Fatma Balcı Arvas | Balikesir University (original) (raw)
Papers by Fatma Balcı Arvas
Dinbilimleri akademik araştırma dergisi, Sep 27, 2018
Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve nit... more Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve niteliği son yıllarda belirgin bir şekilde artmaktadır. Din ile ruh sağlığı ve fiziksel sağlık arasındaki kompleks ilişkilere yönelen bu ilgi, sosyoloji, psikoloji, sağlık davranışı 1 , sağlık eğitimi, psikiyatri, gerontoloji (yaşlılık bilimi) ve epidemiyoloji 2 gibi bir çok alandaki etkin ve yenilikçi araştırma programları tarafından körüklenmektedir. Bu makalenin üç temel amacı vardır: (1) dini faktörler ile hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık konuları üzerine yapılan tıbbi ve epidemiyolojik çalışmaları kısaca gözden geçirmek; (2) sağlık göstergeleri konusunda yapılan güncel sosyal ve davranışsal araştırmalara yol gösteren (bir konu olarak) yaşam stresi paradigmasının merkezi yapıları ve dini faktörler arasındaki ilişkilere özel bir dikkat vermek suretiyle, dinin sağlık üzerindeki etkilerini en elverişli şekilde açıklayan mekanizmaları tanımlamak; (3) din ve sağlık üzerinde yapılan daha önceki çalışmaların sınırlılıklarına ve ümit verici yeni araştırma yönelimlerine işaret ederek bir eleştiri sunmak.
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, Sep 20, 2017
Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki ilis... more Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki iliskiyi incelemektedir. Arastirma icin, 84 sorudan olusan ve icerisinde “Yasam Doyumu Olcegi”, “Oznel Iyi Olma Hali Olcegi” ve “Icsel Dini Motivasyon Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma Bursa’da yasayan 495 yetiskin uzerinde yapilmistir. Elde edilen bulgulara gore Allah inancina, ahiret inancina ve kader inancina sahip olan bireylerin, suphe icerisinde olan veya inanmayan bireylere gore yasam doyumlarinin ve oznel iyi olma hali seviyelerinin daha yuksek oldugu tespit edilmistir. Ilaveten icsel dini motivasyon ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumunun da pozitif iliski icerisinde oldugu gorulmustur. Ayrica, cinsiyet, medeni durum, egitim durumu ve gelir seviyesinde anlamli farkliliklar bulunmus, yas degiskeninde ise anlamli bir fark bulunamamistir.
Dinbilimleri akademik araştırma dergisi, Sep 27, 2018
Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve nit... more Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve niteliği son yıllarda belirgin bir şekilde artmaktadır. Din ile ruh sağlığı ve fiziksel sağlık arasındaki kompleks ilişkilere yönelen bu ilgi, sosyoloji, psikoloji, sağlık davranışı 1 , sağlık eğitimi, psikiyatri, gerontoloji (yaşlılık bilimi) ve epidemiyoloji 2 gibi bir çok alandaki etkin ve yenilikçi araştırma programları tarafından körüklenmektedir. Bu makalenin üç temel amacı vardır: (1) dini faktörler ile hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık konuları üzerine yapılan tıbbi ve epidemiyolojik çalışmaları kısaca gözden geçirmek; (2) sağlık göstergeleri konusunda yapılan güncel sosyal ve davranışsal araştırmalara yol gösteren (bir konu olarak) yaşam stresi paradigmasının merkezi yapıları ve dini faktörler arasındaki ilişkilere özel bir dikkat vermek suretiyle, dinin sağlık üzerindeki etkilerini en elverişli şekilde açıklayan mekanizmaları tanımlamak; (3) din ve sağlık üzerinde yapılan daha önceki çalışmaların sınırlılıklarına ve ümit verici yeni araştırma yönelimlerine işaret ederek bir eleştiri sunmak.
Advances in business information systems and analytics book series, 2020
In order to sustain their presence in the market, personal data acquirers must obtain, store, and... more In order to sustain their presence in the market, personal data acquirers must obtain, store, and process personal data from sources that feed data such as social media shares, shopping records, and sensor networks. On the other hand, the problem of conformity of real and legal persons whose personal data are processed within the framework of personal data law brings about many legal problems and requires a profound research rather than a limited examination. The fact that a small number of enterprises create dominant power by using big data in market strategy has led to data-dependent companies or markets. Due to the effects that big data caused in the market, there is a need to address many problems in the field of competition law as well as the dimension of privacy and personal rights. In this context, the conflict of interest between the economic interest created by big data and the legal principles of personal data will be addressed and compared with regard to Turkish law and foreign law practices by discussing the relationship between big data and competition law.
Journal of the Human and Social Science Researches, Dec 29, 2018
Değerler günümüzde hem sosyal bilim hem de din bilimleri alanının önemli konularından biridir. Ha... more Değerler günümüzde hem sosyal bilim hem de din bilimleri alanının önemli konularından biridir. Hayata dair bir anlam şeması sunan dinler, bireysel ve sosyal değerleri oluşturma ve destekleme görevi görmektedir. Din ve değer ilişkisine dair yapılan teorik açıklamalar ve deneysel çalışmalar, bu iki kavramın birbirini destekleyen kavramlar olduğu fikrini kuvvetlendirmektedir. Kişisel değerler ve dindarlık arasındaki ilişkiyi konu edinen bu çalışma, Bursa’da yaşayan 562 evli birey üzerinde yapılmıştır. Çalışmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Kişisel Değerler Ölçeği” ve “Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgulara göre, dindarlık ve kişisel değerlerin demografik değişkenlere göre farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca analiz sonuçlarına göre kişisel değerler ve dindarlık arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.
DergiPark (Istanbul University), Sep 11, 2017
Bu çalışmada, psikoloji literatüründeki mutluluk kavramı ile İslam düşünce geleneğindeki mutluluk... more Bu çalışmada, psikoloji literatüründeki mutluluk kavramı ile İslam düşünce geleneğindeki mutluluk kavramı karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Mutluluk kavramı üzerindeki tartışmalar, felsefe tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde psikoloji bilimi ve özellikle Pozitif Psikoloji akımı da mutluluk konusuna önem vermiştir. Psikolojide mutluluk, bireysel ve toplumsal hazlar ya da erdemlerle ilişkili olarak açıklanmış ve buradan iki akım ortaya çıkmıştır. İslam düşünce geleneğinde ise mutluluk kavramı; hem bu dünya hem de ahiret hayatı için ele alınmış, her ikisinde de mutluluğu elde edebilmek için erdemli davranışların önemine vurgu yapılmıştır. Ayrıca İslam düşünce geleneğinde mutluluk bir amaç değil, sonuç/ödül olarak değerlendirilmiştir. İslam düşünce geleneğine göre inanan bireyler için erdemli davranışlar sonucu kişi hem bu dünyada hem de ahiret hayatında mutluluğa/huzura kavuşmaktadır.
Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu üzerindeki etkisini ve kişisel değerlerin dindarlık ve evl... more Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu üzerindeki etkisini ve kişisel değerlerin dindarlık ve evlilik doyumu ilişkisi üzerindeki arabulucu rolünü incelemektedir. Bu çalışma, evlilik, aile kurumu, evlilik doyumu, aile değerleri, dindarlık olgularının konu edildiği teorik kısım, alan araştırması yöntemi ile bulgular ve yorumları olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmada evlilik, değerler ve dindarlık arasındaki ilişkiler öncelikle kavramsal çerçevede ele alınmıştır. Bu bağlamda dinin, evlilik doyumuna farklı yöntemlerle katkıda bulunan bir yapıya sahip olduğu belirtilmiştir. Bunlar, evliliği kutsal görme; eşler arasındaki inanç ve ibadet birlikteliğinin sağladığı uyum; dinin evlilikle ilgili sosyal destek ve ahlaki referans rolü, evlilik problemleri ile başa çıkmayı kolaylaştırması, boşanmaya karşı koruyucu rolü ve çocuk yetiştirme ve ebeveynlik üzerindeki olumlu etkisidir. Çalışmanın ampirik kısmı için içerisinde "Kişisel Bilgi Formu", "Evlilik Yaşam Ölçeği"...
Uludağ Üniversitesi, Apr 28, 2017
Bu calisma, dindarligin evlilik doyumu ve evlilikte sorun cozme uzerindeki etkisini incelemektedi... more Bu calisma, dindarligin evlilik doyumu ve evlilikte sorun cozme uzerindeki etkisini incelemektedir. Calisma icin “Kisisel Bilgi Formu”, “Evlilik Yasam Olcegi”, “Evlilikte Sorun Cozme Olcegi”, “Dinin Etkisini Hissetme Olcegi”, “Partner/Es Odakli Dua Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma, Bursa’da yasayan 562 evli birey uzerinde yapilmistir. Analiz islemlerinde t-testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanilmistir. Elde edilen bulgulara gore, erkeklerin evlilik doyumlari ve evlilikte sorun cozme becerileri kadinlara gore daha yuksekken, dindarlikta kadinlar ve erkekler arasinda anlamli farkliliklar bulunamamistir. Genc yetiskinlik doneminde olan katilimcilarin evlilik doyumu daha yuksektir, ancak evlilikte sorun cozmede orta yetiskinlikte olan katilimcilarin puanlari daha yuksektir. Dindarligin ise, genel olarak yas ile birlikte yukseldigi gorulmustur. Egitim durumunun evlilik doyumu ile herhangi bir iliskisi tespit edilememisken, egitim durumunun yuk...
Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki ilis... more Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki iliskiyi incelemektedir. Arastirma icin, 84 sorudan olusan ve icerisinde “Yasam Doyumu Olcegi”, “Oznel Iyi Olma Hali Olcegi” ve “Icsel Dini Motivasyon Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma Bursa’da yasayan 495 yetiskin uzerinde yapilmistir. Elde edilen bulgulara gore Allah inancina, ahiret inancina ve kader inancina sahip olan bireylerin, suphe icerisinde olan veya inanmayan bireylere gore yasam doyumlarinin ve oznel iyi olma hali seviyelerinin daha yuksek oldugu tespit edilmistir. Ilaveten icsel dini motivasyon ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumunun da pozitif iliski icerisinde oldugu gorulmustur. Ayrica, cinsiyet, medeni durum, egitim durumu ve gelir seviyesinde anlamli farkliliklar bulunmus, yas degiskeninde ise anlamli bir fark bulunamamistir.
Değerler Eğitimi Dergisi, Dec 11, 2017
Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu ve evlilikte sorun çözme üzerindeki etkisini incelemektedi... more Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu ve evlilikte sorun çözme üzerindeki etkisini incelemektedir. Çalışma için "Kişisel Bilgi Formu", "Evlilik Yaşam Ölçeği", "Evlilikte Sorun Çözme Ölçeği", "Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği", "Partner/Eş Odaklı Dua Ölçeği"nin bulunduğu bir anket formu hazırlanmıştır. Bu araştırma, Bursa'da yaşayan 562 evli birey üzerinde yapılmıştır. Analiz işlemlerinde t-testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, erkeklerin evlilik doyumları ve evlilikte sorun çözme becerileri kadınlara göre daha yüksekken, dindarlıkta kadınlar ve erkekler arasında anlamlı farklılıklar bulunamamıştır. Genç yetişkinlik döneminde olan katılımcıların evlilik doyumu daha yüksektir, ancak evlilikte sorun çözmede orta yetişkinlikte olan katılımcıların puanları daha yüksektir. Dindarlığın ise, * Bu makale, Prof. Dr. Hayati Hökelekli danışmanlığında hazırlanan "Dindarlığın Evlilik Doyumu Üzerindeki Etkileri ve Değerlerin, Dindarlık ve Evlilik Doyumu İlişkisi Üzerindeki Arabulucu Rolü" isimli doktora tezinden geliştirilerek hazırlanmıştır.
Türkiye ilahiyat araştırmaları dergisi, Jun 30, 2019
Aile, Değerler ve Din: Teorik Bir Yaklaşım Öz Bu çalışma, evlilik ve aile hayatında önemli olan d... more Aile, Değerler ve Din: Teorik Bir Yaklaşım Öz Bu çalışma, evlilik ve aile hayatında önemli olan değerler ve dinin bu değerlerin desteklenmesindeki rolünü konu edinmektedir. Aile yaşamında önemli olan sevgi, saygı, güven sadakat, fedakârlık gibi aile değerleri, dinlerin de tavsiye ettiği ve aile hayatındaki önemini vurguladığı değerlerdir. Din, faydalı aile davranışları ve olumlu aile yaşamını destekleyen bir inanç sistemi sağlar. Dinlerin, aile içi geçimsizliğini önlemede ve huzurlu bir aile ortamı oluşturmada, ilişki erdemleri olarak da adlandırılan bu değerleri besleyerek yardımcı olduğu söylenebilir. İslam dini ve kültüründe aile değerleri, genel ahlakın temel değer ve ilkelerinin bir parçasıdır. İslam, insani ilişkilerin esaslarını genel olarak merhamet ve sevgiye bağlamıştır. İster birbirine aile bağı ile bağlı olan karı-koca, anne-babaçocuk veya akrabalar, isterse insanlık camiasını oluşturan herhangi kişiler arasındaki merhamet ve sevgi, İslam dininde insanları birbirine bağlayan en önemli bağ olarak görülmüştür.
Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 2023
Hizmet sektöründe önemli bir yere sahip olan bankacılık ve finans, iş doyumunun oldukça önemli ol... more Hizmet sektöründe önemli bir yere sahip olan bankacılık ve finans, iş doyumunun oldukça önemli olduğu bir çalışma alanıdır. Bankacılık sektörü ülkemizde ve dünyada iki farklı yapıya sahiptir. Bunlardan ilki konvensiyonel bankacılık diğeri ise katılım bankacılığıdır. Katılım bankacılığı, İslam dininin faiz hassasiyeti dikkate alınarak ve yatırımlarını faizli sistemde değerlendirmek istemeyen müşterilere alternatif sunmak amacıyla oluşturulmuş bir bankacılık türüdür. Katılım bankasını tercih eden müşterilerin genel olarak dini hassasiyetleri olan ve faizsiz bankacılık işlemleri yapmak isteyen müşteriler olduğu söylenebilir. Bu durumun banka çalışanlarında da ortaya çıkacak bir hassasiyet olduğu ön görülmektedir. Bu çalışma, katılım bankası çalışanlarında dindarlık ve iş doyumu ilişkisini ve bu ilişkide iş yeri maneviyatının aracı rolünü konu edinmektedir. Bununla birlikte yaş, cinsiyet, kurumda çalışma yılı ve çalışılan ilin bulunduğu coğrafi bölge değişkenlerinin iş doyumu ve iş yeri maneviyatı üzerindeki etkisi de araştırılmıştır. Araştırmanın kapsamını, Türkiye’nin farklı illerinde bulunan katılım bankalarında çalışan bireyler oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmiştir. Örneklem seçiminde, basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma Türkiye’de çeşitli illerde yaşayan ve farklı katılım bankalarında çalışan 157 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu model, iki veya daha çok sayıda değişken arasındaki değişimin varlığını ve derecesini belirlemeye çalışan araştırma modelidir. Bu araştırmada örneklem grubunun dindarlık, iş yeri maneviyatı ve iş doyumu arasındaki ilişkiler ele alınmaktadır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri yaş, cinsiyet, kurumda çalışma yılı ve çalışılan ilin bulunduğu bölgeden oluşan demografik değişkenler ile dindarlık değişkenidir. Bağımlı değişkenler ise iş yeri maneviyatı ve iş doyumudur. İş yeri maneviyatı ayrıca aracı değişken olarak ele alınmıştır. Verilerin toplanılmasında anket tekniğinden faydalanılmıştır. Araştırmada “Dindarlık Ölçeği”, “İş Yeri Maneviyatı Ölçeği”, “İş Doyumu Ölçeği” ve kişisel bilgilerden oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre iş doyumu ve iş yeri maneviyatında erkekler kadınlara göre daha yüksek ortalamalara sahip olmakla birlikte aralarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. İş yeri maneviyatı ve iş doyumunun yaşla birlikte genel olarak artış gösterdiği görülmüşse de bu artış istatistiksel açıdan anlamlı değildir. Kurumda çalışma yılına göre ise iş yeri maneviyatı ve iş doyumunun U şeklinde bir değişim gösterdiği, kurumda çalışma yılı 16-20 yıl olanların ve ikinci olarak 0-5 yıl olanların anlamlı olarak diğer gruplardan daha yüksek ortalamalara sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışılan ilin yer aldığı coğrafi bölgeye göre iş yeri maneviyatı ve iş doyumunda anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Bununla birlikte iş doyumu ortalamasının en yüksek İç Anadolu Bölgesi’nde çalışanlarda olduğu, iş yeri maneviyatı geneli ortalamasının ise en yüksek Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde çalışanlarda olduğu görülmüştür. Bu araştırmada katılım bankası çalışanlarının dindarlık seviyelerinin, iş yeri maneviyatı algılarının ve iş doyumlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan iş doyumu hem dindarlık hem de iş yeri maneviyatının pozitif etkisine sahiptir. Ayrıca iş yeri maneviyatının bu araştırmada dindarlık ve iş doyumu ilişkisinde tam aracı değişken olarak işlev gördüğü tespit edilmiştir. Bu araştırmanın bulgularından yola çıkarak birtakım önerilerde bulunmak mümkündür. Gelecekte yapılacak çalışmalarda farklı meslek gruplarında dindarlık, iş doyumu ve iş yeri maneviyatı arasındaki ilişkiler ele alınabilir. Ayrıca dindarlık ve iş doyumu arasındaki ilişkide farklı aracı değişkenler test edilebilir. Örgüt yöneticilerinin dinin hem iş yeri maneviyatı hem de iş doyumu üzerindeki olumlu etkilerini dikkate alarak iş yerlerinde çalışanların dini-manevi ihtiyaçlarının karşılanması ve dini-manevi yaşantılarının desteklenmesine yönelik planlamalar yapmaları önerilebilir.
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, 2023
Bu makalenin amacı kelâm ilmin-deki tartışmalardan başlamak suretiyle iman kavramını psikolojik a... more Bu makalenin amacı kelâm ilmin-deki tartışmalardan başlamak suretiyle iman kavramını psikolojik açıdan ele almak ve İbn Teymiyye’nin iman anlayışını din psikolojisinin yaklaşımıyla değerlendirmektir. Çalışma kavramsal bir yaklaşım olup konular ve kavramlar betimsel bir üslup ile ele alınacaktır. Makalede öncelikle kelâm ilminde yer alan imanın mahiyeti tartışmalarına değinilecektir. Burada kelâm ilmindeki tartışmalar İbn Teymiyye’nin de eserlerinde değindiği konular ile sınırlandırılacaktır. Bu minvalde kelâm ilmine göre imanın tasdik, ikrar, bilgi, İslâm ve amel ile ilişkisine değinilecektir. İkinci olarak imanın psikolojik yapısı ele alınacaktır. Burada bireyin bilişsel, duygusal, davranışsal yönleri dikkate alınarak kavramsal bir inceleme yapılacaktır. Makalenin ana amacına uygun olarak psikolojik açıdan imanın kabul/tasdik, bilgi, irade, duygu, teslimiyet/davranış boyutları ele alınacaktır. İbn Teymiyye’nin iman anlayışının daha iyi analiz edilebilmesi için hem klasik kelâmî anlayış ile karşılaştırılması hem de imanın boyutları ile ilgili açıklamalarının psikolojik açıdan değerlendirmesi yapılacaktır. İbn Teymiyye’nin iman anlayışında özellikle kalp amelleri olarak kavramlaştırdığı, imanın duygu boyutu merkeze alınarak karşılaştırma ve değerlendirmeler yapılacaktır. Kalp amelleri kavramının iman psikolojisi açısından önemi tartışılacaktır. Sonuç olarak İbn Teymiyye’nin kalp amelleri şeklinde kelâm literatürüne kazandırdığı kavramın din psikoloji-sinde imanın duygu boyutu bağlamında ele alınan Allah sevgisi, Allah’a güven gibi psikolojik olgularla benzerliği ortaya konulmuş olacaktır.
Books by Fatma Balcı Arvas
PALET Yayınları, 2023
Bu bölümün amacı değer kavramını psikoloji biliminin perspektifinden ele alarak değerlendirmektir... more Bu bölümün amacı değer kavramını psikoloji biliminin perspektifinden ele alarak değerlendirmektir. Bu çalışmada psikolojide değer kavramı ele alınırken psikoloji tarihinin ilk dönemlerinden başlamak suretiyle boylamsal bir anlatım metodu kullanılmıştır. Psikolojideki ekoller ve psikologların değer ile ilgili görüşleri özetlenmiştir. Pozitif psikoloji ekolünün değer konusuna yapmış olduğu vurgu dolayısıyla bu ekolün değer teorileri farklı bir başlıkla ele alınmıştır. Sosyal bilimlerde değer kavramı ile ilgili farklı sınıflandırmalar vardır. Bunlardan bazıları psikoloji biliminde ölçme araçlarına da konu olmuştur. Bu bağlamda değerler sınıflandırması ile ilgili öne çıkan araştırmacıların teori ve tasniflerine yer verilmiştir. Psikolojide değer kavramı son yıllarda din ile ilişkili olarak da ele alınmakta ve bu konuda çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada son olarak din-değer ilişkisine ve bu konu ile ilgili yapılan bazı araştırmalara yer verilerek psikolojinin değer kavramı ile ilgili teorileri ortaya konmaya çalışılmıştır.
Dinbilimleri akademik araştırma dergisi, Sep 27, 2018
Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve nit... more Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve niteliği son yıllarda belirgin bir şekilde artmaktadır. Din ile ruh sağlığı ve fiziksel sağlık arasındaki kompleks ilişkilere yönelen bu ilgi, sosyoloji, psikoloji, sağlık davranışı 1 , sağlık eğitimi, psikiyatri, gerontoloji (yaşlılık bilimi) ve epidemiyoloji 2 gibi bir çok alandaki etkin ve yenilikçi araştırma programları tarafından körüklenmektedir. Bu makalenin üç temel amacı vardır: (1) dini faktörler ile hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık konuları üzerine yapılan tıbbi ve epidemiyolojik çalışmaları kısaca gözden geçirmek; (2) sağlık göstergeleri konusunda yapılan güncel sosyal ve davranışsal araştırmalara yol gösteren (bir konu olarak) yaşam stresi paradigmasının merkezi yapıları ve dini faktörler arasındaki ilişkilere özel bir dikkat vermek suretiyle, dinin sağlık üzerindeki etkilerini en elverişli şekilde açıklayan mekanizmaları tanımlamak; (3) din ve sağlık üzerinde yapılan daha önceki çalışmaların sınırlılıklarına ve ümit verici yeni araştırma yönelimlerine işaret ederek bir eleştiri sunmak.
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, Sep 20, 2017
Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki ilis... more Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki iliskiyi incelemektedir. Arastirma icin, 84 sorudan olusan ve icerisinde “Yasam Doyumu Olcegi”, “Oznel Iyi Olma Hali Olcegi” ve “Icsel Dini Motivasyon Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma Bursa’da yasayan 495 yetiskin uzerinde yapilmistir. Elde edilen bulgulara gore Allah inancina, ahiret inancina ve kader inancina sahip olan bireylerin, suphe icerisinde olan veya inanmayan bireylere gore yasam doyumlarinin ve oznel iyi olma hali seviyelerinin daha yuksek oldugu tespit edilmistir. Ilaveten icsel dini motivasyon ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumunun da pozitif iliski icerisinde oldugu gorulmustur. Ayrica, cinsiyet, medeni durum, egitim durumu ve gelir seviyesinde anlamli farkliliklar bulunmus, yas degiskeninde ise anlamli bir fark bulunamamistir.
Dinbilimleri akademik araştırma dergisi, Sep 27, 2018
Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve nit... more Bizim din-sağlık ilişkisi şeklinde tanımladığımız konu üzerine yapılan çalışmaların sayısı ve niteliği son yıllarda belirgin bir şekilde artmaktadır. Din ile ruh sağlığı ve fiziksel sağlık arasındaki kompleks ilişkilere yönelen bu ilgi, sosyoloji, psikoloji, sağlık davranışı 1 , sağlık eğitimi, psikiyatri, gerontoloji (yaşlılık bilimi) ve epidemiyoloji 2 gibi bir çok alandaki etkin ve yenilikçi araştırma programları tarafından körüklenmektedir. Bu makalenin üç temel amacı vardır: (1) dini faktörler ile hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık konuları üzerine yapılan tıbbi ve epidemiyolojik çalışmaları kısaca gözden geçirmek; (2) sağlık göstergeleri konusunda yapılan güncel sosyal ve davranışsal araştırmalara yol gösteren (bir konu olarak) yaşam stresi paradigmasının merkezi yapıları ve dini faktörler arasındaki ilişkilere özel bir dikkat vermek suretiyle, dinin sağlık üzerindeki etkilerini en elverişli şekilde açıklayan mekanizmaları tanımlamak; (3) din ve sağlık üzerinde yapılan daha önceki çalışmaların sınırlılıklarına ve ümit verici yeni araştırma yönelimlerine işaret ederek bir eleştiri sunmak.
Advances in business information systems and analytics book series, 2020
In order to sustain their presence in the market, personal data acquirers must obtain, store, and... more In order to sustain their presence in the market, personal data acquirers must obtain, store, and process personal data from sources that feed data such as social media shares, shopping records, and sensor networks. On the other hand, the problem of conformity of real and legal persons whose personal data are processed within the framework of personal data law brings about many legal problems and requires a profound research rather than a limited examination. The fact that a small number of enterprises create dominant power by using big data in market strategy has led to data-dependent companies or markets. Due to the effects that big data caused in the market, there is a need to address many problems in the field of competition law as well as the dimension of privacy and personal rights. In this context, the conflict of interest between the economic interest created by big data and the legal principles of personal data will be addressed and compared with regard to Turkish law and foreign law practices by discussing the relationship between big data and competition law.
Journal of the Human and Social Science Researches, Dec 29, 2018
Değerler günümüzde hem sosyal bilim hem de din bilimleri alanının önemli konularından biridir. Ha... more Değerler günümüzde hem sosyal bilim hem de din bilimleri alanının önemli konularından biridir. Hayata dair bir anlam şeması sunan dinler, bireysel ve sosyal değerleri oluşturma ve destekleme görevi görmektedir. Din ve değer ilişkisine dair yapılan teorik açıklamalar ve deneysel çalışmalar, bu iki kavramın birbirini destekleyen kavramlar olduğu fikrini kuvvetlendirmektedir. Kişisel değerler ve dindarlık arasındaki ilişkiyi konu edinen bu çalışma, Bursa’da yaşayan 562 evli birey üzerinde yapılmıştır. Çalışmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Kişisel Değerler Ölçeği” ve “Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgulara göre, dindarlık ve kişisel değerlerin demografik değişkenlere göre farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca analiz sonuçlarına göre kişisel değerler ve dindarlık arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.
DergiPark (Istanbul University), Sep 11, 2017
Bu çalışmada, psikoloji literatüründeki mutluluk kavramı ile İslam düşünce geleneğindeki mutluluk... more Bu çalışmada, psikoloji literatüründeki mutluluk kavramı ile İslam düşünce geleneğindeki mutluluk kavramı karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Mutluluk kavramı üzerindeki tartışmalar, felsefe tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde psikoloji bilimi ve özellikle Pozitif Psikoloji akımı da mutluluk konusuna önem vermiştir. Psikolojide mutluluk, bireysel ve toplumsal hazlar ya da erdemlerle ilişkili olarak açıklanmış ve buradan iki akım ortaya çıkmıştır. İslam düşünce geleneğinde ise mutluluk kavramı; hem bu dünya hem de ahiret hayatı için ele alınmış, her ikisinde de mutluluğu elde edebilmek için erdemli davranışların önemine vurgu yapılmıştır. Ayrıca İslam düşünce geleneğinde mutluluk bir amaç değil, sonuç/ödül olarak değerlendirilmiştir. İslam düşünce geleneğine göre inanan bireyler için erdemli davranışlar sonucu kişi hem bu dünyada hem de ahiret hayatında mutluluğa/huzura kavuşmaktadır.
Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu üzerindeki etkisini ve kişisel değerlerin dindarlık ve evl... more Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu üzerindeki etkisini ve kişisel değerlerin dindarlık ve evlilik doyumu ilişkisi üzerindeki arabulucu rolünü incelemektedir. Bu çalışma, evlilik, aile kurumu, evlilik doyumu, aile değerleri, dindarlık olgularının konu edildiği teorik kısım, alan araştırması yöntemi ile bulgular ve yorumları olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmada evlilik, değerler ve dindarlık arasındaki ilişkiler öncelikle kavramsal çerçevede ele alınmıştır. Bu bağlamda dinin, evlilik doyumuna farklı yöntemlerle katkıda bulunan bir yapıya sahip olduğu belirtilmiştir. Bunlar, evliliği kutsal görme; eşler arasındaki inanç ve ibadet birlikteliğinin sağladığı uyum; dinin evlilikle ilgili sosyal destek ve ahlaki referans rolü, evlilik problemleri ile başa çıkmayı kolaylaştırması, boşanmaya karşı koruyucu rolü ve çocuk yetiştirme ve ebeveynlik üzerindeki olumlu etkisidir. Çalışmanın ampirik kısmı için içerisinde "Kişisel Bilgi Formu", "Evlilik Yaşam Ölçeği"...
Uludağ Üniversitesi, Apr 28, 2017
Bu calisma, dindarligin evlilik doyumu ve evlilikte sorun cozme uzerindeki etkisini incelemektedi... more Bu calisma, dindarligin evlilik doyumu ve evlilikte sorun cozme uzerindeki etkisini incelemektedir. Calisma icin “Kisisel Bilgi Formu”, “Evlilik Yasam Olcegi”, “Evlilikte Sorun Cozme Olcegi”, “Dinin Etkisini Hissetme Olcegi”, “Partner/Es Odakli Dua Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma, Bursa’da yasayan 562 evli birey uzerinde yapilmistir. Analiz islemlerinde t-testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanilmistir. Elde edilen bulgulara gore, erkeklerin evlilik doyumlari ve evlilikte sorun cozme becerileri kadinlara gore daha yuksekken, dindarlikta kadinlar ve erkekler arasinda anlamli farkliliklar bulunamamistir. Genc yetiskinlik doneminde olan katilimcilarin evlilik doyumu daha yuksektir, ancak evlilikte sorun cozmede orta yetiskinlikte olan katilimcilarin puanlari daha yuksektir. Dindarligin ise, genel olarak yas ile birlikte yukseldigi gorulmustur. Egitim durumunun evlilik doyumu ile herhangi bir iliskisi tespit edilememisken, egitim durumunun yuk...
Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki ilis... more Bu calisma, dini inanclar ve dini yonelim ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumu arasindaki iliskiyi incelemektedir. Arastirma icin, 84 sorudan olusan ve icerisinde “Yasam Doyumu Olcegi”, “Oznel Iyi Olma Hali Olcegi” ve “Icsel Dini Motivasyon Olcegi”nin bulundugu bir anket formu hazirlanmistir. Bu arastirma Bursa’da yasayan 495 yetiskin uzerinde yapilmistir. Elde edilen bulgulara gore Allah inancina, ahiret inancina ve kader inancina sahip olan bireylerin, suphe icerisinde olan veya inanmayan bireylere gore yasam doyumlarinin ve oznel iyi olma hali seviyelerinin daha yuksek oldugu tespit edilmistir. Ilaveten icsel dini motivasyon ile oznel iyi olma hali ve yasam doyumunun da pozitif iliski icerisinde oldugu gorulmustur. Ayrica, cinsiyet, medeni durum, egitim durumu ve gelir seviyesinde anlamli farkliliklar bulunmus, yas degiskeninde ise anlamli bir fark bulunamamistir.
Değerler Eğitimi Dergisi, Dec 11, 2017
Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu ve evlilikte sorun çözme üzerindeki etkisini incelemektedi... more Bu çalışma, dindarlığın evlilik doyumu ve evlilikte sorun çözme üzerindeki etkisini incelemektedir. Çalışma için "Kişisel Bilgi Formu", "Evlilik Yaşam Ölçeği", "Evlilikte Sorun Çözme Ölçeği", "Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği", "Partner/Eş Odaklı Dua Ölçeği"nin bulunduğu bir anket formu hazırlanmıştır. Bu araştırma, Bursa'da yaşayan 562 evli birey üzerinde yapılmıştır. Analiz işlemlerinde t-testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, erkeklerin evlilik doyumları ve evlilikte sorun çözme becerileri kadınlara göre daha yüksekken, dindarlıkta kadınlar ve erkekler arasında anlamlı farklılıklar bulunamamıştır. Genç yetişkinlik döneminde olan katılımcıların evlilik doyumu daha yüksektir, ancak evlilikte sorun çözmede orta yetişkinlikte olan katılımcıların puanları daha yüksektir. Dindarlığın ise, * Bu makale, Prof. Dr. Hayati Hökelekli danışmanlığında hazırlanan "Dindarlığın Evlilik Doyumu Üzerindeki Etkileri ve Değerlerin, Dindarlık ve Evlilik Doyumu İlişkisi Üzerindeki Arabulucu Rolü" isimli doktora tezinden geliştirilerek hazırlanmıştır.
Türkiye ilahiyat araştırmaları dergisi, Jun 30, 2019
Aile, Değerler ve Din: Teorik Bir Yaklaşım Öz Bu çalışma, evlilik ve aile hayatında önemli olan d... more Aile, Değerler ve Din: Teorik Bir Yaklaşım Öz Bu çalışma, evlilik ve aile hayatında önemli olan değerler ve dinin bu değerlerin desteklenmesindeki rolünü konu edinmektedir. Aile yaşamında önemli olan sevgi, saygı, güven sadakat, fedakârlık gibi aile değerleri, dinlerin de tavsiye ettiği ve aile hayatındaki önemini vurguladığı değerlerdir. Din, faydalı aile davranışları ve olumlu aile yaşamını destekleyen bir inanç sistemi sağlar. Dinlerin, aile içi geçimsizliğini önlemede ve huzurlu bir aile ortamı oluşturmada, ilişki erdemleri olarak da adlandırılan bu değerleri besleyerek yardımcı olduğu söylenebilir. İslam dini ve kültüründe aile değerleri, genel ahlakın temel değer ve ilkelerinin bir parçasıdır. İslam, insani ilişkilerin esaslarını genel olarak merhamet ve sevgiye bağlamıştır. İster birbirine aile bağı ile bağlı olan karı-koca, anne-babaçocuk veya akrabalar, isterse insanlık camiasını oluşturan herhangi kişiler arasındaki merhamet ve sevgi, İslam dininde insanları birbirine bağlayan en önemli bağ olarak görülmüştür.
Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 2023
Hizmet sektöründe önemli bir yere sahip olan bankacılık ve finans, iş doyumunun oldukça önemli ol... more Hizmet sektöründe önemli bir yere sahip olan bankacılık ve finans, iş doyumunun oldukça önemli olduğu bir çalışma alanıdır. Bankacılık sektörü ülkemizde ve dünyada iki farklı yapıya sahiptir. Bunlardan ilki konvensiyonel bankacılık diğeri ise katılım bankacılığıdır. Katılım bankacılığı, İslam dininin faiz hassasiyeti dikkate alınarak ve yatırımlarını faizli sistemde değerlendirmek istemeyen müşterilere alternatif sunmak amacıyla oluşturulmuş bir bankacılık türüdür. Katılım bankasını tercih eden müşterilerin genel olarak dini hassasiyetleri olan ve faizsiz bankacılık işlemleri yapmak isteyen müşteriler olduğu söylenebilir. Bu durumun banka çalışanlarında da ortaya çıkacak bir hassasiyet olduğu ön görülmektedir. Bu çalışma, katılım bankası çalışanlarında dindarlık ve iş doyumu ilişkisini ve bu ilişkide iş yeri maneviyatının aracı rolünü konu edinmektedir. Bununla birlikte yaş, cinsiyet, kurumda çalışma yılı ve çalışılan ilin bulunduğu coğrafi bölge değişkenlerinin iş doyumu ve iş yeri maneviyatı üzerindeki etkisi de araştırılmıştır. Araştırmanın kapsamını, Türkiye’nin farklı illerinde bulunan katılım bankalarında çalışan bireyler oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmiştir. Örneklem seçiminde, basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma Türkiye’de çeşitli illerde yaşayan ve farklı katılım bankalarında çalışan 157 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu model, iki veya daha çok sayıda değişken arasındaki değişimin varlığını ve derecesini belirlemeye çalışan araştırma modelidir. Bu araştırmada örneklem grubunun dindarlık, iş yeri maneviyatı ve iş doyumu arasındaki ilişkiler ele alınmaktadır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri yaş, cinsiyet, kurumda çalışma yılı ve çalışılan ilin bulunduğu bölgeden oluşan demografik değişkenler ile dindarlık değişkenidir. Bağımlı değişkenler ise iş yeri maneviyatı ve iş doyumudur. İş yeri maneviyatı ayrıca aracı değişken olarak ele alınmıştır. Verilerin toplanılmasında anket tekniğinden faydalanılmıştır. Araştırmada “Dindarlık Ölçeği”, “İş Yeri Maneviyatı Ölçeği”, “İş Doyumu Ölçeği” ve kişisel bilgilerden oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre iş doyumu ve iş yeri maneviyatında erkekler kadınlara göre daha yüksek ortalamalara sahip olmakla birlikte aralarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. İş yeri maneviyatı ve iş doyumunun yaşla birlikte genel olarak artış gösterdiği görülmüşse de bu artış istatistiksel açıdan anlamlı değildir. Kurumda çalışma yılına göre ise iş yeri maneviyatı ve iş doyumunun U şeklinde bir değişim gösterdiği, kurumda çalışma yılı 16-20 yıl olanların ve ikinci olarak 0-5 yıl olanların anlamlı olarak diğer gruplardan daha yüksek ortalamalara sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışılan ilin yer aldığı coğrafi bölgeye göre iş yeri maneviyatı ve iş doyumunda anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Bununla birlikte iş doyumu ortalamasının en yüksek İç Anadolu Bölgesi’nde çalışanlarda olduğu, iş yeri maneviyatı geneli ortalamasının ise en yüksek Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde çalışanlarda olduğu görülmüştür. Bu araştırmada katılım bankası çalışanlarının dindarlık seviyelerinin, iş yeri maneviyatı algılarının ve iş doyumlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan iş doyumu hem dindarlık hem de iş yeri maneviyatının pozitif etkisine sahiptir. Ayrıca iş yeri maneviyatının bu araştırmada dindarlık ve iş doyumu ilişkisinde tam aracı değişken olarak işlev gördüğü tespit edilmiştir. Bu araştırmanın bulgularından yola çıkarak birtakım önerilerde bulunmak mümkündür. Gelecekte yapılacak çalışmalarda farklı meslek gruplarında dindarlık, iş doyumu ve iş yeri maneviyatı arasındaki ilişkiler ele alınabilir. Ayrıca dindarlık ve iş doyumu arasındaki ilişkide farklı aracı değişkenler test edilebilir. Örgüt yöneticilerinin dinin hem iş yeri maneviyatı hem de iş doyumu üzerindeki olumlu etkilerini dikkate alarak iş yerlerinde çalışanların dini-manevi ihtiyaçlarının karşılanması ve dini-manevi yaşantılarının desteklenmesine yönelik planlamalar yapmaları önerilebilir.
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, 2023
Bu makalenin amacı kelâm ilmin-deki tartışmalardan başlamak suretiyle iman kavramını psikolojik a... more Bu makalenin amacı kelâm ilmin-deki tartışmalardan başlamak suretiyle iman kavramını psikolojik açıdan ele almak ve İbn Teymiyye’nin iman anlayışını din psikolojisinin yaklaşımıyla değerlendirmektir. Çalışma kavramsal bir yaklaşım olup konular ve kavramlar betimsel bir üslup ile ele alınacaktır. Makalede öncelikle kelâm ilminde yer alan imanın mahiyeti tartışmalarına değinilecektir. Burada kelâm ilmindeki tartışmalar İbn Teymiyye’nin de eserlerinde değindiği konular ile sınırlandırılacaktır. Bu minvalde kelâm ilmine göre imanın tasdik, ikrar, bilgi, İslâm ve amel ile ilişkisine değinilecektir. İkinci olarak imanın psikolojik yapısı ele alınacaktır. Burada bireyin bilişsel, duygusal, davranışsal yönleri dikkate alınarak kavramsal bir inceleme yapılacaktır. Makalenin ana amacına uygun olarak psikolojik açıdan imanın kabul/tasdik, bilgi, irade, duygu, teslimiyet/davranış boyutları ele alınacaktır. İbn Teymiyye’nin iman anlayışının daha iyi analiz edilebilmesi için hem klasik kelâmî anlayış ile karşılaştırılması hem de imanın boyutları ile ilgili açıklamalarının psikolojik açıdan değerlendirmesi yapılacaktır. İbn Teymiyye’nin iman anlayışında özellikle kalp amelleri olarak kavramlaştırdığı, imanın duygu boyutu merkeze alınarak karşılaştırma ve değerlendirmeler yapılacaktır. Kalp amelleri kavramının iman psikolojisi açısından önemi tartışılacaktır. Sonuç olarak İbn Teymiyye’nin kalp amelleri şeklinde kelâm literatürüne kazandırdığı kavramın din psikoloji-sinde imanın duygu boyutu bağlamında ele alınan Allah sevgisi, Allah’a güven gibi psikolojik olgularla benzerliği ortaya konulmuş olacaktır.
PALET Yayınları, 2023
Bu bölümün amacı değer kavramını psikoloji biliminin perspektifinden ele alarak değerlendirmektir... more Bu bölümün amacı değer kavramını psikoloji biliminin perspektifinden ele alarak değerlendirmektir. Bu çalışmada psikolojide değer kavramı ele alınırken psikoloji tarihinin ilk dönemlerinden başlamak suretiyle boylamsal bir anlatım metodu kullanılmıştır. Psikolojideki ekoller ve psikologların değer ile ilgili görüşleri özetlenmiştir. Pozitif psikoloji ekolünün değer konusuna yapmış olduğu vurgu dolayısıyla bu ekolün değer teorileri farklı bir başlıkla ele alınmıştır. Sosyal bilimlerde değer kavramı ile ilgili farklı sınıflandırmalar vardır. Bunlardan bazıları psikoloji biliminde ölçme araçlarına da konu olmuştur. Bu bağlamda değerler sınıflandırması ile ilgili öne çıkan araştırmacıların teori ve tasniflerine yer verilmiştir. Psikolojide değer kavramı son yıllarda din ile ilişkili olarak da ele alınmakta ve bu konuda çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada son olarak din-değer ilişkisine ve bu konu ile ilgili yapılan bazı araştırmalara yer verilerek psikolojinin değer kavramı ile ilgili teorileri ortaya konmaya çalışılmıştır.