Παιδεία – ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (original) (raw)

Posts Tagged ‘Παιδεία’

Η λειτουργία των 1ου και 2ου Δημοτικών Σχολείων Θηλέων Κρανιδίου κατά την πρώτη 15/ετία του 20ου αιώνα (1900-1915)

Posted in Ερμιονίδα, Εκπαίδευση, tagged Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Γιάννης Σπετσιώτης, Δημοτικό Σχολείο, Ερμιονίδα, Εκπαίδευση, Κρανίδι, Παιδεία, Σχολείο Θηλέων, Τζένη Ντεστάκου, Primary Schools on 12 Οκτωβρίου, 2020|Leave a Comment »

Η λειτουργία των 1ου και 2ου Δημοτικών Σχολείων Θηλέων Κρανιδίου κατά την πρώτη 15/ετία του 20ου αιώνα (1900-1915) | Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Εισαγωγή

Η αρχή του 20ου αιώνα βρίσκει το Κρανίδι να έχει ένα «πλήρες» Δημοτικό Σχολείο για τα κορίτσια, ενώ στο Φ.Ε.Κ. 246/16 Οκτωβρίου 1903 αναδημοσιεύτηκε και η σύσταση του δεύτερου «κοινού διτάξιου Δημοτικού Σχολείου Θηλέων». Έτσι το σύνολο των μαθητών και των δυο σχολείων ήταν κατά τι λιγότερο του 10% του πληθυσμού της πόλης.

1ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων

Οι διδασκάλισσες

• Δέσποινα Οικονόμου , πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε από το Υπουργείο στις 10 Ιανουαρίου 1895 και απολύθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1915 με την υπ’ αριθμ. 32919 Υπουργική Πράξη.
• Αθανασία Χαλκιοπούλου , πρωτοβάθμια. Διορίστηκε από το Υπουργείο στις 25 Σεπτεμβρίου 1895 και απολύθηκε «ως μη δυναμένη να εργάζεται επωφελώς εις Κρανίδιον» μετά από εισήγηση του Εποπτικού Συμβουλίου. Πράξη Υπουργού 1832/25 Ιανουαρίου 1906, Φ.Ε.Κ. 24/27 Ιανουαρίου 1906.
• Κυριακούλα Καθήκουρη , δευτεροβάθμια. Τοποθετήθηκε από το Εποπτικό Συμβούλιο στις 22 Δεκεμβρίου 1902, μετά την παραίτηση, με αίτησή της, από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Άνω Βόλου, με την Υπουργική απόφαση 22582/13 Δεκεμβρίου 1902, Φ.Ε.Κ. 310/16 Δεκεμβρίου 1902 και είχε τότε 12 /ετή υπηρεσία. Στη συνέχεια πήρε μετάθεση «εις το 1οΔημοτικό Σχολείο Θηλέων Ύδρας» σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 14270 Υπουργική Πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.203/9 Σεπτεμβρίου 1908. Από το παραπάνω σχολείο απολύθηκε «δι’ ανεπάρκειαν περί την εκπλήρωσιν των εαυτής καθηκόντων», με την υπ’ αριθμ. 10960 Υπουργική Πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 89/18 Μαΐου 1912.
• Μαρία Φωστίνη , δευτεροβάθμια. Πρωτοδιορίστηκε με εισήγηση του Δημοτικού Συμβουλίου και σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 397/26 Ιανουαρίου 1906 απόφαση του Νομάρχη Αργολίδας Σ. Βάρβιογλη «επί βαθμώ κανονισθησομένου υπό του Εποπτικού Συμβουλίου». Στις 22 Σεπτεμβρίου 1913 πήρε απόσπαση από το 1Ο 3/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο Δημοτικό Σχολείο Πορτοχελίου.
• Ελένη Μίληση , δευτεροβάθμια. Πρωτοδιορίστηκε στο 1ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου σύμφωνα με την υπ’αριθμ.4455 απόφαση της Νομαρχίας στις 23 Οκτωβρίου 1908.
• Α(ν)δριανή Αντώνιζα , πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε στο Σχολείο με μετάθεση στις 2 Σεπτεμβρίου 1915 σύμφωνα με την 32959 Υπουργική Πράξη.

Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το Εποπτικό Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης του Δημοτικού Συμβουλίου, πρότεινε με την από 11 Νοεμβρίου 1902 πράξη του τον διορισμό στο (1ο) πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου της διδασκάλισσας Ελένης Γκιώνη, η οποία ήταν η πρώτη διδασκάλισσα του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Διδύμων. Η ανωτέρω εκπαιδευτικός υπηρετούσε τότε στην Κορινθία (Αθίκια και Άσσο).

Μαρία Β. Φωστίνη

Γεννήθηκε στο Κρανίδι στις 4 Απριλίου 1886. Ήταν η τέταρτη κόρη της εξαμελούς οικογένειας ευσεβών γονέων του καπετάν Βασίλη Φωστίνη και της Μαρίνας, κόρης του Αναγνώστη Παπαδία. Περάτωσε τις βασικές της σπουδές στην ιδιαίτερη πατρίδα της και φοίτησε στη συνέχεια στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία. Με την υπ’αριθμ.397/26 Ιανουαρίου 1906 πράξη του Νομάρχη Αργολίδας διορίζεται στο 1ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου «επί βαθμώ κανονισθησομένου υπό του Εποπτικού Συμβουλίου».

Τη σχολική χρονιά 1913-1914 τοποθετήθηκε με απόσπαση στο Δημοτικό Σχολείο Πορτοχελίου. Όπως πληροφορηθήκαμε ζήτησε την απόσπαση, προκειμένου να βρίσκεται κοντά με την αδελφή της η οποία ήταν παντρεμένη και διέμενε στο Πορτοχέλι. Αργότερα επανήλθε στο Κρανίδι. Ήταν αδελφή του μεγάλου Ιεράρχη, μακαριστού Παντελεήμονα Φωστίνη, τον οποίο ακολούθησε στη Μητρόπολή του φεύγοντας από το Κρανίδι. Υπήρξε η πρώτη πρόεδρος της «Φιλοπτώχου αδελφότητος Κυριών Κρανιδίου ο Άγιος Παντελεήμων» με τεράστιο φιλανθρωπικό έργο. Πέθανε σε προχωρημένη ηλικία το Δεκέμβριο του 1976.[1] (περισσότερα…)

Read Full Post »

Κληρικοί της επαρχίας Ερμιονίδας: Αρωγοί της Παιδείας του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους (1828 -1853)

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Ερμιονίδα, Εκπαίδευση, tagged Argolikos Arghival Library History and Culture, Ermionida, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βιογραφίες, Γιάννης Μ. Σπετσιώτης, Δίδυμα, Ερμιονίδα, Εκπαίδευση, Εκπαιδευτικός, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ιστορία, Κρανίδι, Κληρικοί, Παιδεία on 25 Οκτωβρίου, 2018|Leave a Comment »

Κληρικοί της επαρχίας Ερμιονίδας: Αρωγοί της Παιδείας του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους (1828 -1853) – Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Για να τεθούν οι βάσεις της Παιδείας και ειδικότερα της εκπαίδευσης του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους κατά την πρώτη 25/ετία της οργάνωσής του, βοήθησαν οικονομικά φορείς, ιδιώτες αλλά και ορισμένοι κληρικοί της επαρχίας Ερμιονίδας, όπως η έρευνά μας αποκάλυψε.

Βλέποντας τα ονόματά τους στους καταλόγους των συνδρομητών αισθανθήκαμε έκπληξη αλλά και χαρά. Σκεφθήκαμε πως οι άνθρωποι αυτοί, που ίσως να ήταν απαίδευτοι ή ολιγογράμματοι, αναγνώριζαν την Παιδεία ως τη μόνη ικανή δύναμη να «αναστήσει» το Έθνος. Έτσι παρά τη φτώχεια ή ακόμη και την οικονομική τους εξαθλίωση, έβρισκαν τη δύναμη να συνεισφέρουν για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Έθνους.

Συγκεκριμένα:

Στον κατάλογο των μελών της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας του έτους 1837 αναγράφονται τα ονόματα των: Γρηγορίου Μερτζέλου, ηγουμένου της Ι. Μ. των Αγίων Αναργύρων Ερμιόνης και Σεραφείμ, ηγουμένου της Ι. Μ. Κοιλάδας. Οι ως άνω κληρικοί, όπως αναφέρεται στα «Πρακτικά της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, εν Αθήναις 1842» ήσαν μέλη της και κατέβαλαν εισφορά για το έργο της Εταιρείας. [1]

Ο ηγούμενος της Ι.Μ. των Αγίων Αναργύρων ιερομόναχος Χατζή Γρηγόριος Μαρτσέλος ή Με(α)ρτζέλος με καταγωγή από το Σοφικό Κορινθίας διετέλεσε ηγούμενος της Μονής πλέον της εικοσαετίας (1829/1830-1851). Ήταν κληρικός ελεήμων και φιλάνθρωπος, πρόθυμος να παρέχει ηθική και υλική συμπαράσταση σε όποιον είχε ανάγκη, γι’ αυτό και ήταν πολύ αγαπητός στην επαρχία μας. Ο ηγούμενος της Ι. Μ. Κοιλάδας ιερομόναχος Σεραφείμ ανέλαβε τη διοίκηση της Μονής το έτος 1822 και παρέμεινε σ’ αυτή «εν μέσω πολλών ταραχών» μέχρι τον Μάιο του 1837, οπότε και τον έπαυσαν.

Αλλά και σε αχρονολόγητο (όπως αναγράφεται) Παράρτημα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, κατά την άποψή μας του έτους 1850 ή 1852, «Η επί των συνδρομών προς ανέγερσιν Ελληνικού Πανεπιστημίου Επιτροπή» ενημερώνει ότι τελείωσε η πρώτη πτέρυγα και ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανέγερση της δεύτερης πτέρυγας. Μεταξύ των συνδρομητών του έργου, συμπεριλαμβανομένου και του ποσού που κατέβαλαν, αναγράφονται από την επαρχία μας οι:

• Ηγούμενος Γρηγόριος Μαρτσέλος, Ι. Μ. Αγίων Αναργύρων – 16 δραχμές και 74 λεπτά.
• Ηγούμενος Αγάπιος Πετζάλης, Ι. Μ. Κοιλάδας.
• Πρεσβύτερος Λουκάς Στρίγκος, εφημέριος Τιμίου Προδρόμου Κρανιδίου – 8 δραχμές.
• Σύγκελλος Διονύσιος (Δημήτριος) Κρο(ε)μμύδας, εφημέριος Αγίου Βασιλείου Κρανιδίου – 8 δραχμές.
• Πρεσβύτερος Ιωάννης Ρομπότ(ζ)ης, εφημέριος Μεταμόρφωσης (Χριστού) Κρανιδίου – 5 δραχμές.
• Πρεσβύτερος Ιωάννης Σακελλαρίου, εφημέριος Εισοδίων της Θεοτόκου (Κάτω Παναγιά) Κρανιδίου – 5 δραχμές.
• Πρεσβύτερος Γεώργιος Τσούτσας, εφημέριος Αγίου Βασιλείου Κρανιδίου – 5 δραχμές.
• Πρεσβύτερος Ιωάννης Τσούτσας, όχι Στούτσας όπως είναι γραμμένος, εφημέριος Μεταμόρφωσης (Χριστού) Κρανιδίου – 5 δραχμές.

Θα ήταν παράλειψη όμως, αν κλείνοντας το άρθρο μας αυτό, δεν αναφερόμαστε στην προσωπικότητα και το έργο του πρωτεργάτη και θεμελιωτή της Εκπαίδευσης στην επαρχία μας, Επίσκοπο Άνθιμο Κομνηνό – κληρικό «πεπαιδευμένον με διαγωγήν αρχιερατικήν».

Άνθιμος Κομνηνός

Ο Άνθιμος χειροτονήθηκε Επίσκοπος το 1811 και τοποθετήθηκε Μητροπολίτης της Ι. Μ. Ηλιουπόλεως και Θυατείρων (Επισκοπή Εφέσου) Μ. Ασίας. Το 1821 με την έναρξη της Επανάστασης ήλθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στα Κύθηρα, όπου παρέμεινε μέχρι το 1828. Τότε κλήθηκε να αναλάβει εκκλησιαστικός τοποτηρητής της επαρχίας Άργους και Κάτω Ναχαγέ (Ερμιονίδας), θέση στην οποία παρέμεινε για μια 5/ετία (1828 – 1833) έχοντας τον τίτλο του Μητροπολίτη «Πρώην Ηλιουπόλεως».

Κατά τους χρόνους της αρχιερατικής του θητείας συνεργάσθηκε άριστα με τους δημογέροντες της περιοχής μας και καθοδηγώντας τους αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ αυτών και της Κυβέρνησης. Έτσι, τις περισσότερες φορές, τα δύσκολα εκπαιδευτικά προβλήματα που προέκυπταν, διευθετούνταν με τον ευνοϊκότερο τρόπο. Γι’ αυτούς τους λόγους ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας έτρεφε προς αυτόν μεγάλη εκτίμηση και εμπιστοσύνη.

Καθοδηγούμενοι από τον Επίσκοπο «όστις συνέδραμε πολυειδώς εις το κοινωφελές τούτου κατάστημα» οι κάτοικοι του Διδύμου (Διδύμων) σύστησαν την Ελληνοαλληλοδιδακτική τους Σχολή. Μάλιστα «κατά την 13η του παρελθόντος Οκτωβρίου (1829) τη συνεργασία του καλού μας πατρός Αγίου Ηλιουπόλεως… εσκέφθημεν πρώτον περί του ετησίου μισθού του διδασκάλου και των ενδεχομένων εξόδων εν τω σχολείω…».

Όπως είναι γνωστό, διδάσκαλος της Σχολής ανέλαβε ο ιερομόναχος Δημήτριος Βλαχογιάννης, Λέσβιος, του οποίου ο Επίσκοπος εκθειάζει την κατάρτιση και τις εκπαιδευτικές του ικανότητες (Μάιος του 1832). Λίγες ημέρες αργότερα, όμως, ο διδάσκαλος παραιτείται λόγω της μη καταβολής του μισθού του. Ο τοποτηρητής συμμερίζεται την κατάσταση και αποδίδει και αυτός την παραίτηση του ικανού διδασκάλου Δημητρίου Βλαχογιάννη αποκλειστικά στην «έλλειψιν των μισθών» του.

Να προσθέσουμε, ότι ο Μητροπολίτης Άνθιμος, κατά τη σύσκεψη της 13 Οκτωβρίου 1829, ανέλαβε να προμηθεύσει τη Σχολή του Διδύμου με τα απαραίτητα βιβλία και τη γραφική ύλη.

Μεγάλη ήταν η συμβολή του Επισκόπου και στη σύσταση της Αλληλοδιδακτικής Σχολής Κρανιδίου καθώς και στην εξεύρεση διδασκάλου. Στις 29 Μαρτίου 1830 απευθυνόμενος στον Γραμματέα (Υπουργό) της Παιδείας μεσολαβεί για την αποστολή διδασκάλου «ίνα ίδωσι ταχύτερον τους καρπούς της σχολής» οι κάτοικοι του Κρανιδίου. Τελικά η κυβέρνηση «πέμπει διδάσκαλον αλληλοδιδακτικόν εις την εκεί σχολήν τον κύριον Γεννάδιον Γεώργιον (Γεωργίου) ειδήμονα της Μεθόδου». Στη συνέχεια, όταν προέκυψαν διάφορα οικονομικά ζητήματα, για τη λειτουργία της Σχολής και τη μισθοδοσία του διδασκάλου, πάλι ο Μητροπολίτης Άνθιμος διορίζει τρεις εφόρους «τους αξιότερους και υποληπτικώτερους», για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες αποπληρωμής των χρεών της Σχολής.

Αλλά και όταν περί τα μέσα του 1832 πολλά προβλήματα του διδακτηρίου παρέμεναν σε εκκρεμότητα, ο Επίσκοπος πρότεινε στη Γραμματεία της Παιδείας να διατεθούν οι επιτόπιοι πόροι για τις επισκευές της Σχολής «ήτις απαιτεί καθ’ όλα διόρθωσιν». Οι δημογέροντες, οι πρόκριτοι και οι κάτοικοι του Κρανιδίου αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο του «Ηλιουπολίτη» Μητροπολίτη Ανθίμου τον θερμό συμπαραστάτη των προσπαθειών τους, έλεγαν χαρακτηριστικά: «Όσο ο Μητροπολίτης βρίσκεται στο Κρανίδι όλα πάνε καλά. Όταν φεύγει όλα χωλαίνουν». [2]

Το 1833 σε ηλικία 50 χρόνων ο Άνθιμος τοποθετείται «επί της Διοικητικής Επιτροπής» Επίσκοπος στην επαρχία Μονεμβασίας, αλλά παραιτείται άμεσα και αναλαμβάνει τη Μητρόπολη Κυκλάδων, την οποία διαποίμανε για μια περίπου 10/ετία με ιδιαίτερο ζήλο.

Ο Μητροπολίτης Άνθιμος πέθανε στη Σύρο το 1842 «προσβληθείς υπό καροτικού πυρετού». Αναγγέλλοντας τον θάνατό του το περιοδικό «Ελληνικός Ταχυδρόμος» έγραφε: «Απεβίωσεν εις Σύραν την 9(21) του ε.μ. (ενεστώτος μηνός) ο Σεβασμιώτατος Επίσκοπος Κυκλάδων αφήσας θλίψιν γενικήν καθ’ όλην την επισκοπήν του. Αι αρεταί του μακαρίου Ανθίμου επέσυρον προ καιρού εις αυτόν γενικόν σέβας και πάντες ήδη θεωρούμεν χρέος μας να αποδώσωμεν εις τας σπανίας αρετάς του τον δίκαιον έπαινον». [3]

Υποσημειώσεις

[1] Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ιδρύθηκε, όπως είναι γνωστό, στις 26 Ιουλίου 1836 με πρωτοβουλία του παιδαγωγού Ιωάννη Κοκκώνη, με σκοπό τη μόρφωση διδασκαλισσών και μητέρων και γενικότερα την εξάπλωση της Παιδείας σε όλη τη χώρα. Τα σχολεία της Εταιρείας που λειτουργούν μέχρι και σήμερα, έχουν το όνομα του μεγάλου ευεργέτη της Εταιρείας Αρσάκη (Αρσάκεια).

[2] Στην Ερμιόνη παρά τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβαλαν ο τοποτηρητής Άνθιμος και οι κάτοικοι, εξαιτίας ορισμένων αδυναμιών και προσωπικών διενέξεων, Σχολή δεν λειτούργησε εκείνους τους χρόνους, αλλά δέκα χρόνια αργότερα, το 1839.

[3] «Ελληνικός Ταχυδρόμος», αρ. 19, έτος Ε΄, Εν Αθήναις 16 Ιουλίου 1842.

Π η γ έ ς

• Γενικά Αρχεία του Κράτους

Β ι β λ ί α

• Αθουσάκης Αδάμ: «Η εκπαίδευση στην Αργολίδα, Κορινθία και Μεγαρίδα κατά την Καποδιστριακή περίοδο (1828 – 1832)», Κόρινθος 2003.
• Βασιλείου Ιωάννης: «Η Ερμιονίς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς», Εν Αθήναις 1907.
• Γκάτσος Α., Προκοπίου Γ, Γκερέκος Ι.: «Το προσκύνημα της Ερμιονίδας», Ερμιόνη 1994.
• Ησαΐας Ιωάννης: «Η ιστορία του Κρανιδίου…», Αθήνα 2013.
• Σπετσιώτης Γιάννης – Ντεστάκου Τζένη: «Η εκπαίδευση στην Ερμιόνη κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο (1829-1862)», Αθήνα 2016.
• Χατζηστεφανίδης Θεοφάνης: «Ιστορία της Νεολληνικής Εκπαίδευσης (1821-1986)», Αθήνα 1990.

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Read Full Post »

Η δίκη των τόνων

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Εκπαίδευση, tagged Argolikos Arghival Library History and Culture, Greek History, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Γλωσσικό ζήτημα, Ευαγγελικά, Εκπαίδευση, Η δίκη των τόνων, Ιωάννης Κακριδής, Ορεστειακά, Παιδεία, Συγγραφέας on 26 Σεπτεμβρίου, 2013|Leave a Comment »

Η δίκη των τόνων

Ιωάννης Κακριδής (1901 -1992): Αρχείο Φάνη Ι. Κακριδή. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / ΕΙΕ.

Έχουν περάσει 70 χρόνια από την πειθαρχική δίωξη του καθηγητή I.Θ. Kακριδή (1901-1992), που έμεινε γνωστή στην πνευματική ιστορία του τόπου ως «H Δίκη των Tόνων». Η δίκη αυτή όμως με τις περιπέτειες του μονοτονικού είναι μια από τις λιγότερο γνωστές σελίδες της ιστορίας, αν και το περιεχόμενό της δεν έπαψε ποτέ να είναι επίκαιρο. Το «Γλωσσικό ζήτημα» ταλάνισε τη χώρα μας από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μετά την επιτυχή έκβαση της Επανάστασης του 1821 και λύθηκε οριστικά τη δεκαετία του 1980 με την καθιέρωση της δημοτικής και του μονοτονικού συστήματος.

Πολλοί θεωρούν, εσφαλμένα, ότι οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τους τόνους και τα πνεύματα στη γραφή τους . Οι αρχαίοι Έλληνες όμως έγραφαν με μεγαλογράμματη γραφή, με κεφαλαία γράμματα δηλαδή, και δε χρησιμοποιούσαν τόνους, όπως φαίνεται σε όλες τις αρχαίες επιγραφές. Τα πρώτα δείγματα τονικών συμβόλων που σώζονται βρίσκονται σε παπύρους του 2ου αι. π.Χ. Το πολυτονικό σύστημα, δηλαδή τα τρία τονικά σημάδια (βαρεία, οξεία, περισπωμένη), τα δύο πνεύματα (δασεία, ψιλή) και η υπογεγραμμένη επινοήθηκαν από τον Αριστοφάνη το Βυζάντιο γύρω στα 200 π.Χ. Σκοπός του ήταν να βοηθήσει τους ξένους μελετητές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας να τη διαβάζουν και να την προφέρουν σωστά. Η αρχαία ελληνική προφορά ήταν μουσική και τονική, δηλαδή τα φωνήεντα προφέρονταν πολύ διαφορετικά απ’ ότι προφέρονται στη γλώσσα μας.

Στην ελληνιστική περίοδο, δηλαδή μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η προφορά της γλώσσας έχει απομακρυνθεί από αυτή της κλασικής περιόδου (5ος και 4ος αι. π.Χ.) σε βαθμό ώστε να κρίνεται απαραίτητο να συνταχθούν βοηθήματα για την ανάγνωση των αρχαίων κειμένων. Σιγά – σιγά και οι Έλληνες χρειάζονταν καθοδήγηση, για να προφέρουν σωστά λέξεις, που δεν χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ομιλία.

Αργότερα η εξάπλωση του Χριστιανισμού συνδέθηκε με την ελληνική γλώσσα με τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά, τις επιστολές Αποστόλου Παύλου και τα άλλα χριστιανικά κείμενα, που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα. Όταν ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στη Δύση, η ελληνική γλώσσα έμεινε συνυφασμένη με το πολυτονικό σύστημα. Οι βυζαντινοί μελετητές, γύρω στα 800-850 μ.Χ, όταν και γενικεύτηκε η χρήση των πεζών γραμμάτων (μικρογράμματη γραφή), θεώρησαν καλό να χρησιμοποιήσουν το τονικό σύστημα του Αριστοφάνη του Βυζάντιου, το οποίο όμως δεν είχε πρακτική σημασία για τα βυζαντινά και νέα ελληνικά.

Οι Νεοέλληνες κληρονόμησαν το πολυτονικό σύστημα από τους Βυζαντινούς και για πολλά χρόνια, αρκετοί θεωρούν ότι η χρήση του όχι μόνο είναι επιβεβλημένη για τη σωστή γραφή της ελληνικής γλώσσας, αλλά και θέμα εθνικό και γοήτρου, αγνοώντας ή αποκρύπτοντας το γεγονός ότι όχι μόνο είναι περιττό, αλλά και δαπανηρό για την απόδοση της νέας ελληνικής γλώσσας. Πρώτες σκέψεις για κατάργησή του άρχισαν από την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, αλλά δεν επικράτησαν μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε προστέθηκε και άλλο μείζον θέμα, η κατάργηση της καθαρεύουσας και η υιοθέτηση της δημοτικής. Ο 20ος αιώνας μπήκε με τη διαμάχη για το «Γλωσσικό ζήτημα» σε έξαρση, με σφοδρές αντιπαραθέσεις μεταξύ “καθαρευουσιάνων” και “δημοτικιστών”, που σήμερα μοιάζουν απίστευτες.

Το Νοέμβριο του 1901 ξεσπούν τα Ευαγγελικά: Ο Αλέξανδρος Πάλλης αρχίζει να δημοσιεύει σε συνέχειες στην εφημερίδα Ακρόπολη τη μετάφραση των Ευαγγελίων στη δημοτική. Εκστρατεία του Τύπου, καθηγητών του πανεπιστημίου με επικεφαλής το Μιστριώτη και δυνάμεων της Εκκλησίας ξεσηκώνουν φοιτητές και «λαϊκές μάζες», που ζητούν ν’ απαγορευτεί η δημοσίευση και να αφοριστούν οι υπαίτιοι. Δεκαήμερες ταραχές και αιματηρές συγκρούσεις με το στρατό αφήνουν 11 νεκρούς, οδηγούν σε παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη και παύση του μητροπολίτη Προκοπίου, ο οποίος είχε ταχθεί υπέρ της μεταγλώττισης. Σε συλλαλητήριο στους στύλους του Ολυμπίου Διός καίγονται αντίτυπα με τη μετάφραση των Ευαγγελίων.

Το Νοέμβριο του 1903 έχουμε τα Ορεστειακά: Στο Βασιλικό Θέατρο παίζεται η Ορέστεια, σε μετάφραση του Γ. Σωτηριάδη, σε γλώσσα η οποία πλησιάζει προς τη δημοτική. Ο Μιστριώτης και πάλι, που επιμένει πως η διδασκαλία του αρχαίου δράματος πρέπει να γίνεται στη γλώσσα του πρωτοτύπου, υποκινεί ταραχές. Γίνεται συλλαλητήριο με αίτημα να ματαιωθεί η παράσταση και σε συμπλοκή με το στρατό 3 πολίτες πέφτουν νεκροί και 7 τραυματίζονται.

Ο 19ος αιώνας είναι, ως προς το ζήτημα της “ορθής” για την εκπαίδευση γλώσσας, ο αιώνας των αρχαϊστών και της αττικίζουσας. Προς το τέλος του αιώνα αυτού επικρατεί η λύση της καθαρεύουσας, οπότε η σφοδρή γλωσσική διαμάχη που ξεσπά διεξάγεται, για πολλές δεκαετίες, στον 20ο αιώνα πλέον, μεταξύ των “καθαρευουσιάνων” και των “δημοτικιστών”, παρότι ο λαός μας μιλάει τη «δική» του γλώσσα, τη δημοτική με τις διάφορες εκφάνσεις της, και ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολωμός, μιλάει και γράφει στη γλώσσα του λαού.

Το 1931 ο τότε υπουργός Παιδείας Γεώργιος Παπανδρέου απευθύνθηκε στις Φιλοσοφικές Σχολές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και στην Ακαδημία Αθηνών και τους ζήτησε να υποβάλουν κάποιες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση του ορθογραφικού και του τονικού συστήματος. Ωστόσο καμία από τις προτάσεις αυτές δεν υπερίσχυσε, ώστε να κατατεθεί στο υπουργείο Παιδείας και να αποτελέσει την αφετηρία για τη μεταρρύθμιση.

Το 1938 ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς συγκροτεί μια επιτροπή, με επικεφαλής το γλωσσολόγο Μανόλη Τριανταφυλλίδη, με σκοπό να συντάξει τη γραμματική της δημοτικής. Η επιτροπή προτείνει και την απλοποίηση του τονικού συστήματος, την αντικατάσταση δηλαδή του τόνου με ένα σημάδι και την κατάργηση των πνευμάτων. Ο Μεταξάς απορρίπτει την πρόταση με το αιτιολογικό ότι οι θέσεις των μελών της επιτροπής έρχονταν σε αντίθεση με τις θέσεις του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου.

Ιωάννης Κακριδής, καθ. Φιλοσοφικής Σχολής (11/2/33 έως 26/3/68)

Την ίδια εποχή ο καθηγητής Ιωάννης Κακριδής έκανε δυο ομιλίες για την «ελληνική κλασική παιδεία» και το 1939 τις εκδίδει σε ένα τεύχος, ένα βιβλιαράκι 24 σελίδων με τίτλο «ελληνική κλασική παιδεία». Στη 2η ανατύπωση αυτού του τεύχους ο καθηγητής κατάργησε τον περιττό φόρτο πνευμάτων και τόνων, δηλαδή απλοποίησε μονάχα ως προς τους τόνους την ελληνική γραφή. Η καινοτομία του Ιωάννη Κακριδή ήταν τελείως ανώδυνη, αφού διατήρησε όλη την ιστορική ορθογραφία της ελληνικής γλώσσας, ακόμα και την «οξεία» στις δισύλλαβες και πολυσύλλαβες λέξεις. Αν καταργούσε την ιστορική ορθογραφία και καθιέρωνε τη φωνητική, τότε ασφαλώς η καινοτομία του θα ήταν ριζική.

Η καινοτομία αυτή του Ιωάννη Κακριδή ξεσηκώνει τη μήνι της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έπρεπε να περιμένουν όμως μέχρι να καταληφθεί η Αθήνα από τους Γερμανούς, για να τον σύρουν σε δίκη το 1942. Η Δίκη των τόνων είναι μια ιστορία που, στην ουσία της, ελάχιστα έχει να κάνει με τους τόνους. Ο Κακριδής ήταν ένας νέος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, που υποστήριζε τη δημοτική και κάποιες προοδευτικές ιδέες σχετικά με τη στάση, που πρέπει να κρατάμε ως προς την αρχαιότητα και το κλέος της. Κάποιοι παλαιότεροι και συντηρητικότεροι συνάδελφοί του θέλησαν να τον ξεφορτωθούν μέσα στη ναζιστική κατοχή και αφορμή στάθηκε το βιβλιαράκι για την Ελληνική κλασική παιδεία, που ήταν γραμμένο στη δημοτική και στο μονοτονικό.

Να θυμηθούμε επιπλέον ότι το Σεπτέμβρη του 1941 ιδρύεται το ΕΑΜ, που οργανώνει και καθοδηγεί μαζί με τον ΕΛΑΣ την αντίσταση του ελληνικού λαού. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που αντιμετώπισε ήταν η μόρφωση των παιδιών του λαού και εκπόνησε το Σχέδιο Λαϊκής Παιδείας, με το οποίο προβλεπόταν και η λύση του γλωσσικού ζητήματος. Οι συζητήσεις για τη γλώσσα εκείνη την ώρα γίνονταν με την προοπτική μιας γενικότερης αλλαγής στην απελευθερωμένη Ελλάδα, όπου θα λυνόταν και το γλωσσικό ζήτημα. Είχαν έντονο αντιστασιακό χαρακτήρα και δεν περιορίζονταν στη γλώσσα. Στην απελευθερωμένη Ελλάδα έπρεπε να λυθούν και μια σειρά άλλα πνευματικά και καλλιτεχνικά προβλήματα. Τα πνευματικά θέματα που προβλήθηκαν και συζητήθηκαν ήταν η Λαϊκή Μόρφωση, η μελέτη και αξιοποίηση της Λαϊκής Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου, η μελέτη και αξιοποίηση των λαϊκών διοικητικών θεσμών (Κοινότητα) κ.ά. Η συζήτηση και η αντιδικία, που άρχισε με τη «Δίκη των τόνων», ήταν μια αντιδικία ανάμεσα σε δυο κόσμους και φούντωσε με την έκδοση από τον Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων της Νεοελληνικής Γραμματικής της Δημοτικής Γλώσσας του Μανόλη Τριανταφυλλίδη στις αρχές του 1942.

Το χειμώνα, λοιπόν, του 1941-1942 και ενώ η χώρα βρισκόταν υπό φασιστική κατοχή και τα πτώματα από την πείνα γέμιζαν τους δρόμους της Αθήνας, οι καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής πάσχιζαν να σώσουν το έθνος από το μονοτονικό σύστημα, που με «εγκληματικόν απέναντι του έθνους χαρακτήρα» χρησιμοποίησε ο καθηγητής Ι. Κακριδής στο βιβλίο του «Ελληνική Κλασική Παιδεία» από το Νοέμβριο του 1939! Η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών θυμήθηκε τότε πως από την κατάργηση των τόνων «κινδυνεύουν τα πάτρια» και το Πειθαρχικό Συμβούλιο κάλεσε τον Ι. Κακριδή σε απολογία. Οι γλωσσαμύντορες με επικεφαλής το Ν. Εξαρχόπουλο οχυρωμένοι πίσω από την κατοχική κυβέρνηση βρήκαν την ευκαιρία να υπερασπιστούν… δασείες και περισπωμένες. Ήδη από τα Ευαγγελικά κατηγορούσαν τους δημοτικιστές ως στρεβλωτές της εθνικής γλώσσας, προδότες που παραχωρούν τη χώρα στο σλαβισμό, ανατροπείς της κοινωνίας και υπονομευτές του εθνικού φρονήματος.

Η ενέργεια αυτή μετέθετε το ζήτημα του εθνικού κινδύνου από τους κατακτητές και συνεργάτες τους στον καθηγητή Ι. Κακριδή, που έκανε μια αναγεννητική προσπάθεια, και ξεσήκωσε την οργή και την αγανάκτηση όλων των πνευματικών ανθρώπων. Ήταν μια «πατριωτική» ενέργεια, που ο Μ. Τριανταφυλλίδης χαρακτήρισε «πατριωτισμό της περισπωμένης». «Η Δίκη των Τόνων», που έγινε στο όνομα της «γλωσσικής ενότητας της ελληνικής φυλής», ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1941 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1942. Ο Ιωάννης Κακριδής έπεσε στα μαλακά, με ποινή δύο μήνες προσωρινή απόλυση από τη Φιλοσοφική Σχολή.

Την παραπομπή υπέγραψαν 13 καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών: Νικόλαος Εξαρχόπουλος, Φαίδων Κουκουλές, Εμμανουήλ Πεζόπουλος, Αντώνιος Χατζής, Γεώργιος Π. Οικονόμος, Γεώργιος Σακελλαρίου, Νικόλαος Βλάχος, Σπυρίδων Μαρινάτος, Χρίστος Καπνουκάγιας, Απόστολος Δασκαλάκης, Διονύσιος Ζακυθηνός, Αναστάσιος Ορλάνδος και Ερρίκος Σκάσσης. Είχαν μειοψηφήσει ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος και ο Σωκράτης Κουγέας.

Ο Δελμούζος (στη μέση) μαζί με τους Σκληρό και Τριανταφυλλίδη στην Ιένα της Γερμανίας, 1907.

Πολλοί εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου στάθηκαν στο πλευρό του Ιωάννη Κακριδή και υποστήριζαν ότι, αν στην πράξη ο Κακριδής είναι ο πρώτος καθηγητής πανεπιστημίου που εφαρμόζει «άτονη» και «απνευμάτιστη» ορθογραφία στα βιβλία του, δεν είναι και ο πρώτος που την κήρυξε θεωρητικά. Πριν απ’ αυτόν κορυφαίοι φιλόλογοι, παιδαγωγοί και γλωσσολόγοι, όπως ο Χατζιδάκις, ο Τσούντας, ο Σωτηριάδης, ο Παπασωτηρίου, ο Τζάρτζανος, ο Τριανταφυλλίδης, αλλά και πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Βηλαράς, ο Ελισαίος Γιαννίδης, ο Καζαντζάκης κ.α., είχαν ταχθεί υπέρ της κατάργησης των τόνων και των πνευμάτων. Ο Βηλαράς μάλιστα υπήρξε ο πιο ριζοσπαστικός, γιατί μαζί με τους τόνους και τα πνεύματα έκανε και την πρώτη απόπειρα να εφαρμόσει τη φωνητική ορθογραφία. Επομένως, όποιος κατηγορούσε τον Κακριδή, για να ’ναι συνεπής και δίκαιος, θα έπρεπε να κατηγορήσει πρώτα τους ηθικούς αυτουργούς της «καινοτομίας».

Ο Κ. Βάρναλης μάλιστα γράφει σε χρονογράφημά του με τον τίτλο «Ορθογραφομαχία»: «Δεν υπάρχει σχεδόν άνθρωπος που να μην έγινε σοβαρός με τις σημερινές συνθήκες της ζωής και δεν υπάρχει επίσης άνθρωπος που να συγχύζει τα ζωτικά προβλήματα με τις μπαγκατέλες. Κι όμως, η φιλοσοφική σχολή του αθηναϊκού Πανεπιστημίου θυμήθηκε τα δημοκοπικά κλέη της μιστριωτικής εποχής και εξεστράτευσε εναντίον του κ. Ι. Κακριδή, επειδή ο κ. καθηγητής εφόνευσε ασπλάχνως τους τόνους και τα πνεύματα της ελληνικής γραφής…».

Ήταν λυπηρό, όταν τόσοι σοφοί και τόσοι μεγάλοι δημιουργοί προσπαθούσαν ν’ απλουστεύσουν το πρόβλημα της ελληνικής γραφής, να υπάρχουν άλλοι που αισθάνονταν ως «ανώτερο καθήκον» την προσπάθεια να εμποδίσουν και την πιο αθώα προοδευτική ορμή. Παράλληλα μάλιστα με τη διατήρηση των τόνων, υποστήριζαν την κυριαρχία και τη βίαιη επιβολή της καθαρεύουσας. Η απρόσιτη και για πολλούς εντελώς ακατάληπτη γλώσσα είχε επιβληθεί ως γλώσσα της εξουσίας, του Τύπου και των σχολικών βιβλίων, με αποτέλεσμα να χρειάζεται μεταφραστής για ένα τρέχον υπηρεσιακό κείμενο και στους διαδρόμους των δημόσιων υπηρεσιών να είναι εγκατεστημένος ειδικός «σκιτσογράφος» μέχρι τη δεκαετία του 1970!

Ο αγώνας όμως για την επικράτηση της δημοτικής υπήρξε συνεχής. Ώσπου το 1976 αναγνωρίστηκε πλέον επισήμως από την κυβέρνηση Καραμανλή με υπουργό παιδείας τον Γ. Ράλλη, και έκτοτε διδάσκεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Μετά την καθιέρωση της δημοτικής η αντιπαράθεση περιορίστηκε μεταξύ των υπερασπιστών του «πολυτονικού» κι αυτών του «μονοτονικού». Ώσπου το 1982, από την κυβέρνηση Α. Παπανδρέου με υπουργό παιδείας το Λευτέρη Βερυβάκη, λύνεται κι αυτή η διαμάχη με την επίσημη καθιέρωση του “μονοτονικού”.

Μεγάλη μερίδα των πνευματικών ανθρώπων, ποιητών, συγγραφέων, εκδοτών κ.α. επιμένουν και σήμερα στην ιστορική ορθογραφία και στη διατήρηση του πολυτονικού συστήματος, προκειμένου να μη διασπαστεί η εικόνα της γλωσσικής μας συνέχειας. Ίσως η διατύπωση ενός όχι φανατικού δημοτικιστή, του ακαδημαϊκού Πέτρου Χάρη, πως «γύρω από τη μονοτονική γραφή κονταροχτυπιούνται δύο κόσμοι ξένοι μεταξύ τους, οι Έλληνες που θέλουν να φαίνονται Έλληνες και οι Έλληνες που θέλουν να είναι Έλληνες», να αναδεικνύει το γεγονός ότι αυτό που εμφανίζεται ως κρίση της ορθογραφίας είναι στην πραγματικότητα κρίση της κοινωνίας.

Η «Δίκη των τόνων»

Η «Δίκη των τόνων» είναι από εκείνα τα γεγονότα της ιστορίας του γλωσσικού ζητήματος, που πρέπει να έχουμε υπόψη, για να μπορούμε να καταλάβουμε και να εκτιμήσουμε τις συζητήσεις, που γίνονται και σήμερα γύρω από τη γλώσσα. Το βιβλίο «Η δίκη των τόνων» (Βιβλιοπωλείο της Εστίας, αʹ έκδοση 1943, βʹ έκδοση 1998) περιέχει τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Φιλοσοφικής Σχολής, όπου έγιναν οι πρώτες επιθέσεις κατά του Κακριδή, τη δικογραφία, τις καταθέσεις των μαρτύρων, και τις επιστολές συμπαράστασης, που έγραψαν διάφοροι διανοούμενοι της εποχής.

Όσο για το Γιάννη Κακριδή, το μεγάλο φιλόλογο και δάσκαλο, για τον οποίο ο Albin Lesky έχει πει ότι «δε νοείται ευρωπαϊκή φιλολογία τον 20ο αιώνα χωρίς το Γιάννη Κακριδή», ισχύει μια πικρή, αλλά ιστορική αλήθεια: Όλους τους πρωτοπόρους αργούν να τους καταλάβουν οι άνθρωποι της εποχής τους. Η αναγνώριση γι’ αυτούς έρχεται με μεγάλη καθυστέρηση, πολλές φορές και μετά το θάνατό τους!

Αλέξης Τότσικας, «Δεύτερη Ανάγνωση | Γεγονότα και έθιμα που σημαίνουν κατι…», έκδοση: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Άργος, Απρίλιος, 2013.

Διαβάστε ακόμη: Τα «Αθεϊκά» του Βόλου και η δίκη του Ναυπλίου (1914)

Read Full Post »

Κοκκώνης Π. Ιωάννης (1795-1864)

Posted in Εκπαίδευση, tagged alphaline, Άργος, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Αλληλοδιδακτική, Εκπαίδευση, Εκπαιδευτικός, Ιστορία, Καποδίστριας, Κοκκώνης Π. Ιωάννης (1795-1864), Παιδεία, Πελοπόννησος, Πολιτισμός, Συγγραφέας, Sarasin on 3 Ιουνίου, 2009|Leave a Comment »

Κοκκώνης Π. Ιωάννης (1795-1864)

Ιωάννης Κοκκώνης, εκπαιδευτικός και παιδαγωγός μεγάλου κύρους.

Κοκκώνης Π. Ιωάννης (1795-1864)

Γεννήθηκε το 1795 στο Καστρί Αγίου Πέτρου (Κυνουρίας) άλλα μεγάλωσε στη Σμύρνη, όπου έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Πήγε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος, και επέστρεψε στη Σμύρνη. Με την έκρηξη της Επανάστασης του ’21 ήρθε στην Ύδρα και αργότερα έφυγε για το Παρίσι (το 1824 βρίσκεται εκεί), όπου σπούδασε παιδαγωγικά στο πρότυπο του Παρισιού με διευθυντή τον Παιδαγωγό Ch. Sarasin. Tο 1829 επιστρέφει στην Ελλάδα και τίθεται στη διάθεση του Καποδίστρια. Έτσι, στις 18 Οκτωβρίου του ίδιου έτους ορίζεται μέλος της επί της Προπαιδείας Επιτροπής, καθώς και εισηγητής στην κρίση των Οδηγών της Αλληλοδιδακτικής. Το 1830 μεταφράζει τον «Οδηγό της Αλληλοδιδακτικής» του Sarasin, πού αποτέλεσε για πάρα πολλά χρόνια το διδακτικό όπλο των δημοδιδασκάλων, και τον Οκτώβριο του ιδίου χρόνου διορίζεται «επιθεωρητής των κατά την Πελοπόννησον εκπαιδευτικών καταστημάτων», θέση πού κράτησε ως τις αρχές τού 1832, οπότε και παραιτήθηκε «δια την πολιτικήν μεταβολήν».

« Την 6 του παρόντος περί την 4 ώραν από μεσημβρ. φθάσας εις Άργος επήγα αμέσως εις το Αλληλ. σχολείον, εις τον διδάσκαλον του οποίου επαρουσιάσθην ως ξένος ταξιδιώτης περίεργος να ίδω το σχολείον του. Είχε τελειώσει εκείνην την ώραν το μάθημα της γραφής και έμελλε ν’ αρχίσει την ανάγνωσιν. Περιεργάσθην τους τρόπους καθ’ ούς γίνεται το μάθημα τούτο από ημικύκλκιον εις ημικύκλιον διαβαίνων και τα προστάγματα εν ταυτώ· εύρηκα δε και ταύτα και εκείνα γινόμενα όχι ακριβώς κατά τον οδηγόν. Τον ηρώτησα « τίνος μέθοδον ακόλουθη » και μ’ απεκρίθη ότι του Σαραζίνου, δεν είναι όμως ακριβώς βαλμένα εις πράξιν, διότι οι πρωπόσχολοί του δεν εγυμνάσθησαν ακόμη ικανώς εις τούτο. Μάθημα αριθμητικής δεν έκαμεν, επειδή διατρίψας πολύ εις την Γραφήν είχεν εξορίσει. Τη επαύριον επαρουσιάσθην το πρωί, πριν αρχίση έτι το μάθημα οδηγηθείς εις το σχολείον παρά του γραμματέως του Τοποτηρητού … ».

Στις 10/22 Αύγουστου του 1833 διορίζεται «συνεργάτης επί της διατηρήσεως των αρχαιοτήτων δια τας νήσους καθεδρεύων εν Σύρα», άλλα τον Σεπτέμβριο τού 1834 απολύεται για λόγους οικονομίας. Τον Οκτώβριο του 1835 διορίζεται προσωρινός και από τον Απρίλιο του 1836 μόνιμος Διευθυντής του Διδασκαλείου και των δημοτικών σχολείων, θέση πού κράτησε ως τις 30 Ιουλίου 1852, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον Γ. Χρυσοβέργη.

Το 1839 εξέδωσε το περιοδικό «Ο Παιδαγωγός», πού το έγραφε σχεδόν μόνος του, ενώ κατά τη μακρόχρονη σταδιοδρομία του έγραψε και εξέδωσε πάρα πολλά διδακτικά βιβλία (αλφαβητάρια, πίνακες αλλη­λοδιδακτικούς, εγχειρίδια φυσικής και γεωγραφίας κ.ά.).

Το 1855 συμμετέσχε σε επιτροπή για τη βελτίωση του Οδηγού της Αλληλοδιδακτικής, το 1863 διορίστηκε μέλος τού 5μελούς Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, άλλα τον επόμενο χρόνο απολύθηκε μαζί με τα άλλα μέλη. Πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 1864.

Πηγές

• Δαυίδ Αντωνίου, « _Οι απαρχές του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού στο Νεοελληνικό Κράτος: Το Σχέδιο της Επιτροπής του 1833_», Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1992).
• Δασκαλάκη, ( Γ.Α.Κ., Υπ. Θρησκείας, φάκ. 32, Σχολικά, 8 Οκτωβρίου 1830).

Read Full Post »

Άργος (1828-1832) – Ιδιαίτερα Σχολεία «των κοινών γραμμάτων».

Posted in Εκπαίδευση, tagged alphaline, Άργος, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εκπαίδευση, Ιστορία, Καποδίστριας, Παιδεία, Πελοπόννησος, Σχολεία on 3 Ιουνίου, 2009|Leave a Comment »

Άργος (1828-1832) – Ιδιαίτερα Σχολεία «των κοινών γραμμάτων».

Η εκπαίδευση στο Άργος επί Καποδίστρια (1828-1832)

Ιδιαίτερα Σχολεία «των κοινών γραμμάτων».

Ιωάννου Δαμασκηνού, Οκτώηχος. Βενετία 1852.

Κατά την περίοδο αυτή στο Άργος υπήρχαν σχολεία των λεγόμενων «κοινών γραμμάτων», στα οποία «αμαθείς γραμματοδιδάσκαλοι καλόγηροι και παπάδες» δίδασκαν από την Οκτώηχο*, το Ψαλτήρι και τη «φυλλάδα» πληρωνόμενοι από τους γονείς των μαθητών τους. Οι δάσκαλοι αυτοί στάθηκαν σοβαρό εμπόδιο στην εύρυθμη λειτουργία του δημόσιου αλληλοδιδακτικού σχολείου, αφού δυσφημούσαν το διδασκαλικό έργο του Φανδρίδη, προκειμένου να αποσπάσουν μαθητές. Η περίπτωση του Άργους δεν είναι μοναδική, αφού παρόμοια προβλήματα συναντώνται και σε άλλες περιοχές. Μετά την υποχρεωτική εφαρμογή της αλληλοδιδακτικής μεθόδου, οι γραμματοδιδάσκαλοι κινδυνεύοντας να μείνουν άνεργοι, εφόσον δεν είχαν τις απαιτούμενες γνώσεις της μεθόδου, κατέφυγαν στη συκοφάντηση του κυβερνητικού εκπαιδευτικού έργου.

Το πρόβλημα αυτό στο Άργος επισημαίνεται συχνά στην αλληλογραφία του αρμόδιου υπουργείου και των εκπροσώπων της κυβέρνησης. Στις 25 Μαρτίου του 1830, σε αναφορά του Χρυσόγελου προς τον Κυβερνήτη, τονιζόταν η ανάγκη «να προληφθεί το γραμματεμπόριον των αμαθών τούτων [γραμματοδιδασκάλων], το οποίον εμποδίζει την πρόοδον των αλληλοδιδακτικών καταστημάτων και καταδικάζει τους παίδας των αμαθών εις αιώνιον αμάθειαν».

Ψαλτήριο, 1856 Βενετία (Βιβλιοθήκη Σκήτης Αγίας Άννας)

Τρεις μήνες αργότερα, στις 20 Ιουνίου, ο Τοποτηρητής Άργους Ιω. Βρατσάνος πληροφορούσε το Διοικητή Ναυπλίας για τη λειτουργία πέντε τέτοιων σχολείων και ανέφερε τα ονόματα δύο γραμματοδιδασκάλων, του Γεωργίου Μηλιτάκη και Κωνσταντίνου Αντριανού παραθέτοντας συγχρόνως και δύο ονομαστικούς καταλόγους των μαθητών τους, όπου σημειώνονται εκτός από το ονοματεπώνυμο, η ηλικία τους και τα διδασκόμενα μαθήματα – οκτώηχος, ψαλτήρι, «φυλλάδα». Ο Τοποτηρητής δεν παρέλειπε να προσθέσει την άποψη του για το αρνητικό αποτέλεσμα της ύπαρξης αυτών των δασκάλων αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «χωρίς να έχωσιν ούτε ίχνος εκ των όσων κατασταίνωσιν επαγγελματικούς διδασκάλους, μετέρχονται το ιερόν τοιούτον επάγγελμα από μόνην την οκνηρίαν παρακινούμενοι και γινόμενοι αίτιοι μεγάλων ζημιών εις παίδας, οίτινες ημπορούσαν να ωφεληθώσι διδασκόμενοι παρά διδασκάλων επαγγελματικών και ειδημόνων».

Στην υπ’ αριθμ. 1 έκθεση του Ιω. Κοκκώνη, στις 8 Οκτωβρίου του 1830, ο αριθμός των γραμματοδιδασκάλων ήταν αυξημένος στους επτά. Ο επιθεωρητής μάλιστα ανέφερε τα ονόματα τους και τον αριθμό των μαθητών τους, αλλά δεν έδινε στοιχεία για την καταγωγή τους, απ’ όπου θα μπορούσαμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία.

Όνομα Γραμματοδιδασκάλων Αριθμός Μαθητών

Αναγνώστης Μοζατζόπουλος………………………………….……….35

Αναγνώστης Κρητικός………………………………………….………..10

Κωνσταντίνος Σαμαρτζής…………………………………….…………20

Κωνσταντίνος Παπα-Δημητρίου (Λαλουκίτης )………….………10

Αναγνώστης Λελιώτης……………………………………………………15

Γεώργιος Μικροδημήτρης………………………………………………..15

Σπυρίδων Κούρος……………………………………………..…………….6

Σύνολο Μαθητών: 111

Ο αριθμός αυτός σε σχέση με το σύνολο των 297 μαθητών που φοιτούσαν την ίδια εποχή σε όλα τα σχολεία της πόλης, είναι πολύ μεγάλος. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι σε πληθυσμό 8030 κατοίκων οι 297 μαθητές αντιπροσωπεύουν το 3.7% του πληθυσμού της πόλης, παρατηρούμε ότι οι 111 μαθητές των κοινών σχολείων αντιστοιχούσαν στο 1.38% των κατοίκων. Το ένα τρίτο περίπου των μαθητών παρακολουθούσε μαθήματα ιδιωτικών και ανεξέλεγκτων δασκάλων και συνεπώς ήταν δικαιολογημένες οι ανησυχίες που διατυπώνονταν.

Υποσημείωση

* Οκτώηχος: (Οκτωήχι) Aκολουθία (ισχυρής έμπνευσης στα περισσότερα των τροπαρίων της) συνταγμένησε 8 Ήχους. Περιλαμβάνει 8 επιμέρους Ακολουθίες, με την καθεμιά τους να έχει τα δικά της στιχηρά και απόστιχα («δια το εσπερινόν»), το δικό της αναστάσιμο απολυτίκιο και θεοτοκίο, τον δικό της τριαδικό κανόνα («δια το μεσονυκτικόν»), τους δικούς της αναστάσιμους κανόνες («δια τον όρθρον») καθώς και τα δικά της στιχηρά και απόστιχα («δια τους αίνους»). Έτσι, με τις 8 αυτές σειρές από τροπάρια, καθίσματα, στιχηρά, προσόμοια, ιδιόμελα, κοντάκια, οίκους, κανόνες, κ.ο.κ., εξυμνείται και πανηγυρίζεται η Ανάσταση του Χριστού. Αυτές οι Ακολουθίες ανακυκλώνονται, γιατί κάθε Κυριακή ψάλλεται και διαφορετικός Ήχος, αρχίζοντας από την Κυριακή του Αντίπασχα ή του Θωμά (οπότε ψάλλεται ο Α’ Ήχος) και όταν ψαλλούν όλοι οι `Ηχοι με τη σειρά μέχρι του πλαγίου Δ’, γίνεται αρχή και πάλι από τον Α’ Ήχο. Η «Οκτώηχος» θεωρείται ως έργο (και μάλιστα το πρώτο) του περίφημου Ιωάννη Δαμασκηνού, αν και (κατά τη γνώμη του Σάθα) είναι μάλλον λειτουργικό βιβλίο παλιότερο του Δαμασκηνού (αφού μνημονεύεται ήδη κατά τον 5ο αι.). Η «Οκτώηχος» μετέπειτα συμπληρώθηκε και με άλλα τροπάρια, όχι μόνο για τις Κυριακές αλλά και για τις Ακολουθίες των άλλων ημερών της εβδομάδας. Με αυτόν τον τρόπο προήλθε η Παρακλητική που είναι κατά πολύ εκτενέστερη, γιατί περιλαμβάνει και τις Ακολουθίες των υπόλοιπων ημερών της εβδομάδας (κι αυτές στους 8 Ήχους). Έτσι, όπως έχει σήμερα η «Μεγάλη Οκτώηχος» (ή Παρακλητική), περιέχει και άλλα άσματα, που αποδίδονται σε διάφορους υμνωδούς. Λόγου χάριν, τα λεγόμενα Ανατολικά αποδίδονται στον μοναχό Στουδίτη Ανατόλιο, τα 11 εωθινά στον Λέοντα τον Σοφό, ενώ τα εξαποστειλάρια στον Κων/νο τον Πορφυρογέννητο. Επίσης, οι αναβαθμοί στον Στουδίτη Θεόδωρο, οι τριαδικοί κανόνες στον Μητροφάνη Σμύρνης ή τον ομώνυμο πατριάρχη Κων/πόλεως, τα δε απόστιχα στον Παύλο τον Αμμορίου (ή Ευεργέτιδος). Επίσης, κατά τους 8 Ήχους συνέταξε 10 ύμνους και ο Ιάκωβος Εδέσσης (π. το 710). Συμμετοχή διεκδικούν τόσο ο υμνογράφος Ιωσήφ (883) όσο και ο Θεοφάνης Νικαίας. Τέλος, τα δοξαστικά της «Οκτωήχου» θαυμάζονται ιδιαίτερα για το ύψος των εννοιών τους. Από τους κανόνες της, διακρίνεται εκείνος του 7ου ή πλάγιου Γ’ Ήχου (Βαρύς).

( από το «Λεξικό της Ελληνικής Μουσικής» του Τ. Καλογερόπουλου )

Αννίτα Κορδατζή – Πρασσά, «Η εκπαίδευση στο Άργος επί Καποδίστρια (1828-1832)», Περιοδικό Ελλέβορος « Πρώτο Αφιέρωμα στο Άργος», σελ. 90-92, τεύχος 11, 1994.

Read Full Post »

Μαρτυρίες Μαθητών Σχολείου Άγιου Αδριανού ( δεκαετία ’30 )

Posted in Εκπαίδευση, tagged alphaline, Άγιος Αδριανός, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εκπαίδευση, Καρυά, Κατσίγκρι, Μαρτυρίες Μαθητών Σχολείου Άγιου Αδριανού ( δεκαετία '30 ), Μαθητές, Παιδεία, Φλέσσα on 12 Φεβρουαρίου, 2009|Leave a Comment »

Μαρτυρίες Μαθητών Σχολείου Άγιου Αδριανού ( δεκαετία ’30 )

Μαρτυρία Μαλεβίτη Νικολάου

Δάσκαλος: Μητροσύλης Παναγιώτης

Πήγα σχολείο το ’29 στον Πύργο. Εκεί έκανα 2 χρόνια. Μετά πήγαμε στο σημερινό σχολείο όπου στην αρχή κλείστηκε η μια από τις 2 αίθουσες. Δάσκαλος τότε ήταν ο Μητροσύλης Παναγιώτης. Πριν ήταν δάσκαλος στο Χέλι. Ήταν μόνος με 120 μαθητές, 3 τάξεις το πρωί και 3 τάξεις το απόγευμα. Ο Μητροσύλης ήταν πολύ αυστηρός, παράξενος και δυναμικός. Δηλαδή, περισσότερο φόβο είχαμε στο δάσκαλο παρά στους γονείς. Δεν βγαίναμε έξω να παίξουμε όλη τη βδομάδα αλλά κρυφά την Κυριακή σε καμιά «σούδα» . Ακούγαμε δάσκαλο και χανόμαστε.

Ο Μητρόσυλης έμενε στο γραφείο του σχολείου ( κάποιο διάστημα έμεινε και στο σπίτι του Κατσούρη). Πολλές φορές τα μεγάλα παιδιά, τα εξωσχολικά ( Ο Αδριανός του Πα-ναή του Πάρεδρου, ο Φίλης, ο Πάνος και άλλοι), πήγαιναν και τον πείρα­ζαν. Αυτός τότε έβγαινε με το πιστόλι και έριχνε στον αέρα. Κάθε 15 μέρες έκαιγε τα ρούχα του. Δεν τα έδινε έξω για πλύσιμο.

Μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, με τον δάσκαλό τους Παναγιώτη Μητροσύλη το 1932.

Για τα παραπτώματα των παιδιών έκανε δικαστήριο βάζοντας πρόεδρο, γραμματείς, εισαγγελέα. Εδίκαζαν και η τιμωρία συνήθως ήταν το υπόγειο. Για ένα διάστημα πρόεδρος ήταν ο Πιτουράς Θανάσης και γραμματέας ο Γεωργόπουλος Γεώργιος ή Καρκαμπάς. Ο Επιμελητής έφερνε τα παραπτώματα και αυτοί εδίκαζαν. (Η τιμωρία ήταν συνήθως στέρηση από το παιχνί­δι του διαλείμματος). Αν ένα παιδί δεν ήξερε το μάθημα, του έλεγε θα το γράψεις 100 φορές. Φύγε για το σπίτι σου να το γράψεις να το μάθεις και να ‘ρθεις. Είχε και παιδιά κουρείς που κούρευαν τους συμμαθητές τους. (Οι μηχανές αυτές υπάρχουν ακόμα στο σχολείο). Κάθε απόγευμα είχε ένα μαντολίνο, έβγαινε στην βεράντα και έπαιζε. Οι υποχρεωτικές τάξεις ήταν τέσσερις.

Πριν τον Μητροσύλη, στον Πύργο ήταν μια Μελπωμένη Μητρομάρα. Δυναμική κι αυτή, αλλά οι γυναίκες ήταν πιο ήπιες. Γιατί τα μεγάλα παιδιά τραβούσαν και σουγιά. (Είχε γίνει επεισόδιο με τον Σωτηρόπουλο το Σταύ­ρο και τον Σωτηρόπουλο Βασίλη ή Χαχάμη που της είχαν πετάξει το μελανοδοχείο).

Επί Μητροσύλη στο σημερινό σχολείο το προαύλιο ήταν κατηφορικό Κουβαλάγανε τότε με τις σούστες αμμοχάλικο και μεις τα παιδιά του σχο­λείου το στρώναμε με τις τσάπες. Η εργασία αυτή ήταν εθελοντική. Το οικόπεδο του σχολείου το είχε δώσει ο Μαλεβίτης Ευάγγελος του Δη­μητρίου, παππούς μου.

Μαρτυρία Εμμανουήλ Ξυλινά

Δάσκαλοι: Ζέρβας – Σούλα Φλέσσα

Πήγα στο δημοτικό σχολείο μέχρι την τετάρτη δημοτικού. Είμαι από τους πρώτους μαθητές που φοίτησε στο οχτατάξιο γυμνάσιο το 1937, στο Ναύπλιο. Ξεκίνησα με ένα Ζέρβα και αμέσως τη δεύτερη χρονιά με τη Σούλα τη Φλέσσα. Μ’ αυτούς τέλειωσα τα 4 χρόνια του σχολείου. Ο Ζέρβας ήταν πράος.

Η Σούλα ήρθε στο χωριό πρωτοδιορισθείσα. Ήταν εύχαρις τύπος, αγαπούσε τα παιδιά. Μάζευε και τα αγόρια, και τα κορίτσια. Ήταν σα μάνα. Ίσως το νεαρό της ηλικίας της, της επέτρεπε να είναι πιο κοντά. Καταγόταν από την Καρυά.

25η Μαρτίου 1938. Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, δάσκαλοι Σούλα Φλέσσα, Ζέρβας.

Ο Ζέρβας καταγόταν από την Προσύμνη, παλιά » Μπερμπάτη » Ήταν παντρεμένος με 2 παιδιά. Τις 3 μικρές τάξεις τις είχε η Φλέσσα και τις 3 μεγάλες ο Ζέρβας, ο οποίος ήταν και αυτός ένας εξαίρετος άνθρωπος.

Στο γυμνάσιο πήγαινα με τα πόδια, εκτός κι αν συναντούσα καμιά » σού­στα » στο δρόμο κι ανέβαινα. Καμιά φορά ο πατέρας μου μου ‘δινε και το γάιδαρο. Τον έδενα στο λιμάνι που ήταν σα μικρό δασύλλιο. Τα έδεναν και άλλοι εκεί τα ζώα τους. Υπήρχαν βέβαια και τα χάνια.

Το μεσημέρι μέναμε όλα τα παιδιά εκεί. Από το χωριό υπήρχαν και άλλοι 2 μαθητές. Εγώ πήγαινα στην 1η οχταταξίου και αυτοί ήταν προς το τέ­λος. Αυτοί βέβαια είχαν τα ποδήλατα τους. Εμένα όμως ο πατέρας μου δεν με εμπιστευόταν. Το μεσημέρι πηγαίναμε στην ακρογιαλιά στην Αρβανιτιά, για να περάσει η ώρα.

Το δε χειμώνα, αφού τρώγαμε στα εστιατόρια που οι πατεράδες μας είχαν ορίσει και δεν πληρώναμε εμείς, ανεβαίναμε στο καμπαναριό του Αϊ -Γιώργη. Κάτω όμως ήταν το αστυνομικό τμήμα. Μια μέρα λοιπόν, εκεί που παίζαμε, κατά λάθος χτυπήσαμε με το σκοινί τη καμπάνα και μας κυνήγησαν οι αστυνομικοί. Οι σχολικές παραστάσεις του δημοτικού, όταν ο καιρός το επέτρεπε, γί­νονταν στο προαύλιο της εκκλησίας.

Επί Μεταξά δε, απέναντι, υπήρχε ένα κτίριο που η νεολαία του το είχε για λέσχη και εκεί γίνονταν πολλές ομιλίες και γιορτές του καθεστώτος. Με έξοδα της κοινότητας έβαζαν καζάνια ( κρέας, φασολάδα κ.λ.π.), όπου ο κόσμος έτρωγε και μετά γλεντούσε. Επίσης, ήμουν ο πρώτος που έφερα την είδηση της κήρυξης του πολέμου στο χωριό.

Πηγή

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Αδριανού, 2002.

Read Full Post »

Μαθητικός συνεταιρισμός Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού

Posted in Εκπαίδευση, tagged alphaline, Άγιος Αδριανός, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Δημοτικά, Εκπαίδευση, Κατσίγκρι, Μαθητικός συνεταιρισμός Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, Παιδεία on 12 Φεβρουαρίου, 2009|Leave a Comment »

Μαθητικός συνεταιρισμός Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού

Μαθητικός συνεταιρισμός

Για αρκετά χρόνια, από το έτος 1965, λειτούργησε στο σχολείο Μαθητικός Συνεταιρισμός, που αποσκοπούσε αφενός στην προμήθεια των μαθητών της γραφικής τους ύλης και λοιπών μαθητικών εφοδίων, αφετέρου και κυρίως εις την καλλιέργεια της, μεταξύ των μαθητών, συνεργασίας και αλληλεγγύης, καθώς και στην ανάπτυξη της ιδέας του συνεταιρίζεσθαι. Ο Συνεταιρισμός συνεστήθη βάσει Καταστατικού και λειτούργησε με όλα τα στοιχεία, σε μικρογραφία, ενός καταναλωτικού συνεταιρισμού με εκλεγμένο εκάστο­τε Διοικητικό Συμβούλιο, εποπτικό, τήρηση βιβλίων, απολογισμούς, ισολογισμούς κλπ.

Ο δάσκαλος Κ. Μπουντούρης με τους μαθητές του περίπου το 1968.

Μαθητικές ομάδες

Οι μαθητές, των ανωτέρων κυρίως τάξεων, οργάνωναν με την βοήθεια των δασκάλων μαθητικές ομάδες, όπως: Α. Ομάδα σχολικών εορτών και θεάτρου Β. Ομάδα σχολικού κήπου Γ. Ομάδα καθαριότητας κλπ.

Η ομάδα σχολικών εορτών και θεάτρου, με τη βοήθεια των δασκάλων, παρουσίασε πλούσιο έργο στην πραγματοποίηση σχολικών εορτών με την ευκαιρία των εορτών της 25ης Μαρτίου (Ευαγγελισμού της Θεοτόκου), 28ης Οκτωβρίου, Τριών Ιεραρχών, Χριστουγέννων με σκετς, ποιήματα, χορούς, ομιλίες και λοιπές εκδηλώσεις. Οι χώροι των σχολικών αυτών εκδη­λώσεων ήσαν οι δύο αίθουσες κινηματογράφων του χωριού, των ΑΦΩΝ Φιλίνη και ΑΦΩΝ Κατσιούρη.

Εκεί τα παιδιά έπαιξαν με μεγάλη επιτυχία θεατρικά μονόπρακτα και σκετς, που ήσαν συγκλονιστικά για την κοινωνία του χωριού. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Να ζει το Μεσολόγγι του Β. Ρώτα

Οι Σουλιώτισσες

Ο Ρήγας Φεραίος κ.α.

Γυμναστικές επιδείξεις

Η γυμναστική, σε συνδυασμό με τις αγωνιστικές ασκήσεις (δρόμος, άλ­ματα, γυμναστικό παιχνίδι κλπ.) και με τους Ελληνικούς χορούς, που γινόταν σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα καθόλο το σχολικό έτος, είχε και έχει σκοπό τη σύμμετρη ανάπτυξη του σώματος των μαθητών και τη δημιουργία μιας προσωπικότητας με αυτοπειθαρχία, θάρρος, ισχυρή βούληση, φιλάλληλα συναισθήματα και υψηλό Ελληνικό φρόνημα. Έτσι οι μαθητές στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς εκτελούσαν γυμναστικές επιδείξεις με γνωστές στα παιδιά γυμναστικές ασκήσεις 8-10′ λεπτών περίπου, καθώς και αγωνίσματα του δρόμου, των αλμάτων, παιχνιδιών και χορών.

Μαρτυρία του διδάσκαλου Κωνσταντίνου Μπουντούρη.

Πηγή

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Αδριανού, 2002.

Read Full Post »

Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αδριανού

Ιστορική Έκθεση Ιδρύσεως και Λειτουργίας του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού έως το 1953 από τον τότε διευθυντή Κλεόπα Μιχάλη.

Κλεόπας Μιχάλης

Το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αδριανού ιδρύθηκε κατά το έτος 1903 σαν μονοτάξιο και λειτούργησε έτσι μέχρι το 1937 που έγινε διτάξιο. Το σχολείο στεγάσθηκε κατ’ αρχήν σε ιδιωτικό οίκημα μέχρι το 1931, που μεταφέρθηκε και στεγάσθηκε όπου είναι και σήμερα σε δημόσιο διδακτήριο. Το διδακτήριο αυτό άρχισε ανεγειρόμενο κατά το έτος 1928 και περατωθεί η ανέγερση του το έτος 1931 δαπάνη κοινότητος Αγίου Αδριανού και κράτους.

Το εν λόγιο διδακτήριο βρίσκεται στην άκρη του χωριού σε μικρό λοφίσκο, αποτελείται από δυο αίθουσες διδασκαλίας εμβαδού 51,04 τ.μ. Έχει επί πλέον προαύλιο έκτασης 731τ.μ., σχολικό κήπο έκτασης περίπου 400 τ.μ. και σχολικό γήπεδο επικλινές κατάλληλο για δενδροφύτευση έκτασης 3,5 στρ., τα οποία κατά το σχολικό έτος έχουν δεντροφυτευτεί με πεύκα κυ­ρίως. Της έκτασης αυτής 1,5 στρεμ. παραχωρήθηκε από την κοινότητα το έτος 1928 που άρχισε ανεγειρόμενο το διδακτήριο, τα υπόλοιπα 2 περίπου στρεμ. παραχωρήθηκαν από την ίδια την κοινότητα το έτος 1938. Το διδακτήριο είναι μανδρωμένο με λιθοκτισμένη μάντρα εκτενόμενη μέχρι το τέρμα του προαυλίου του σχολείου, πάνω από την οποία υπάρχει συρμάτινο δικτυωτό περίφραγμα (τελάρο), ενώ η υπόλοιπη περιοχή του σχολείου (δηλαδή ο σχολικός κήπος και το σχολικό γήπεδο) είναι περιφραγμένη με πέντε σειρές αγκαθωτού σύρματος, στηριζόμενο σε σιδηρο-δοκούς , η περίφραξη αυτή με δικτυωτό σύρμα και αγκαθωτό του οποίου έγινε το έτος 1952.

Δυτικά του διδακτηρίου σε απόσταση πενήντα μέτρων και μέσα στο σχολικό γήπεδο υπάρχουν αποχωρητήρια, τα οποία παραμένουν αχρησιμοποίητα λόγω ατελείωτης και μη κατάλληλης κατασκευής και λόγω έλλειψης νερού.

Μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, με την δασκάλα τους Σούλα Φλέσσα το 1945. Αρχείο: Μιχάλη & Ελένης Φλέσσα.

Σχολικός κήπος.

Το έτος 1935 φυτεύτηκαν 14 αμυγδαλιές και τα δασικά δένδρα, κατά το έτος 1938 βελτιώθηκε και καλλιεργήθηκε ο σχολικός κήπος και από τότε καλλιεργείται από διάφορα φυτά, κατάλληλα για διδακτικούς σκοπούς, παρατηρήσεις των μαθητών και υποδειγματικές καλλιεργήσεις για την βελτίωση του καλλιεργητικού συστήματος φυτών, τα οποία δεν έχουν ανάγκη ποτίσματος , επειδή δεν υπάρχει νερό μέσα στο διδακτήριο, αλλά ούτε και κοντά σ’ αυτό. Γι’ αυτό γύρω από το σχολικό προαύλιο υπάρχει ανθόκηπος στον οποίο καλλιεργούν και ποτίζουν οι μαθητές με μεγάλη προθυμία και αρκετή καλαισθησία.

Το σχολείο παρά την θέσιν «Ξερόβρυση» κατέχει ωσαύτως σχολικό αγρόκτημα εκ στρεμμάτων ως έγγιστα 49, προερχόμενον εξ απαλλοτριώσε­ων μοναστηριακών κτημάτων μονής Καρακαλά κατά το έτος 1932. Εκ της εκτάσεως αυτής δύο περίπου στρέμματα έχουν φυτευθή υπό των μαθητών κατά το έτος 1939 δια κυπαρίσσων, επί σκοπώ εκμεταλλεύσεως αυτών εν καιρώ τω δέοντι και εξ αυτών διατηρούνται περί τα 200.

Βιβλιοθήκη

Το σχολείον έχει σχολικήν βιβλιοθήκη ιδρυθείσαν κατά το έτος 1938 εκ πόρων του σχολικού ταμείου έκτοτε συνεχώς πλουτίζεται δια βιβλίων ποικίλλου περιεχομένου ως επί το πλείστον διδακτικού περιεχομένου, επιστημονικού ως και εγκυκλοπαιδικά κατάλληλα προς μόρφωσιν των μαθητών. Εξ αυτών τα 19 είναι επιστημονικά, 32 διάφορα, βοηθητικά διδασκάλων 22, βοηθητικά μαθητών 56, εγκυκλοπαιδικά βοηθητικά μαθητών 24, ήτοι εν όλω βιβλία 152.

Εποπτικά μέσα

Εποπτικά μέσα υπάρχοντα και έχοντα μόνιμον και πραγματικήν αξία εί­ναι τα εξής:

1 πολιτικός χάρτης της Ελλάδος, 1 γεωφυσικός, 1 γεωφυσικός Αμερι­κής, 1 γεωφυσικός Ασίας, 1 γεωφυσικός Ευρώπης, 1 πολιτικός Μικράς Ασίας 8 μικροί χάρται τμημάτων Ελλάδος, 1 υδρόγειος σφαίρα, 1 αριθμητήρι 6 εικόνες ηρώων επαναστάσεως, 1 σειρά εικόνων φυτολογίας και ζωολο­γίας ξένων χωρών.

Εν Αγίω Αδριανώ τη 20 Απριλίου 1953

Ο Διευθυντής του Σχολείου

(υπογραφή)

Μιχ. Κλεόπας

Πηγή

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Αδριανού, 2002.

Read Full Post »

Περούκας ή Μπερούκας Ιωάννης (†1821)

Posted in Άργος - Ιστορικά, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged 1821, alphaline, Άργος, Άργος - Ιστορικά, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εθνομάρτυρας, Ιστορία, Παιδεία, Περούκας ή Μπερούκας Ιωάννης (†1821), Πελοπόννησος, Φιλικοί on 18 Ιανουαρίου, 2009|1 Comment »

Περούκας ή Μπερούκας Ιωάννης (†1821)

Πρωτότοκος γιος του Νικόλαου Περούκα από το Άργος και εθνομάρτυρας. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αναγνωσταρά το 1819. Είχε ιδρύσει το πρώτο νεοελληνικό σχολείο του Άργους το 1798 . Παραμονές της επανάστασης οι Τούρκοι κάλεσαν τους άρχοντες και αρχιερείς της Πελοποννήσου στην Τρίπολη. Πολλοί απ’ αυτούς ανυποψίαστοι υπάκουσαν και πήγαν. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ιωάννης Περούκας, ο οποίος μετέβη στην Τρίπολη μαζί με το δεσπότη Αργοναυπλίας Γρηγόριο Καλαμαρά και ρίχτηκαν στη φυλακή μαζί με τους άλλους. Οι Τούρκοι έλπιζαν πως φυλακίζοντας τις κεφαλές, οι Έλληνες δεν θα επαναστατούσαν.

Ακολούθησε η πολιορκία της Τριπολιτσάς και μέχρι την άλωσή της (23 Σεπτεμβρίου 1821) οι περισσότεροι από τους φυλακισμένους πέθαναν από τις στερήσεις και τις κακουχίες, γιατί ήταν άθλιες οι συνθήκες διαβίωσής τους. Τους είχαν ρίξει σε μια υπόγεια υγρή φυλακή και τους είχαν περάσει αλυσίδες στο κορμί. Ο Ιωάννης Περούκας, επιστρέφοντας στο Άργος μετά την άλωση της Τριπολιτσάς, πέθανε από εξάντληση στον Αχλαδόκαμπο.

Η οικογένεια Περούκα μνημονεύεται από τα μέσα του 17ου αι. με γενάρχη κάποιον Γιαννάκη Περούκα. Δισέγγονος του Γιαννάκη ήταν ο Νικόλαος Περούκας, ο οποίος εκτός από τον Ιωάννη, είχε άλλους δύο γιους, το Χαράλαμπο και το Δημήτρη, και μία κόρη, την Ευδοκία την οποία παντρεύτηκε ο Δημήτριος Ζαΐμης από την Κερπινή Καλαβρύτων το 1796.

Πηγές

• Οδυσσέα Κουμαδωράκη, « Άργος το πολυδίψιον » Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος 2007.
• Δημητρίου Κ. Βαρδουνιώτου, « Καταστροφή του Δράμαλη », Εκ των τυπογραφείων Εφημερίδος ¨Μορέας¨, Εν Τριπόλει 1913.
• Φωτίου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Πρώτου Υπασπιστού του Θ. Κολοκοτρώνη. « Βίοι Πελοποννησίων Ανδρών », Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλαρίου 1888.

Read Full Post »

3ο Δημοτικό Σχολείο Άργους

Posted in Εκπαίδευση, tagged 3ο Δημοτικό Σχολείο Άργους, alphaline, Άργος, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εκπαίδευση, Παιδεία, Πελοπόννησος, Σχολεία, Τσαπραλής on 17 Ιανουαρίου, 2009|Leave a Comment »

3ο Δημοτικό Σχολείο Άργους

Ιδρύθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το έτος 1903 – 1904 σαν δημόσιο 6/θέσιο με χωριστά τμήματα αρρένων – Θηλέων. Το έτος 1956 δωρήθηκε οικόπεδο εκτάσεως 2.966 τετραγωνικών μέτρων από τον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου για την ανέγερση νέου διδακτηρίου.

Οι μαθητές της έκτης τάξης του 3ου Δημοτικού Σχολείου Άργους με τον δάσκαλό τους Δημήτρη Τσαπραλή το 1936.

Το έτος 1959 έγινε η θεμελίωση και το 1962 άρχισε να λειτούργει με τρείς αίθουσες. Το 1967 τελείωσε ο πρώτος όροφος με άλλες τρείς αίθουσες, και το 1972 έγινε κατασκευή τσιμεντένιου τοίχου αντιστηρίξεως. Σήμερα λειτουργεί ως 12/θέσιο.

Read Full Post »

Older Posts »