Akritas Kaidatzis | Aristotle University of Thessaloniki (original) (raw)

Papers by Akritas Kaidatzis

This paper tries to accommodate the Greek system of judicial review in the distinction, proposed ... more This paper tries to accommodate the Greek system of judicial review in the distinction, proposed by Prof. Mark Tushnet, between strong-form and weak-form judicial review. Firstly, the paper examines how the distinction may be enriched by the experience of Greek constitutionalism. The Greek system brings together elements of both weak- and strong-form, and, in a rather original manner, seems to confirm and, at the same time, to refine and develop Prof. Tushnet’s distinction. Secondly, the paper examines what Greek constitutionalism may learn from Prof. Tushnet’s distinction. The – seemingly paradoxical – conclusion is that the, so to say, constitutional “timidity” of Greek courts can be addressed more effectively if we reinforce the elements of weak-form review in the Greek system – rather than the elements of strong-form review, as it is often suggested, by establishing a constitutional court.

Paper submitted to the Workshop "Contesting Austerity -A Socio-Legal Inquiry into Resist... more Paper submitted to the Workshop "Contesting Austerity -A Socio-Legal Inquiry into Resistance to Austerity", Oñati International Institute for the Sociology of Law (IISL), Oñati, 6-7 June 2019. From 2010 to 2018, Greece has been under fiscal adjustment programs, entailing various austerity policies (cuts in payments and pensions; raises in taxation; privatization and deregulation). Greek governments, especially after 2015, pursued various policies to combat poverty and social exclusion-the rise of which has been the immediate consequence of austerity policies. Free health services for uninsured persons and benefits for poor families are at the core of such policies. At around the same time, beginning in late 2013 and culminating in 2018, Greek courts, in a series of high profile and broadly discussed decisions, contested the constitutionality of austerity policies. Their focus has been predominantly on cuts in payments for civil servants and in pensions, which they held unconstitutional. However, to implement their decisions, the Greek government needs to divert large sums of public funds (actually, several billion euros) from anti-poverty policies to payments' and pensions' raises. Thus, although intended as anti-austerity acts, the courts' decisions are effectively anti-anti-austerity acts, since they risk governmental policies to combat poverty. They will make better-off people from the middle classes, people who already had a stable job or a pension, including judges themselves, and they will make worse-off people from the lower classes, the most needy and poor. The question, then, is: Who decides? Since every decision on anti-austerity policies also entails a decision on allocation of (scarce) resources, the question is who is justified to decide which anti-austerity policies have priority over others. Judges or elected officials?

SOMMAIRE: 1 - Introduction - 2. L’Etat et l’Eglise en Grece. Le cadre constitutionnel - 3 - L’Egl... more SOMMAIRE: 1 - Introduction - 2. L’Etat et l’Eglise en Grece. Le cadre constitutionnel - 3 - L’Eglise de Grece comme institution de l’Etat grec - 4. Le discours constitutionnel de l’Eglise. Des elements de constitutionnalisme populiste - Pluralisme constitutionnel et droits de la majorite - 6. Les droits en tant qu’identite - 7. Conclusion - Bibliographie.ABSTRACT: The invocation of the people, the constitution and the rights occupies an important place in the public discourse of the Church of Greece. Its constitutional discourse exhibits two main characteristics. Firstly, it is a populist discourse. The church talks in the name of “its” people, which it identifies with the Greek nation, and as the voice of the people’s will against its rulers. Moreover, it is a rights-laden discourse. The church talks as the protector of the rights of the majority, which it identifies with the rights of its believers. Its constitutional discourse and practice shows that the church manages to exploit...

Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 2018

Η επίκληση του λαού, του συντάγματος και των δικαιωμάτων κατέχει σημαντική θέση στο δημόσιο λόγο ... more Η επίκληση του λαού, του συντάγματος και των δικαιωμάτων κατέχει σημαντική θέση στο δημόσιο λόγο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο συνταγματικός λόγος της είναι λαϊκιστικός και δικαιωματοκρατικός. Η Εκκλησία μιλάει εξ ονόματος του λαού «της» και ως γνήσιος εκφραστής της βούλησής του απέναντι στους κυβερνώντες. Και προασπίζεται τα δικαιώματα της πλειοψηφίας, τα οποία ταυτίζει με τα δικαιώματα των πιστών της. Η χρήση του συντάγματος στο λόγο της δείχνει πως η Εκκλησία εκμεταλλεύεται τις κατακτήσεις της νεωτερικότητας για την εξυπηρέτηση προνεωτερικών σκοπών, όπως η εξασφάλιση των προνομίων της και η διατήρηση του ρόλου της στη δημόσια σφαίρα.

Το επιχείρημα που θα προσπαθήσω ν’ αναπτύξω έχει συνοπτικά ως εξής: Έχουμε εθιστεί σ’ έναν πληθωρ... more Το επιχείρημα που θα προσπαθήσω ν’ αναπτύξω έχει συνοπτικά ως εξής: Έχουμε εθιστεί σ’ έναν πληθωριστικό λόγο περί δικαιωμάτων, σε τέτοιο σημείο ώστε να έχουμε παραμελήσει τη δημοκρατία. Δεν μιλάμε για δημοκρατία. Τουλάχιστον όχι τόσο όσο μιλάμε για δικαιώματα. Αυτό όμως είναι ένας φαύλος κύκλος. Γιατί δεν υπάρχουν δικαιώματα χωρίς δημοκρατία. Το φαύλο κύκλο τον καταλαβαίνουμε σ’ εκείνες τις εξαιρετικές συγκυρίες όπου η ανάγκη εξυπηρέτησης ενός άλλου δημόσιου σκοπού ασκεί αδυσώπητη πίεση στα δικαιώματα. Τόσο μεγάλη όσο δε θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε σε συνθήκες «κανονικότητας». Το ζούμε στη συγκυρία της πανδημίας, με την προφανή ανάγκη να περιοριστούν δικαιώματα για να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Το ζήσαμε στη συγκυρία της κρίσης δημόσιου χρέους, με την εξίσου προφανή ανάγκη να περιοριστούν δικαιώματα για να προστατευτεί η δημόσια οικονομία. Επειδή σε τέτοιες συγκυρίες δεν είμαστε επαρκώς εξοικειωμένοι με το λεξιλόγιο και τα εργαλεία της δημοκρατίας, κάποιες από τις απώλειες στα δικαιώματα γίνονται μόνιμες. Διαρκούν δηλαδή και μετά την παρέλευση της εξαιρετικής κατάστασης και την επάνοδο στην όποια κανονικότητα. Που είναι μια κανονικότητα με λιγότερα δικαιώματα απ’ όσα πριν ξεσπάσει η εξαιρετική κατάσταση. Σε στιγμές κρίσης, λοιπόν, ο λόγος περί δικαιωμάτων δεν αρκεί. Αυτό που παράλληλα, και ίσως ακόμη περισσότερο, απαιτείται σε στιγμές κρίσης είναι η δημοκρατική επαγρύπνηση. Ο διαρκής έλεγχος της εξουσίας όχι μόνο, και ίσως όχι τόσο, με το λόγο και τα εργαλεία των δικαιωμάτων όσο με το λόγο και τα εργαλεία της δημοκρατίας.
Αναπτύσσω το επιχείρημά μου ως εξής: Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζω το θεωρητικό πλαίσιο του επιχειρήματος. Δηλαδή τον ισχυρισμό μου ότι η επιστήμη του συνταγματικού δικαίου έχει εθιστεί σ’ έναν πληθωριστικό λόγο περί δικαιωμάτων και έχει αποξενωθεί από το λόγο περί δημοκρατίας. Στη δεύτερη ενότητα εξετάζω τις συνέπειες που είχαν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας στα δικαιώματα. Αφενός τα δικαιώματα που υπέστησαν τους πιο δραστικούς περιορισμούς και, αφετέρου, άλλα δικαιώματα που δεν υπέστησαν αντίστοιχους περιορισμούς, παρότι θα μπορούσαν. Στην τρίτη ενότητα εξετάζω τις συνέπειες που είχε για τη δημοκρατία ο τρόπος επιβολής των μέτρων, δηλαδή με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και υπουργικές αποφάσεις κατ’ εξουσιοδότηση τέτοιων πράξεων. Τέλος, στην τέταρτη ενότητα, επανέρχομαι στο θεωρητικό προβληματισμό για να καταλήξω, ελπίζω με κάποια αισιοδοξία, σε κάποιες προτάσεις για το μέλλον του συνταγματικού δικαίου.

Άσυλο της κατοικίας - Ιδιωτική και οικογενειακή ζωή - Βιβλιογραφία - Νομολογία- Σχολιασμός (2010)

To άρθρο 38 του ν. 4640/2019, με το οποίο 86 οργανικές θέσεις εφετών μετατρέπονται σε θέσεις προ... more To άρθρο 38 του ν. 4640/2019, με το οποίο 86 οργανικές θέσεις εφετών μετατρέπονται σε θέσεις προέδρων εφετών, πάσχει νομοτεχνικά και συνταγματικά.

Μισθολογική κατάταξη υπαλλήλου που μετατάσσεται σε ανώτερη κατηγορία εκπαίδευσης (άρθρο 25 παρ. 1... more Μισθολογική κατάταξη υπαλλήλου που μετατάσσεται σε ανώτερη κατηγορία εκπαίδευσης (άρθρο 25 παρ. 13 του ν. 4354/2015)

Γνωμοδότηση (υπό δημοσίευση σε: Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου 2019)

Μου τέθηκε το ερώτημα αν μπορεί να αμφισβητηθεί η εφαρμογή και, ιδίως, η συνταγματικότητα της διάταξης της παρ. 13 του άρθρου 25 του ν. 4354/2015, σύμφωνα με την οποίαν, από την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του ενιαίου μισθολογίου του νόμου αυτού (1.1.2016), για την κατάταξη σε μισθολογικό κλιμάκιο υπαλλήλου που μετατάσσεται σε ανώτερη κατηγορία εκπαίδευσης λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του χρόνου υπηρεσίας ο οποίος διανύθηκε και ελήφθη υπόψη για την κατάταξη και εξέλιξή του σε μισθολογικά κλιμάκια της κατώτερης κατηγορίας εκπαίδευσης.

Υπό δημοσίευση στον τόμο: Δίκαιο και Τεχνολογία, Πρακτικά ΚΒ΄ Επιστημονικού Συμποσίου, Πανεπιστήμ... more Υπό δημοσίευση στον τόμο: Δίκαιο και Τεχνολογία, Πρακτικά ΚΒ΄ Επιστημονικού Συμποσίου, Πανεπιστήμιο Πειραιώς - Ελεγκτικό Συνέδριο, 2019.

Ένα από τα αίτια της κακής νομοθέτησης, και επομένως της πολυνομίας, κακονομίας και μη εφαρμογής των νόμων, είναι ότι η νομική παιδεία είναι προσανατολισμένη στην ερμηνεία –αλλά όχι στην παραγωγή– των κανόνων δικαίου. Νομικοί επιστήμονες καλούνται να συντάξουν νομοθετικά κείμενα, χωρίς να έχουν διδαχθεί νομοθετική επιστήμη και την τεχνική σύνταξης τέτοιων κειμένων. Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση του ελλείματος, σε πεδία όπως: η εκπαίδευση/επιμόρφωση όσων συντάσσουν νομοθετικά κείμενα∙ ο συντονισμός των εμπλεκόμενων στη νομοθετική διαδικασία∙ η δημόσια διαβούλευση και η ex ante και ex post αξιολόγηση σχεδίων νομοθετικών κειμένων∙ η προτυποποίηση της νομοθετικής διαδικασίας∙ τέλος, ιδίως, η κωδικοποίηση και αναμόρφωση της νομοθεσίας.

Paper submitted to IVR World Congress 2019, Dignity, Democracy, Diversity, The 29th World Congres... more Paper submitted to IVR World Congress 2019, Dignity, Democracy, Diversity, The 29th World Congress of the International Association for the Philosophy of Law and Social Philosophy – Workshop on Alternatives to Liberal Constitutionalism: Popular, Political, Deliberative, University of Lucerne, 11-12 July 2019

In this paper I aim to assess three attempts to challenge orthodox constitutional thinking: "populist," "popular," and "political" constitutionalism. To do so, I briefly examine three seminal books-by Mark Tushnet, Larry Kramer, and Richard Bellamy, respectively-which best illustrate these alternative approaches. Then, I track down what all three approaches have in common and, significantly, what they are opposed to. After examining a case-study from the Greek experience, I conclude that, despite having failed to replace the dominant model of liberal constitutionalism, these alternative approaches are an invaluable enrichment of constitutional thinking, both descriptively, offering the vocabulary to discern and assess constitutional law made outside the courts, as well as normatively, proposing the advancement of democratic constitutionalism as an answer to the alleged demise of contemporary liberal constitutionalism.

Paper submitted to the Workshop "Contesting Austerity -A Socio-Legal Inquiry into Resistance to A... more Paper submitted to the Workshop "Contesting Austerity -A Socio-Legal Inquiry into Resistance to Austerity", Oñati International Institute for the Sociology of Law (IISL), Oñati, 6-7 June 2019.

From 2010 to 2018, Greece has been under fiscal adjustment programs, entailing various austerity policies (cuts in payments and pensions; raises in taxation; privatization and deregulation). Greek governments, especially after 2015, pursued various policies to combat poverty and social exclusion-the rise of which has been the immediate consequence of austerity policies. Free health services for uninsured persons and benefits for poor families are at the core of such policies. At around the same time, beginning in late 2013 and culminating in 2018, Greek courts, in a series of high profile and broadly discussed decisions, contested the constitutionality of austerity policies. Their focus has been predominantly on cuts in payments for civil servants and in pensions, which they held unconstitutional. However, to implement their decisions, the Greek government needs to divert large sums of public funds (actually, several billion euros) from anti-poverty policies to payments' and pensions' raises. Thus, although intended as anti-austerity acts, the courts' decisions are effectively anti-anti-austerity acts, since they risk governmental policies to combat poverty. They will make better-off people from the middle classes, people who already had a stable job or a pension, including judges themselves, and they will make worse-off people from the lower classes, the most needy and poor. The question, then, is: Who decides? Since every decision on anti-austerity policies also entails a decision on allocation of (scarce) resources, the question is who is justified to decide which anti-austerity policies have priority over others. Judges or elected officials?

Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 09/2018 Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ. (πρόγραμμα ... more Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 09/2018

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ. (πρόγραμμα σπουδών μαθήματος θρησκευτικών).

Ας το πούμε ευθέως. Στην κρίση του δικαστηρίου αποτυπώνεται μια λογική απαρτχάιντ: χωριστή εκπαίδευση για τους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές και χωριστή για τους υπόλοιπους που δεν είναι ορθόδοξοι χριστιανοί. Θα περίμενε κανείς από το Συμβούλιο της Επικρατείας, μια τέτοιας βαρύτητας κρίση να την αιτιολογήσει με αντίστοιχα στέρεη αιτιολογία. Δυστυχώς, τέτοια αιτιολογία απουσιάζει από την απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ.

Paper submitted to the Workshop ‘New constitutionalism? New forms of democracy and rule of law be... more Paper submitted to the Workshop ‘New constitutionalism? New forms of democracy and rule of law beyond liberalism’, International Institute for the Sociology of Law, Oñati 12-13.7.2018

The term ‘populist constitutionalism’ usually refers to constitutional discourses and practices of populist movements, parties or leaders. A rather different conception of the term refers to a non-legalistic approach to constitutional law that rejects the idea that the constitution means (solely) what judicial elites say it means, and contends instead that the political branches of government, as well as political parties, social movements, and ultimately the people themselves have at least an equal say on constitutional meaning. This is closely related to the concepts of “popular” or “political constitutionalism”. The paper proposes that populist constitutionalism in the second sense (as a practice of constitutional law) may reduce the perils of populist constitutionalism in the first sense (as a practice of populists).

Υπό δημοσίευση, σε: Μαρία Γιούνη (επιμ.), Δίκαιο και Ιστορία 3, Πρακτικά ΙΘ΄ Συνάντησης Ιστορικώ... more Υπό δημοσίευση, σε: Μαρία Γιούνη (επιμ.), Δίκαιο και Ιστορία 3, Πρακτικά ΙΘ΄ Συνάντησης Ιστορικών του Δικαίου, Εκδ. Σάκκουλα 2018.

Στις παρατηρήσεις του Τζέρεμυ Μπένθαμ επί του Συντάγματος της Επιδαύρου του 1822 περιέχεται μια καινοτόμα συμβολή στη συνταγματική επιστήμη: η θεωρία των latent negatives (λανθάνουσες αρνησικυρίες ή κρυφά βέτο). Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου ένα πρόσωπο έχει κατ’ αποτέλεσμα τη δυνατότητα, λόγω ορισμένης ιδιότητας που κατέχει, να ματαιώσει την άσκηση της αποφασιστικής αρμοδιότητας ορισμένου κρατικού οργάνου. Συνήθως το πρόσωπο αυτό διαθέτει μια δευτερεύουσα αρμοδιότητα σε σχέση με την κυρίως αρμοδιότητα του αποφασίζοντος οργάνου –για παράδειγμα, την αρμοδιότητα προσυπογραφής ή δημοσίευσης ορισμένης πράξης.
Η σύγχρονη συνταγματική επιστήμη και πρακτική δεν φαίνεται να έχει αξιοποιήσει επαρκώς τη σκέψη του Μπένθαμ για το συνταγματικό σχεδιασμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα κρυφού βέτο σε συνταγματικό κείμενο της εποχής μας είναι η διάταξη του άρθρου 101Α του ελληνικού Συντάγματος για την επιλογή των μελών ανεξάρτητων αρχών.

Paper submitted to the International Conference on ‘The Power of Public Law in the 21st Century’,... more Paper submitted to the International Conference on ‘The Power of Public Law in the 21st Century’, On the occasion of the inauguration of the Central and Eastern European Regional Chapter of the International Society of Public Law (ICON-S), Budapest, 20 April 2018.

Recent scholarship has elaborated on the relationship between populism and constitutionalism by using the concept of populist constitutionalism (see, e.g., Blokker 2018; Müller 2017; Halmai 2018). My point of departure in this paper is the trivial remark that the term “populist constitutionalism” is not novel. The term found some resonance in the 1990s among U.S.-American legal scholars to describe something rather different (however, not entirely unrelated) than the relationship between populism and constitutionalism: Scholars who talked back then about populist constitutionalism (and those who keep talking about popular constitutionalism) wanted: (1) to question judicial supremacy, that is, the idea that the final and authoritative interpreter of the constitution is the judiciary and, more particularly, the U.S. Supreme Court, and (2) to bring out the importance of the elected branches of government, and ultimately of the people themselves, in making constitutional law (see, e.g., Parker 1993; Tushnet 1999; Kramer 2004). In this paper, I try to explore how these two different conceptions of populist constitutionalism (namely, as the relation between populism and constitutionalism on the one hand and as a particular theory of constitutional law on the other) relate to each other.
I begin, in the following section, with a brief presentation of the recent scholarship on populist constitutionalism in the sense of the relationship between populism and constitutionalism. I argue that this can be better understood as the stance that populists (populist movements, leaders or parties, whether in opposition or in power) take towards constitutionalism. Populist constitutionalism in this sense is, then, about discourses and practices of populists. I proceed, in the third section, with a brief presentation of the older U.S.-American scholarship on populist (or popular) constitutionalism in the sense of a particular theory of constitutional law (see Corso 2014). I argue that this theory aspires to strengthen the voice of members of the “open community of the constitutional interpreters” (Häberle 1975) –constitutional scholars, politicians and ordinary people (as opposed to judges)– when they engage in constitutional interpretation. This, then, is not restricted to populists . Hence, populist constitutionalism in this second sense is about discourses and practices of constitutionalists (if I may use this rather vague but convenient, exactly because of its vagueness, term). In the last section I try to elaborate on the relationship between those two different conceptions of populist constitutionalism by proposing the following working hypothesis: Populist (or popular) constitutionalism as a discourse and practice of constitutional law, by enabling greater popular participation in constitutional decision-making, could serve as a corrective to some of the flaws of liberal democracy (notably, citizens’ alienation and disengagement) and, thus, mitigate populist challenges to constitutionalism, that is, populist constitutionalism as a discourse and practice of populists. Somewhat paradoxically, then, the main idea is that constitutionalism needs to become more “populist”, in order to overcome challenges posed by populist politics.

Καϊδατζής, Ακρίτας (2018). "Νεωτερικά μέσα, παραδοσιακοί σκοποί: Ο συνταγματικός λόγος της Εκκλησ... more Καϊδατζής, Ακρίτας (2018). "Νεωτερικά μέσα, παραδοσιακοί σκοποί: Ο συνταγματικός λόγος της Εκκλησίας της Ελλάδος", Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 44(1): 31-48

Η επίκληση του λαού, του συντάγματος και των δικαιωμάτων κατέχει σημαντική θέση στο δημόσιο λόγο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο συνταγματικός λόγος της είναι λαϊκιστικός και δικαιωματοκρατικός. Η Εκκλησία μιλάει εξ ονόματος του λαού «της» και ως γνήσιος εκφραστής της βούλησής του απέναντι στους κυβερνώντες. Και προασπίζεται τα δικαιώματα της πλειοψηφίας, τα οποία ταυτίζει με τα δικαιώματα των πιστών της. Η χρήση του συντάγματος στο
λόγο της δείχνει πως η Εκκλησία εκμεταλλεύεται τις κατακτήσεις της νεωτερικότητας για την εξυπηρέτηση προνεωτερικών σκοπών, όπως η εξασφάλιση των προνομίων της και η διατήρηση του ρόλου της στη δημόσια σφαίρα.

Στο κείμενο αυτό θα υποστηρίξω ότι ο όρος «άμεσος έλεγχος του κράτους» στο άρθρο 15 του Συντάγματ... more Στο κείμενο αυτό θα υποστηρίξω ότι ο όρος «άμεσος έλεγχος του κράτους» στο άρθρο 15 του Συντάγματος σημαίνει υπαγωγή της ραδιοτηλεόρασης σε καθεστώς ρύθμισης. Ότι «καθεστώς ρύθμισης» σημαίνει ένα πλαίσιο κανόνων, διαδικασιών και ελέγχων, το οποίο υπερβαίνει το γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο της κοινής επιχειρηματικής δραστηριότητας, με σκοπό την υπαγωγή ορισμένου πεδίου της οικονομίας στο καθεστώς και τις υποχρεώσεις της δημόσιας υπηρεσίας. Και ότι ρύθμιση της ραδιοτηλεόρασης σημαίνει, βασικά, δύο πράγματα: υπαγωγή σε καθεστώς αδειών και υπαγωγή στη δικαιοδοσία ρυθμιστικής αρχής, του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.). Θα κλείσω με ένα σύντομο σχόλιο στην απόφαση 95/2017 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, για την οποία θα υποστηρίξω ότι, αντίθετα απ’ ό,τι εκ πρώτης όψεως φαίνεται, κατ’ αποτέλεσμα δεν ενισχύει, αλλά αποδυναμώνει το Ε.Σ.Ρ.

Pour citer l'article Kaidatzis Akritas, « Moyens modernes, buts traditionnels : le discours cons... more Pour citer l'article

Kaidatzis Akritas, « Moyens modernes, buts traditionnels : le discours constitutionnel de l’Église de Grèce », dans revue ¿ Interrogations ?, N°25. Retour du religieux ?, décembre 2017 [en ligne], http://www.revue-interrogations.org/Moyens-modernes-buts-traditionnels (Consulté le 7 décembre 2017).

Tous les textes et documents disponibles sur ce site sont, sauf mention contraire, protégés par la Licence Creative Commons Attribution-Pas d'Utilisation Commerciale-Pas de Modification 3.0 France.

Résumé
L'évocation du peuple, de la constitution et des droits occupe une place importante dans le discours public de l'Église de Grèce. Ce discours constitutionnel a deux caractéristiques principales. D'abord, il est populiste. L'Église parle au nom de " son " peuple qu'elle identifie avec la nation grecque, comme si elle était la dépositaire de la volonté du peuple face aux gouvernants. Ensuite, son discours est particulièrement orienté vers les droits. L'Église parle comme si elle était le défenseur des droits de la majorité, qu'elle identifie par ailleurs aux droits de ses fidèles. Le discours et la pratique constitutionnels de l'Église montrent donc que celle-ci exploite ainsi d'une manière excellente les institutions, les conquêtes et les discours de la modernité, même si cela se fait pour servir des buts qui semblent prémodernes : la préservation de ses privilèges face à d'autres religions ; le maintien de son rôle dans la sphère publique ; sa reproduction en tant que mécanisme idéologique de l'État-nation.

Mots clés : Église de Grèce ; populisme religieux ; discours constitutionnel ; droits de la majorité

Abstract
The invocation of the people, the constitution and the rights occupies an important place in the public discourse of the Church of Greece. Its constitutional discourse exhibits two main characteristics. Firstly, it is a populist discourse. The church talks in the name of " its " people, which it identifies with the Greek nation, and as the voice of the people's will against its rulers. Moreover, it is a rights-laden discourse. The church talks as the protector of the rights of the majority, which it identifies with the rights of its believers. Its constitutional discourse and practice shows that the church manages to exploit the institutions, achievements and discourses of modernity, if only for the promotion of apparently pre-modern ends : the preservation of its privileges against the other religions ; the prolongation of its role in the public sphere ; its reproduction as an ideological mechanism of the nation-state.

Keywords : Church of Greece ; religious populism ; constitutional discourse ; rights of the majority

Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 2018

Άσυλο της κατοικίας - Ιδιωτική και οικογενειακή ζωή - Βιβλιογραφία - Νομολογία- Σχολιασμός (2010)

Γνωμοδότηση (υπό δημοσίευση σε: Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου 2019)

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ. (πρόγραμμα σπουδών μαθήματος θρησκευτικών).

Pour citer l'article Kaidatzis Akritas, « Moyens modernes, buts traditionnels : le discours cons... more Pour citer l'article

Tous les textes et documents disponibles sur ce site sont, sauf mention contraire, protégés par la Licence Creative Commons Attribution-Pas d'Utilisation Commerciale-Pas de Modification 3.0 France.

Mots clés : Église de Grèce ; populisme religieux ; discours constitutionnel ; droits de la majorité

Keywords : Church of Greece ; religious populism ; constitutional discourse ; rights of the majority

Ο Αλέξανδρος Σβώλος υπήρξε κορυφαίος πανεπιστημιακός δάσκαλος και σημαντικός πολιτικός. Κατέχει ε... more Ο Αλέξανδρος Σβώλος υπήρξε κορυφαίος πανεπιστημιακός δάσκαλος και σημαντικός πολιτικός. Κατέχει εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών που σημάδεψαν με την παρουσία τους και τη δράση τους την Ελλάδα του πρώτου ημίσεως του 20ού αιώνα. Άνθρωπος του μέτρου και της προσφοράς, με εξαιρετική τόλμη και ήθος, μετριοπαθής στο χαρακτήρα και ριζοσπάστης στις ιδέες, υπήρξε σπάνιο παράδειγμα πολίτη και διανοουμένου, για τις δύσκολες εποχές που έζησε.

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία εγκαινιάζει τη σειρά ... more Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία εγκαινιάζει τη σειρά εκδόσεων βιογραφιών σημαντικών προσωπικοτήτων της Πατρίδας μας από τον πολιτικό και επιστημονικό χώρο με τον τόμο για τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.

Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 10/2018. Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 1388/2018 Ολομ., με τη... more Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 10/2018.

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 1388/2018 Ολομ., με την οποία κρίθηκε ότι η κατάργηση, με το ν. 3847/2010, της 13ης και 14ης σύνταξης (επιδόματα εορτών και άδειας) για συνταξιούχους με σύνταξη άνω των 2.500 ευρώ δεν αντίκειται στο Σύνταγμα ή την ΕΣΔΑ

Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 09/2018 Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ. (πρόγραμμα... more Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 09/2018

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 660/2018 Ολομ. (πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος των θρησκευτικών)

Με τις διατάξεις της υποπαρ. Β.3 του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, όπως τελικά διαμορφώθηκαν με... more Με τις διατάξεις της υποπαρ. Β.3 του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, όπως τελικά διαμορφώθηκαν με το ν. 4111/2013, επιβλήθηκαν μειώσεις στις συντάξεις του Δημοσίου, δηλαδή των δημόσιων λειτουργών, περιλαμβανομένων των δικαστικών, και των πολιτικών και στρατιωτικών δημόσιων υπαλλήλων.
Με τη σχολιαζόμενη απόφαση 1277/2018 του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε Ολομέλεια, η οποία εκδόθηκε μετά από αγωγή συνταξιούχου αντιπροέδρου του ίδιου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι διατάξεις αυτές κρίθηκαν αντισυνταγματικές ως προς την εφαρμογή τους στο σύνολο των δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι μειώσεις στις συντάξεις του Δημοσίου αντίκειται στις συνταγματικές αρχές της ισότητας στα δημόσια βάρη (άρθρο 4 παρ. 5), της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1) και της αναλογίας σύνταξης και μισθού ενεργείας, που συνάγεται από το ειδικό συνταγματικό καθεστώς των δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέδωσε την απόφαση 1277/2018 με τη διαδικασία της πρότυπης δίκης, δηλαδή κατά το άρθρο 108Α του π.δ. 1225/1981, όπως προστέθηκε με το ν. 4055/2012. Δυστυχώς, φαίνεται ότι ο θεσμός της πρότυπης δίκης είναι ευεπίφορος σε (κατα)χρήσεις που επιτρέπουν στο δικαστήριο να ασκεί αφηρημένο έλεγχο συνταγματικότητας χωρίς καμία σύνδεση με την υπόθεση που προκάλεσε τη δίκη, δηλαδή κατ’ αποτέλεσμα να εκφέρει κανονιστικού χαρακτήρα κρίσεις και, άρα, να ασκεί -στην πραγματικότητα, να νοσφίζεται- κανονιστική εξουσία

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 258/2018 Ολομ. Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 05/2018 Με το ν.... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 258/2018 Ολομ.

Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 05/2018

Με το ν. 4093/2012 επήλθαν σημαντικές μειώσεις στις αποδοχές και τις συντάξεις διαφόρων κατηγοριών προσωπικού του δημόσιου τομέα, μεταξύ των οποίων και οι λεγόμενοι 'ένστολοι', δηλαδή τα στελέχη και οι συνταξιούχοι των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας. Η αντιμετώπιση των περικοπών αυτής της κατηγορίας προσωπικού από το Συμβούλιο της Επικρατείας παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον για τον έντονο ακτιβισμό που το δικαστήριο συστηματικά επέδειξε σε αλλεπάλληλα στάδια της ευρύτερης υπόθεσης. Με τη σχολιαζόμενη απόφαση ΣτΕ 258/2018 Ολομ. κρίθηκε ότι οι προηγούμενες ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας στην ίδια υπόθεση καταλαμβάνουν όλους τους εν ενεργεία και απόστρατους στρατιωτικούς (ομοίως η απόφαση ΣτΕ 259/2018 Ολομ. για τους αστυνομικούς) και όχι μόνο τα μέλη των ενώσεων που είχαν ασκήσει αιτήσεις ακύρωσης. Με την απόφαση αυτή φαίνεται πως γράφεται ο επίλογος σε μιαν υπόθεση που ολοκληρώθηκε σε πέντε πράξεις, σε κάθε μια απ' τις οποίες μπορούμε να διακρίνουμε ενδείξεις δικαστικού ακτιβισμού.

Παρατηρήσεις στην απόφαση 1/2018 του μισθοδικείου, με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι περ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση 1/2018 του μισθοδικείου, με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι περικοπές στις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών από τους ν. 4093/2012 και 4387/2016

Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 03/2018

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 2649/2017 Ολομ., με την οποίαν ακυρώθηκε ως ανυπόστατη και ως μη νό... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 2649/2017 Ολομ., με την οποίαν ακυρώθηκε ως ανυπόστατη και ως μη νόμιμη η κ.υ.α. για την ηλεκτρονική υποβολή πόθεν έσχες.
Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 09/2017

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 1442/2017 Γ΄ Τμ. Πανελλήνιες εξετάσεις. Αντισυνταγματικότητα προνο... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 1442/2017 Γ΄ Τμ.
Πανελλήνιες εξετάσεις. Αντισυνταγματικότητα προνομιακής εισαγωγής διακριθέντων αθλητών. Αντισυνταγματικότητα της εξίσωσης του συντελεστή βαρύτητας του μαθήματος Νεοελληνική Γλώσσα με αυτόν της Φυσικής.
Παραπέμπει στην Ολομέλεια.
Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 06/2017

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΜονΔΠρΘεσ 1430/2017 Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 05/2017

Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 03/2017 Σχόλιο στην απόφαση ΕλΣυν 244/2017 Ολομ., με την οποία κ... more Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 03/2017

Σχόλιο στην απόφαση ΕλΣυν 244/2017 Ολομ., με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική η επιβολή εισφοράς αλληλεγγύης στους συνταξιούχους του Δημοσίου

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 100/2017 Ολομ. (Αντισυνταγματικότητα του μέτρου της προαιρετικής λε... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 100/2017 Ολομ. (Αντισυνταγματικότητα του μέτρου της προαιρετικής λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου).
Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 02/2017

Και πάλι για το μισθολόγιο των στρατιωτικών: Υποχρέωση συμμόρφωσης του νομοθέτη στις δικαστικές α... more Και πάλι για το μισθολόγιο των στρατιωτικών: Υποχρέωση συμμόρφωσης του νομοθέτη στις δικαστικές αποφάσεις; -Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 1125/2016 Ολομ. -Ακρίτας Καϊδατζής Επίκ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 10/2016 Το πρόβλημα της συμμόρφωσης της διοίκησης στις δικαστικές αποφάσεις που εκδίδονται σε βάρος της αποτελεί το αντικείμενο δύο διαφορετικών συνταγματικών διατάξεων. Το άρθρο 94 παρ. 4 αναφέρεται στη «λήψη μέτρων για τη συμμόρφωση της διοίκησης με τις δικαστικές αποφάσεις». Και το άρθρο 95 παρ. 5 Συντ. επιβεβαιώνει ότι «η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις». Πέρα από τη νομοτεχνική, ας το πούμε έτσι, χαλαρότητα και τη φραστική πληθωρικότητα της αναθεώρησης του 2001 (η πρώτη διάταξη προστέθηκε και η δεύτερη τροποποιήθηκε τότε), η διπλή αυτή αναφορά περισσότερο δείχνει την ένταση του προβλήματος, που είναι τόσο παλιό όσο και η ίδια η διοικητική δικαιοσύνη (βλ. ήδη Φ. Βεγλερή, Η συμμόρφωσις της Διοικήσεως εις τας αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1934) και που όσο περνάει ο καιρός μάλλον οξύνεται αντί να υποχωρεί (βλ. ενδεικτικά Στ. Κτιστάκη, Η συμμόρφωση της Διοικήσεως στις αποφάσεις των διοικητικών δικαστηρίων μετά την αναθεώρηση του 2001, ΤοΣ 2007, 813 επ.).

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 478/2016 Ολομ. (αναπροσαρμογή βουλευτικών συντάξεων). Υπό δημοσίε... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 478/2016 Ολομ. (αναπροσαρμογή βουλευτικών συντάξεων).
Υπό δημοσίευση σε: Αρμενόπουλος 9/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 197/2016 Δ΄ Τμ. (αντισυνταγματικότητα διάταξης για εκποίηση δημοτικ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 197/2016 Δ΄ Τμ. (αντισυνταγματικότητα διάταξης για εκποίηση δημοτικών εκτάσεων σε αυθαίρετους κατόχους - παραπομπή στην Ολομέλεια κατά το άρθρο 100 παρ. 5 Συντ.)
Υπό δημοσίευση, σε: Αρμενόπουλος 06/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 734/2016 Ολομ.: Δεν είναι αντισυνταγματικές οι περικοπές στο εφάπαξ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 734/2016 Ολομ.: Δεν είναι αντισυνταγματικές οι περικοπές στο εφάπαξ βοήθημα

Υπό δημοσίευση σε: Αρμ 05/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση στΕ 510/2016: Απορρίπτεται ως απαράδεκτη, αίτηση ακυρώσεως κατά της πρό... more Παρατηρήσεις στην απόφαση στΕ 510/2016: Απορρίπτεται ως απαράδεκτη, αίτηση ακυρώσεως κατά της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΘ Α.Ε.

Υπό δημοσίευση σε: Αρμ 05/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 7412/2015 Ολομ. - Αντισυνταγματικότητα των περικοπών στις συντάξ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΕλΣυν 7412/2015 Ολομ. - Αντισυνταγματικότητα των περικοπών στις συντάξεις γιατρών ΕΣΥ

Υπό δημοσίευση, σε: Αρμ 04/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 4446/2015 Ολομ. (Η μη αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 4446/2015 Ολομ.
(Η μη αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων συνιστά παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας της διοίκησης).
Υπό δημοσίευση σε: Αρμ 02/2016

Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 4646/2015 (Λήξη της θητείας του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησ... more Παρατηρήσεις στην απόφαση ΣτΕ 4646/2015 (Λήξη της θητείας του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης)
Υπό δημοσίευση, σε: Αρμ 02/2016

Με την απόφαση ΣτΕ 3372/2015 Ολομ. κρίθηκε ότι δεν αντίκειται στο Σύνταγμα ή την ΕΣΔΑ η επέκταση ... more Με την απόφαση ΣτΕ 3372/2015 Ολομ. κρίθηκε ότι δεν αντίκειται στο Σύνταγμα ή την ΕΣΔΑ η επέκταση στους δικηγόρους που απασχολούνται με σχέση έμμισθης εντολής σε ν.π.ι.δ. του ευρύτερου δημόσιου των (δυσμενέστερων) μισθολογικών ρυθμίσεων που ισχύουν για τους συναδέλφους τους με έμμισθη εντολή στο Δημόσιο, σε ΟΤΑ ή σε άλλο ν.π.δ.δ. Η απόφαση παρουσιάζει ενδιαφέρον κυρίως από μεθοδολογική άποψη. Και μάλιστα, διπλό: καταρχάς, ως προς τη μέθοδο άσκησης του δικαστικού ελέγχου συνταγματικότητας της επίμαχης νομοθετικής ρύθμισης (υπό Ι) και, περαιτέρω, ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης του πεδίου εφαρμογής της επίμαχης διάταξης σε σχέση με τις ρυθμίσεις του νέου Κώδικα Δικηγόρων (υπό ΙΙ).

"Populist Constitutionalism" research project studies the various ways in which populism(s) inter... more "Populist Constitutionalism" research project studies the various ways in which populism(s) interact with constitutionalism, in order to propose an approach to constitutional law that mitigates populist challenges to constitutional democracy by enabling greater popular participation in constitutional decision-making.

The PopCon Project is funded by the Greek Foundation for Research and Innovation (H.F.R.I. - ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) within the framework of the "1st Call for H.F.R.I. Research Projects to Support Faculty Members & Researchers and Procure High-Value Research Equipment» action plan (project no: HFRI-FM17-1502).