντο ερείπιο.
Οι ελάχιστες ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το ύψωμα κατοικήθηκε ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή και οχυρώθηκε κατά την βυζαντινή περίοδο, όπου ιδιαίτερα τον 9ο-11ο αιώνα το Κράτος προσπάθησε να δημιουργήσει ασφαλείς συνθήκες στην ύπαιθρο με δίκτυα οχυρώσεων, που αποτελούσαν χώρους καταφύγια και συγκέντρωσης πληθυσμού, σε περίπτωση κινδύνου.
Με την ολοκλήρωση της πρώτης χιλιετηρίδας οι πειρατικές επιδρομές είχαν ερημώσει τις ακτές του Σαρωνικού, αλλά και εισχωρούσαν βαθειά στην ενδοχώρα, ο Ακαδημαϊκός Δ. Καμπούρογλου γράφει ότι το 896 οι Σαρακηνοί πειρατές κυρίευσαν το κάστρο του Λυγουριού, αφού κατέστρεψαν τα παράλια της Επιδαύρου.
Φαίνεται ότι η απειλή από τις ακτές ήταν μεγάλη και συνεχής και σήμερα εντοπίζονται κατάλοιπα από μεσαιωνικές οχυρώσεις και παρατηρητήρια σε υψώματα της περιοχής, που έλεγχαν τα περάσματα από τις ακτές προς την ενδοχώρα και κατά ομάδες ήταν σε οπτική μεταξύ τους επαφή, με δυνατότητα μετάδοσης μηνυμάτων στο κάστρο.
Πρόκειται για ακατάγραφα απομεινάρια υποδομών που ανήκαν στην αμυντική οργάνωση του κάστρου του Λυγουριού, τα δύσκολα εκείνα χρόνια της ανασφάλειας. Στην επιφανειακή έρευνα της γύρω από το κάστρο περιοχή εντοπίστηκαν και άλλα στοιχεία που ήταν τότε σε χρήση των κατοίκων, όπως απομεινάρια από δεξαμενές, αγωγούς ύδρευσης, θεμέλια κτισμάτων, αλλά και πιθάρια/κρύπτες χωμένα στην γη για αποθήκευση αγαθών, που γενικά επαληθεύονται την μεσοβυζαντινή περίοδο κλπ.
Άποψη ΒΑ κάστρου. Απομεινάρια υποδομών που ανήκαν στην αμυντική οργάνωση του κάστρου του Λυγουριού.
Το ψηλότερο σωζόμενο τείχος στη Βόρεια μεριά. Φωτογραφία: Σάκης Λεμονάκης.
Την μεσοβυζαντινή επίσης περίοδο αποδεικνύεται γενικά και ένα ιδιαίτερο λατρευτικό περιβάλλον με κοινοβιακές μοναστικές κοινότητες, μεμονωμένα μοναστήρια χαμηλότερα από τους οχυρωμένους οικισμούς και σπηλαιώδη παρεκκλήσια ψηλότερα, κάτι που επαληθεύεται και στην περίπτωση του μεσαιωνικού Λυγουριού, αλλά και σε Λακωνία, Σικελία κλπ. (περισσότερα…)
Γεωλογία των κοιτασμάτων σιδηροπυρίτη της Ερμιόνης
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Επιχειρηματικότητα - Οικονομία, Ερμιονίδα, tagged Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Γεωλογία, Ερμιονίδα, Μεταλλεία Ερμιόνης, Οικονομία, Σταύρος Τριανταφυλλίδης, Σιδηροπυρίτης on 29 Νοεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Γεωλογία των κοιτασμάτων σιδηροπυρίτη της Ερμιόνης – Σταύρος Τριανταφυλλίδης
Το επιστημονικό ενδιαφέρον και n μεταλλοφορία τους
Η μεταλλευτική δραστηριότητα, σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελεί τον κυριότερο ίσως μοχλό-μηχανισμό ανάπτυξης των κρατών. Ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα, όπου η μεταλλευτική δραστηριότητα είναι πολύ περιορισμένη σε σχέση με παλαιότερες περιόδους**, η συμβολή της μεταλλευτικής βιομηχανίας στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν** της χώρας διατηρεί ακόμα το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής, υψηλότερο ακόμα και από αυτό του πολυδιαφημισμένου τουρισμού.
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, το Ελληνικό κράτος πάσχιζε να «πατήσει στα πόδια του». Η ανάγκη αυτή οδήγησε στην μεταλλευτική έρευνα, η οποία προσέφερε σημαντικά εφόδια στην οικονομική ανάπτυξη του σχετικά νεοσύστατου Ελληνικού κράτους.
Μία τέτοια περίπτωση αποτελούν και τα μεταλλεία της Ερμιόνης, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα, τα κοιτάσματα της περιοχής έχουν πλέον μόνο επιστημονικό ενδιαφέρον, κυρίως δίνοντας πληροφορίες για τη γεωλογική εξέλιξη της περιοχής.
Μεταλλεία Ερμιόνης.
Στην περίπτωσή μας, θα λειτουργήσουμε «ανάποδα» και θα δούμε πώς αυτές οι μικρές και χωρίς οικονομική αξία για τα σημερινά δεδομένα μεταλλοφορίες συνέβαλαν για διάστημα μεγαλύτερο των 70 ετών στην οικονομική και κοινωνικοπολιτική ανάπτυξη μιας πολύ φτωχής περιοχής, όπως αυτή της Ερμιόνης Αργολίδας. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε τη διττή φύση των μεταλλείων της Ερμιόνης, καθώς με τα ιδιαίτερα ορυκτολογικά και γεωχημικά χαρακτηριστικά τους συνέδραμαν επίσης και στην γεωργική ανάπτυξη του Ελληνικού κράτους, καθώς το εξαγόμενο μετάλλευμα αξιοποιήθηκε κυρίως για την παραγωγή θειικού οξέος, το οποίο αποτελεί πρώτη ύλη στην παραγωγή γεωργικών λιπασμάτων. Ας τα δούμε, λοιπόν, ένα προς ένα στη συνέχεια… (περισσότερα…)
Καποδιστριακή Πολιτεία (1828-1831): «Ο Πόλεμος των Λιμανιών» – Η κυβερνητική πολιτική για τα προβλήματα λειτουργίας των λιμανιών και η απογραφή των υπαλλήλων της «Οικονομικής Υπηρεσίας»
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Επιχειρηματικότητα - Οικονομία, tagged 1821, Greek History, Άρθρα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα, Θεόδωρος Δεβενές, Ιστορία, Ιωάννης Καποδίστριας, Καποδιστριακή Πολιτεία, Οικονομία, Οικονομική Υπηρεσία, Σύρος, Τελωνεία, Φορολογικά on 4 Νοεμβρίου, 2024|Leave a Comment »
Καποδιστριακή Πολιτεία (1828-1831): «Ο Πόλεμος των Λιμανιών» – Η κυβερνητική πολιτική για τα προβλήματα λειτουργίας των λιμανιών και η απογραφή των υπαλλήλων της «Οικονομικής Υπηρεσίας» – Θεόδωρος Δεβενές
Α’. Η Κατάσταση πριν την άφιξη του Καποδίστρια
Ο Ιωάννης Καποδίστριας φθάνει στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828, δηλαδή 8 μήνες μετά την εκλογή του από την Γ’ Εθνική Συνέλευση. Ακολουθούν αμέσως διαβουλεύσεις με τα μέλη της απερχόμενης κατάστασης και τα μέλη της Βουλής. Ο υπουργός Εσωτερικών της απερχόμενης κυβέρνησης τον ενημερώνει ότι οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα έχει νεκρωθεί. Το ίδιο ισχύει και σε άλλους κρίσιμους τομείς της δημόσιας ζωής, όπως η δικαιοσύνη και η δημόσια τάξη**.[1]**
Το δημόσιο ταμείο είναι τελείως άδειο. Σύμφωνα μάλιστα με τον υπουργό Οικονομικών Αθανάσιο Λιδωρίκη, και οι τελευταίοι δημόσιοι πόροι έχουν γίνει βορά των ισχυρών (πολιτικών και στρατιωτικών).[2] Τα 300.000 περίπου φράγκα που φέρνει μαζί του ο Κυβερνήτης αρκούν μόνο για λίγες εβδομάδες μισθοδοσίας και τροφοδοσίας του στρατού, και για τις πρώτες ποσότητες συσσιτίων για ένα λαό που έχει χάσει τα πάντα. Αυτό ίσχυε και για τους πρόσφυγες και για τους γηγενείς.
Ιωάννης Καποδίστριας, Λιθογραφία, ΑΒ ΕΒ Venezia. Lit. Deye.
Στην Πελοπόννησο επιφανείς προεστοί έχουν καταστραφεί οικονομικά, το 90% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων έχει καεί ή εγκαταλειφθεί, και ο πληθυσμός έχει εγκαταλείψει τις εστίες του. Η οικονομική «αιμορραγία» των εφοπλιστών, η αεργία που μαστίζει τον πληθυσμό των νησιών και η ολοκληρωτική σχεδόν ανακατάληψη της Στερεάς από τους Οθωμανούς, συμπληρώνουν την εικόνα που αντιμετωπίζει ο Καποδίστριας.
– Για την άμεση εξεύρεση χρηματικών πόρων, η κυβέρνηση προβαίνει στις εξής ενέργειες:
α) Στις 2 Φεβρουαρίου ιδρύει την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα, στην οποία καλούνται να καταθέσουν οι Έλληνες τα χρηματικά τους κεφάλαια με επιτόκιο 8%. Μέχρι τις 14 Μαρτίου η Τράπεζα είχε δανείσει στη Διοίκηση 40.000 δίστηλα.[3]
β) Στο διάστημα 10-12 Μαρτίου ακυρώνει την δημοπρασία των προσόδων στα νησιά του Αιγαίου προκηρύσσοντας ξανά την ενοικίασή τους, με όρους σαφώς καλύτερους για το δημόσιο ταμείο και με έγκαιρη ενημέρωση των κοινοτήτων (πράγμα που δεν είχε συμβεί την πρώτη φορά). Ειδικά για τους πρώην ενοικιαστές, βεβαιώνεται ότι θα τους καταβληθεί αποζημίωση προσαυξημένη με τόκο από την ημέρα που είχαν καταβάλει τα χρήματα.[4] (περισσότερα…)
Στρατός και Πολιτική
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, tagged Argolikos Arghival Library History and Culture, Army and Politics, Βίκτωρ Δούσμανης, Γεώργιος Θεοτόκης, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, Θάνος Βερέμης, Ιστορία, Κωνσταντίνος Κουμουνδούρος, Πραξικόπημα, Πολιτική, Στρατός, Στρατός και Πολιτική, Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Στρατιωτικοί on 22 Οκτωβρίου, 2024|Leave a Comment »
Στρατός και Πολιτική – Θάνος Μ. Βερέμης. Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης – ΕΚΠΑ
Ο σχηματισμός τακτικού στρατού, με σώμα επαγγελματιών αξιωματικών, συνδέθηκε με την απόπειρα του νεοϊδρυθέντος βασιλείου να μιμηθεί τα δυτικά του πρότυπα και να αποκτήσει εκσυγχρονισμένους θεσμούς. Το υβριδικό αποτέλεσμα που προέκυψε από το πάντρεμα των δυτικών θεσμών με τα εντόπια ήθη και έθιμα έμοιαζε περισσότερο με την Ελληνίδα μητέρα του από ό,τι με τον ξένο πατέρα του.
Όταν οι αντιβασιλείς του Όθωνα επέβαλαν τις δικές τους στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις το 1833, υπήρχαν 5.000 άτακτοι και περίπου 700 τακτικοί Έλληνες στρατιωτικοί. Οι αντίστοιχοι αριθμητικά με τους ατάκτους Βαυαροί τακτικοί που τους αντικατέστησαν κατάφεραν να παγιώσουν την κεντρική εξουσία του οθωνικού κράτους και να στερήσουν τα κόμματα από την επιρροή τους στον στρατό. Με την κατάσταση των απολυμένων ατάκτων ασχολήθηκε συστηματικά ο Γιάννης Κολιόπουλος στο μνημειώδες έργο του για τη ληστεία στη μετεπαναστατική Ελλάδα.[1] Οι Γερμανοί μισθοφόροι έφυγαν από την Ελλάδα το 1837, αλλά ο ελληνικός τακτικός στρατός δεν έγινε αξιόπιστη δύναμη παρά μόνο στο τέλος του 19ου αιώνα.[2]
Χαρίλαος Τρικούπης
Από τη γέννησή του μετά το τέλος του Αγώνα έως τις μεταρρυθμίσεις του Χαρίλαου Τρικούπη κατά τη δεκαετία του 1880, ο ελληνικός τακτικός στρατός περιορίστηκε στη στήριξη της εξουσίας του νέου κράτους. Έως το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, το κράτος είχε καταπνίξει τους ανταγωνιστές του και είχε μετασχηματίσει τις φρουρές σε μαζικό θεσμό που εξυπηρετούσε το αλυτρωτικό πρόγραμμα.
Στα πρώτα εξήντα χρόνια της ζωής του, το ελληνικό κράτος παρέμεινε εξαρτημένο από τη Σχολή Ευελπίδων για τη δημιουργία αξιωματικών με τεχνική εκπαίδευση. Τα προγράμματα σπουδών συμπεριλάμβαναν αριθμητική, άλγεβρα, γεωμετρία, στερεομετρία, κατασκευαστικές μεθόδους, τοπογραφία και σχέδιο μηχανών. Από το 1870, τα θεωρητικά μαθήματα, όπως η φυσική και τα μαθηματικά, παραδίδονταν σε ένα πενταετές πρόγραμμα αρχικά και η εφαρμοσμένη στρατιωτική εκπαίδευση συγκεντρωνόταν στα δύο τελευταία έτη. Οι σπουδαστές με τους υψηλότερους βαθμούς στις θετικές επιστήμες επιλέγονταν για το Μηχανικό και το Πυροβολικό, αλλά υπήρχαν και εκείνοι που προτιμούσαν να τερματίσουν τις σπουδές τους μετά την ολοκλήρωση ενός πρώτου κύκλου σπουδών θεωρητικών μαθημάτων και να ακολουθήσουν σταδιοδρομία καθηγητή ή πολιτικού μηχανικού. Έτσι, η Σχολή έγινε υποκατάστατο Πολυτεχνείου, ώσπου αυτό να ιδρυθεί ως ακαδημαϊκή δομή το 1887. Έως τότε, οι αξιωματικοί του Μηχανικού χρησιμοποιήθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών για την κατασκευή και επίβλεψη δημοσίων έργων, γεφυρών, δρόμων και κυβερνητικών κτηρίων.[3]
To 1882, η Σχολή Ευελπίδων απέκτησε νέο κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος παρέμεινε σε ισχύ για τριάντα χρόνια. Τα έτη σπουδών μειώθηκαν σε πέντε, με έμφαση πλέον στα καθαρά στρατιωτικά μαθήματα. Με τον τρόπο αυτό, η Σχολή διατηρούσε τους νέους, οι οποίοι, προηγουμένως, την εγκατέλειπαν καθ’ οδόν, για να ακολουθήσουν ιδιωτικά τεχνικά επαγγέλματα. (περισσότερα…)
Τα ανάκτορα του Όθωνα
Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, tagged Argolikos Arghival Library History and Culture, Αρχιτεκτονική, Βουλή των Ελλήνων, Ιστορία, Παλάτι, Τα ανάκτορα του Όθωνα, Το βασιλικό παλάτι, Φρίντριχ φον Γκέρτνερ, Ludwig Michael Schwanthaler on 15 Οκτωβρίου, 2024|Leave a Comment »
Τα ανάκτορα του Όθωνα – Νίκος Βατόπουλος, Δημοσιογράφος στην «Καθημερινή» – Συγγραφέας
Τα πρώτα ανάκτορα στο έδαφος του νέου ελληνικού βασιλείου έφεραν εξαρχής ευδιάκριτο συμβολισμό. Ως το πιο μεγάλο, με διαφορά, και επιβλητικό κτίριο της Αθήνας, τα ανάκτορα του Όθωνα σηματοδότησαν τη ρήξη με το προνεωτερικό οθωμανικό παρελθόν με τρόπο απόλυτο και ευκρινή. Η δε, τελική, χωροθέτησή τους στην κορυφή της τότε πλατείας Μουσών και αργότερα Συντάγματος δεν άφηνε καμία αμφιβολία για τη μορφή της εξουσίας αλλά και τη νέα γεωγραφία της πόλης.
Η επιλογή της θέσης των ανακτόρων
Η παλιά Αθήνα, συστάδες οικιών, καταστημάτων και εκκλησιών από την Ερμού και κάτω, προς την Πλάκα, το Μοναστηράκι, του Ψυρρή και την οδό Αθηνάς, ήταν η πόλη που συνέχιζε πάνω σε έναν οικείο, λίγο-πολύ, καμβά δρόμων και λειτουργιών. Τα νέα σπίτια, τα νέα μαγαζιά, οι διανοίξεις των νέων δρόμων εκσυγχρόνιζαν σταδιακά και επεξέτειναν τον παλαιό ιστό. Παράγωνα οικόπεδα, απουσία υποδομών, παράγκες και αρχοντικά, ελεύθερα ζώα, μικροπωλητές, μια ατμόσφαιρα πολίχνης.
Αλλά από την πλατεία Μουσών και πάνω, η κατάσταση ήταν διαφορετική. Άλλωστε, οι φιλοδοξίες για τη νέα πρωτεύουσα ήταν η δημιουργία ενός παντελώς καινοτόμου αστικού κέντρου, που θα καθρέφτιζε τον προσανατολισμό του νεαρού βασιλείου με κατεύθυνση τις αξίες και τις πρακτικές του προηγμένου κόσμου της δεκαετίας του 1830 (που συμβολικά ταυτίζεται με τις απαρχές της Νεωτερικής εποχής και την εμπέδωση μιας νέας ισορροπίας δυνάμεων μετά τον Ναπολέοντα).
Σε μια νοητή γραμμή, τα ανάκτορα του Όθωνος συναντούσαν την Πύλη του Αδριανού, ένα προγενέστερο όριο της ρωμαϊκής Αθήνας, που συνέδεε αλλά και αντιπαρέθετε τη νέα με την παλιά πόλη.
Απέναντι στα μνημεία της κλασικής Αθήνας, της πόλης του Θησέα, η Αθήνα του Αδριανού με τα δημόσια έργα και τις ρωμαϊκές επαύλεις στο παριλίσσιο τοπίο έδινε άνοιγμα στις νεωτερικές ιδέες περί αστικής ζωής στον 2ο αι. μ.Χ. Με τον ίδιο τρόπο, η νέα Αθήνα του Όθωνα αντίκριζε την παλιά πόλη. Οι διορατικοί μπορούσαν να φανταστούν τα χρόνια που έμελλε να έρθουν.
Τα βασιλικά ανάκτορα (Κτίριο της Βουλής). Δημοσιεύθηκε στο «The Illustrated London News», 8 Ιουλίου 1843.
Η επιλογή της κορυφής της πλατείας Μουσών, σε ύψωμα, για την ανέγερση των ανακτόρων ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς αβέβαιων και αμήχανων επιλογών από το 1833 έως το 1835.
Από τον Κλεάνθη και τον Σάουμπερτ, οι οποίοι είχαν αρχικά προτείνει τον χώρο της μετέπειτα πλατείας Ομονοίας, έως τον Λέο φον Κλέντσε, που είχε κινηθεί προς τον Κεραμεικό, τα ανάκτορα περιφέρονταν ως ιδέα αλλά και ως μορφή.
Ο μεγάλος αρχιτέκτων του γερμανικού κλασικισμού Καρλ Σίνκελ είχε προτείνει την ανέγερση των ανακτόρων στην Ακρόπολη, σαν μια ακροβασία αρχιτεκτονικής σκηνογραφίας. Όμως όπως εν τέλει αποδείχθηκε, στην περίπτωση των Αθηνών χρειαζόταν μια σωστή δοσολογία ιδεαλισμού και πραγματισμού. Οι αλλαγές των αποφάσεων για τη χωροθέτηση των ανακτόρων ενισχύονταν από διαρκείς φημολογίες και είχαν παρασύρει κάποιους αστούς να αγοράσουν γη πλησίον της μετέπειτα πλατείας Ομονοίας, εκεί όπου σήμερα είναι η οδός Πειραιώς και η πλατεία Κουμουνδούρου. (περισσότερα…)
Υπηρεσίες Πληροφοριών και Εθνική Ασφάλεια – Παύλος Αποστολίδης, Πρέσβυς ε.τ., Πρώην Διοικητής ΕΥΠ (1999-2004)
Ο συνήθως αποδεκτός ορισμός της εθνικής ασφάλειας είναι η προστασία του κράτους και των θεσμών του από εσωτερικές ή εξωτερικές απειλές. Υπό την έννοια αυτή, κατ’ εξοχήν αρμόδιοι για την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας είναι η Αστυνομία για τις εσωτερικές απειλές και οι ένοπλες δυνάμεις για τις εξωτερικές. Οι υπηρεσίες πληροφοριών, ή αλλιώς μυστικές υπηρεσίες, προσθέτουν ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας στο κράτος και τους θεσμούς του, κατά κύριο λόγο πληροφοριακά, δηλαδή συλλέγοντας πληροφορίες που αφορούν την εθνική ασφάλεια και δεν είναι προσβάσιμες, και ενημερώνοντας τις αρμόδιες αρχές.
Η συλλογή πληροφοριών εσωτερικού αφορά κατά κύριο λόγο την κατασκοπεία, την τρομοκρατία, την προπαγάνδα και παραπληροφόρηση καθώς και τις κυβερνοεπιθέσεις. Σε ορισμένα κράτη οι υπηρεσίες εσωτερικού έχουν αρμοδιότητα σύλληψης υπόπτων, ενώ στην Ελλάδα ούτε καν το δικαίωμα προανάκρισης.
Η αναζήτηση πληροφοριών στο εξωτερικό καλύπτει τις περιοχές/χώρες ενδιαφέροντος του κάθε κράτους, αφορά πολιτικο-οικονομικές και στρατιωτικές πληροφορίες και γίνεται με ανθρώπινα ή τεχνικά μέσα που αποκαλούνται πηγές. Σημαντική διαφορά μεταξύ υπηρεσιών εσωτερικού και εξωτερικού είναι ότι οι πρώτες κινούνται σε ένα νομικό περιοριστικό πλαίσιο που θεσπίζει διαδικασίες προς προστασία των πολιτών, ενώ οι δεύτερες, που συνήθως αποκαλούνται μυστικές, κινούνται εκτός νομικού πλαισίου, διότι η δράση τους είναι παράνομη στα κράτη όπου δραστηριοποιούνται. (περισσότερα…)