Emmanouil Emmanouilidis | Aristotle University of Thessaloniki (original) (raw)

Papers by Emmanouil Emmanouilidis

Ιστορία , 2022

Καθ’ όλη τη διάρκεια των μεταπολεμικών εξελίξεων τις σινοαμερικανικές σχέσεις η Ταϊβάν διαδραματί... more Καθ’ όλη τη διάρκεια των μεταπολεμικών εξελίξεων τις σινοαμερικανικές σχέσεις η Ταϊβάν διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Οι τρείς κρίσεις των Στενών της Ταϊβάν, αλλά και οι εξελίξεις μετά την επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Nancy Pelosi στην Ταϊπεί -που εύλογα χαρακτηρίζονται ως η 4η κρίση των Στενών της Ταϊβάν- δείχνουν ότι το τρίγωνο ΗΠΑ, ΛΔΚ και ΔτΚ εξακολουθεί να είναι ρευστό και εστία περιφερειακών αλλά και παγκόσμιων εντάσεων. Η ιδιομορφία των σχέσεων των Αμερικανών με την Ταϊβάν, κυρίως στα πλαίσια της «πολιτικής της μίας Κίνας» δείχνουν ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν επί δεκαετίες να ακροβατήσουν μεταξύ της ΛΔΚ και της ΔτΚ. Πάντοτε όμως -ακόμα και κατά τις περιόδους ομαλότητας στις σινοαμερικανικές σχέσεις- δεν εγκαταλείπουν τη συμμαχική τους σχέση με την Ταϊβάν.

Ιστορία , 2022

Το κεντρικό θέμα του τεύχους Απριλίου 2022 (#646) με τίτλο «Η θέση της Ουκρανίας στην πρώτη μεταπ... more Το κεντρικό θέμα του τεύχους Απριλίου 2022 (#646) με τίτλο «Η θέση της Ουκρανίας στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο της ΕΣΣΔ», από τον μεταδιδακτορικό ερευνητή Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη, εξετάζει μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα που φωτίζουν τόσο το πολιτικό και κοινωνικό status σε αυτή την ανατολικοευρωπαϊκή χώρα όσο και τα βαθύτερα ιστορικά αίτια για τη σημερινή ένοπλη σύγκρουση: Πόσο ρωσοποιήθηκε η Ουκρανία; Σε ποιο βαθμό προωθήθηκε η ουκρανοποίηση της τοπικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας; Ποια ήταν η θέση των Ουκρανών στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ; Πώς διαμορφώθηκε το εδαφικό καθεστώς της σημερινής Ουκρανίας;

This PhD thesis on the Greek foreign policy in Balkans, between 1974 and 1989, deals with both bi... more This PhD thesis on the Greek foreign policy in Balkans, between 1974 and 1989, deals with both bilateral relations between Greece and the Balkan states and the inter-Balkan relations. Chronologically this thesis consists of two major parts. Part one illustrates the fall of the dictatorship in July 1974 and extends in the period of Konstantinos Karamanlis’s senior and Georgios Rallis’s governance. The second part focuses on the state governance from Andreas Papandreou political party PASOK. Turkey is not included in the Balkan states study. For reasons of economizing on space Greek-Turkish relations could not be incorporated in this study.Each part consists of two sections, the one referring to bilateral relations and the other to inter-Balkan cooperation. In the spectre of bilateral issues, critical issues which concerned the Greek side contacts, such as the Macedonian issue, are also studied. The economic contacts between Greece and the Balkan states constitute a separate section. ...

H διδακτορική εργασία σχετικά με την ελληνική εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια μεταξύ 1974 και 198... more H διδακτορική εργασία σχετικά με την ελληνική εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια μεταξύ 1974 και 1989 πραγματεύεται τόσο τις διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με τα βαλκανικά κράτη όσο και τις διαβαλκανικές σχέσεις. Χρονικά, η διατριβή αποτελείται από δύο μεγάλα μέρη. Το πρώτο αρχίζει από την πτώση της δικτατορίας τον Ιούλιο του 1974 και εκτείνεται στην περίοδο διακυβέρνησης του Καραμανλή και του Γεωργίου Ράλλη. Το δεύτερο αφορά τη διακυβέρνηση της χώρας από το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου. Στα υπό μελέτη βαλκανικά κράτη δεν συμπεριλαμβάνεται η Τουρκία. Για λόγους οικονομίας χώρου τα ελληνοτουρκικά δεν μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της εργασίας. Κάθε μέρος αποτελείται από δύο ενότητες, η μία για τις διμερείς σχέσεις και η άλλη για τη διαβαλκανική συνεργασία. Στα διμερή θέματα μελετώνται επίσης κρίσιμα ζητήματα που απασχόλησαν τις επαφές της ελληνικής πλευράς, όπως το Μακεδονικό. Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν οι οικονομικές επαφές της Ελλάδας με τα βαλκανικά κράτη. Στο σκέλος της πολυμερούς συνεργασί...

Oι ελληνογιουγκοσλαβικές σχέσεις ήταν σε γενικές γραμμές καλές, καθ’ όλη την περίοδο από το 1974 ... more Oι ελληνογιουγκοσλαβικές σχέσεις ήταν σε γενικές γραμμές καλές, καθ’ όλη την περίοδο από το 1974 ως το 1989. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια της εξουσίας του Τίτο και ιδίως μετά το θάνατό του, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε αρχίσει να προτάσσει το Μακεδονικό στις επαφές της με την Ελλάδα. Ο Παπανδρέου και οι υπουργοί Εξωτερικών Παρασκευόπουλος και Παπούλιας κλήθηκαν να διαχειριστούν μια κατάσταση που από τη μια απαιτούσε την αποφυγή διάρρηξης των διμερών σχέσεων αλλά από την άλλη την απάντηση στις γιουγκοσλαβικές διεκδικήσεις στο Μακεδονικό.

Μεταξύ σάχη Παχλαβί και αγιατολάχ Χοµεϊνί. περιοδ. Ιστορία, τ. 588, Απρίλιος 2017, σ. 86-101 Πρόλ... more Μεταξύ σάχη Παχλαβί και αγιατολάχ Χοµεϊνί. περιοδ. Ιστορία, τ. 588, Απρίλιος 2017, σ. 86-101 Πρόλογος Στο τέλος της δεκαετίας του '70 η πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό του Ιράν επηρέασε τις σχέσεις του και µε την Ελλάδα. Οι πολιτικές εξελίξεις µε αφορµή τη διατήρηση στην εξουσία του καθεστώτος του σάχη Παχλαβί που διήρκησαν για πολλούς µήνες µέχρι την οριστική επικράτηση του αγιατολάχ Χοµεϊνί, εµπόδισαν την πρόοδο στις διµερείς επαφές. Η Ελλάδα απέφυγε να πάρει θέση στις εξελίξεις, αφού δεν ήταν από την αρχή σαφές πιο πλευρά θα επικρατούσε στην εσωτερική διαπάλη για τη νοµή της εξουσίας. Ακόµα και η προώθηση νέων θεµάτων προς συζήτηση και βελτίωση της διµερούς συνεργασίας θα µπορούσε να εκληφθεί ως έµµεση στήριξη του Σάχη, µε κίνδυνο να διακυβεύονταν η στάση ουδετερότητας που είχε επιλέξει. Έτσι το πλαίσιο επαφών ήταν περιορισµένο και κυρίως αφορούσε κατάληξη διαπραγµατεύσεων που είχαν ξεκινήσει πριν την πολιτική αστάθεια του Ιράν.

και οι προενταξιακές σχέσεις του Ηνωµένου Βασιλείου µε την ΕΟΚ περιοδ. Ιστορικά Θέµατα, τ. 174, Μ... more και οι προενταξιακές σχέσεις του Ηνωµένου Βασιλείου µε την ΕΟΚ περιοδ. Ιστορικά Θέµατα, τ. 174, Μάιος 2017, σ. 10-19. Πρόλογος H Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών είναι ένας περιφερειακός οργανισµός που σήµερα αποτελείται από την Ισλανδία, την Ελβετία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία. Σκοπός της είναι η προώθηση του εµπορίου και η µείωση των εµπορικών φραγµών. Η ίδρυσή της ανάγεται στις 3 Μαΐου 1960 και µόλις δύο από τα ιδρυτικά κράτη, η Νορβηγία και η Ελβετία παραµένουν µέλη της· αντίθετα το Ηνωµένο Βασίλειο που πρωτοστάτησε στην ίδρυση της ΕΖΕΣ, αλλά και άλλα κράτη µέλη που συµµετείχαν αποχώρησαν όταν εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα.

περιοδ. Ιστορία, τ. 581, Νοέµβριος 2016, σ. 66-77. Εισαγωγή Η κυβέρνηση του Καραµανλή επιδίωξε τη... more περιοδ. Ιστορία, τ. 581, Νοέµβριος 2016, σ. 66-77. Εισαγωγή Η κυβέρνηση του Καραµανλή επιδίωξε τη σύσφιξη των σχέσεων της Ελλάδας µε τις χώρες της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Σκοπός του ήταν αφενός µεν η αντιµετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας, αναζητώντας συµµάχους µεταξύ του µουσουλµανικού κόσµου· αφετέρου η βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης στην Ελλάδα, τόσο προµηθευόµενη φθηνό πετρέλαιο µετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973 όσο και αυξάνοντας τις ελληνικές εξαγωγές. Μάλιστα, πολλές φορές οι οικονοµικές ανταλλαγές προλείαναν το έδαφος για την ενίσχυση και των πολιτικών σχέσεων.

ΙΣΤΟΡΙΑ, τ. 564, Ιούνιος 2015, σ. 13-26. Ο αιγσπτιώτης Ελληνισμός. Η κρίση τοσ 1956 και οι επαυές... more ΙΣΤΟΡΙΑ, τ. 564, Ιούνιος 2015, σ. 13-26. Ο αιγσπτιώτης Ελληνισμός. Η κρίση τοσ 1956 και οι επαυές Καραμανλή-Νάσσερ το 1957.

Η Οικοςμενική Διακήπςξη των Δικαιωμάτων τος Ανθπώπος. Η Μάγκνα Κάπτα τος σύγσπονος κόσμος. ΕΙΑΓΩΓ... more Η Οικοςμενική Διακήπςξη των Δικαιωμάτων τος Ανθπώπος. Η Μάγκνα Κάπτα τος σύγσπονος κόσμος. ΕΙΑΓΩΓΗ Η Οηθνπκεληθή Δηαθήξπμε ηωλ Δηθαηωκάηωλ ηνπ Αλζξώπνπ εγθξίζεθε πξηλ από 66 ρξόληα από ηε Γεληθή Σπλέιεπζε ηνπ ΟΗΕ. Απνηεινύζε ηελ πξώηε ιεπηνκεξή θαηαγξαθή ηωλ αηνκηθώλ δηθαηωκάηωλ θαη ειεπζεξηώλ αιιά θαη ηελ πξώηε αλαγλώξηζε ηωλ Δηθαηωκάηωλ ηνπ Αλζξώπνπ ζε όινπο ηνπο αλζξώπνπο αλά ηε γε. Η ζπλεηζθνξά ηεο ΟΔΔΑ ήηαλ πνιύ κεγάιε θαζώο απνηεινύζε ηε βάζε αλαθνξάο ζηε δηεζλή πξνζηαζία ηωλ Δηθαηωκάηωλ ηνπ Αλζξώπνπ, αιιά θαη ην πξόηππν ζην νπνίν ζηεξίδνληαη άιια εζληθά ζπληάγκαηα, λόκνη θαη δηεζλή θείκελα πξνζηαζίαο ηωλ αλζξωπίλωλ δηθαηωκάηωλ.

ΙΣΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ, τ. 141, Αύγοσστος 2014, σ. 84-95 Σα μάρμαρα τοσ Παρθενώνα. Πόσο νόμιμες ήταν οι ε... more ΙΣΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ, τ. 141, Αύγοσστος 2014, σ. 84-95 Σα μάρμαρα τοσ Παρθενώνα. Πόσο νόμιμες ήταν οι ενέργειες τοσ Έλγιν. Πνιιά έρνπλ γξαθεί γηα ην ζέκα ησλ καξκάξσλ ηνπ Παξζελώλα, ην νπνίν δελ είλαη κνλαδηθό αθνύ ππάξρνπλ παξόκνηεο πεξηπηώζεηο αθαίξεζεο αξραηνηήησλ από ηε ρώξα θαηαγσγήο ηνπο. Τα ειιεληθά επηρεηξήκαηα γηα ηηο παξάλνκεο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ Έιγηλ απαληώληαη από ηε βξεηαληθή πιεπξά. Απηή επηθαιείηαη όηη ν ιόξδνο λόκηκα αθαίξεζε ηα γιππηά από ηελ αθξόπνιε ηεο Αζήλαο θαη ε λνκηκόηεηα έγθεηηαη ζηελ θαηνρή ηνπ ελόο θηξκαληνύ ησλ νζσκαληθώλ αξρώλ. Ωζηόζν ε εγθπξόηεηα ηνπ εγγξάθνπ ακθηζβεηείηαη έληνλα. Οη αληηδξάζεηο ήηαλ έληνλεο ηόζν θαηά ηελ αθαίξεζεο όζν θαη κεηαγελέζηεξα, ελώ κέρξη θαη ζήκεξα δε θαίλεηαη νξαηή ε πηζαλόηεηα επίιπζεο ηνπ δεηήκαηνο. Εισαγωγή Τν δήηεκα ησλ καξκάξσλ ηνπ Παξζελψλα ζεσξείηαη σο κία απφ ηηο δέθα πην ζεκαληηθέο θαη πνιπζπδεηεκέλεο δηακάρεο ζε φιν ηνλ θφζκν φζνλ αθνξά ηελ ηδηνθηεζία αξραηνινγηθψλ επξεκάησλ θαη ζεζαπξψλ 1 . Τα κάξκαξα ηεο δσνθφξνπ ηνπ λανχ ηνπ Παξζελψλα έρνπκε ζπλεζίζεη λα ηα απνθαινχκε, θαθψο, ειγίλεηα, εμαηηίαο ηνπ Λφξδνπ Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin (εθεμήο ιφξδνο Έιγηλ). Σην Ζλσκέλν Βαζίιεην ε νλνκαζία είλαη ειγίλεηα, θαη φρη κάξκαξα ηνπ Παξζελψλα γηα λα μερσξίδνπλ απηά πνπ βξίζθνληαη ζην Λνλδίλν κε απηά ζηελ Αζήλα. Ωζηφζν πξέπεη λα αλαγλσξηζηεί πσο ε νξζή νλνκαζία είλαη «κάξκαξα ηνπ Παξζελψλα», δηφηη απηά δελ ήηαλ πνηέ λφκηκε ηδηνθηεζία ηνπ Έιγηλ. Αληίζεηα ν Λφξδνο έδσζε ην φλνκά ηνπ ζηνλ φξν ειγηληζκφο, κε απηφλ λα ζεκαίλεη ηελ πξάμε πνιηηηζηηθνχ βαλδαιηζκνχ θαη εηδηθφηεξα ηελ θινπή πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ηελ αιινίσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο κλεκείνπ, ζηα πιαίζηα ηκπεξηαιηζηηθψλ πξαθηηθψλ 2 . Τα μάρμαρα τοσ Παρθενώνα και η αυαίρεση αρταιοτήτων Ιζηνξηθό αθαίξεζεο Απφ ην 1799 έσο ην 1803 ν Λφξδνο Έιγηλ δηεηέιεζε πξεζβεπηήο ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ ζηελ Υςειή Πχιε ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. Ο Έγιηλ, πνπ εθείλε ηελ 1 Όπσο ην θαηέηαζζε ην πεξηνδηθφ ΤΙΜΕ, Top 10 Plundered Artifacts, ηεχρνο 5 εο Μαξηίνπ 2009. 2 Ο φξνο ειγηληζκφο είλαη γαιιηθήο έκπλεπζεο. Βι. Elginism, What is elginism? Γηαδίθη. http://www.elginism.com/definition/ ηειεπηαία αλάθηεζε 15 Σεπηεκβξίνπ 2015. πεξίνδν έρηηδε έπαπιε ζηε Σθσηία, ζέιεζε λα αληηγξάςεη ειιεληθέο αξραηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα δηαθνζκήζεη κε απηέο ηελ νηθία ηνπ. Καη' αξράο απεπζχλζεθε ζηηο βξεηαληθέο Αξρέο γηα λα αλαιάβνπλ ην εγρείξεκα, αιιά θαηφπηλ άξλεζήο ηνπο, ν Έιγηλ πξνρψξεζε, ην 1800, κε δηθά ηνπ έμνδα 3 . Υπφ ηελ θαιιηηερληθή επνπηεία ηνπ Ηηαινχ δσγξάθνπ Giovanni Battista Lusieri άξρηζε ε θαηαζθεπή αληηγξάθσλ, απφ θαινχπηα, ησλ καξκάξσλ ηεο δσνθφξνπ ηνπ λανχ. Ο Έιγηλ αξρηθά δελ επηζπκνχζε ηελ απνθνπή ησλ καξκάξσλ θαη ηελ κεηαθνξά ηνπο εθηφο ηνπ λανχ 4 , αιιά ην 1801 άξρηζε ηηο εξγαζίεο αθαίξεζήο ηνπο ηφζν απφ ηνλ Παξζελψλα φζν θαη απφ γεηηνληθά νηθνδνκήκαηα 5 . Τα κάξκαξα κεηαθεξφηαλ κε πινίν απφ ηελ Αζήλα ζηε Σθσηία, γηα ηδησηηθή ρξήζε ηνπ Έιγηλ, ζηελ έπαπιή ηνπ. Ο Έιγηλ αγφξαζε κεηαμχ άιισλ θαη ην πινίν «Μέλησξ» γηα ηε κεηαθνξά, ην νπνίν φκσο βπζίζηεθε καδί κε ηνπο καξκάξηλνπο ζεζαπξνχο πνπ κεηέθεξε ζηα Κχζεξα 6 θαη ρξεηάζηεθαλ δχν ρξφληα γηα ηελ αλέιθπζή ηνπ. Έσο ην 1804 ν Έιγηλ ζπλέρηδε ηελ αθαίξεζε ηκεκάησλ απφ ηελ Αθξφπνιε. Σαλ απνηέιεζκα ησλ ελεξγεηψλ ηνπ ζήκεξα απφ ηνπο 97 ζσδφκελνπο ιίζνπο ηεο δσθφξνπ ηνπ Παξζελψλα, νη 56 βξίζθνληαη ζην Λνλδίλν θαη νη 40 ζηελ Αζήλα. Απφ ηηο 64 ζσδφκελεο κεηφπεο, νη 48 βξίζθνληαη ζηελ Αζήλα θαη νη 15 ζην Λνλδίλν. Απφ ηηο 28 ζσδφκελεο κνξθέο ησλ αεησκάησλ, νη 19 βξίζθνληαη ζην Λνλδίλν θαη νη 9 ζηελ Αζήλα 7 . Μπξνζηά ζην νηθνλνκηθφ αδηέμνδφ ηνπ, ν Έιγηλ άξρηζε δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηελ πψιεζε ησλ καξκάξσλ πνπ είρε κεηαθέξεη ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην. Απφ ην 1811 ν Έιγηλ δηαπξαγκαηεπφηαλ κε ην Βξεηαληθφ Μνπζείν, απνξξίπηνληαο άιιεο

Η Ostpolitik και οι ζχέζειρ ηων δύο Γεπμανιών. Ειζαγωγή Η Ostpolitik πνπ εγθαηλίαζε ν ζνζηαιδεκνθ... more Η Ostpolitik και οι ζχέζειρ ηων δύο Γεπμανιών. Ειζαγωγή Η Ostpolitik πνπ εγθαηλίαζε ν ζνζηαιδεκνθξάηεο θαγθειάξηνο ηεο Οκνζπνλδηαθήο Γεκνθξαηίαο ηεο Γεξκαλίαο (Γπηηθή Γεξκαλία, εθεμήο ΟΓΓ) Willy Brandt, ήηαλ κηα πξνζπάζεηα αθελόο αλαζέξκαλζεο ησλ ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ δύν Γεξκαληώλ, κεηαμύ ηεο ΟΓΓ θαη ηεο Γεξκαληθήο Λατθήο Γεκνθξαηίαο (Αλαηνιηθή Γεξκαλία, εθεμήο ΓΛΓ), αθεηέξνπ κία πξνζέγγηζε κε ην αλαηνιηθό κπινθ, θπξίσο ηελ Πνισλία θαη ηε νβηεηηθή Έλσζε· ε ΔΓ αζθνύζε θαίξηα επηξξνή ζε ζεκείν πνπ ππαγόξεπε ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ζηα θνκκνπληζηηθά θξάηε ηεο Αλαηνιηθήο Δπξώπεο. Εζωηεπικέρ εξελίξειρ και ζχέζειρ μεηαξύ ηων δύο Γεπμανιών Γςηική Γεπμανία Η ΟΓΓ ηδξύζεθε ζηηο 20 επηεκβξίνπ 1949 κε πξσηεύνπζα ηε Βόλλε θαη πξώην θαγθειάξην ηνλ Konrad Adenauer. Δίρε κεζνιαβήζεη ηνλ Απξίιην ηνπ 1949 ε ζπλέλσζε ηεο γαιιηθήο κε ηελ αγγινακεξηθαληθή δώλε (πνπ είρε επέιζεη ην 1947). Πξνσζήζεθαλ θνηλά κέηξα νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ζε αληίζεζε κε ηηο ζνβηεηηθέο πξαθηηθέο ζηελ αληίζηνηρε δώλε ηνπο. ην ζνβηεηηθό απνθιεηζκό ηνπ Βεξνιίλνπ, νη δπηηθνί αληέδξαζαλ απνθαζηζηηθά θαη αλάγθαζαλ ην ηάιηλ λα άξεη ηνλ απνθιεηζκό. Φάλεθε έηζη μεθάζαξα πσο ε επηινγή ησλ δπηηθώλ ζπκκάρσλ ήηαλ ε ίδξπζε μερσξηζηνύ γεξκαληθνύ θξάηνπο ζε αληίζεζε κε ηελ ΔΓ πνπ επηδίσθε ηε δηαηήξεζε εληαίαο ηεο Γεξκαλίαο, κε νπδέηεξν ραξαθηήξα θαη απώηεξν ζηόρν ηελ επηβνιή θνκκνπληζηηθνύ θαζεζηώηνο ζην ζύλνιν ηεο ρώξαο. Μεηά ηελ ίδξπζε ηεο ΟΓΓ θπξίαξρνη πνιηηηθά ήηαλ νη Υξηζηηαλνδεκνθξάηεο (CDU) κε ηνπο Υξηζηηαλνθνηλσληζηέο ζπκκάρνπο (CSU). Με επηθεθαιήο ηνλ Konrad Adenauer θπβέξλεζαλ 4 θνξέο -από ηηο 15 επηεκβξίνπ 1949 έσο ηηο 16 Οθησβξίνπ 1963-θεξδίδνληαο ηηο ελδηάκεζεο εθινγέο ην 1953, 1957 θαη 1961. ηηο 23 Οθησβξίνπ 1954 ε ΟΓΓ έγηλε δεθηή ζην ΝΑΣΟ όπνπ εληάρζεθε επίζεκα ζηηο 9 Μαΐνπ 1955. Ο Adenauer επηζθέθζεθε ην 1955 ηε Μόζρα ζπλάπηνληαο δηπισκαηηθέο ζρέζεηο θαη θαηάθεξε λα επηζηξέςνπλ νη ηειεπηαίνη Γεξκαλνί αηρκάισηνη ηνπ πνιέκνπ ζηελ παηξίδα ηνπο. Ωζηόζν ε θπβέξλεζε ηεο ΟΓΓ δελ αλαγλώξηδε ηε ΛΓΓ θαη κάιηζηα πηνζέηεζε ην δόγκα Hallstein, από ηνλ νκώλπκν δηπισκάηε, ζηελό ζπλεξγάηε θαη ζύκβνπιν ηνπ Adenauer. Γελ απνηέιεζε επίζεκν θείκελν, αιιά απνηππώζεθε ζε δειώζεηο ηνπ Adenauer ζην Κνηλνβνύιην ζηηο 22 επηεκβξίνπ 1955. Απηό πξνέβιεπε πσο ε ΟΓΓ ζα ζεσξνύζε «κε θηιηθή πξάμε» θάζε αλαγλώξηζε ηεο ΓΛΓ από άιιν θξάηνο, κε εμαίξεζε ηελ ΔΓ πνπ απνηεινύζε θαηνρηθή δύλακε. Γε ζα ζύλαπηε ή αλ είρε ζπλάςεη ζα δηέθνπηε ηηο ζρέζεηο κε θάζε θξάηνο πνπ δηαηεξνύζε δηπισκαηηθέο επαθέο (ζθόπηκα ήηαλ αζαθέο ην ηη ζεσξνύληαλ θαη ηη πεξηιάκβαλαλ νη δηπισκαηηθέο επαθέο, σζηόζν εμαηξνύληαλ νη εκπνξηθέο επαθέο) κε ηε ΓΛΓ 1 . Σν δόγκα Hallstein εθαξκόζηεθε δύν θνξέο. Σν 1957 θαη ην 1963 νπόηε Γηνπγθνζιαβία θαη Κνύβα αληίζηνηρα αλαγλώξηζαλ ηε ΓΛΓ. Ήηαλ απνηειεζκαηηθό ηδίσο κε ηα θξάηε ηνπ Σξίηνπ Κόζκνπ, αιιά θαη ηα αξαβηθά· ηδίσο κεηά ηε ζύλαςε ζρέζεσλ ην 1965 κεηαμύ Ιζξαήι θαη ΟΓΓ ηα αξαβηθά θξάηε απιά αλαθάιεζαλ ηνπο πξεζβεπηέο ηνπο από ηε Βόλλε, ρσξίο λα ζπλάςνπλ ζρέζεηο κε ηελ ΓΛΓ (ην έπξαμαλ ην 1967). Ωζηόζν ππήξμαλ θαη εμαηξέζεηο. Όηαλ 1957 ε ΓΛΓ εγθαηέζηεζε γξαθείν ζην Κάηξν, ε Γπηηθή Γεξκαλία δε δηέθνςε ηηο ζρέζεηο κε ηελ Αίγππην. Σν ίδην επαλαιήθζεθε ην 1965 νπόηε θαη o Αλαηνιηθνγεξκαλόο εγέηεο Ulbricht επηζθέθζεθε ηελ Αίγππην. Δπίζεο ην 1969 ε Κακπόηδε αλέπηπμε ζρέζεηο κε ηε ΓΛΓ ρσξίο λα εθαξκνζηεί ην δόγκα. Σέινο ην 1967 ε ΟΓΓ αληάιιαμε δηπισκαηηθέο απνζηνιέο κε ηε Ρνπκαλία θαη εθ λένπ κε ηε Γηνπγθνζιαβία, αηηηνινγώληαο ηηο θηλήζεηο ηεο κε ην όηη ηα θνκκνπληζηηθά θξάηε εμ αλάγθεο θαη όρη από δηθή ηνπο επηζπκία αλαγλώξηζαλ ηελ ΛΓΓ 2 . To δόγκα Hallstein εγθαηαιείθζεθε όηαλ ηελ εμνπζία αλέιαβε ν Willy Brandt. Δίρε κεζνιαβήζεη ε παξαίηεζε ηνπ Adenauer θαη ε αλάιεςε ηεο θαγθειαξίαο από ηνλ Ludwig Erhard ζηηο 16 Οθησβξίνπ 1963. Ο Erhard ην Γεθέκβξην ηνπ 1963 ζπκθώλεζε κε ηελ θπβέξλεζε ηεο ΛΓΓ λα κπνξνύλ νη Γπηηθνβεξνιηλέδνη λα επηζθέπηνληαη ηνπο ζπγγελείο ηνπο ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο πόιεο, θαηά ηα Υξηζηνύγελλα· 790.000 άλζξσπνη δηέζρηζαλ ηόηε ην ηείρνο. Δπηδίσμε αθόκα ηελ αύμεζε ησλ εκπνξηθώλ αληαιιαγώλ κε ηα θξάηε ηεο Αλαηνιηθήο Δπξώπεο· δελ έθηαζε σζηόζν ζην ζεκείν λα αλαγλσξίζεη ηε ΓΛΓ 3 . Η θπβέξλεζε Erhard παξέκεηλε πηζηή ζηελ πξνζπάζεηα επαλέλσζεο ηεο Γεξκαλίαο ππό ηελ ΟΓΓ 1 W. Kilian (2001), Die Hallstein-Doktrin. Der diplomatische Krieg zwischen der BRD und der DDR 1955-1973. Aus den Akten der beiden deutschen Außenministerien, Βεξνιίλν: εθδ.

Οι ζσνθήκες απαγόρεσζης ηων πσρηνικών δοκιμών. Ο ππξεληθόο αθνπιηζκόο απνηέιεζε αίηεκα πνιηηώλ θα... more Οι ζσνθήκες απαγόρεσζης ηων πσρηνικών δοκιμών. Ο ππξεληθόο αθνπιηζκόο απνηέιεζε αίηεκα πνιηηώλ θαη θνηλσληώλ από ηελ πξώηε ζηηγκή πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ππξεληθά όπια. Τα θξάηε δε ζα κπνξνύζαλ λα απεκπνιήζνπλ έλα ηόζν απνηειεζκαηηθό κέζν άκπλαο θαη πίεζεο ηνπ αληηπάινπ. Παξόια απηά ζύληνκα αληηιήθζεθαλ, ηδίσο νη δύν ππεξδπλάκεηο, πσο ν πεξηνξηζκόο ησλ ππξεληθώλ απνηεινύζε θνηλό ζπκθέξνλ. Έηζη μεθίλεζαλ δηαπξαγκαηεύζεηο γηα ηνλ έιεγρν ησλ ππξεληθώλ όπισλ. Δλόςεη ηεο αξλεηηθήο ζηάζεο ησλ ΗΠΑ θαη ΔΣΣΓ έλαληη ηνπ ππξεληθνύ αθνπιηζκνύ, ην βάξνο έπεζε ζηνλ έιεγρν ησλ δνκηθώλ λέσλ ππξεληθώλ όπισλ. Οη δηαπξαγκαηεύζεηο είραλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ ππνγξαθή ηεο πνιύ ζεκαληηθήο ζπλζήθεο κεξηθήο απαγόξεπζεο ησλ ππξεληθώλ δνθηκώλ, ε νπνία αθνινπζήζεθε από άιιεο δύν ζπλζήθεο. Ειζαγωγή Ο έιεγρνο ησλ ππξεληθψλ εμνπιηζκψλ, κέζσ ηνπ ειέγρνπ ησλ δνθηκψλ λέσλ φπισλ φπσο παξνπζηάδεηαη παξαθάησ, είλαη κηα δηηηή έλλνηα. Αθελφο κελ νη ζπκθσλίεο πνπ πξνβιέπνπλ κέηξα πνπ ζα ηεξνχλ ηα θξάηε, ψζηε λα πξνζπαζήζνπλ λα κεηψζνπλ ηα ζεξκνππξεληθά θαη αηνκηθά ηνπο φπια θαη λα απνηξέςνπλ έλαλ ελδερφκελν πφιεκν 1 . Αθεηέξνπ δε ν έιεγρνο ησλ ππξεληθψλ δνθηκψλ θαη εμνπιηζκψλ είλαη εληαγκέλνο ζηελ ακπληηθή πνιηηηθή ησλ θξαηψλ. Σα θξάηε δειαδή πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζνπλ ην κέγηζην ηεο αζθάιεηάο ηνπο απέλαληη ζε ελδερφκελν πφιεκν, πξνβαίλνπλ ζε ακνηβαίεο ππνρσξήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα κε κεησζεί ε αζθάιεηα θαλελφο απφ απηά 2 . Η ππνζηήξημε ζηηο πξνζπάζεηεο ειέγρνπ ησλ ππξεληθψλ εμνπιηζκψλ ζπλδπάδεη αξθεηά ζεηηθά ζηνηρεία. Έηζη κεηψλεηαη ν θίλδπλνο πξφθιεζεο πνιέκνπ θαη εληζρχεηαη ε αζθάιεηα (αθνχ θαζίζηαηαη ππξεληθή πνιηηηθή ηνπ «αληηπάινπ» πεξηζζφηεξν πξνβιέςηκε). Αθφκα δηαηεξείηαη ε ηζνξξνπία ηζρχνο, ή αιιηψο βαζηθή ηζνδπλακία, ελψ κεηψλνληαη νη ακπληηθέο δαπάλεο θαζψο επέξρεηαη ζηαζεξφηεηα ζηελ θνχξζα ησλ εμνπιηζκψλ θαη ζηξέθνληαη ηα θνλδχιηα ζηελ εμέιημε ησλ 1 A. Raymond (2006), Paix et guerre entre les Nations, Παξίζη: εθδ. Calmann-Levy, ζ. 635-636. 2 Θ. Κνπινπκπήο-Κ.Υαηδεθσλζηαληίλνπ (1991), Θέκαηα αθνπιηζκνύ θαη ειέγρνπ ησλ εμνπιηζκώλ, εθδ. Θεζζαινλίθε: εθδ. Παξαηεξεηήο. ζπκβαηηθψλ φπισλ. αλ γεληθή θαηάιεμε ησλ αλσηέξσ επέξρεηαη θαη ε κείσζε ησλ πνιηηηθψλ εληάζεσλ 3 .

Ειζαγωγή Ζ πνιηηηθή ηζηνξία ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ (ΖΒ), ηεο Δπξψπεο αιιά θαη ηνπ ςπρξνπνιεκηθνχ ... more Ειζαγωγή Ζ πνιηηηθή ηζηνξία ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ (ΖΒ), ηεο Δπξψπεο αιιά θαη ηνπ ςπρξνπνιεκηθνχ θφζκνπ, έρεη ζεκαδεπηεί απφ ηε Margaret Hilda Thatcher ε νπνία θπβέξλεζε ηε Βξεηαλία αδηάθνπα απφ ην 1979 έσο ην 1990. Ζ Thatcher σο επηθεθαιήο ησλ πληεξεηηθψλ απφ ην 1975, θέξδηζε ηξεηο ζπλερφκελεο εθινγηθέο αλακεηξήζεηο θαη εθάξκνζε κία αθξαία θηιειεχζεξε νηθνλνκηθή πνιηηηθή.

Οι διεθνείρ ανηιδπάζειρ για ηον πόλεμο ηων Φώκλανη. Η ζηήπιξη ηηρ Thatcher από ηιρ ΗΠΑ. Ειζαγωγή ... more Οι διεθνείρ ανηιδπάζειρ για ηον πόλεμο ηων Φώκλανη. Η ζηήπιξη ηηρ Thatcher από ηιρ ΗΠΑ. Ειζαγωγή Με ηε ζπκπιήξσζε 30 ρξόλσλ από ηελ έλνπιε ζύγθξνπζε Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ (ΖΒ) θαη Αξγεληηλήο ζηα λεζηά Φώθιαλη, ήξζαλ ζηε δεκνζηόηεηα λέα ζηνηρεία γηα ηηο δηεζλείο πξνεθηάζεηο ηεο ζύγθξνπζεο. Μέζσ απνραξαθηεξηζκέλσλ εγγξάθσλ θάλεθε ε ζηάζε ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηώλ Ακεξηθήο (ΖΠΑ) απέλαληη ζε δύν ζπκκαρηθέο ηνπο ρώξεο. Οη Βξεηαλνί εθκεηαιιεύηεθαλ ηε ζηάζε ησλ ΖΠΑ, νη νπνίεο παξόηη αξρηθά δήισλαλ νπδέηεξεο -έπεηηα έιαβαλ μεθάζαξε ζέζε ππέξ ησλ Βξεηαλώλ-απνδεηθλύεηαη ζήκεξα πσο ππνζηήξηδαλ εμ αξρήο ην ΖΒ. ε απηό ζπληέιεζε ηδηαίηεξα ε ζρέζε ηεο Margaret Hilda Thatcher κε ηνλ Ronald Wilson Reagan, αθνύ ήηαλ δύν πνιηηηθνί κε ηαπηόζεκεο απόςεηο, πέξαλ ησλ άιισλ θαη, ζηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή. Οη ζηελνί ακεξηθαλνβξεηαληθνί δεζκνί έπαημαλ έηζη ζεκαληηθό ξόιν ζηελ επηηπρεκέλε επηρείξεζε αλαθαηάιεςεο ησλ Φώθιαλη από ην Ζλσκέλν Βαζίιεην. Δμίζνπ ελδηαθέξνπζα ήηαλ ε ζηάζε θαη ησλ ππνινίπσλ θξαηώλ ηόζν ηνπ Γπηηθνύ όζν θαη ηνπ Αλαηνιηθνύ ζπλαζπηζκνύ αιιά θαη ην όηη ε ζύγθξνπζε είρε πξνεθηάζεηο θαη ζην εζσηεξηθό ησλ δύν ρσξώλ. Οι αμθιζβηηήζειρ ηηρ Απγενηινήρ ζηη βπεηανική κςπιαπσία ζηα Φώκλανη Ζ λεζησηηθή ζπζηάδα ησλ Φώθιαλη (Μαιβίλεο θαηά ηνπο Αξγεληηλνύο) απνηειείηαη από δύν κεγάια λεζηά ζην λνηηνδπηηθό Αηιαληηθό, ηελ Αλαηνιηθή θαη ηε Γπηηθή Φώθιαλη θαη άιια 200 λεζάθηα. Έρνπλ ζπλνιηθή έθηαζε 12 ζηξέκκαηα., απέρνπλ 280 κίιηα από ην ζηελό ηνπ Μαγγειάλνπ, ν πιεζπζκόο ηνπο ην 1982 ήηαλ 1.800 άηνκα, βξεηαληθήο εζληθόηεηαο θαη απνηεινύλ βξεηαληθό ππεξπόληην έδαθνο 1 . Από ην 1820 είρε εγθαηαζηαζεί ζηα Φώθιαλη βξεηαληθή ζηξαηησηηθή δύλακε θαη ην 1833 ηα λεζηά έγηλαλ απνηθία ηνπ ΖΒ. Ζ Αξγεληηλή δηεθδηθνύζεδηεθδηθεί αθόκα ζήκεξα-ηα Φώθιαλη αθνύ ζεσξνύζε πσο ην 1829 δεκηνπξγήζεθε απνηθία ησλ Ζλσκέλσλ Δπαξρηώλ ηνπ Ρίν ληε ια Πιάηα (πξνπαηόξσλ ηεο Αξγεληίληθεο Γεκνθξαηίαο). Μεηά ην 1945 νη Βξεηαλνί είραλ πξνηείλεη επαλεηιεκκέλα ηελ παξαπνκπή ηνπ θπξηαξρηθνύ θαζεζηώηνο ησλ Φώθιαλη ζην Γηεζλέο Γηθαζηήξην ηεο Υάγε, πξάγκα πνπ αξλνύληαλ νη Αξγεληηλνί. Από ην 1964, θαη αθνύ κεζνιάβεζε ε απναπνηθηνπνίεζε, ε Αξγεληηλή πξνέβαιε λέεο έληνλεο αμηώζεηο ζηα λεζηά θαη επηρείξεζε λα απμήζεη ηελ επηξξνή ηεο ζηνπο θαηνίθνπο, π.ρ. κε ζπκθσλία επηθνηλσληώλ θαη κεηαθνξώλ. Σν 1978 νη Βξεηαλνί αλαθάιπςαλ κπζηηθή ζηξαηησηηθή βάζε ηνπ αξγεληίληθνπ ζηξαηνύ ζηα γεηηνληθά λεζηά άληνπηηο, θαη από ηόηε ππήξρε -κπζηηθή-παξνπζία βξεηαληθώλ ππνβξπρίσλ ζηελ πεξηνρή 2 . Από ην 1975 έσο ην 1982 νη Βξεηαλνί κειεηνύζαλ είηε ηελ ύπαξμε δπλαηνηήησλ αμηνπνίεζεο ησλ λεζηώλ -ζρέδηα Shackleton 3 -είηε έλα ζρέδην ζπκβηβαζκνύ κε ηελ Αξγεληηλή. Σν ηειεπηαίν εθπνλήζεθε από ηε λενζύζηαηε θπβέξλεζε ηεο Θάηζεξ ην 1979 θαη ηνλ πθππνπξγό Δμσηεξηθώλ Nicholas Ridley, αθνύ ππήξρε αλεζπρία όηη ε 150ε επέηεηνο από ηελ βξεηαληθή θαηάιεςε ζα απνηεινύζε αθνξκή εληάζεσλ από ηνπο Αξγεληηλνύο, θαη απνηεινύληαλ από ηξεηο ελαιιαθηηθέο. Ζ πξώηε πξνέβιεπε ην «πάγσκα» ηνπ ζέκαηνο γηα ηα λεζηά, δειαδή κηα ρξνληθή πεξίνδν όπνπ ΖΒ θαη Αξγεληηλή δε ζα έζεηαλ δεηήκαηα θπξηαξρίαο• ε ηειεπηαία αξλήζεθε. Ζ δεύηεξε πξνέβιεπε ηελ ζπγθπξηαξρία, δειαδή ηελ ύπαξμε κηαο κελ θπβέξλεζεο, αιιά δε δύν ζσκάησλ αζθαιείαο, δύν Βνπιώλ, δύν επίζεκεο γιώζζεο θ.ιπ.• απηή ζεσξήζεθε αλεθάξκνζηε. Ζ ηξίηε πξνέβιεπε ηελ εθκίζζσζε ηελ λεζηώλ, δειαδή ηελ παξαρώξεζή ηνπο ζηελ Αξγεληηλή αιιά ηε δηαηήξεζε ηεο βξεηαληθήο εμνπζίαο γηα αξθεηά ρξόληα• θαη απηή ιόγσ αληηδξάζεσλ ζην εζσηεξηθό ηνπ ΖΒ απνξξίθζεθε, παξόηη όκσο 4 . Σν 1981 ην ΖΒ θαη ε Αξγεληηλή είραλ ζπλνκηιίεο ζηε Νέα Τόξθε γηα ηελ πξώηε πξννπηηθή ησλ πξνηάζεσλ Ridley, αιιά ε ζηξαηησηηθή θπβέξλεζε ηνπ ζηξαηεγνύ Leopoldo Fortunato Galtieri Castelli αξλήζεθε ηελ πξόηαζε• νη Βξεηαλνί σζηόζν ζεσξνύζαλ πσο ε Αξγεληηλή ζα πξνέβαηλε κόλν ζε νηθνλνκηθέο θπξώζεηο. Σν Φεβξνπάξηνπ ηνπ 1982 επαλαιήθζεθαλ νη ζπλνκηιίεο ζηε Νέα Τόξθε κε ην λέν βξεηαλό αλαπιεξσηή ππνπξγό Δμσηεξηθώλ Richard Napier Luce θαη ηνλ Αξγεληηλό πθππνπξγό Enrique Ros. Οη δύν ρώξεο ζπκθώλεζαλ ηελ 1ε Μαξηίνπ 1982 λα ζπζηήζνπλ κηα δηκεξή επηηξνπή πνπ ζα κειεηνύζε ην ζέκα θαη ζα επαλεμέηαδε ην εδαθηθό θαζεζηώο ύζηεξα από έλα ρξόλν 5 . Μία εκέξα κεηά, ζηηο 2 Μαξηίνπ, ν ππνπξγόο Δμσηεξηθώλ ηεο Αξγεληηλήο Nicanor Costa Méndez δήισζε πσο αξλνύληαλ ςήθηζκα ζην πκβνύιην Αζθαιείαο (.Α.) ηνπ ΟΖΔ από ηνλ Βξεηαλό αληηπξόζσπν Anthony Parsons. Σν ςήθηζκα κε αξ. 502 πξνέβιεπε άκεζε θαηάπαπζε ππξόο θαη απνρώξεζε ησλ αξγεληίληθσλ ζηξαηεπκάησλ. Απηό πηνζεηήζεθε κε ςήθνπο 10 ππέξ, 1 θαηά (ηνπ Παλακά) θαη 4 απνρέο (ηελ πάιαη πνηέ απνηθηνθξαηηθή Ηζπαλία θαη ηηο θνκκνπληζηηθέο ΔΓ, Πνισλία θαη Κίλα) 24 . Σν ςήθηζκα απηό ήηαλ πνιύ ζεκαληηθό, αθνύ πιένλ ην ΖΒ επηθαινύληαλ ην άξζξν 51 ηνπ Καηαζηαηηθνύ Υάξηε ηνπ ΟΖΔ γηα ηε ρξήζε έλνπιεο βίαο έλαληη ηεο Αξγεληηλήο λόκηκεο άκπλαο 25 . Μεηαγελέζηεξα, θαη έρνληαο θξηζεί ην απνηέιεζκα ηεο ζύγθξνπζεο, ην .Α. πέξαζε ην κε αξ. 505 ςήθηζκα, θαιώληαο ΖΒ θαη Αξγεληηλή λα ζπλεξγαζηνύλ κε ην Γεληθό Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ γηα θαηάπαπζε ππξόο 26 . Ζ ΔΟΚ, ζην ζπκβνύιην ησλ ππνπξγώλ Δμσηεξηθώλ ηεο 19εο Απξηιίνπ 1982, ζηήξημε μεθάζαξα ην ΖΒ ελώ ζηηο 10 Απξηιίνπ είρε επηβάιεη νηθνλνκηθέο θπξώζεηο (πάγσκα εηζαγσγώλ γηα 4 εβδνκάδεο, πνπ κείσζε θαηά 20% ηηο εμαγσγέο ηεο Αξγεληηλήο) ζε βάξνο ηεο Αξγεληηλήο, βαζηδόκελε ζην ςήθηζκα 502 ηνπ .Α. ηνπ ΟΖΔ. H ζηήξημε κπνξεί λα ζεσξνύληαλ απηνλόεην, σζηόζν δελ ήηαλ, αθνύ ε Thatcher ήηαλ επξσζθεπηηθίζηξηα• ε ζηάζε ηεο ΔΟΚ ήηαλ ζεηηθή γηα ηνπο Βξεηαλνύο 27 . Ζ Γαιιία επίζεο θξάηεζε ζεηηθή ζηάζε ππέξ ηνπ ΖΒ, αθνύ έρνληαο πξνκεζεύζεη αεξνπιάλα («Mirage» θαη «Etendard») ηελ Αξγεληηλή, παξείρε πιεξνθνξίεο γηα απηά ζηνπο Βξεηαλνύο ώζηε λα γλσξίδνπλ ηε καρεηηθή ηθαλόηεηα ησλ Αξγεληηλώλ. Σόζν ε Thatcher όζν θαη ν ππνπξγόο Άκπλαο John William Frederic Nott παξαδέρηεθαλ εθ ησλ πζηέξσλ πσο ν François Maurice Adrien Marie Mitterrand παξείρε θξίζηκε ζηήξημε ζηελ θξίζε ησλ Φώθιαλη 28 . Σα θξάηε ηεο Κνηλνπνιηηείαο ζηήξημαλ αλαθαλδόλ ην ΖΒ, αλαιακβάλνληαο ηελ θάιπςε ακπληηθώλ αλαγθώλ ζηνλ Ηλδηθό σθεαλό, πξνθεηκέλνπ ηα πεξηπνινύληα βξεηαληθά πινία λα κεηαθηλεζνύλ ζηα

Ειζαγυγή Ζ δεθαεηία ηνπ 1980 ήηαλ κηα κηθξνγξαθία ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ, απφ ην 1945 έσο θαη ηε ιήμε... more Ειζαγυγή Ζ δεθαεηία ηνπ 1980 ήηαλ κηα κηθξνγξαθία ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ, απφ ην 1945 έσο θαη ηε ιήμε ηνπ. Ζ πξνεγνχκελε δεθαεηία ηνπ '70 ραξαθηεξηδφηαλ απφ ηελ παγθφζκηα Ύθεζε θαη ηελ πξνζέγγηζε ησλ δχν ζπλαζπηζκψλ. Αληίζεηα, ην πξψην κηζφ ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80 νη ζρέζεηο ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο κε ηηο ΖΠΑ νμχλζεθαλ ζε ηέηνην βαζκφ πνπ ε πεξίνδνο απηή ζπγθξίλεηαη κε ηελ θξίζηκε πεξίνδν 1945-1949 θαη 1961-1963. Δμαηηίαο απηνχ γίλεηαη ιφγνο γηα έλα λέν Φπρξφ Πφιεκν απηή ηελ πεληαεηία. Ηδίσο ν αληαγσληζκφο ησλ εμνπιηζκψλ έγηλε πνιχ έληνλνο θαη θαηλφηαλ λα κεηαθεξφηαλ θαη ζην δηάζηεκα. Οη εγεζίεο ζε ΔΓ θαη ΖΠΑ απνδείρζεθαλ ηδηαίηεξα ζθιεξέο ζηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ηνπο· ζηε κελ ΔΓ ε γεξαηνί εγέηεο ηεο -παξφηη αληηκεηψπηδαλ πνιχ κεγάια εζσηεξηθά πξνβιήκαηα-δελ ήηαλ επέιηθηνη, ψζηε λα αληηιεθζνχλ φηη ε ρψξα ηνπο δελ κπνξνχζε νηθνλνκηθά λα αληαπνθξηζεί ζηε λέα φμπλζε ηεο πεξηφδνπ 1980-1985. ηηο δε ΖΠΑ ε θπβέξλεζε Reagan αθνινπζνχζε κηα ηδηαίηεξα ζθιεξή πνιηηηθή ζηνλ εμσηεξηθφ ηνκέα, επηδηψθνληαο ηελ φμπλζε ησλ ζρέζεσλ κε ηελ ΔΓ νχησο ψζηε λα ηελ εμνπζελψζνπλ απφ άπνςε νηθνλνκηθψλ δπλαηνηήησλ θαη άξα λα αλαδεηρζνχλ νη ΖΠΑ ληθεηέο ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ. Σν φηη ε ΔΓ ηειηθά θαηέξξεπζε δε ζπλεπάγεηαη πιήξε δηθαίσζε ηεο πνιηηηθήο Reagan. Απηφ γηαηί, παξφιν πνπ κεηά ην 1985 ν Γθνξκπαηζφθ αληηιήθζεθε πσο ε ΔΓ αδπλαηνχζε λα αθνινπζήζεη ηηο ΖΠΑ ζην ςπρξφ θιίκα ηεο πεληαεηίαο 1980-1985, ζεσξείηαη πσο εάλ απφ ην 1980 ζπλερηδφηαλ ε Ύθεζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '70 νη δχν ππεξδπλάκεηο ζα είραλ νδεγεζεί λσξίηεξα ζε εμνκάιπλζε ησλ ζρέζεψλ ηνπο κε άκεζα ηα νθέιε γηα ηελ παγθφζκηα εηξήλε· ίζσο κάιηζηα λα κελ θαηέξξεε ε ΔΓ. Απφ ηελ άιιε φκσο ην γεγνλφο φηη ηα δνκηθά πξνβιήκαηα ηεο ΔΓ ήηαλ ηφζν κεγάια πνπ, παξά ην φηη ηελ νδήγεζαλ ζην λα αιιάμεη ην δφγκα ηεο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο ηεο κε απνηέιεζκα αξρηθά ηελ θαηάξξεπζε ηνπ αλαηνιηθνχ κπινθ θαη κεηέπεηηα ηελ θαηάξξεπζε ηεο ίδηαο ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο, θαηαδεηθλχεη φηη ε ζθιεξή πνιηηηθή ησλ ΖΠΑ ήηαλ απνηειεζκαηηθή.

Η πολιηική ηων βαλκανικών κραηών ζηο κσπριακό, 1974-1975. Σν θαινθαίξη ηνπ 1974 απνηέιεζε ηνκή γη... more Η πολιηική ηων βαλκανικών κραηών ζηο κσπριακό, 1974-1975. Σν θαινθαίξη ηνπ 1974 απνηέιεζε ηνκή γηα ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ηεο Διιάδαο. Σα γεγνλόηα ηεο Κύπξνπ δηακόξθσζαλ ζεκαληηθά ηηο επηινγέο ηεο ειιεληθήο δηπισκαηίαο. Άκεζε πξνηεξαηόηεηα ήηαλ ε αληηκεηώπηζε ηεο ηνπξθηθήο εηζβνιήο θαη ε απνθπγή ηνπ ειιελνηνπξθηθνύ πνιέκνπ. Πξνθεηκέλνπ ε Διιάδα λα ελίζρπε ηε δηεζλή ηεο ζέζε πξνρώξεζε ζε αλαζεώξεζε ηεο πνιηηηθήο, κε ζύζθημε ησλ ζρέζεώλ ηεο κε ηα βαιθαληθά θξάηε. Έηζη εληζρύζεθαλ νη ζρέζεηο κε Βνπιγαξία, Γηνπγθνζιαβία θαη Ρνπκαλία. Η θίλεζε απηή είρε απνηειέζκαηα αθνύ ηα βαιθαληθά θξάηε ηάρζεθαλ άκεζα ή έκκεζα ππέξ ηεο Διιάδαο· ζηάζε πνπ ηήξεζαλ θαη θαηά ην ειιεληθό «βαιθαληθό άλνηγκα», ην 1975. Ειζαγωγή Μεηά ηε Μεηαπνιίηεπζε ε ειιεληθή εμσηεξηθή πνιηηηθή έθαλε κηα ζαθή ζηξνθή πξνο ηελ θαηεύζπλζε ηεο άκεζεο βειηίσζεο ησλ ζρέζεσλ κε ηα βαιθαληθά θξάηε, ζηα πιαίζηα κηαο λέαο πνιπδηάζηαηε εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. Απηή ε λέα πνιηηηθή εθθξάζηεθε κε ηελ επηδίσμε γηα άκεζε έληαμε ζηελ ΔΟΚ, ηελ απνρώξεζε από ην ζηξαηησηηθό ζθέινο ηνπ ΝΑΣΟ, ηηο επαθέο κε ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε θαη ηε Μέζε Αλαηνιή θαη βέβαηα ηε λέα βαιθαληθή πνιηηηθή. Έηζη ην έηνο 1974 απνηέιεζε ηνκή ζηελ ειιεληθή εμσηεξηθή πνιηηηθή. Σόηε κεηαβιήζεθε πιήξσο ην ειιεληθό ακπληηθό δόγκα, θαζώο ν θίλδπλνο πξνεξρόηαλ πιένλ από ηελ αλαηνιή θαη όρη από ην βνξξά. Κπξίαξρε πεπνίζεζε ζηελ Διιάδα ήηαλ όηη ε ηνπξθηθή εηζβνιή ζηελ Κύπξν πξννησληδόηαλ κηα ππαξθηή θαη όρη δπλεηηθή απεηιή γηα ηελ εδαθηθή αθεξαηόηεηα ηεο ρώξαο 1 . Βέβαηα ε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ ηεο Διιάδαο κε ηα βαιθαληθά θξάηε, παξόηη είρε ην ραξαθηήξα «θιεηζίκαηνο κεηώπνπ» ή αληίβαξνπ, ώζηε λα αληηκεησπηζηνύλ νη ηνπξθηθέο πξνθιήζεηο δελ ήηαλ ν κνλαδηθόο ζηόρνο ηεο Διιάδαο. Ζ πξνζέγγηζε ηεο Διιάδαο κε ηα ζνζηαιηζηηθά θξάηε ησλ Βαιθαλίσλ είρε σο πνιηηηθή απηόλνκν ραξαθηήξα 2 . Άιισζηε ε δηεζλήο ζπγθπξία επλννύζε ην βαιθαληθό άλνηγκα, αθνύ ε Ύθεζε είρε κεηώζεη ηελ έληαζε αλάκεζα ζηνπο δύν 8325. ειιελνηνπξθηθή ζύγθξνπζε θαη ζην γεγνλόο όηη ζα επηζπκνύζε ηε ζπκκεηνρή θαη άιισλ βαιθαληθώλ θξαηώλ ζηελ πξνζπάζεηα εμεύξεζεο ιύζεο ζην Κππξηαθό 16 . Oη ξνπκαληθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ επίιπζε ηνπ Κππξηαθνύ ζπλερίζηεθαλ θαη ην 1975. Ο ππνπξγόο Δμσηεξηθώλ George Macovescu έιαβε πξσηνβνπιία γηα λα ζπγθιεζεί ζπλδηάζθεςε ησλ βαιθαληθώλ θαη κεζνγεηαθώλ θξαηώλ κε ζθνπό ηε δεκηνπξγία πιαηζίνπ γηα ηελ εμεύξεζε ιύζεο ηνπ Κππξηαθνύ. Πξνο ην ζθνπό απηό θηλήζεθε κέζσ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλώλ θαη ήξζε ζε επαθή κε άιινπο ππνπξγνύο Δμσηεξηθώλ, δίρσο όκσο λα ππάξμεη απηό απνηέιεζκα 17 . Σέινο, έκκεζα θαη ν ίδηνο ν Ceauşescu έζεζε ην δήηεκα ηεο Κύπξνπ ζηνλ Ακεξηθαλό Πξόεδξν Gerald Ford πνπ επηζθεπηόηαλ ηνλ Αύγνπζην ηνπ 1975 ην Βνπθνπξέζηη. ε εξώηεκά ηνπ ζρεηηθά κε ηελ άπνςε ησλ ΖΠΑ γηα ηηο μέλεο επεκβάζεηο ζε άιιεο ρώξεο ν Ford απάληεζε γεληθόινγα πσο νη ΖΠΑ «θαισζνξίδνπλ ηελ αιεζηλή εηξήλε ζηελ Δπξώπε» 18 . Η ζσνάνηηζη Καραμανλή-Τίηο ηηο 4-5 Ηνπλίνπ 1975 ν Έιιελαο πξσζππνπξγόο επηζθέθζεθε επίζεκα ηε Γηνπγθνζιαβία. ηηο αξρηθέο επαθέο κεηαμύ ηνπ πξνέδξνπ ηεο γηνπγθνζιαβηθήο θπβέξλεζεο Μπίγεληηηο θαη Καξακαλιή, ν Γηνπγθνζιάβνο αμησκαηνύρνο έζεζε πξνο ζπδήηεζε ηα ζέκαηα πνπ ελδηέθεξαλ πεξηζζόηεξν ηε ρώξα ηνπ. Απηά ήηαλ ε δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε ηεο επνρήο, ε πνιηηηθή ηεο Ύθεζεο θαη ησλ Αδέζκεπησλ ρσξώλ, νη εμειίμεηο γηα ηε ΓΑΔ, ην Κππξηαθό, ην Μεζαλαηνιηθό θαη ε Βαιθαληθή πλεξγαζία. ηε ζπλέρεηα παξαηέζεθαλ νη ειιεληθέο απόςεηο γηα ην Κππξηαθό θαη ηηο αμηώζεηο ηεο Σνπξθίαο έλαληη ηεο Διιάδαο, κε ηνλ Καξακαλιή λα αλαθέξεη πσο ππνιόγηδε θαη ζηε ζπκπαξάζηαζε ηεο Γηνπγθνζιαβίαο 19 Σελ επόκελε εκέξα, 5 Ηνπλίνπ 1975, ν Καξακαλιήο είρε ζπλεξγαζία κε ηνλ πξόεδξν Tito. Αθνύ ε ειιεληθή πιεπξά πξνέβε ζε επηζθόπεζε ησλ ζπλνκηιηώλ ηεο πξνεγνύκελεο εκέξαο, αλαθέξζεθε ζην Κππξηαθό θαη ζηα ειιελνηνπξθηθά, δεηώληαο ηε ζπκπαξάζηαζε ηεο Γηνπγθνζιαβίαο θαη ηνπ Σίην, σο εγέηε «κε παγθόζκην θύξνο, ηδία κεηαμύ ηνπ θόζκνπ ησλ Αδέζκεπησλ» 20 . Σέινο θαη ζην θνηλό αλαθνηλσζέλ πνπ εθδόζεθε κεηά ηε ιήμε 16 Αξρείν Καξακαλιή, Φ.50Β, Πξαθηηθά ειιελνξνπκαληθώλ ζπλνκηιηώλ επ' επθαηξία ηεο επηζήκνπ επηζθέςεσο εηο Βνπθνπξέζηηνλ ηνπ πξσζππνπξγνύ. 17 Δθεκ. Σν Βήκα, θύιιν 26 εο Μαΐνπ 1975 18 Memorandum of Conversation, August 2-3, 1975, President Ford/Secretary Kissinger/President Ceauşescu. Embassy of the USA Bucharest, 8 August 1975.

Ιστορία , 2022

Το Μακεδονικό είναι ένα ζήτημα το οποίο προϋπήρχε της ανεξαρτησίας της ΠΓΔ Μακεδονίας. Μετά τον ε... more Το Μακεδονικό είναι ένα ζήτημα το οποίο προϋπήρχε της ανεξαρτησίας της ΠΓΔ Μακεδονίας. Μετά τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο, οι κυβερνήσεις Ελλάδας- Γιουγκοσλαβίας, ανεξαρτήτως με το αν οι σχέσεις τους ήταν καλές ή ψυχρές, είχαν να αντιμετωπίσουν το Μακεδονικό. Η ύπαρξη σημαντικού δημοσιευμένου αρχειακού υλικού αλλά και η βιβλιογραφία επιτρέπουν την επαρκή μελέτη του θέματος. Στο παρόν άρθρο επιχειρείται να γίνει μια επισκόπηση του πόσο το Μακεδονικό εμφιλοχωρούσε στις διμερείς επαφές, την περίοδο 1949-1974. Χωριζόμενου του κειμένου σε τρεις χρονικές ενότητες (πρώτη μετεμφυλιακή, περίοδος Καραμανλή, κυβερνήσεις Κέντρου-Δικτατορίας) μελετάται το αν οι Έλληνες ηγέτες είχαν ίδια θέση για το Μακεδονικό και πώς αντιμετώπιζαν τα γιουγκοσλαβικά αιτήματα.

Η επιστηµονική έρευνα έχει εντρυφήσει επαρκώς στις επαφές που είχαν τα βαλκανικά κράτη-ιδίως οι α... more Η επιστηµονική έρευνα έχει εντρυφήσει επαρκώς στις επαφές που είχαν τα βαλκανικά κράτη-ιδίως οι ανταρτικές µονάδες-την περίοδο της Κατοχής, αφορώσες τις µελλοντικές τους σχέσεις. Ιδίως έχει µελετηθεί το ζήτηµα της µεταπολεµικής διευθέτησης του Μακεδονικού και της συνεργασίας των κοµµουνιστικών ηγετών της χερσονήσου. Ωστόσο δεν είναι τόσο εστιασµένη η έρευνα-σε επίπεδο πολιτικής και διπλωµατικής ιστορίας-στις επιδιώξεις της ελληνικής πλευράς, όπως τις εξέφραζε η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, για το µεταπολεµικό status quo των Βαλκανίων. Η προτεινόµενη εισήγηση αφορά τον ελληνικό αναθεωρητισµό, όπως εκφράστηκε την περίοδο 1941-1945, σχετικά µε τη διαµόρφωση των βόρειων συνόρων της χώρας. Οι εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις προώθησαν τα αιτήµατά τους, κυρίως εκφράζοντάς τα προς τους Βρετανούς, που αφορούσαν την επέκταση των ελληνικών συνόρων προεχόντως σε βάρος της Βουλγαρίας και Αλβανίας αλλά και σε τµήµα της µεθορίου µε τη Γιουγκοσλαβία. Επισήµως, τα αιτήµατα αυτά τέθηκαν στο Παρίσι στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης το 1946. Ωστόσο είναι χρήσιµη η µελέτη του τί µεσολάβησε, προκειµένου να φανεί πώς η Ελλάδα επιθυµούσε να κεφαλαιοποιήσει τη σύµπραξή της µε τους Συµµάχους, προωθώντας τις θέσεις της για αναθεώρηση των συνόρων. Το ερώτηµα που η παρούσα εισήγηση αποπειράται να απαντήσει είναι αν ο αναθεωρητισµός αυτός ήταν εφικτό να υλοποιηθεί και κατά πόσο οι ελληνικές διεκδικήσεις αποτελούσαν µέρος του ανταγωνισµού των Συµµάχων για τη µεταπολεµική διευθέτηση του κόσµου. Στην κατεύθυνση αυτή γίνεται χρήση των αρχείων του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και των βρετανικών αρχείων. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία, αν και περιορισµένη, είναι αξιόλογη και µπορεί να αποτελέσει πεδίο άντλησης πληροφοριών. Τέλος, γίνεται επίκληση και των δηµοσιευµένων αρχείων των βαλκανικών χωρών, δίχως όµως η εισήγηση να εστιάζει εκεί· αντίθετα επικεντρώνεται στις ελληνικές διεκδικήσεις και όχι στις αντίστοιχες βαλκανικές. Ο ελληνικός αναθεωρητισµός ήταν δυσχερής. Συντασσόµενη η χώρα µε τη Δύση ήρθε αντιµέτωπη µε την ΕΣΣΔ. Όχι µόνο η επέκταση των συνόρων δεν επιτεύχθηκε, αλλά η Ελλάδα κλήθηκε να αντιµετωπίσει την από Βορρά απειλή στα πλαίσια της διαίρεσης των Βαλκανίων µεταξύ δυτικού και ανατολικού κόσµου.

ΒΑΛΚΑΝΙΚΑ ΤΜΜΔΙΚΣΑ η. 17, 2015 (ππορ δημοζίεςζη) Η διαβαλκανική διάζκετη ηος 1976 ζηην Αθήνα. Η ζ... more ΒΑΛΚΑΝΙΚΑ ΤΜΜΔΙΚΣΑ η. 17, 2015 (ππορ δημοζίεςζη) Η διαβαλκανική διάζκετη ηος 1976 ζηην Αθήνα. Η ζςμμεηοσή ηηρ Δλλάδαρ, επιδιώξειρ και οθέλη.

ΚΛΕΙΩ, η. 7, 2016, προς δημοζίεσζη.

University Studio Press, 2020

Μεηά ηη Μεηαπολίηεςζη κπίθηκε απαπαίηηηη από ηον Κυνζηανηίνο Καπαμανλή η πποώθηζη ηόζο ηυν διμεπώ... more Μεηά ηη Μεηαπολίηεςζη κπίθηκε απαπαίηηηη από ηον Κυνζηανηίνο Καπαμανλή η πποώθηζη ηόζο ηυν διμεπών όζο και ηυν πολςμεπών ζσέζευν με ηα βαλκανικά κπάηη. Αςηό θα ζήμαινε και ενίζσςζη ηηρ ελληνικήρ θέζηρ απένανηι ζηην Άγκςπα. Δςνοφκό ήηαν και ηο διεθνέρ πεπιβάλλον ηηρ Ύθεζηρ,