Ertuğrul ÇAM | Bilecik University (original) (raw)
Uploads
Articles by Ertuğrul ÇAM
Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 2016
In this study, we have analysed the short and long term relationship between gold price, interest... more In this study, we have analysed the short and long term relationship between gold price, interest income on bank deposits and share earnings as investment alternatives in Turkey, from January 2004 to December 2010 using monthly data. First, we used regession analysis to test the relationship between gold prices, interest income on bank deposit and share earning in Turkey. Second, we have used unit root tests (Augmented Dickey-Fuller and Phillips Perron unit root tests) and cointegration tests (Engle-Granger and Johansen Cointegration tests) on the variables to check the relationship between each others in the short and long term. We have found that there is a negative relation between gold prices and interest income in the short term. We could not find any relation between the variables in the long term according to cointegration tests.
Papers by Ertuğrul ÇAM
EMIDWORLD 2nd International Congress on Economics Public Finance Business & Social Sciences, İstanbul, Türkiye, 7 - 09 Kasım 2024, 2024
Bu çalışmada, XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Selanik Eyaleti, Selanik Sancağı, Selanik M... more Bu çalışmada, XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Selanik Eyaleti, Selanik Sancağı, Selanik Merkez Kazası, Gelmeriye Nahiyesi’ne bağlı olarak idare altında bir mahalle iken; bugün Yunanistan’ın Orta Makedonya Bölgesi’nde Halkidiki iline bağlı Nea Propontida Belediyesi sınırları içerisinde ve Selanik’e 35 km mesafede dağlık bir köy olan Tilkili (Petralona) Mahallesi’nin 1844 yılı için iktisadi ve sosyal yapısının 11748 numaralı temettüat defteri yardımıyla tespit edilerek sonuçlarının paylaşılması amaçlanmıştır. Temettüat defterinden elde edilen veriler yardımıyla Tilkili (Petrolana) Mahallesinde 1844 yılında sakin 91 hane ve buna karşılık 273 ile 455 arasında bir nüfusun yaşadığı tespit edilmiştir. Nüfusu oluşturan hanelerde sakin bireylerin müslüman ve erbab-ı ziraat olarak kayda geçirildikleri belirlenmiştir. Hanelerde gelir hayvancılık ve hayvancılığa bağlı ticaret ile bağcılık faaliyetinden elde edilen gelirler oluştururken buna karşılık ödemekle yükümlü oldukları vergilerin ise vergi-i mahsusa, öşr ve aded-i ağnam kalemlerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Hanelerin toplam vergi yükü gelirlerin yaklaşık olarak %10’una tekabül ederken vergi-i mahsusa hane başına gelirin %10,44’üne denk gelmektedir. Hayvancılık gelirleri ise genel itibari ile küçükbaş hayvancılıktan elde edilmektedir.
Proceedings Books, 2023
Osmanlı İmparatorluğu’nda Çiftlikler, Timar sistemi çerçevesinde bir çiftçi aileye yetebilecek dü... more Osmanlı İmparatorluğu’nda Çiftlikler, Timar sistemi çerçevesinde bir çiftçi aileye yetebilecek düzeyde yani “bir çift öküzle sürülebilecek büyüklükteki” toprak miktarını ifade etmekteydi. Osmanlı İmparatorluğu öncesi devirlerde de yine çiftçinin temel toprak ölçü birimi iken zamanla büyük zirai işletmeler ve malikaneleri de ifade etmeye başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda ekonomik yapının temelini tarım sektörü oluştururken İstanbul, İmparatorluğun en büyük şehri ve aynı zamanda başkenti olması nedeniyle ekonomik açıdan önemli bir merkezdi. Provizyonizm (İaşecilik) ilkesi gereği tarımsal üretim ile birlikte Timar sistemi dahilinde elde edilen ürünler olabildiğince bol, kaliteli ve mümkün olan en ucuz şekilde tüketiciyle buluşturulması hedeflenirken, bireylerin ihtiyaç fazlası tarımsal ürünlerinin başkent ve payitaht İstanbul’un ihtiyaçlarının giderilmesi için gönderilmesi zorunluluğu mevcuttu. Söz konusu başken ve payitaht İstanbul’un ihtiyacı karşılanmadan ve devletin izni alınmadan tarımsal ürünlerin ihracatı mümkün değildi. Bu açıdan İstanbul’un tarımsal üretimden doğan ihtiyacı İstanbul dahilinden veya İmparatorluğun diğer bölgelerinden sağlanması ve bu tedariğin lojistik imkanları ayrıca önem arz etmekteydi. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'da tarımsal işletmeler olarak faaliyet gösteren çiftliklerin dağılımını ve bu çiftliklerin tarım sektörüne olan etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, arşiv kaynakları taranarak İstanbul'daki çiftliklerin listesi oluşturulmuştur. Listenin oluşturulmasında en zengin arşiv kaynaklarını ise genel itibari ile Hazine Hassa Defterleri ile Temettuat Defterleri oluşturur iken kira geliri elde eden Vakıfların muhasebe kayıtları vasıtası ile de söz konusu çiftliklerin kayıtlarına ulaşılabilmektedir. Ayrıca, çiftliklerin sahipleri, işletme yönetimi ve üretim teknikleri de araştırılmıştır. Bu bilgiler, tarım sektöründeki yapısal ve yönetimsel değişimlerin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak, İstanbul'daki tarımsal işletmelerin dağılımı ve tarım sektöründeki etkileri, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik yapısı ve tarım sektöründeki gelişimi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışma, tarihsel bir perspektiften tarım sektörüne ve işletmeciliğine bakmaya çalışırken İktisat Tarihi disiplinine katkı sunmayı amaçlamaktadır.
VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 12-13 Aralık 2019, İstanbul
Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlikler, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli bi... more Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlikler, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu’da bu çiftlikler tımar sistemi içerisinde umumi bir yekûn tutmaktadır. İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan çiftliklerin önemli bir kısmı ise tımar sistemi dışında, bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerinden oluşmaktadır. Bu çiftlikler, Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı olarak, padişah ve saray efradı adına işletilmekteydiler. Osmanlı İmparatorluğu’nda tarımsal işletme yapılarının bir örneği olarak çiftlikler ile ilgili verilerin arşiv kaynakları yardımıyla gün yüzüne çıkarılması, güncel metotlarla bu çiftliklerin idare ve işletme faaliyetleri ile ilgili istatistiki analizler yapılması çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Çalışmamıza konu olan Yazıcı Çiftliği de Hazine-i Hassa’ya bağlı olarak İstanbul’da Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağı Çiftlikleri ile müşterek olarak işletilen ve Osmanlı İmparatorluğu’nda tarımsal işletme yapısına örnek bir çiftliktir. Bu çalışmamızda arşiv kaynaklarından Hazine-i Hassa Defterleri yardımıyla Yazıcı Çiftliği’nde 1852-1858 yılları arasındaki zirai üretim faaliyetleri, işçi ücretleri, kira gelirleri, demirbaş üretim aletleri, hayvan varlığına dair cins ve dağılımları gibi iktisadi ve sosyal hayatın temel alanları ile ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Yazıcı Çiftliği’nin üretim faaliyetlerinin kapsamının, müşterek olarak işletilen diğer çiftlikler gibi devlete ait fabrikaların hammadde ihtiyacını karşılamaya dönük bir üretim veya piyasaya dönük bir üretim olup olmadığı, ilgili üretimin sürekliliğinin sorgulanması ve üretime konu işgücü için ücretli işçiliğin varlığının sorgulanması çalışmamızın bir diğer amacını oluşturmaktadır.
Proceedings of International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series- Tekirdağ / Turkey, April 21-22, 2018 / Ed. Dimitar Kirilov DIMITROV, Dimitar NIKOLOSKI, Rasim YILMAZ.,, 2018
Özet: Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet fabrikaları, merkezi yönetimin iktisadi açıdan elde edeceğ... more Özet: Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet fabrikaları, merkezi yönetimin iktisadi açıdan elde edeceği güçten
yararlanarak devletin kendini güçlendirmesinde önemli birer araç konumundadır. Söz konusu fabrikalar birer kamu
iktisadi teşekkülü şeklinde faaliyet göstermektedirler. Fabrikalardaki üretim genel itibariyle İmparatorluğun stratejik
ihtiyaçlarının karşılanmasına yöneliktir. Bu fabrikaların finansmanı padişaha ait gelir ve giderlerin yürütülmesinden
sorumlu olan Hazine-i Hassa tarafından karşılanmaktadır. Aynı şekilde söz konusu fabrikaların hammadde ihtiyacı
yine Hazine-i Hassa tarafından idare edilen ve finansmanı sağlanan Hassa Çiftliklerinden tedarik edilmektedir. Söz
konusu çiftliklerin ana üretimin konusu İmparatorluk dahilindeki devlet fabrikalarının hammadde ihtiyacının
karşılanması ve bu ihtiyacın karşılanmasında sürekliliğin sağlanmasıdır. Aynı mantıkla faaliyet gösteren Beşiktaş Süt
Fabrikası bu çalışmamızın ana eksenini oluşturmaktadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hazine-i Hassa defterleri
yardımıyla Hicri 1294-1296 / Miladi 1877-1879 arasında Beşiktaş Süt Fabrikası’nda gerçekleşen üretimin niceliği ve
niteliği aylık veriler gözlemlenerek incelenmiştir. Beşiktaş Süt Fabrikası’nın ana üretim konusunu İstanbul’daki Saray
ve Saray efradına ait matbahların süt ve süt ürünleri ihtiyacının karşılanması oluşturmaktadır. Söz konusu fabrikanın
ana hammaddesi olan süt ise İstanbul’daki Hazine-i Hassa tarafından idare edilip finansmanı sağlanan çiftliklerden
karşılanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Beşiktaş, Çiftlik, Devlet Fabrikası, Hazine-i Hassa, Süt.
Proceedings of International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series- Tekirdağ / Turkey, March 24-25, 2018 / Ed. Dimitar Kirilov DIMITROV, Dimitar NIKOLOSKI, Rasim YILMAZ., 2018
Abstract: Farms in The Ottoman Empire are an example of an important economic business, mainly, i... more Abstract: Farms in The Ottoman Empire are an example of an important economic business, mainly, in the period of the economy based on agriculture. While this farms holding an aggregate of public in timar system; many farms, founded in Istanbul and close to the hinterland, consist of The Hassa Farms which has been allocated to The Ottoman Sultan and individiuals of The Palace and they were operated based on the governance of the private Treasury of The Ottoman Sultan (Hazine-i Hassa). Three farms chosen between these ones (Hekimbaşı, Çavuşbaşı and Alemdağ) were operated under the same management integratedly with each other. The unearthing detailed data on the selected examples of farms; making statistical analysis on business operations with contemporary methods constitutes the purpose of our related study. We tried to reach the detailed information which occured between 1848-1874 about the basic areas of economic and social life such as agricultural production activities, rental incomes and worker’s wages with the help of the notebooks of the private Treasury of The Ottoman Sultan (Hazine-i Hassa).
Key Words: Farm, Hazine-i Hassa, Istanbul, Servant.
Özet: Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu’da bu çiftlikler timar sistemi içinde umumi bir yekûn tutarken; İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan birçok çiftlik bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerden oluşmakta ve Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı olarak işletilmekteydi. Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı ve müşterek idare altında işletilen bu çiftliklerden Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağ Çiftlikleri üzerinde ayrıntılı verilerin gün yüzüne çıkarılması; güncel metotlarla bunların idare ve işletme faaliyetleri üzerinde istatistiki analizler yapılması bu çalışmamızın birincil amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Hazine-i Hassa Defterleri yardımıyla, ilgili çiftliklerde 1848 – 1874 tarihleri arasında meydana gelmiş olan zirai üretim faaliyetleri, hizmetkâr ücretleri ve kira gelirleri gibi iktisadi ve sosyal hayatın temel alanlarıyla ilgili olarak ayrıntılı bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Çiftliklerde, istihdam edilen idari personel için ücretli işçiliğin, zirai faaliyetleri yürüten söz konusu işçiler için ise ortakçılığın varlığı tespit edilmiştir. İlgili çiftliklerin piyasaya yönelik üretim yapmadıkları, İmparatorluk dahilindeki fabrikaların hammadde kaynaklarının temini ve bu kaynakların temininde sürekliliğin sağlanması amacıyla kuruldukları sonucuna varılmıştır.
Books by Ertuğrul ÇAM
Ekonomik Analizleri ve Ekonomiye Yansımalarıyla PARA, BANKA VE DIŞ TİCARET I, 2022
İşletme ve İktisat Alanında Akademik Çalışmalar, 2021
LAP LAMBERT Academic Publishing, 2018
Thesis Chapters by Ertuğrul ÇAM
MA Thesis, 2015
Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisad... more Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu'da bu çiftlikler timar sistemi içinde umumi bir yekûn tutarken; İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan birçok çiftlik bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerden oluşmakta ve Hazine-i Hassa İdaresi'ne bağlı olarak işletilmekteydi. Bu çiftlikler arasından seçilmiş olan üç çiftlik ( Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağı Çiftlikleri ) aynı yönetim altında birbirleriyle uyumlu olarak işletilmekteydi. Seçilen çiftlik örnekleri üzerinde ayrıntılı verilerin gün yüzüne çıkarılması; güncel metotlarla bunların idare ve işletme faaliyetleri üzerinde istatistiki analizler yapılması bu çalışmamızın amacını oluşturmaktadır.
Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 2016
In this study, we have analysed the short and long term relationship between gold price, interest... more In this study, we have analysed the short and long term relationship between gold price, interest income on bank deposits and share earnings as investment alternatives in Turkey, from January 2004 to December 2010 using monthly data. First, we used regession analysis to test the relationship between gold prices, interest income on bank deposit and share earning in Turkey. Second, we have used unit root tests (Augmented Dickey-Fuller and Phillips Perron unit root tests) and cointegration tests (Engle-Granger and Johansen Cointegration tests) on the variables to check the relationship between each others in the short and long term. We have found that there is a negative relation between gold prices and interest income in the short term. We could not find any relation between the variables in the long term according to cointegration tests.
EMIDWORLD 2nd International Congress on Economics Public Finance Business & Social Sciences, İstanbul, Türkiye, 7 - 09 Kasım 2024, 2024
Bu çalışmada, XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Selanik Eyaleti, Selanik Sancağı, Selanik M... more Bu çalışmada, XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Selanik Eyaleti, Selanik Sancağı, Selanik Merkez Kazası, Gelmeriye Nahiyesi’ne bağlı olarak idare altında bir mahalle iken; bugün Yunanistan’ın Orta Makedonya Bölgesi’nde Halkidiki iline bağlı Nea Propontida Belediyesi sınırları içerisinde ve Selanik’e 35 km mesafede dağlık bir köy olan Tilkili (Petralona) Mahallesi’nin 1844 yılı için iktisadi ve sosyal yapısının 11748 numaralı temettüat defteri yardımıyla tespit edilerek sonuçlarının paylaşılması amaçlanmıştır. Temettüat defterinden elde edilen veriler yardımıyla Tilkili (Petrolana) Mahallesinde 1844 yılında sakin 91 hane ve buna karşılık 273 ile 455 arasında bir nüfusun yaşadığı tespit edilmiştir. Nüfusu oluşturan hanelerde sakin bireylerin müslüman ve erbab-ı ziraat olarak kayda geçirildikleri belirlenmiştir. Hanelerde gelir hayvancılık ve hayvancılığa bağlı ticaret ile bağcılık faaliyetinden elde edilen gelirler oluştururken buna karşılık ödemekle yükümlü oldukları vergilerin ise vergi-i mahsusa, öşr ve aded-i ağnam kalemlerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Hanelerin toplam vergi yükü gelirlerin yaklaşık olarak %10’una tekabül ederken vergi-i mahsusa hane başına gelirin %10,44’üne denk gelmektedir. Hayvancılık gelirleri ise genel itibari ile küçükbaş hayvancılıktan elde edilmektedir.
Proceedings Books, 2023
Osmanlı İmparatorluğu’nda Çiftlikler, Timar sistemi çerçevesinde bir çiftçi aileye yetebilecek dü... more Osmanlı İmparatorluğu’nda Çiftlikler, Timar sistemi çerçevesinde bir çiftçi aileye yetebilecek düzeyde yani “bir çift öküzle sürülebilecek büyüklükteki” toprak miktarını ifade etmekteydi. Osmanlı İmparatorluğu öncesi devirlerde de yine çiftçinin temel toprak ölçü birimi iken zamanla büyük zirai işletmeler ve malikaneleri de ifade etmeye başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda ekonomik yapının temelini tarım sektörü oluştururken İstanbul, İmparatorluğun en büyük şehri ve aynı zamanda başkenti olması nedeniyle ekonomik açıdan önemli bir merkezdi. Provizyonizm (İaşecilik) ilkesi gereği tarımsal üretim ile birlikte Timar sistemi dahilinde elde edilen ürünler olabildiğince bol, kaliteli ve mümkün olan en ucuz şekilde tüketiciyle buluşturulması hedeflenirken, bireylerin ihtiyaç fazlası tarımsal ürünlerinin başkent ve payitaht İstanbul’un ihtiyaçlarının giderilmesi için gönderilmesi zorunluluğu mevcuttu. Söz konusu başken ve payitaht İstanbul’un ihtiyacı karşılanmadan ve devletin izni alınmadan tarımsal ürünlerin ihracatı mümkün değildi. Bu açıdan İstanbul’un tarımsal üretimden doğan ihtiyacı İstanbul dahilinden veya İmparatorluğun diğer bölgelerinden sağlanması ve bu tedariğin lojistik imkanları ayrıca önem arz etmekteydi. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'da tarımsal işletmeler olarak faaliyet gösteren çiftliklerin dağılımını ve bu çiftliklerin tarım sektörüne olan etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, arşiv kaynakları taranarak İstanbul'daki çiftliklerin listesi oluşturulmuştur. Listenin oluşturulmasında en zengin arşiv kaynaklarını ise genel itibari ile Hazine Hassa Defterleri ile Temettuat Defterleri oluşturur iken kira geliri elde eden Vakıfların muhasebe kayıtları vasıtası ile de söz konusu çiftliklerin kayıtlarına ulaşılabilmektedir. Ayrıca, çiftliklerin sahipleri, işletme yönetimi ve üretim teknikleri de araştırılmıştır. Bu bilgiler, tarım sektöründeki yapısal ve yönetimsel değişimlerin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak, İstanbul'daki tarımsal işletmelerin dağılımı ve tarım sektöründeki etkileri, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik yapısı ve tarım sektöründeki gelişimi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışma, tarihsel bir perspektiften tarım sektörüne ve işletmeciliğine bakmaya çalışırken İktisat Tarihi disiplinine katkı sunmayı amaçlamaktadır.
VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 12-13 Aralık 2019, İstanbul
Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlikler, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli bi... more Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlikler, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu’da bu çiftlikler tımar sistemi içerisinde umumi bir yekûn tutmaktadır. İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan çiftliklerin önemli bir kısmı ise tımar sistemi dışında, bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerinden oluşmaktadır. Bu çiftlikler, Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı olarak, padişah ve saray efradı adına işletilmekteydiler. Osmanlı İmparatorluğu’nda tarımsal işletme yapılarının bir örneği olarak çiftlikler ile ilgili verilerin arşiv kaynakları yardımıyla gün yüzüne çıkarılması, güncel metotlarla bu çiftliklerin idare ve işletme faaliyetleri ile ilgili istatistiki analizler yapılması çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Çalışmamıza konu olan Yazıcı Çiftliği de Hazine-i Hassa’ya bağlı olarak İstanbul’da Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağı Çiftlikleri ile müşterek olarak işletilen ve Osmanlı İmparatorluğu’nda tarımsal işletme yapısına örnek bir çiftliktir. Bu çalışmamızda arşiv kaynaklarından Hazine-i Hassa Defterleri yardımıyla Yazıcı Çiftliği’nde 1852-1858 yılları arasındaki zirai üretim faaliyetleri, işçi ücretleri, kira gelirleri, demirbaş üretim aletleri, hayvan varlığına dair cins ve dağılımları gibi iktisadi ve sosyal hayatın temel alanları ile ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Yazıcı Çiftliği’nin üretim faaliyetlerinin kapsamının, müşterek olarak işletilen diğer çiftlikler gibi devlete ait fabrikaların hammadde ihtiyacını karşılamaya dönük bir üretim veya piyasaya dönük bir üretim olup olmadığı, ilgili üretimin sürekliliğinin sorgulanması ve üretime konu işgücü için ücretli işçiliğin varlığının sorgulanması çalışmamızın bir diğer amacını oluşturmaktadır.
Proceedings of International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series- Tekirdağ / Turkey, April 21-22, 2018 / Ed. Dimitar Kirilov DIMITROV, Dimitar NIKOLOSKI, Rasim YILMAZ.,, 2018
Özet: Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet fabrikaları, merkezi yönetimin iktisadi açıdan elde edeceğ... more Özet: Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet fabrikaları, merkezi yönetimin iktisadi açıdan elde edeceği güçten
yararlanarak devletin kendini güçlendirmesinde önemli birer araç konumundadır. Söz konusu fabrikalar birer kamu
iktisadi teşekkülü şeklinde faaliyet göstermektedirler. Fabrikalardaki üretim genel itibariyle İmparatorluğun stratejik
ihtiyaçlarının karşılanmasına yöneliktir. Bu fabrikaların finansmanı padişaha ait gelir ve giderlerin yürütülmesinden
sorumlu olan Hazine-i Hassa tarafından karşılanmaktadır. Aynı şekilde söz konusu fabrikaların hammadde ihtiyacı
yine Hazine-i Hassa tarafından idare edilen ve finansmanı sağlanan Hassa Çiftliklerinden tedarik edilmektedir. Söz
konusu çiftliklerin ana üretimin konusu İmparatorluk dahilindeki devlet fabrikalarının hammadde ihtiyacının
karşılanması ve bu ihtiyacın karşılanmasında sürekliliğin sağlanmasıdır. Aynı mantıkla faaliyet gösteren Beşiktaş Süt
Fabrikası bu çalışmamızın ana eksenini oluşturmaktadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hazine-i Hassa defterleri
yardımıyla Hicri 1294-1296 / Miladi 1877-1879 arasında Beşiktaş Süt Fabrikası’nda gerçekleşen üretimin niceliği ve
niteliği aylık veriler gözlemlenerek incelenmiştir. Beşiktaş Süt Fabrikası’nın ana üretim konusunu İstanbul’daki Saray
ve Saray efradına ait matbahların süt ve süt ürünleri ihtiyacının karşılanması oluşturmaktadır. Söz konusu fabrikanın
ana hammaddesi olan süt ise İstanbul’daki Hazine-i Hassa tarafından idare edilip finansmanı sağlanan çiftliklerden
karşılanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Beşiktaş, Çiftlik, Devlet Fabrikası, Hazine-i Hassa, Süt.
Proceedings of International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series- Tekirdağ / Turkey, March 24-25, 2018 / Ed. Dimitar Kirilov DIMITROV, Dimitar NIKOLOSKI, Rasim YILMAZ., 2018
Abstract: Farms in The Ottoman Empire are an example of an important economic business, mainly, i... more Abstract: Farms in The Ottoman Empire are an example of an important economic business, mainly, in the period of the economy based on agriculture. While this farms holding an aggregate of public in timar system; many farms, founded in Istanbul and close to the hinterland, consist of The Hassa Farms which has been allocated to The Ottoman Sultan and individiuals of The Palace and they were operated based on the governance of the private Treasury of The Ottoman Sultan (Hazine-i Hassa). Three farms chosen between these ones (Hekimbaşı, Çavuşbaşı and Alemdağ) were operated under the same management integratedly with each other. The unearthing detailed data on the selected examples of farms; making statistical analysis on business operations with contemporary methods constitutes the purpose of our related study. We tried to reach the detailed information which occured between 1848-1874 about the basic areas of economic and social life such as agricultural production activities, rental incomes and worker’s wages with the help of the notebooks of the private Treasury of The Ottoman Sultan (Hazine-i Hassa).
Key Words: Farm, Hazine-i Hassa, Istanbul, Servant.
Özet: Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu’da bu çiftlikler timar sistemi içinde umumi bir yekûn tutarken; İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan birçok çiftlik bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerden oluşmakta ve Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı olarak işletilmekteydi. Hazine-i Hassa İdaresi’ne bağlı ve müşterek idare altında işletilen bu çiftliklerden Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağ Çiftlikleri üzerinde ayrıntılı verilerin gün yüzüne çıkarılması; güncel metotlarla bunların idare ve işletme faaliyetleri üzerinde istatistiki analizler yapılması bu çalışmamızın birincil amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Hazine-i Hassa Defterleri yardımıyla, ilgili çiftliklerde 1848 – 1874 tarihleri arasında meydana gelmiş olan zirai üretim faaliyetleri, hizmetkâr ücretleri ve kira gelirleri gibi iktisadi ve sosyal hayatın temel alanlarıyla ilgili olarak ayrıntılı bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Çiftliklerde, istihdam edilen idari personel için ücretli işçiliğin, zirai faaliyetleri yürüten söz konusu işçiler için ise ortakçılığın varlığı tespit edilmiştir. İlgili çiftliklerin piyasaya yönelik üretim yapmadıkları, İmparatorluk dahilindeki fabrikaların hammadde kaynaklarının temini ve bu kaynakların temininde sürekliliğin sağlanması amacıyla kuruldukları sonucuna varılmıştır.
Ekonomik Analizleri ve Ekonomiye Yansımalarıyla PARA, BANKA VE DIŞ TİCARET I, 2022
İşletme ve İktisat Alanında Akademik Çalışmalar, 2021
LAP LAMBERT Academic Publishing, 2018
MA Thesis, 2015
Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisad... more Osmanlı devri çiftlikleri, ekonominin esasen tarıma dayalı olduğu devirlerde önemli birer iktisadi işletme örneğidir. Anadolu'da bu çiftlikler timar sistemi içinde umumi bir yekûn tutarken; İstanbul ve yakın hinterlandında kurulmuş olan birçok çiftlik bizzat padişaha ve saray efradına tahsis edilmiş hassa çiftliklerden oluşmakta ve Hazine-i Hassa İdaresi'ne bağlı olarak işletilmekteydi. Bu çiftlikler arasından seçilmiş olan üç çiftlik ( Hekimbaşı, Çavuşbaşı ve Alemdağı Çiftlikleri ) aynı yönetim altında birbirleriyle uyumlu olarak işletilmekteydi. Seçilen çiftlik örnekleri üzerinde ayrıntılı verilerin gün yüzüne çıkarılması; güncel metotlarla bunların idare ve işletme faaliyetleri üzerinde istatistiki analizler yapılması bu çalışmamızın amacını oluşturmaktadır.