Miltiadis Vantsos | Aristotle University of Thessaloniki (original) (raw)

Books by Miltiadis Vantsos

Η εμπορευματοποίηση του ανθρωπίνου σώματος. Ηθική θεώρηση της δουλείας και της πορνείας, 2019

Στην εποχή μας είναι ισχυρή η τάση να αποτιμώνται με οικονομικούς όρους όχι μόνο τα αγαθά και οι ... more Στην εποχή μας είναι ισχυρή η τάση να αποτιμώνται με οικονομικούς όρους όχι μόνο τα αγαθά και οι υπηρεσίες, αλλά και ολοένα και περισσότερες πτυχές και δραστηριότητες της ζωής. Από την εμπορευματοποίηση φαίνεται ότι δεν εξαιρείται το ανθρώπινο σώμα, καθώς η μεγάλη πρόοδος της βιοτεχνολογίας επέτρεψε πολλές νέες δυνατότητες διάθεσης και χρησιμοποίησης του σώματος, ακόμα και στα αρχικά στάδια της ζωής. Η εμπορευματοποίηση όμως του σώματος δεν είναι μόνο σύγχρονο φαινόμενο, αφού η δουλεία και η πορνεία αποτελούν ευρύτατα διαδεδομένες πρακτικές από την αρχαιότητα. Η δουλεία καθιστά τον άνθρωπο εμπόρευμα, του οποίου η κυριότητα ανήκει στον ιδιοκτήτη του, ενώ η πορνεία καθιστά το γυναικείο σώμα αντικείμενο που προσφέρεται επ’ αμοιβή για τη σεξουαλική ικανοποίηση του πελάτη.
Τα δύο αυτά θέματα παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες ως προς τους ηθικούς προβληματισμούς που εγείρουν, οι οποίοι αφορούν, μεταξύ άλλων, στην αξιοπρέπεια, στην ελευθερία του ανθρώπου, στην ισοτιμία των δύο φύλων και στην κοινωνική ωφέλεια, ενώ η μελέτη τους είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και χρήσιμη, τόσο για την ευρύτερη προσέγγιση των εν λόγω θεμάτων όσο και για την καλύτερη κατανόηση των σύγχρονων μορφών εμπορευματοποίησης του σώματος, όπως είναι η διακίνηση ανθρώπων με σκοπό την πορνεία. Στη συνάφεια της παρούσας μελέτης γίνεται αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο που επέτρεψε την εφαρμογή τους, στην πρόσληψή τους στο θρησκευτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον της αρχαιότητας και των νεότερων χρόνων, όπως επίσης και στην αντιμετώπισή τους από την έννομη τάξη. Ο προβληματισμός όμως επικεντρώνεται στην ηθική διάσταση της δουλείας και την πορνείας, με την εξέταση τόσο της φιλοσοφικής όσο και της θεολογικής προσέγγισης. Σε αυτή προβάλλονται οι θέσεις του φεμινιστικού κινήματος, η καντιανή επιχειρηματολογία για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, καθώς και η διδασκαλία της ορθόδοξης ηθικής για το άνθρωπο ως πρόσωπο κατ’ εικόνα Θεού και για την ιερότητα του μυστηρίου του γάμου. Λαμβάμνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε ζητήματος, τίθενται τα επιμέρους ερωτήματα και εξετάζεται διεξοδικά η σχετική ηθική επιχειρηματολογία.

Η μεταμόσχευση ιστού και οργάνου έχει καταξιωθεί στην κοινωνία ως μια επιτυχής ιατρική μέθοδος, κ... more Η μεταμόσχευση ιστού και οργάνου έχει καταξιωθεί στην κοινωνία ως μια επιτυχής ιατρική μέθοδος, καθώς εξακολουθεί να είναι σε πολλές περιπτώσεις η μοναδική ή η καλύτερη μέθοδος για την αποκατάσταση της υγείας του ασθενή. Η μεγάλη εξάλλου έλλειψη μοσχευμάτων και οι οδυνηρές συνέπειές της υπενθυμίζουν διαρκώς τη σημασία της. Στο πρώτο μέρος αναλύονται από ιατρική άποψη οι δύο μεγάλες κατηγορίες μεταμοσχεύσεων, δηλ. οι μεταμοσχεύσεις μυελού και οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται η ηθική διάσταση του θέματος. Αν και η μεταμόσχευση οργάνου από ζώντα δότη είναι σήμερα ηθικά αποδεκτή, τίθενται σημαντικά ερωτήματα σε κρίσιμα επιμέρους θέματα, όπως: αποτελεί η δωρεά οργάνου ηθικό καθήκον του Χριστιανού ως πράξη αγάπης προς τον πλησίον; Είναι σκόπιμος ο συνήθης περιορισμός του υποψηφίου δότη στο πλαίσιο των στενών συγγενών ή μήπως πρέπει να επιτρέπεται η δωρεά σε όποιον δηλώνει πρόθυμος να βοηθήσει το συνάνθρωπό του; Είναι αποδεκτή η δωρεά με βάση το ιατρικό ήθος, αφού ο δότης υφίσταται βλάβη στην υγεία του; Ποια είναι η ενδεδειγμένη ενημέρωση του υποψηφίου δότη και ποια τα όρια της αυτονομίας του; Είναι ηθικά αποδεκτές νέες μέθοδοι δωρεάς οργάνων, όπως π.χ. η διασταυρούμενη μεταμόσχευση; Είναι ηθικά αποδεκτή η οικονομική αποζημίωση του δότη; Είναι ηθικά αποδεκτή η παροχή οικονομικών κινήτρων προς ενθάρρυνση της δωρεάς οργάνου; Είναι ηθικά αποδεκτή η άρση οιωνδήποτε περιορισμών και η εμπορευματοποίηση της προσφοράς οργάνου;
Είναι προφανές ότι οι απαντήσεις που δίνονται στα ερωτήματα αυτά διαφοροποιούν σημαντικά τη μορφή αποδοχής της μεταμόσχευσης από ζώντα δότη και διαμορφώνουν τα όρια, εντός των οποίων αυτή πραγματοποιείται.

Από το οπισθόφυλλο: Ἡ βιοηθική ἐπέχει τό ρόλο γέφυρας πού ἐπιχειρεῖ νά συνδέει καί νά φέρνει σέ ... more Από το οπισθόφυλλο:

Ἡ βιοηθική ἐπέχει τό ρόλο γέφυρας πού ἐπιχειρεῖ νά συνδέει καί νά φέρνει σέ ἁρμονία τό ἐπιστημονικά ἐφικτό μέ τό ἠθικά ὀρθό. Καί ὅσο περισσότερο τό ἐπιστημονικά ἐφικτό ἐπεκτείνεται σέ ἐπεμβάσεις πού ἀφοροῦν ἀκόμα καί στίς πλέον εὐαίσθητες ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, τόσο περισσότερο γίνεται κατανοητή ἡ ἀνάγκη μιᾶς ἠθικῆς ἀξιολόγησης τῶν ἐπεμβάσεων αὐτῶν. Τί εἶναι ὅμως ἠθικά ὀρθό, ποιά εἶναι τά κριτήριά του; Πῶς μποροῦμε νά κρίνουμε, ἄν αὐτό πού καθιστᾶ ἡ ἐπιστήμη ἐφικτό εἶναι ὄντως χρήσιμο καί ὠφέλιμο γιά τόν ἄνθρωπο; Τά ἐρωτήματα αὐτά ἀπασχολοῦν σήμερα ἔντονα τίς ἐπιστῆμες καί τήν κοινωνία καί ἀποτελοῦν ἀντικείμενο ἑνός εὐρύτατου διεπιστημονικοῦ διαλόγου. Ὁ προβληματισμός αὐτός γιά τή βιοηθική ἀπασχόλησε καί τήν πρόσφατα πραγματοποιηθείσα Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία, μεταξύ ἄλλων, προέβαλε τίς ἠθικές ἀρχές τοῦ σεβασμοῦ στήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου καί στή δημιουργία τοῦ Θεοῦ καί ἐπισήμανε τή σημασία μιᾶς ὀρθόδοξης βιοηθικῆς προσέγγισης.

Μιά τέτοια προσέγγιση ἐπιχειρεῖται στό παρόν ἔργο μέ τήν προσδοκία νά ἀναδείξει τόν ὀρθόδοξο ἠθικό προβληματισμό καί μέ τήν πεποίθηση ὅτι ἡ ὀρθόδοξη θεολογία μπορεῖ νά συμβάλει ἐποικοδομητικά στό σχετικό διεπιστημονικό διάλογο. Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ἐξετάζονται, μεταξύ ἄλλων, σημαντικά θέματα τῆς βιοηθικῆς, ὅπως εἶναι ἡ ἔκτρωση, οἱ διάφορες μέθοδοι ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς, ἡ κλωνοποίηση, τό AIDS καί ἡ εὐθανασία.

Papers by Miltiadis Vantsos

The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru. In: Nifon Mihăiţă - Florea ... more The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru.
In: Nifon Mihăiţă - Florea Ştefan - Marian Vîlciu (επιμ.), Misiune, Spiritualitate, Cultură. Simpozionul internaţional „Teologie și viață, slujire și artă creștină în contextul lumii de azi”, Târgovişte 2023, σ. 28-39.

Abstract:
In recent decades, medically assisted reproduction has made reproduction possible even under the most inappropriate conditions, overturning previously unquestioned knowledge and entrenched perspectives on fundamental human relationships, such as the relationship between a child and its parents. This fact gives rise to concerns about the implications of medically assisted reproduction for human personhood. In this context, after a brief theological understanding of human personhood, two opposing views are examined. On the one hand, medically assisted reproduction is seen as an affront to the dignity of the person; on the other hand, it is seen as an expression of the reproductive freedom inherent in personhood. The article concludes with an evaluation of both views through the lens of Orthodox theology.

The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru. In: Nifon Mihăiţă - Florea ... more The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru.
In: Nifon Mihăiţă - Florea Ştefan - Marian Vîlciu (ed.), Misiune, Spiritualitate, Cultură. Simpozionul internaţional «Teologie și viață, slujire și artă creștină în contextul lumii de azi», Târgovişte 2022, pp. 167-176.

Religija & Tolerancija, Vol. XIX, No 36, July – December, 2021, p. 391-405., 2021

The article is translated into Serbian by Obrad Karanovic. Original title: Η αξιοπρέπεια του ανθρ... more The article is translated into Serbian by Obrad Karanovic.
Original title: Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Έννοια, περιεχόμενο και αξιολόγηση από άποψη Χριστιανικής Ηθικής

Κληρονομία, 2016

Οι εικόνες και τα θεάματα επηρεάζουν, λίγο ή πολύ, συνειδητά ή ασυνείδητα τη διάθεση, τα συναισθή... more Οι εικόνες και τα θεάματα επηρεάζουν, λίγο ή πολύ, συνειδητά ή ασυνείδητα τη διάθεση, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες, τις σκέψεις, ακόμα και τις αντιλήψεις του ανθρώπου. Η επίδραση τους αυτή απασχόλησε τις Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι διέκριναν ανάμεσα στις θετικές και στις αρνητικές επιδράσεις της εικόνας και των θεαμάτων στην ηθική και πνευματική ζωή, και έδωσαν πρακτικές συμβουλές που βοηθούν τον άνθρωπο στην πνευματική του ζωή. Η θέαση της ομορφιάς του κόσμου θεωρείται ότι ευφραίνει τον άνθρωπο και τον οδηγεί στη γνώση της παντοδυναμίας, σοφίας και φιλανθρωπίας του Θεού. Επίσης, η θέαση των ιερών εικόνων είναι ωφέλιμη πνευματικά, καθώς βοηθά στην κατανόηση της θείας αποκάλυψης, ενισχύει την πίστη στο Θεό και καλλιεργεί την επιθυμία μίμησης της αρετής των αγίων. Αντιθέτως, τα βίαια και άσεμνα θεάματα προκαλούν μεγάλη ηθική βλάβη, καθώς διδάσκουν την ανηθικότητα και την αμαρτία. Οι απόψεις των Πατέρων της Εκκλησίας είναι διαχρονικές και ως εκ τούτου πολύτιμες για το σύγχρονο άνθρωπο, που κατακλύζεται περισσότερο από ποτέ από εικόνες και θεάματα στη ζωής του.

The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru. In: Nifon Mihăiţă - Florea... more The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru.
In: Nifon Mihăiţă - Florea Ştefan - Marian Vîlciu (επιμ.), Misiune, Spiritualitate, Cultură. Simpozionul internaţional «Teologie şi tradiţie, spiritualitate şi modernitate. Contribuţia patriarhilor Nicodim Munteanu şi Iustin Moisescu şi a traducătorilor de cărţi bisericeşti la spiritualitatea şi cultura românească», Târgovişte 2020, σ. 113-119.

Abstract:
Saint John Chrysostom praises friendship as being more important than wealth, power, health and even light. A person who is surrounded by real friends is not alone, but shares with them the delight of success, is comforted by them in failures, s/he receives their advice and benefits from every possible help. That is why this person is afraid of neither poverty nor enemy. Saint John does not limit the importance of friendship within the social life, but he highlights and raises its significance in terms of the spiritual life. True friendship is an expression of a selfless love, which gratifies God in such an exceptional level, where the reward God reserves for it is indescribably high. Among others, Saint John presents the first Christians of Jerusalem as examples of friendship. They were spiritually united and were sharing their belongings according to each other’s needs. Having them as a pattern, St John Chrysostom was led to the following definition of friendship: «This is friendship, that a man should not consider his goods his own, but his neighbour's, that his possessions belong to another; that he should be careful of his friend's soul, even as of his own, and that his friends should in like manner show the same disposition towards him» . St John encourages the believer to taste the pleasure of friendship and make comparisons with other kinds of pleasures, either moral or immoral. St John emphasizes that any kind of pleasure can not overcome the pleasure of friendship. No one can ever get used to friendship nor can ever be bored of it, but on the contrary, everyone enjoys it and everyone relishes it more and more.

Γονίδιο θεϊκής προέλευσης. Άνθρωπος, ανταλλακτικό ή αντικείμενο έρευνας και πειραματισμού; Πρακτικά Θεολογικής Επιστημονικής Ημερίδας, 2021

Η εντυπωσιακή πρόοδος της γενετικής τα τελευταία έτη και ειδικότερα η ανακάλυψη της μεθόδου crisp... more Η εντυπωσιακή πρόοδος της γενετικής τα τελευταία έτη και ειδικότερα η ανακάλυψη της μεθόδου crispr/cas9, με την οποία επιτυγχάνεται σχετικά γρήγορα και εύκολα η επεξεργασία του γονιδιώματος προκαλεί αισιοδοξία για βελτίωση της ζωής, ανησυχία για τυχόν απρόβλεπτους κινδύνους και προβληματισμό για τον τρόπο που η κοινωνία θα διαχειριστεί τις νέες δυνατότητες και εφαρμογές. Φαίνεται ο άνθρωπος να αποκτά τη δυνατότητα να σχεδιάζει εν μέρει την υπό δημιουργία ζωή και να προδιαγράφει σε κάποιο βαθμό το μέλλον της, καθώς παρεμβαίνει στη γενετική ιδιοσυστασία του απογόνου. Το γεγονός αυτό είναι εξόχως σημαντικό που ευλόγως τίθεται το ερώτημα, αν ο άνθρωπος υπερβαίνει τα όριά του και υπεισέρχεται σε αρμοδιότητες του Θεού (playing God). Κατά την ορθόδοξη διδασκαλία ο άνθρωπος δημιουργείται κατ’ εικόνα Θεού με την προοπτική να ομοιάσει σε Αυτόν και να θεωθεί. Η επιθυμία του ανθρώπου να γίνει θεός είναι επομένως φυσική και θεάρεστη, αλλά μπορεί να γίνει παρά φύσιν και αυτοκαταστροφική, αναλόγως με τον τρόπο, με τον οποίον ο άνθρωπος επιδιώκει την πραγματοποίησή της. Αυτός μπορεί να είναι η υπακοή και η μίμηση του Θεού, μπορεί όμως να είναι η ανυπακοή, η έπαρση και η αλαζονεία.

Ποια από τις δύο αυτές επιλογές εκφράζεται με τη επιθυμία επεξερ- γασίας του γονιδιώματος; Επιχειρώντας να δώσουμε μια απάντηση αναφερόμαστε σε τρία γνωρίσματα του ανθρώπου, τα οποία συνδέονται στην ορθόδοξη παράδοση με το κατ’ εικόνα, δηλ. τη δημιουργική ικανότητα, την κυριότητα επί της κτίσης και την ελευθερία, τα οποία συσχετίζουμε αντιστοίχως με την ηθικό προβληματισμό για την ασφάλεια της γενετικής παρέμβασης, με τη διαχείρισή της για θεραπευτικούς ή άλλους σκοπούς και με την αυτονομία του απογόνου. Για την ασφάλεια επισημαίνεται ότι σήμερα δεν υφίστανται ακόμα επαρκείς γνώσεις, ώστε οι μέθοδοι μετατροπής του γενετικού υλικού να είναι ασφαλείς. Η εφαρμογή των νέων μεθόδων για θεραπευτικούς σκοπούς κρίνεται αποδεκτή και επαινετή, εφόσον καταστεί ασφαλής. Όταν όμως επιδιώκεται η βελτίωση των ανθρωπίνων χαρακτηριστικών, η ηθική αξιολόγηση είναι σαφώς διαφορετική, αφού οδηγούμαστε αναπόφευκτα σε μια μορφή θετικής ευγονικής, σε διαχωρισμό των ανθρώπων σε γενετικά βελτιωμένους και μη, και σε διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στους πλουσίους, που θα έχουν πρόσβαση στη γενετική βελτίωση (enhancement), και στους φτωχούς, που θα τη στερούνται. Τέλος, η επιθυμία ετεροπροσδιορισμού του απογόνου μέσω του γενετικού σχεδιασμού αποτελεί προσβολή της αξιοπρέπειάς του, καθώς φαίνεται ότι δεν γίνεται αποδεκτός αυτός καθ’ εαυτός, αλλά ως μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού.

Κατά την άποψη μας η πραγματική βελτίωση του ανθρώπου δεν εξαρτάται τόσο από την ενίσχυση των διαφόρων βιολογικών του χαρακτηριστικών όσο από την καρποφορία της πνευματικής ζωής, η οποία αντανακλάται στην προσωπική του σχέση με το Θεό, τον συνάνθρωπο και ευρύτερα με την κτίση.

Πνευματική Διακονία, 2021

Σε: Θεολογία και σύγχρονη εκκλησιαστική ζωή (συλλ. έργ.), εκδ. Μυγδονία, Θεσσαλονίκη 2014, σ. 259-266, 2014

Myriam Wijlens - Vladimir Shmaliy - Simone Sinn (ed.), Churches and Moral Discernment, Volume 2: Learning from History (Faith and Order Paper No. 229), pp. 190-203., 2021

ΚΟΣΜΟΣ - Επιστημονικό Περιοδικό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας - Πρακτικά 1, 2020

Με το ερώτημα που θέτουμε στον τίτλο εστιάζουμε το ενδιαφέρον στο κίνητρο της παρένθετης μητέρας,... more Με το ερώτημα που θέτουμε στον τίτλο εστιάζουμε το ενδιαφέρον στο κίνητρο της παρένθετης μητέρας, το οποίο και καθορίζει την πρόθεσή της να κυοφορήσει ένα παιδί, που πρόκειται μετά τον τοκετό να αποχωριστεί. Με βάση αυτό, η παρένθετη μητρότητα διακρίνεται σε αλτρουιστική και επ’ αμοιβή, μια διάκριση που έχει μεγάλη σημασία τόσο για τη νομική όσο και για την ηθική θεώρηση της μεθόδου. Αρχικά παρουσιάζονται πρόσφατα στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα, όπου η νομοθεσία επιτρέπει τη παρένθετη μητρότητα που γίνεται «χωρίς αντάλλαγμα» και κατόπιν έκδοσης δικαστικής αδείας. Ακολούθως προβάλλεται η επιχειρηματολογία όσων αποδέχονται την επ’ αμοιβή εκδοχή παρένθετη μητρότητα, με βασικό επιχείρημα ότι είναι αμοιβαία επωφελής και συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υπογονιμότητας. Σε αυτήν υπάρχει ισχυρός αντίλογος, καθώς η κυοφορία αποτελεί μια προσωπική σχέση μεταξύ μητέρας – παιδιού, συνεπώς δεν είναι ορθό να εξισώνεται με μια έμμισθη σχέση, που αναπόφευκτα καθιστά την μητρότητα εμπορική συναλλαγή, την κυοφορούσα μητέρα εργαζόμενη και το παιδί παραδοτέο εμπόρευμα. Κριτική ασκείται επίσης από φεμινιστική άποψη, η οποία θεωρεί ότι με τη μέθοδο αυτή δεν θίγεται η αξιοπρέπεια μόνο της παρένθετης μητέρας αλλά γενικότερα η αξιοπρέπεια της γυναίκας, αφού αντιμετωπίζεται ως μια «αναπαραγωγική μηχανή».
Τέλος, εξετάζεται η παρένθετη μητρότητα που αποτελεί πράξη ανιδιοτελούς προσφοράς, όπως κατά κοινή παραδοχή συμβαίνει στις περιπτώσεις κυοφορίας από τη μητέρα ή την αδελφή της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί. Αν και η προθυμία της παρένθετης μητέρας να υποστεί τις δυσκολίες μιας εννεάμηνης κυοφορίας με μόνη επιθυμία να βοηθήσει το συγγενικό της πρόσωπο να γίνει γονέας αξιολογείται θετικά, δεν μπορούν να αγνοηθούν οι συνέπειες της πράξης. Ως προς αυτές υφίσταται ηθικός προβληματισμός α) για τον ελεύθερο χαρακτήρα της απόφασης της παρένθετης, β) για σύγχυση των συγγενικών σχέσεων και γ) για την ομαλή ψυχική ανάπτυξη του παιδιού.

MOLECULAR AND CLINICAL ONCOLOGY 13: 5, 2020

National and international authorities and societies have recently published important cancer tre... more National and international authorities and societies have recently published important cancer treatment recommendations in order to propose extra measures that should be taken during the COVID-19 pandemic, such as prioritisation of intend-to-cure treatments and younger patients, omission of non-urgent cases, and reduction of personnel present. These measures raise important ethical considerations, since they prioritise protection of Health Systems and Professionals without seemingly taking cancer patient feelings of stress into consideration. This could lead to an erosion of the physician patient relationship, which is considered the core element of medical ethics. Moreover, they raise practical concerns about the continuous education of Health Professionals, the status of reference centres and the evaluation of the hitherto cancer treatments.

Αγία Γραφή και Πολιτισμός. Τιμητικός Τόμος στον καθηγητή Χρήστο Κ. Οικονόμου, εκδ. Κέντρου Μελετών Ι. Μ. Κύκκου, Θεσσαλονίκη - Λευκωσία 2020, σ. 15-25., 2020

Η σύνδεση μιας εκκλησιαστικής ευχής που ανήκει στη μακραίωνη λειτουργική παράδοση της Ορθόδοξης Ε... more Η σύνδεση μιας εκκλησιαστικής ευχής που ανήκει στη μακραίωνη λειτουργική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με το σύγχρονο και επίκαιρο ζήτημα της ευθανασίας φαίνεται ίσως αδόκιμη, καθώς κατά το χρόνο συγγραφής της ήταν ασφαλώς άγνωστος ο προβληματισμός που τίθεται στην εποχή μας. Ωστόσο η διαχρονικότητα της ασθένειας, του πόνου και του θανάτου, καθώς και το αδιάλειπτο ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τον πάσχοντα και θνήσκοντα άνθρωπο επιτρέπουν, κατά την προσωπική μας άποψη, την αξιοποίηση της ευχής εις ψυχορραγούντα στη θεολογική προσέγγιση του καλού θανάτου και κατ’ επέκταση στον ηθικό προβληματισμό για την ευθανασία. Με την προοπτική αυτή παρουσιάζεται αρχικά το περιεχόμενο της ευχής, το οποίο φαίνεται να συνηγορεί υπέρ της ανώδυνης έλευσης του θανάτου. Ακολούθως επισημαίνονται τα στοιχεία που αναδεικνύουν τη χριστιανική νοηματοδότηση του πόνου και του θανάτου, ενώ η πραγμάτευση του θέματος ολοκληρώνεται με την επισήμανση των ομοιοτήτων και των διαφορών ανάμεσα στη φιλοσοφική υποστήριξη της ευθανασίας και τη θεολογική θεώρηση του καλού θανάτου.

Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ. (έκδ.), Εις μαρτύριον τοις Έθνεσιν. Τόμος Χαριστήριος Εικοσαετηρικός εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαίον, Θεσσαλονίκη 2011, σ. 75-86., 2011

Στα βήματα του Αποστόλου Βαρνάβα. Χαριστήριος Τόμος προς τιμήν του Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου Β΄., 2008

Με τον όρο «επιχείρημα του ολισθηρού δρόμου» αποδίδουμε στην ελληνική το γνωστό στην αγγλόφωνη βι... more Με τον όρο «επιχείρημα του ολισθηρού δρόμου» αποδίδουμε στην ελληνική το γνωστό στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία όρο «slippery slope argument». Πρόκειται για μία μορφή διατύπωσης επιχειρήματος, με την οποία παραθεωρείται σκόπιμα η ηθική θεώρηση μιας πράξης καθ’ εαυτής και επικεντρώνεται το ενδιαφέρον αποκλειστικά στις προβλεπόμενες συνέπειές της, ώστε τελικά να αξιολογηθεί με βάση αυτές. Ο όρος φέρνει στο νου την εικόνα ενός ολισθηρού δρόμου, στον οποίο υπάρχει υψηλός κίνδυνος εκτροχιασμού και πρόκλησης σοβαρής ζημιάς. Με τον παραστατικό αυτό τρόπο αποδίδεται η κεντρική ιδέα του επιχειρήματος αυτού, ότι δηλ. τυχόν αποδοχή μίας υπό εξέταση πράξης θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε σημαντικά αρνητικές συνέπειες, οι οποίες δεν θα μπορούν τότε να ανακοπούν ή να αντιμετωπισθούν. Προκειμένου λοιπόν αυτές να αποφευχθούν, είναι απαραίτητο να μην γίνει αποδεκτή η υπό εξέταση πράξη, ακόμα και αν αυτή θεωρείται καθ’ εαυτή ως ηθικά αποδεκτή.
Το επιχείρημα του ολισθηρού δρόμου χρησιμοποιείται πολύ στη βιοηθική, γεγονός που είναι αναμενόμενο και εύλογο, αφού ο ηθικός προβληματισμός αφορά, μεταξύ άλλων, στις συνέπειες που έχουν οι νέες δυνατότητες, οι οποίες προκύπτουν από την αλματώδη πρόοδο της ιατρικής. Αν και το επιχείρημα αυτό ασκεί, κατά κοινή παραδοχή, σημαντική επίδραση σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, η αποδεικτική του αξία είναι αμφιλεγόμενη, καθώς διατυπώνεται η άποψη ότι καλλιεργεί δημαγωγικά το φόβο έναντι κάθε προόδου της επιστήμης και τεχνολογίας. Αφού παρουσιάσουμε τις διάφορες μορφές εκφοράς του, παραθέτουμε παραδείγματα χρησιμοποίησής του από ορθόδοξους θεολόγους στη συνάφεια της βιοηθικής και εξετάζουμε διεξοδικά την εφαρμογή του στην ηθική θεώρηση της ευθανασίας, στο ζήτημα δηλ. που χρησιμοποιείται ευρέως. Ολοκληρώνουμε την πραγμάτευση του θέματος με τη διατύπωση των συμπερασμάτων.

Κοινωνία, 60, 1 (2019) 19-26, 2019

Η φαρμακοδιέγερση στον αθλητισμό είναι μια μη αποδεκτή κοινωνικά πρακτική, καθώς αποτελεί παραβία... more Η φαρμακοδιέγερση στον αθλητισμό είναι μια μη αποδεκτή κοινωνικά πρακτική, καθώς αποτελεί παραβίαση των αθλητικών κανόνων, προσβολή του αθλητικού ιδεώδους, εξαπάτηση των συναθλητών και του κοινού, ενώ επισείει σημαντικούς κινδύνους για την υγεία ή ακόμα και για την ίδια τη ζωή των ντοπαρισμένων αθλητών. Αν και το ζήτημα του ντόπινγκ δεν είναι καινούργιο, με την αυξανόμενη εφαρμογή των διαφόρων βελτιωτικών τεχνολογιών τίθεται σήμερα προβληματισμός σχετικά με την αποδοχή της φαρμακευτικής ενίσχυσης των σωματικών επιδόσεων και με παράλληλη άρση της απαγόρευσής του. Στη συνάφεια αυτή παρουσιάζεται η προβαλλόμενη επιχειρηματολογία υπέρ της ηθικής δικαίωσης και νομιμοποίησης του ντόπινγκ και εξετάζεται ο αντίλογος σε αυτή. Από την αντιπαράθεση των επιχειρημάτων αναδεικνύεται η σημασία του νοήματος που αποδίδεται στον αθλητισμό και της διασφάλισης των προϋποθέσεων υγιούς ανταγωνισμού. Στο σημείο αυτό τίθεται το ερώτημα για τους λόγους που ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας φαίνεται να θεωρεί ελκυστική τη μεγιστοποίηση της αθλητικής επίδοσης και τη βελτίωση του θεάματος. Η μελέτη ολοκληρώνεται με την εξέταση του θέματος από την άποψη της χριστιανικής ηθικής, με βάση την οποία διατυπώνεται ένα ακόμη επιχείρημα στο σχετικό προβληματισμό.

Η εμπορευματοποίηση του ανθρωπίνου σώματος. Ηθική θεώρηση της δουλείας και της πορνείας, 2019

The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru. In: Nifon Mihăiţă - Florea ... more The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru.
In: Nifon Mihăiţă - Florea Ştefan - Marian Vîlciu (ed.), Misiune, Spiritualitate, Cultură. Simpozionul internaţional «Teologie și viață, slujire și artă creștină în contextul lumii de azi», Târgovişte 2022, pp. 167-176.

Religija & Tolerancija, Vol. XIX, No 36, July – December, 2021, p. 391-405., 2021

Κληρονομία, 2016

The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru. In: Nifon Mihăiţă - Florea... more The article is translated into Romanian by Prof. Ion Marian Croitoru.
In: Nifon Mihăiţă - Florea Ştefan - Marian Vîlciu (επιμ.), Misiune, Spiritualitate, Cultură. Simpozionul internaţional «Teologie şi tradiţie, spiritualitate şi modernitate. Contribuţia patriarhilor Nicodim Munteanu şi Iustin Moisescu şi a traducătorilor de cărţi bisericeşti la spiritualitatea şi cultura românească», Târgovişte 2020, σ. 113-119.

Πνευματική Διακονία, 2021

Σε: Θεολογία και σύγχρονη εκκλησιαστική ζωή (συλλ. έργ.), εκδ. Μυγδονία, Θεσσαλονίκη 2014, σ. 259-266, 2014

Myriam Wijlens - Vladimir Shmaliy - Simone Sinn (ed.), Churches and Moral Discernment, Volume 2: Learning from History (Faith and Order Paper No. 229), pp. 190-203., 2021

ΚΟΣΜΟΣ - Επιστημονικό Περιοδικό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας - Πρακτικά 1, 2020

MOLECULAR AND CLINICAL ONCOLOGY 13: 5, 2020

Κοινωνία, 60, 1 (2019) 19-26, 2019

Conatus, Volume 3, Issue 2 (2018), Special Issue: On H. Tristram Engelhardt Jr.: Ethics at the Edge of Faith., 2018

Associating a prayer that belongs to the long-standing tradition of the Orthodox Church with a co... more Associating a prayer that belongs to the long-standing tradition of the Orthodox Church with a contemporary theme, such as euthanasia, may seem strange, as at the time the prayer was written, the ethical consideration of euthanasia was certainly unknown. However, the timelessness of illness, pain and death, the existential agony of human at the end of life and the unwavering commitment of the Church to the suffering and dying person allow, in our view, the exploration of the Church’s prayer on deathbed in the context of the good and desirable death. It is noteworthy that, while in all liturgical texts the cure from illness is pleaded for, in this specific prayer the desire of death is expressed, in order to redeem human from the “unbearable suffering due to the bitter illness”. In this perspective the content of the prayer is presented, which seems to have important elements in common with the modern demand for a positive response to euthanasia, namely the free will of the patient and the desire for a quick and painless death. Despite these, the prayer on deathbed does not favor the acceptance of euthanasia for two reasons: Firstly, the request for a painless death is addressed to God and its fulfillment is expected only from Him and not from the doctor or the relatives. And second, this request is accompanied by a plea for the forgiveness of the sins of the moribund, expressing his faith and hope in eternal life, his trust in God and not despair and distress. The article is concluded with some remarks concerning the understanding of good death from the point of view of orthodox ethics.

Keywords: euthanasia, suffering, illness, prayer on deathbed, orthodox ethics, Tristram Engelhardt Jr.

Η έκτρωση αφορά στον ηθικό προβληματισμό σχετικά με την επιθυμία του ανθρώπου να απαλλαγεί από τη... more Η έκτρωση αφορά στον ηθικό προβληματισμό σχετικά με την επιθυμία του ανθρώπου να απαλλαγεί από την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη αφαιρώντας τη ζωή του κυοφορούμενου εμβρύου, ενώ η ευθανασία στον ηθικό προβληματισμό σχετικά με την απόφαση του ανθρώπου να αφαιρέσει τη ζωή συνανθρώπου του κατόπιν επίμονης επιθυμίας και παράκλησής του, προκειμένου να απαλλαγεί από τις οδύνες που προκαλεί μία ανίατη ασθένεια. Αν και τα δύο θέματα είναι διαφορετικά, καθώς το ένα τίθεται κατά την έναρξη της ζωής, ενώ το άλλο κατά το τέλος της, και στα δύο κεντρική θέση κατέχει ο ηθικός προβληματισμός για την αφαίρεση της ζωής του ανθρώπου. Από τη μελέτη της επιχειρηματολογίας υπέρ της αποδοχής των δύο επεμβάσεων διαπιστώνουμε ότι προβάλλονται κοινά επιχειρήματα προς δικαίωση των δύο μορφών αφαίρεσης της ζωής ως εξαιρέσεων από τη γενική προστασία της ζωής του ανθρώπου. Σύμφωνα με το πρώτο, η αφαίρεση της ζωής πρέπει να γίνεται ηθικά αποδεκτή, επειδή δεν θίγει τήν ελεύθερη βούληση του εμβρύου και του ασθενή αντίστοιχα. Το έμβρυο δεν είναι σε θέση να έχει ελεύθερη βούληση, ενδιαφέροντα και δικαιώματα, ενώ ο ασθενής ζητά ελευθέρως και επιμόνως να του γίνει ευθανασία, συνεπώς κανείς δεν φαίνεται να θίγεται. Σύμφωνα με το δεύτερο επιχείρημα, η αφαίρεση της ζωής πρέπει να γίνεται ηθικά αποδεκτή, επειδή ευεργετεί τό ανεπιθύμητο έμβρυο, το οποίο πρόκειται να δυστυχήσει, και τον ασθενή που έχει χάσει την αξιοπρέπειά του και υποφέρει από πόνους χωρίς ελπίδα ίασης.

Η αξιολόγηση των προβαλλομένων επιχειρημάτων υπέρ της αφαίρεσης της ζωής οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτά δεν είναι ιδιαιτέρως πειστικά. Στην περίπτωση της έκτρωσης έχουμε ένα αθώο και ανυπεράσπιστο θύμα, το οποίο, ανεξαρτήτως των δικαιωμάτων που του αναγνωρίζονται, έχει ζωή, η οποία αν δεν του αφαιρεθεί, θα οδηγήσει στη γέννηση και στη δυνατότητα να διαμορφώσει στη συνέχεια το ίδιο τη ζωή του. Στην περίπτωση της ευθανασίας ο ασθενής δοκιμάζεται σκληρά αλλά δεν χάνει την αξιοπρέπειά του, καθώς αυτή δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την υγεία. Το αίτημα για ευθανασία αποτελεί συχνά μια φωνή απόγνωσης και αγωνίας να μην αφεθεί μόνος του σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, γι᾽ αυτό και συχνά υποχωρεί, όταν ο ασθενής αισθανθεί ανακούφιση από τον πόνο και προπαντός την αγάπη και συμπαράσταση των οικείων του. Κατά τη χριστιανική θεώρηση, ενώ ο άνθρωπος προικίσθηκε με την ελευθερία να αποφασίζει ο ίδιος για την πορεία της ζωής του, η αρχή και το τέλος της διαφεύγουν της συνειδητής βίωσης και ελευθερίας του, καθώς υπόκεινται στην κυριότητα του Θεού. Ο άνθρωπος εξάλλου που πιστεύει στο Θεό εναποθέτει τη ζωή του και την ελπίδα του στη θεία πρόνοια και φιλευσπλαχνία. Η αφαίρεση της ζωής καταδικάζεται στο Δεκάλογο, ενώ ο Χριστός συμπληρώνει την εντολή αυτή αποτρέποντας από την οργή και το μίσος, από τις αιτίες δηλ. που οδηγούν στην αφαίρεση της ζωής, διδάσκοντας την αγάπη προς κάθε άνθρωπο, ακόμη και τον εχθρό.

Human dignity is today a very widely acceptable term with mayor importance in political and legal... more Human dignity is today a very widely acceptable term with mayor importance in political and legal level, whereas the recognition and its respect possess a great place in national constitutions, mainly of western countries and in international organizations’ statements of human rights. Even if, its significance is not clarified in any of these texts, it is explicit that within the term "dignity" the most vital value of personal life is expressed. According to Emmanuel Kant, who has crucially influenced the semantic aspect of dignity, each human being is unique and irreplaceable, and for this he should be considered as an aim and not as a medium. The dignity of the human person is portrayed mainly by having as a base the natural law. The human being is characterized from his nature with a variety of attributes, which distinguish him/her from other living beings, such as logic, freedom, morality, religiosity, conscience, and creativity. Just because the honor and value which are attributed to a person, are based on the uniqueness of his nature, every human being, is unexceptionally characterized by dignity. This dignity is protected and becomes essential with the recognition of individual, civil and social rights. Thus, a variety of actions is evaluated by considering the dignity of each personality as a moral criterion. It does not compose new ethics but ensures the humanitarian base of each moral teaching.
Even if the term "human dignity" is not a traditional theological term, the Church does not hesitate to accept and use it, since the specific term can express its teaching for the value and honor of the human being. Its teaching is based primarily on the fact that every human person is created according to the image and likeness of God and on the incarnation of the Son. Furthermore, the attitude of the Church towards human rights is principally positive. However, while these protect the human persons from violations by simply "teaching" tolerance and respect to our fellowmen, Church declares love for each person, even if it is the enemy. What is more, while with the permanently increasing social rights, a materialistic prosperity is only sought, the Church, without of course to underestimate the importance of material goods, preaches the virtues of austerity and asceticism and therefore it orientates the human being with the eschatological perspective of life.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς δεν διακρίθηκε μόνο για την ακρίβεια των δογματικών του διατυπώσεων α... more Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς δεν διακρίθηκε μόνο για την ακρίβεια των δογματικών του διατυπώσεων αλλά και για την ποιμαντική του μέριμνα για την πνευματική ζωή των πιστών. Στίς ομιλίες του, όπου πραγματεύεται όλα σχεδόν τα θέματα που αφορούν στο χριστιανικό ήθος, ξεχωριστή θέση κατέχουν οι πολυάριθμες αναφορές του στη φιλανθρωπία, η οποία είναι διαχρονικά ένα πολύ σημαντικό θέμα. Και αυτό γιατί σε κάθε εποχή και κοινωνία, ακόμα και στις πλέον ευημερούσες, υπάρχουν άνθρωποι φτωχοί, άστεγοι και άρρωστοι, που έχουν την ανάγκη των συνανθρώπων τους.

Η φιλανθρωπία αποτελεί για τον άγιο Γρηγόριο πρωτίστως γνώρισμα του Θεού, ο οποίος και αποκαλύπτεται στον άνθρωπο ως αγαθός και φιλάνθρωπος. Κάθε άνθρωπος καλείται σε φιλανθρωπία, καθώς αυτή δεν έχει να κάνει τόσο με την οικονομική επιφάνεια όσο με την αγάπη προς τον πλησίον και τη διάθεση προσφοράς. Πολλοί είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να βοηθήσει κανείς: Με την παροχή τροφής, στέγης, φαρμάκων και άλλων υλικών αγαθών. Με την ανεξικακία, τη μακροθυμία και τη συμπάθεια έναντι αυτών που έβλαψαν και αδίκησαν. Με την κατάλληλη συμβουλή που προτρέπει προς την αρετή ή αποτρέπει από την αμαρτία. Και με τον παρηγορητικό λόγο, που τονώνει την πίστη, ενισχύει την ελπίδα και ανακουφίζει όσους είναι θλιμμένοι.

Καθώς λοιπόν η φιλανθρωπία περιλαμβάνει τόσους πολλούς τρόπους προσφοράς, δεν πρέπει μόνο να γίνεται από κάθε άνθρωπο, αλλά και να απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο. Ο ι. Πατέρας τη θεωρεί ένα εύκολα πραγματοποιήσιμο καθήκον, επειδή κάθε άνθρωπος μπορεί να κρίνει εξ ιδίων τι χρειάζεται ο συνάνθρωπός του και επειδή είναι εξαιρετικά συμφέρουσα. Στην πνευματική ζωή δεν είναι δυνατή η ανταλλαγή αρετών, αφού, όπως λέει χαρακτηριστικά, δεν είναι δυνατόν να δώσει ο σώφρων λίγη σωφροσύνη στο δίκαιο και να λάβει απ’ αυτόν αντίστοιχη δικαιοσύνη, που του λείπει. Αυτό όμως που δεν υπόκειται σε συναλλαγές και ισοτιμίες, καθίσταται εφικτό χάρη στη φιλανθρωπία του Θεού με την ελεημοσύνη. Καλύπτοντας ο άνθρωπος το υστέρημα του πλησίον σε στέγη, ένδυση και τροφή, αναπληρώνει ο ίδιος το δικό του υστέρημα σε αρετές.

Η πραγμάτευση του θέματος ολοκληρώνεται με μια σημαντική προϋπόθεση που θέτει ο ι. Πατέρας: η φιλανθρωπία αποτελεί το επιστέγασμα όλων των αρετών, όταν αποτελεί έκφραση και καρπό της αγάπης. Όταν όμως δεν γίνεται από ειλικρινή αγάπη προς τον πλησίον, αλλά από ιδιοτελή κίνητρα, όπως είναι η επιθυμία αυτοδικαίωσης και ο έπαινος των συνανθρώπων, τότε χάνει την αξία της.

http://ejournals.lib.auth.gr/kosmos/issue/view/853/showToc

Εισήγηση στο 13. Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών και 5ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών στη Θεσσαλονίκη στις 9-12 Φεβρουαρίου 2023, 2023

“Eco ευ-ζην: Περιβάλλον & Οικογένεια: Πυλώνες Κοινωνικού Πολιτισμού. Οι Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στην Οικογένεια” (Χάλκη, 15-16 Δεκεμβρίου), 2022

Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή έχει επιτύχει κατά τις τελευταίες δεκαετίες να καταστήσει εφ... more Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή έχει επιτύχει κατά τις τελευταίες δεκαετίες να καταστήσει εφικτή την αναπαραγωγή υπό τις πλέον δύσκολες συνθήκες, ανατρέποντας έτσι αδιαμφισβήτητες γνώσεις και παγιωμένες αντιλήψεις για τις πιο θεμελιώδεις ανθρώπινες σχέσεις, όπως είναι αυτές του παιδιού με τη μητέρα και τον πατέρα του. Το γεγονός αυτό θέτει τον προβληματισμό για τις επιπτώσεις της υποβοήθησης της αναπαραγωγής στο ανθρώπινο πρόσωπο. Στη συνάφεια αυτή, αφού παρουσιάζεται περιληπτικά η θεολογική κατανόηση του προσώπου, εξετάζονται δύο εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις, καθώς με την πρώτη θεωρείται ότι θίγεται η αξιοπρέπεια του προσώπου, ενώ με τη δεύτερη ότι διευρύνεται η αναπαραγωγική ελευθερία που αναγνωρίζεται στο πρόσωπο. Η πραγμάτευση του θέματος ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση των δύο αυτών προσεγγίσεων από την άποψη της ορθόδοξης θεολογίας.

«Eco ευ-ζην: Περιβάλλον, Ζώα, Ηθική», Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης, Χάλκη 02-04 Ιουνίου, 2022

Πρόγραμμα Ημερίδας (Τετάρτη, 5 Δεκεμβρίου 2018) 9.30 - 10.00 Χαιρετισμοί Θ. Γιάγκου, Κοσμήτορας... more Πρόγραμμα Ημερίδας (Τετάρτη, 5 Δεκεμβρίου 2018)

9.30 - 10.00 Χαιρετισμοί

Θ. Γιάγκου, Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
Δ. Μαυροσκούφης, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ
Θ. Δαρδαβέσης, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας ΑΠΘ
Σ. Πασχαλίδης, Πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ
Κ. Μπίκος, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής ΑΠΘ

10.00 - 10.10 Ηρ. Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής - Χριστιανικής Παιδαγωγικής, ΑΠΘ
Παρουσίαση της προσωπικότητας και του έργου του καθηγητή Χρήστου Βάντσου

10.10 - 10.20 Σ. Δεληβογιατζής, Καθηγητής Φιλοσοφίας, ΑΠΘ
Προλογική ομιλία

Πρώτη Συνεδρία
Προεδρείο: Σ. Δεληβογιατζής - π. Β. Καλλιακμάνης

10.30-10.45 Ε. Καλοκαιρινού, Αναπλ. Καθηγήτρια Φιλοσοφίας, ΑΠΘ.
«Γιατί δεν μισθώνω ούτε τις σεξουαλικές ούτε τις αναπαραγωγικές μου λειτουργίες. Από τον βαθύ φεμινισμό στην κατηγορική προσταγή του Καντ».

10.45 - 11.00 Γ. Αμπατζόγλου, καθηγητής Ψυχιατρικής- Παιδοψυχιατρικής, ΑΠΘ
«Μητρική λειτουργία και παρένθετη μητρότητα: Κλινικοί και ηθικοί προβληματισμοί».

11.00 - 11.15 Φ. Παναγοπούλου, Επικ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο
«Η συνταγματική θεώρηση της παρένθετης μητρότητας».

11.15 - 11.30 Μ. Βάντσος, Αναπλ. Καθηγητής Χριστιανικής Ηθικής και Βιοηθικής, ΑΠΘ
«Παρένθετη μητρότητα: Πράξη ανιδιοτελούς προσφοράς ή εμπορευματοποίησης του σώματος;».

Συζήτηση (11.30 - 12.15)

Διάλειμμα (12.15 - 12.45)

Δεύτερη Συνεδρία
Προεδρείο: Μ. Βάντσος - Γρ. Αμπατζόγλου

12.45 - 13.00 π. Α. Γκίκας, Καθηγητής Ποιμαντικής και Εξομολογητικής, ΑΠΘ
«Ποιμαντικοί προβληματισμοί για την παρένθετη μητρότητα».

13.00 - 13.15 Π. Βούλτσος, Επίκ. Καθηγητής Ιατρικής Νομολογίας και Δεοντολογίας, ΑΠΘ
«Η γυναίκα μπροστά στο δίλημμα: Παρένθετη μήτρα ή μεταμόσχευση μήτρας;».

13.15 - 13.30 Ε. Πεπές, ΕΔΙΠ, Χριστιανική Παιδαγωγική, ΑΠΘ
«Διδάσκοντας βιοηθική στο σχολείο: Η περίπτωση της παρένθετης μητρότητας».

13.30 - 13.45 Ι. Λαδάς, Δρ. Φιλοσοφίας
«Η απόφαση της Εκκλησίας της Ρωσίας περί απαγορεύσεως της τελέσεως του μυστηρίου του βαπτίσματος σε βρέφη που έχουν γεννηθεί μέσω παρένθετης μητέρας και η ανάγκη κοινής αντιμετωπίσεως των Βιοηθικών Ζητημάτων από την Ορθόδοξη Εκκλησία».

Συζήτηση (13.45 - 14.30)

Διάλειμμα (14.30 - 16.00)

Τρίτη Συνεδρία
Προεδρείο: Ελ. Καλοκαιρινού - Π. Βούλτσος

16.00 - 16.15 Ε. Πρωτοπαπαδάκης, Επίκ. Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής, ΕΚΠΑ
«Παρένθετη μητρότητα και ο γρίφος της ενήμερης συναίνεσης».

16.15 - 16.30 Π. Παναγιωτόπουλος, Επικ. Καθηγητής Ποιμαντικής Ηθικής, ΑΠΘ
«Παρένθετη μητρότητα: Ένα τρίγωνο εμπορευματοποίησης, εγωκεντρισμού και δοτικότητας».

16.30 - 16.45 Τ. Βιδάλης, Δρ. Νομικής, Eπιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής
«Παρένθετη μητρότητα: Το ζήτημα αρχής και οι περιπέτειες του νόμου».

16.45 - 17.00 Α. Κλιματσίδας, μεταπτ. φοιτητής φιλοσοφίας
«Η παρένθετη μητρότητα ως ένα ακόμη είδος εμπορίου στο σύγχρονο οικονομικό γίγνεσθαι».

Συζήτηση (17.00 - 18.00)

ΚΟΣΜΟΣ - Επιστημονικό Περιοδικό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας - Πρακτικά 1, 2020

"ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ. Ο ηθικός προβληματισμός για τη μητέρα, το παιδί και την οικογένεια. Πρακτικ... more "ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ. Ο ηθικός προβληματισμός για τη μητέρα, το παιδί και την οικογένεια. Πρακτικά Διεπιστημονικής Ημερίδας εις μνήμην του Καθηγητή Χρήστου Βάντσου (Θεσσαλονίκη, 5 Δεκεμβρίου 2018)”.

ΚΟΣΜΟΣ - Επιστημονικό Περιοδικό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας - Πρακτικά 1

Επιμέλεια: Μιλτιάδης Βάντσος, Δημοσθένης Κακλαμάνος, Ευάγγελος Πεπές