Marcin Hintz | Christian Theological Academy in Warsaw (original) (raw)

Books by Marcin Hintz

Wydawnictwo Naukowe ChAT, 2018

Monografia jest wynikiem realizacji projektu badawczego „Wielowymiarowość ewangelickiego prawa ko... more Monografia jest wynikiem realizacji projektu badawczego „Wielowymiarowość ewangelickiego prawa kościelnego. Analiza porównawcza i teologiczno-prawna wraz z edycją tekstów prawnych polskich kościołów ewangelickich” sfinansowanego z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, moduł Rozwój 2b i stanowi drugi etap realizacji projektu.
W pierwszym tomie „Ewangelickie Prawo Kościelne 1918-2018. Zbiór tekstów prawnych”, wydanym w Wydawnictwie Naukowych ChAT w roku 2018, dokonano edycji wszystkich aktualnych tekstów prawnych Kościołów ewangelickich funkcjonujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zebrano wszystkie istotne archiwalne akty prawne, obowiązujące w systemie prawnym II Rzeczypospolitej i okresie PRL. Jako desygnat nazwy Kościoły ewangelickie przyjęto Kościoły tradycji luterańskiej, kalwińskiej i metodystycznej, które w swej nazwie posiadają określenie „ewangelicki”.
Ewangelickie prawo kościelne nie było w Polsce przedmiotem refleksji naukowej poza jednostkowymi publikacjami o charakterze przyczynkowym, odnoszącymi się do pojedynczych aktów o charakterze historycznym czy artykułów naukowych o ograniczonym lub partykularnym zakresie. Brak systematycznego ujęcia prawa wewnętrznego Kościołów ewangelickich jest szczególnie rażący w porównaniu do ugruntowanej nauki prawa kanonicznego po stronie Kościoła rzymskokatolickiego. Ów brak opracowań syntetycznych jest widoczny również w refleksji prawno-kanonicznej polskiego Prawosławia.
Przedmiotem badań niniejszego opracowania jest więc aktualny zasób prawa kościelnego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP oraz Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w RP, historyczne emanacje prawa kościelnego wspólnot eklezjalnych, których spadkobiercami prawnymi i duchowymi są wymienione powyżej Kościoły, jak też dorobek teologiczny tych Kościołów.

Wydawnictwo Naukowe ChAT, 2018

W wyniku badań stwierdzono, że na zbiór aktualnie obowiązujących przepisów prawnych trzech Kościo... more W wyniku badań stwierdzono, że na zbiór aktualnie obowiązujących przepisów prawnych trzech Kościołów ewangelickich w Polsce, stanowiących agregat prawa Kościelnego składają się następujące akty prawne:
1.1 dla Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (KEA w RP):
Sytuację prawną Kościoła wobec Państwa reguluje Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1994 r. Nr 73, poz. 323 z późn. zm.). Oprócz tego obowiązuje w relacjach Państwo-Kościół szereg zarządzeń i rozporządzeń w liczbie 8.
Przepisy wewnętrzne Kościoła, stanowiące zbiór Prawa Kościelnego zostały podzielone na 5 działów:
1. Wewnątrzkościelne przepisy zasadnicze, ogólnie obowiązujące i dyscyplinarne
2. Wewnątrzkościelne przepisy dotyczące władz zwierzchnich
3. Wewnątrzkościelne przepisy dotyczące władz diecezjalnych
4. Wewnątrzkościelne przepisy dotyczące władz parafialnych
5. Wewnątrzkościelne przepisy dotyczące innych jednostek organizacyjnych
Dodatkowym elementem korpusu Prawa Kościelnego KEA w RP są wykładnie autentyczne przepisów prawa dokonywane przez Radę Synodalną lub Synod Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
Łącznie w Kościele luterańskim w Polsce obowiązuje 36 aktów prawnych różnej rangi.
1.2 Dla Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej (KER w RP):
Sytuację prawną Kościoła wobec Państwa reguluje Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1994 r. Nr 73 poz. 324 z późn. zm.). W relacjach Państwo-Kościół Ewangelicko-Reformowany obowiązują także 2 rozporządzenia.
Zbiór obowiązujących aktów prawnych stanowiących korpus Prawa Kościelnego nie został poddany podziałowi na wyodrębnione działy, składa się z 8 dokumentów obowiązujących w Kościele i jego agendach.
1.3 Dla Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (KEM w RP):
Sytuację prawną Kościoła wobec Państwa reguluje Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1995 r. Nr 97 poz. 479 z późn. zm.). W relacjach Państwo-Kościół Ewangelicko-Metodystyczny obowiązują ponadto dwie regulacje: 1 Rozporządzenie oraz 1 Zarządzenie.
Jedynym dokumentem, stanowiącym całość Prawa Kościelnego polskiego metodyzmu jest Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 czerwca 2017 r.
Ponadto zespół badawczy stwierdził, że w zasobie prawa istnieją akty wspólne, mające moc obowiązującą wobec wszystkich Kościołów ewangelickich:
1. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 1989 r. Nr 25 poz. 155 z późn. zm.)
2. Porozumienie o wzajemnym dopuszczaniu wiernych do czynnego korzystania z praw i obowiązków wynikających z udziału w życiu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej i Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w dniu 22 lutego 2012 r. pomiędzy Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą w Warszawie przy ul. Miodowej 21, a Kościołem Ewangelicko-Reformowanym w Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą w Warszawie przy al. Solidarności 76a,
3. Porozumienie pomiędzy Polską Radą Ekumeniczną oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej.
Druga część tomu 1 (Przepisy dawne obowiązujące w okresie po 11 listopada 1918 r. ) stanowi zestawienie archiwalnych aktów prawnych (Przepisy dawne) Kościołów ewangelickich w Polsce. Materiał został podzielony na Przepisy obowiązujące w poszczególnych Kościołach ewangelickich. Także w tej materii zasób prawa dla Kościoła luterańskiego, jak wykazały badania, jest wielokrotnie większy niż pozostałych denominacji ewangelickich.
W ramach Przepisów dawnych KEA w RP ujawniono następujące działy:
1. Akty prawne okresu międzywojennego, w tym:
- Przepisy ustrojowe
- Przepisy pozostałe oraz przepisy dotyczące włączenia ziem Śląska Cieszyńskiego
- Przepisy dotyczące ewangelickich Kościołów unijnych
2. Przepisy wprowadzone w latach 1945-1989
3. Przepisy kościelne wprowadzone po 1989 r.
Z uwagi na przemiany ustrojowe po roku 1989 luterańskie Prawo Kościelne uległo uwolnieniu spod państwowej kurateli oraz daleko idącemu upodmiotowieniu, było przez Synod wielokrotnie, gruntownie lub kosmetycznie zmieniane.
W ramach Przepisów dawnych KER w RP odnaleziono i udostępniono następujące akty prawne:
1. Ukaz carski z dnia 8 lutego 1849 r. – Przepisy o zarządzie spraw Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Królestwie Polskiem (Dz. Pr. z 1849 r. Nr 129 t. 42)
2. Statut ustroju wewnętrznego Wileńskiego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (dawniej Jednoty Litewskiej) z dnia 12 lutego 1927 r.
3. Dekret z dnia 5 września 1947 r. o uregulowaniu położenia prawnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościoła Mariawickiego i Kościoła Starokatolickiego (Dz.U. z 1947 r. Nr 59, poz. 316)
4. Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 1 listopada 1954 r.
5. Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 28 stycznia 1968 r.
6. Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 września 1991 r.
Lista ma charakter kompletny.
W odniesieniu do KEM w RP stwierdzono, że sytuacja prawna Kościoła została uregulowana dopiero po II wojnie światowej. Historyczny zbiór Prawa Kościelnego i wyznaniowego tej dominacji składa się z następujących aktów:
1. Dekret z dnia 16 października 1945 r. o stosunku Państwa do Kościoła Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1945 r. Nr 46, poz. 259)
2. Statut Kościoła Metodystycznego w PRL z 25 czerwca 1969 r.
3. Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 maja 1991 r.
W ostatniej części tomu 1 (część 8), zostały opublikowane historyczne Regulacje wspólne dla Kościołów ewangelickich, wydane głównie w okresie międzywojennym.

Wydawnictwo Głos Życia, 2006

Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 2007

Evangelische Ethik und ihre kirchliche Dimension. Eine historisch-systematisches Studie Abstra... more Evangelische Ethik und ihre kirchliche Dimension. Eine historisch-systematisches Studie

Abstract:
In der bisherigen polnisch-evangelischen Theologie spielte die ethische Reflexion meistens eine unbedeutende Rolle. Obwohl in der reformatorischen Bewegung des 16. Jahrhunderts die einzelnen moralischen Probleme häufig erörtert wurden, gab es dennoch kein theoretisches Nachdenken darüber. Nach dem Wiederaufbau des polnischen Protestantismus im 19. Jahrhundert spielte die theologische Arbeit auch nicht die zentrale Rolle; erst ab der Entstehung der Fakultät für evangelische Theologie an der Warschauer Universität kann man über eine wissenschaftliche Tätigkeit in dem Bereich der evangelischen Theologie in Polen sprechen.

Papers by Marcin Hintz

Ekumenia a współczesne wyzwania moralne red. T. Kałużny, Z. Kijas, Biblioteka Ekumenii i Dialogu, tom 31, Kraków 2009, s. 63-83., 2009

Klasyczna dogmatyka ewangelicka XVI i XVII wieku w rozważaniach dotyczących zadań teologii wyróżn... more Klasyczna dogmatyka ewangelicka XVI i XVII wieku w rozważaniach dotyczących zadań teologii wyróżniła cztery zasadnicze funkcje dogmatyki, które w szerszej perspektywie można ująć jako cztery zadania teologii chrześcijańskiej jako takiej, a mianowicie: funkcję egzystencjalną, czyli kościelną; funkcję reproduktywną, czyli podsumowującą; funkcję produktywną; oraz funkcję racjonalną, czyli naukową . W rozważaniach dotyczących tej ostatniej funkcji często się podkreśla, że jest to zadanie całej teologii systematycznej, czyli dogmatyki, etyki i teologii fundamentalnej. Dla tradycji teologii zorientowanej hermeneutycznie, a zwłaszcza dla Gerharda Ebelinga, funkcja racjonalna, czyli naukowa, teologii wyraża się w przekazywaniu świadectwa wiary we współczesnej formie, w refleksji wiary nad tym, co aktualne . Teologia nie może pozostawać obojętna wobec wyzwań współczesności, każdy problem współczesnej kultury i cywilizacji jest więc zarazem problemem natury teologicznej.

Ecumeny and Law, 2019

The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In the 20th centur... more The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In the 20th century, the synod was radically defined as “the personification of the Church.” In the Evangelical tradition, however, there are equal Church management systems: episcopal, synodal-consistory, presbyterian (mainly in the Evangelical-Reformed denomination), and to a lesser extent congregational (especially observed in the so-called free Churches). Reformation theology understands the Church as a community of all saints, where the Gospel is preached purely and the sacraments are properly administered (Augsburg Confession — CA VII). The system of the Church does not belong to the so-called notae ecclesiae. An important theological doctrine of the Reformation is the teaching about the universal priesthood of all believers, which is the theological foundation of the idea of the synodal responsibility of the Church. In the 19th century synods concerned mainly clergy. In the 20th century, in the cou...

Rocznik Teologiczny, 2022

Witold Benedyktowicz had a significant influence on Polish Protestant systematic theology of the ... more Witold Benedyktowicz had a significant influence on Polish Protestant
systematic theology of the second half of the 20th century, and in the matter, really dominated it. The central themes of Benedyktowicz’s theology are peace and reconciliation. The Warsaw theologian, based on the doctrine of the Christian Peace Conference (CCP), also known as the Prague Peace Conference, which operated in the years 1958-1989, created a Christian theology of peace, giving it a separate term, namely irenology. In the article, we argue that the theology of peace grows out of the existential experiences of Benedyktowicz, who saw the fundamental importance of the experiences of World War II for his entire understanding of the world. The second source of irenology is the participation in the work of the CCP. Further, the Church activity in the ecumenical movement in Poland and on the international level directed the practical and theoretical activity of the long-time president of the Polish Ecumenical Council towards the concept of reconciliation. The article discusses the understanding of the notions of peace and reconciliation in the theological output of W. Benedyktowicz.

Zagadnienia Rodzajów Literackich, 2021

Attitude of the Courage to Be – Response Given Not Only to Hamlet The article comprises an analys... more Attitude of the Courage to Be – Response Given Not Only to Hamlet The article comprises an analysis of the concept of “courage” as an ontological and ethical principle, constituting the chief category in the philosophical theology of Paul Tillich, called “the philosopher of borderlands,” regarded as the most important thinker in the Protestant, liberal theology of the 20th century. In his philosophical theology or theological philosophy the notion of “courage to be” provides an essential point of reference in the context of spiritual development of the human individual, as well as revealing possibilities of giving sense to being, which appears itself to man as devoid of sense. In the first part, the concept of “courage to be” is itself subjected to analysis as the ontological and the ethical principle. According to Tillich, the existentially (ethically) oriented being constituted a step in the individual’s life, which is already connected with conscious life and self-affirmation. Th...

Po długiej debacie, Europejczycy stanęli po raz pierwszy w historii przed perspektywą posiadania ... more Po długiej debacie, Europejczycy stanęli po raz pierwszy w historii przed perspektywą posiadania wspólnej ustawy zasadniczej. Po latach dyskusji polityków, w roku 2005 w niektórych państwach, w tym także w Polsce, obywatele w drodze referendum mogą przyjąć lub odrzucić cały Traktat. Najważniejsze z tych pierwszych głosowań miało miejsce we Francji w dniu 29 maja b.r., jego ranga była tak wielka, gdyż w sondażach ośrodków badania opinii społecznej, większość miała opowiedzieć się przeciw Traktatowi, którego głównym autorem był Francuz. Francuskie "Nie" mocno skomplikowało sam proces jednoczenie się kontynentu, choć trudno sobie wyobrazić, by go mogło zatrzymać. Politycy innych krajów będą musieli tym bardziej wzmocnić wysiłki, by przekonać eurosceptyków do opowiedzenia się za przyjęciem Konstytucji Europejskiej, czyli de facto nowych fundamentów Unii. Co prawda, Polacy są obywatelami Unii dopiero od roku, to jednak nasz głos w dyskusji konstytucyjnej ma taką samą rangę jak "starych" członków Unii. Ważnym jest więc, by wpierw, nim się wypowiemy za lub przeciw, poznać treść obszernego, bo liczącego 327 stron dzieła. Szczególną zaś rolą Kościołów w dyskusji nad Traktatem Konstytucyjnym jest wskazanie świata wartości, który wyłania się z przyszłej Konstytucji Starego Kontynentu. Jednakże już wcześniej, przedstawiciele państwa polskiego, jak i Kościoły chrześcijańskie działające na terenie Rzeczypospolitej Polskiej wzięły udział w międzynarodowej debacie nad przyszłym kształtem Unii. Ta debata dotyczyła przede wszystkim przyszłego kształtu Unii, który wyłaniała się w trakcie tworzenie nowej jakości w dziejach Wspólnoty europejskiej a mianowicie podczas prac nad tekstem przyszłej Konstytucji Europejskiej. Polski protestantyzm w swych głównych nurtach był od samego początku zwolennikiem przystąpienia Rzeczypospolitej do struktur Europy Zachodniej. Zaznaczyć jednak należy, że refleksja na temat procesu integracyjnego nie należy w polskim protestantyzmie końca XX i początku XXI wieku do kluczowych tematów dyskusji teologicznej a to głównie z tego powodu, że temat wydawał się być oczywisty. Już w 1991 ks. prof. Manfred Uglorz podczas sesji naukowej w Warszawie przedstawił główne rysy ewangelickiej refleksji na temat przyszłości jednoczącej się Europy 1. Autor zauważył

European Journal of Transformation Studies, 2020

The terrorist attacks on the World Trade Center, the climate-crisis and Coronavirus-pandemic are ... more The terrorist attacks on the World Trade Center, the climate-crisis and Coronavirus-pandemic are the 3 most important events that are milestones of orientation for modern people. The year 2020 has been dominated on all possible levels by the first pandemic in almost a hundred years. COVID-19 has changed the economic, social, academic, political, and everyday lives of billions of people. The lockdown phenomenon, i.e. the order for citizens to stay in a certain place, the prohibition of performing certain activities, for example temporary closing of churches in some countries, caused various reactions from authorities, leaders, individual persons, and public organisations. In the dialogue they built up the common identity of humanity. The voices of the Christian churches still play an important role in this multidimensional exchange of thoughts. One of the most significant activities of the global Christian communities on the front of pandemic belongs to the Lutheran World Federation. This community of Lutherans worldwide has published a number of statements and, much more important, creates a space for building a global community of faith of people suffering during the pandemic.

Collectanea Theologica, 2015

Journal for the Study of Religions and Ideologies, 2020

Abstract: The 16-year-old Swedish girl from Stockholm in the year 2019 was created by media as a ... more Abstract: The 16-year-old Swedish girl from Stockholm in the year 2019 was created by media as a suitable candidate for the Nobel Peace Prize and recognized as one of the most influential people of the year 2019. Her ecological message focusing on global climate changes is one of the most exciting phenomena in socio-political life in the European context of the second decade of the 21st century. She grew up in influential, artistic but also a typical Swedish family, deeply rooted in the Swedish tradition. Greta becomes a symbol of the climatological movement; she arranges a climate protest called School strike for climate, Fridays for Climate or Fridays for Future (FFF). The article describes the Lutheran patterns and the roots of Greta Thunberg’s ecological activity. We analyze the imagery tied to her public appearances and interpret the analysis with a protestant ideology in the background. First, we try to understand why Greta Thunberg is sometimes called a prophetess: even the prime archbishop of Sweden Antje Jackelén called her attitude prophetic. We will argue that there are some traces of apocalyptic imagery and rhetoric behind her statements. We compare them with some public appearances of her parents Malena Ernman and Svante Thunberg as well as Naomi Klein. Then we trace the family background of Greta which is rooted in Swedish patterns of the Protestant “vita activa”. The last part is a review of the criticism of modernity present in the Greta’s speeches and writings as well as her parents’ writings. We will indicate some precedents in music and film framing this analysis with the musical family roots of 17-years old Greta.
Keywords: Greta Thunberg, Public Appearance, Protestant Ethics, Martin Luther, Self- Restraint, Public Responsibility, Cultural Patterns, Modern and Postmodern Society, Christian Responsibility.

Słowo. Struktura - znaczenie - kontekst, pod red. Ewy Szkudlarek-Śmiechowicz, Agnieszki Wierzbickiej, Elwiry Olejniczak, 2020

Scripture, language and action in the protestant tradition The article is an interdisciplinary at... more Scripture, language and action in the protestant tradition
The article is an interdisciplinary attempt to outline the main features of the Protestant
perspective on the Word and the relationship between language and action. The
mainframe is the history of culture, mainly cultural history, in which changes in modernity
play a significant role: „disenchantment of the world”, „rationalization” and critical
philosophy. The authors follow the threads of „word theology” and „theology of embodiment”
and find original contexts in the history of literacy and the „post-literary” culture.
They point to the relationship between language and action and education. Protestant
concepts are in line with the tradition of the Hebrew synthesis of prayer and research, or
reading the magazine, but also the cultural history of modernity, whose milestones can
be seen in the invention of printing, the dominance of the culture of the press and alphabetical
writing and the preservation of the cultural industry based on audiovisual media.
Key words: cultural and religious studies, Protestant theology and its history, the
cultural history of modernity, concepts of words and actions, transformations in the culture
of writing, the disenchantment of the world, criticism, non-religious Christianity
Słowa kluczowe: nauki o kulturze i religii, teologia protestancka i jej historia, kulturowa
historia nowoczesności, relacja języka i działania, przemiany kultury pisma, odczarowanie
świata, krytyka i krytyczność, chrześcijaństwo areligijne

Ecumeny and Law, 2019

The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In the 20th centur... more The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In
the 20th century, the synod was radically defined as “the personification of the Church.”
In the Evangelical tradition, however, there are equal Church management systems: episcopal, synodal-consistory, presbyterian (mainly in the Evangelical-Reformed denomination), and to a lesser extent congregational (especially observed in the so-called free
Churches). Reformation theology understands the Church as a community of all saints,
where the Gospel is preached purely and the sacraments are properly administered (Augsburg Confession — CA VII). The system of the Church does not belong to the so-called
notae ecclesiae. An important theological doctrine of the Reformation is the teaching
about the universal priesthood of all believers, which is the theological foundation of the
idea of the synodal responsibility of the Church. In the 19th century synods concerned
mainly clergy. In the 20th century, in the course of democratisation processes, most
Evangelical Churches raised the importance of the synod in the overall management of
the Church, and the Polish Lutheran Church introduced a provision into her law which
stipulates that the synod is “the embodiment of the Church” and its supreme authority.

Gdański Rocznik Ewangelicki , 2019

The article describes the notion ”sound” from 2 different perspectives: theological and scientifi... more The article describes the notion ”sound” from 2 different perspectives: theological and scientific – more precisely physical point of view. In biblical tradition, sound is the carrier of God's Word. In the Old Testament the Hebrew word קול (kol) does not play any special theological function. In the New Testament there are 3 Greek terms that convey the semantic circle of the notion sound: ηχος (ēchos), φθογγος (fthongos) and φωνη (fōnē). They are used in the context of God’s revelation. In the Evangelical-Lutheran tradition, the Word is the only medium of God's grace. This is stated in the theological principle of solum verbum. The spoken word played a primary role in Martin Luther’s theological reflection. Contemporary theology enables access to the voice and mutual communication between God and the people, as well as in human dialogue.
From a physical point of view, sound is a mechanical wave propagating in an elastic medium only. These are not only waves from a frequency range 20 to 20,000 hertz [Hz] to which the human ear is sensitive, but waves of frequency beneath 20 Hz down to 0,1 Hz and rarely to 0,001 Hz (infrasound, below 20 Hz) to much higher than the upper limit of audibility (ultrasound), i.e. from 20,000 Hz to the range above hundreds of GHz. The whole range is used and takes full advantage in various fields of human life. All this, briefly (in a nutshell), is presented in the paper.

Zagadnienia Rodzajów Literackich/The Problems of Literary Genre, t. LXII, nr 1, , 2019

The article is an interdisciplinary attempt to outline the main features of the Protestant perspe... more The article is an interdisciplinary attempt to outline the main features of the Protestant perspective on the Word and the relationship between language and action. It is part of the academic reflection on culture and religion as well as Protestant theology and its history. The basic frame is the history of culture, mainly cultural history, in which the evolution of modernity plays the primary role: "disenchanting the world", "rationalization" and critical philosophy. The authors follow the themes of "word theology" and "theology of embodiment" and find original contexts in the history of literacy and "post-literary" culture. They point to the relationship between the Word and action and education. Protestant concepts, admittedly, are part of the traditions of the Hebrew synthesis of prayer and research, i.e. reading the letters, but also in the cultural history of modernity, whose milestones can be seen in the invention of printing, the domination of printing culture and alphabetical writing, and the dominance of the cultural industry based on audiovisual media (an introduction to the issues can also be found in Pasek 2014, 19-28.).

Gdański Rocznik Ewangelicki, 2017

The timeliness of the Reformation message in the contemporary Protestant Ethics The Ethical Issue... more The timeliness of the Reformation message in the contemporary Protestant Ethics
The Ethical Issue of the Reformer Martin Luther is still an important impulse for the Protestant Churches today. The article shows that Ethics does not belong to the largest part of Luther’s writing. There some different models of interpretation of Luther`s Ethics especially in the understanding of the relationship of Christians to the politics.
The article is an attempt to find relevance of Luther`s Moral Thinking to the postmodern World. His moral advice is still present in the theological and Church discussion. On the other hand, the moral teaching of Luther is completely irrelevant to philosophical discourse.

Rocznik Teologiczny, 2017

Motyw hermeneutyki należał do jednego z najważniejszych toposów teologii ewangelickiej XX wieku. ... more Motyw hermeneutyki należał do jednego z najważniejszych toposów teologii ewangelickiej XX wieku. Hermeneutyka jako samodzielna dyscyplina badawcza w ramach protestantyzmu rozwinęła się w XVII wieku za sprawą Johanna Conrada Dannhauera (1603-1666). Etyka ewangelicka jako wyodrębniony dział teologii powstała za sprawą Georga Calixta (1586-1656), autora Epitome Theologiae moralis. Dopiero jednak za sprawą Schleiermachera, ojca neoprotestantyzmu, wyodrębniła się hermeneutyka filozoficzna per se, czyli synteza istniejących dotąd koncepcji interpretacji – ogólna teoria rozumienia. U Schleiermachera odnajdujemy również motyw postrzegania etyki teologicznej jako teorii rozumienia państwa, społeczeństwa i kultury. Współczesna etyka ewangelicka w całości teologicznego namysłu pełniła szczególną rolę w końcu lat 80. i początku 90. XX wieku. Wówczas też motyw rozumienia jako specyficznego zadania etyki znalazł szczególną rolę w pismach Trutza Rendtorffa, Wolfharta Pannenberga, a wśród najnowszych opracowań przedmiotu, w etyce dzieła szwajcarskiego teologa Johannesa Fischera.

Wydawnictwo Naukowe ChAT, 2018

Wydawnictwo Głos Życia, 2006

Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 2007

Evangelische Ethik und ihre kirchliche Dimension. Eine historisch-systematisches Studie Abstra... more Evangelische Ethik und ihre kirchliche Dimension. Eine historisch-systematisches Studie

Ekumenia a współczesne wyzwania moralne red. T. Kałużny, Z. Kijas, Biblioteka Ekumenii i Dialogu, tom 31, Kraków 2009, s. 63-83., 2009

Ecumeny and Law, 2019

Rocznik Teologiczny, 2022

Zagadnienia Rodzajów Literackich, 2021

European Journal of Transformation Studies, 2020

Collectanea Theologica, 2015

Journal for the Study of Religions and Ideologies, 2020

Słowo. Struktura - znaczenie - kontekst, pod red. Ewy Szkudlarek-Śmiechowicz, Agnieszki Wierzbickiej, Elwiry Olejniczak, 2020

Ecumeny and Law, 2019

The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In the 20th centur... more The concept of the synod plays a special role in the Evangelical ecclesiology. In
the 20th century, the synod was radically defined as “the personification of the Church.”
In the Evangelical tradition, however, there are equal Church management systems: episcopal, synodal-consistory, presbyterian (mainly in the Evangelical-Reformed denomination), and to a lesser extent congregational (especially observed in the so-called free
Churches). Reformation theology understands the Church as a community of all saints,
where the Gospel is preached purely and the sacraments are properly administered (Augsburg Confession — CA VII). The system of the Church does not belong to the so-called
notae ecclesiae. An important theological doctrine of the Reformation is the teaching
about the universal priesthood of all believers, which is the theological foundation of the
idea of the synodal responsibility of the Church. In the 19th century synods concerned
mainly clergy. In the 20th century, in the course of democratisation processes, most
Evangelical Churches raised the importance of the synod in the overall management of
the Church, and the Polish Lutheran Church introduced a provision into her law which
stipulates that the synod is “the embodiment of the Church” and its supreme authority.

Gdański Rocznik Ewangelicki , 2019

Zagadnienia Rodzajów Literackich/The Problems of Literary Genre, t. LXII, nr 1, , 2019

Gdański Rocznik Ewangelicki, 2017

Rocznik Teologiczny, 2017

Ateneum Kapłańskie, Mar 2017

Artykuł wychodząc od idei i roszczeń ruchu intronizacyjnego w Polsce, żądającego koronacji Jezusa... more Artykuł wychodząc od idei i roszczeń ruchu intronizacyjnego w Polsce, żądającego koronacji Jezusa na króla Polski, prezentuje koncepcje uprawomocnienie etyki chrześcijańskiej w oparciu o ideę królestwa Bożego, względnie Bożego panowania. W kolejnej części dokonano rekonstrukcji nauczania Jezusa z Nazaretu o królestwie Bożym i jego moralnych implikacjach. Następnie ukazano koncepcję królewskiego panowania Chrystusa jako propozycji etyki politycznej sformułowanej przez Kościół Wyznający i Karola Bartha. Koncepcja ta przestrzega przez pochopnych przekraczaniem granicy pomiędzy Kościołem i państwem. Wskazuje, że nauczanie moralne Kościoła bez odniesienia go do perspektywy eschatologicznej staje się nieprzekonywujące. Barthiańskie rozumienie etyki politycznej może stanowić ważną odpowiedź na pytania formułowane przez współczesną generację chrześcijan, zwłaszcza w sferze politycznego zaangażowania.

Verstrickt in Schuld, gefangen von Scham? Neue Perspektiven auf Sünde, Erlösung und Versöhnung, Hg. U. Link-Wieczorek, 2015

Im Jahre 2015 erleben wir – die Menschen im Ost-Europa – die 25 Jahre des politischen, kulturelle... more Im Jahre 2015 erleben wir – die Menschen im Ost-Europa – die 25 Jahre des politischen, kulturellen und religiösen Leben im Raum der Freiheit. Der Rundtisch, der Zerfall der eisernen Kurtine oder der Sturz der Berliner Mauern sind feste Symbole dieser neuer Eröffnung, die in sozialer, wie auch theologischer Debatte eine inspirierende Rolle bis heute spielen. Zu Sprache dieser Periode gehört auch zweifellos der Begriff " Versöhnung ". Europäisches Haus ist für neue EU-Mitglieder unten vielen Aspekten ein Raum der Versöhnung, im Bau dieser europäischen Dimension spielen die besondere Rolle nach wie vor die Kirchen. In polnischem Kontext hat die prägende Rolle im Prozess der Befreiung die römisch-katholischen Kirche gespielt, jedoch die evangelischen Christen, die im diesen Land eine klare Minderheit sind, sehen die Versöhnungsprozess als eine von wichtigsten Aufgaben.

Gdański Rocznik Teologiczny, 2009

Chrześcijańska teologia, w tym także ewangelicka, przez lata zmagała się z problemem właściwego u... more Chrześcijańska teologia, w tym także ewangelicka, przez lata zmagała się z problemem właściwego umiejscowienia pracy w życiu człowieka wierzącego. Dzisiaj praca, także dzięki Reformacji, może być pojmowana już nie jako przekleństwo, nawet nie jako obowiązek, ale jako powołanie. Nie może być jednak traktowana jako jedyny sens życia, tak jak to czyni teraz spora część młodego pokolenia.

Gdański Rocznik Ewangelicki, 2016

The Biblical image of the Exile as an ethical impulse for the Churches today The problem of globa... more The Biblical image of the Exile as an ethical impulse for the Churches today
The problem of global exile belongs to the most discussed challenge of the recent generation. There were more than 46 mln people in the world in status of migrant in the year 2014.
The article is an attempt to find a biblical perspective and answers for one of the vital geopolitical issue of the present-day civilization. There are some topos-persons in the books of the Old Testament who could be described as migrants and pilgrims. The most important of them are Moses and King David as well as prophets Elijah, Jeremiah and Ezekiel. In the New Testament, the most famous image of exile could be found in the story of Jesus’ Childhood.
The postmodern human being is often described as homo viatorum, but the real need of millions of people is to find their own home, the place on the earth when they can feel safe. The biblical impulse for the recent ethical debate is based on the Semitic prescription of hospitality. To be in solidarity with migrants is an ethical claim for European citizens.

Conference Presentation, Bydgoszcz, 2017

Okrągły Jubileusz 500.lecia Reformacji po raz pierwszy obchodzony jest w kontekście ekumenicznym.... more Okrągły Jubileusz 500.lecia Reformacji po raz pierwszy obchodzony jest w kontekście ekumenicznym. Wydarzenie to jest rozmaicie celebrowane w różny sposób w różnych środowiskach, także pozakościelnych, formułowane są hipotezy dotyczące znaczenia owego wydarzenia dla ówczesnej Europy, a także o relewantność dziedzictwa Reformacyjnego dla współczesnego świata.
Spotykamy się też z różnymi interpretacjami samego fenomenu Reformacji czy też jak by woleli inni reformy Kościoła XVI wieku.
Konserwatywne środowiska Kościoła rzymskokatolickiego widzą w działaniach Lutra i jego zwolenników przede wszystkim w perspektywie podziału i traktują do dzisiaj jako zgorszenie, nie widząc tym samym powodów do jakiegokolwiek świętowania czy chociażby upamiętnienia tego wydarzenia.

Conference Presentation, Bydgoszcz, Mar 2, 2012

Każde pokolenie chrześcijan staje przed nowymi wyzwaniami, przed zupełnie nowymi problemami natur... more Każde pokolenie chrześcijan staje przed nowymi wyzwaniami, przed zupełnie nowymi problemami natury teoretycznej i praktycznej, które nieznane były ojcom wiary. Część z tych wyzwań ma charakter lokalny, dotyczy struktury parafialnej; dana grupa wyznawców Chrystusa staje przed nowymi zadaniami, zagrożeniami, które musi rozwiązać, jeśli chce się istnieć a nawet przetrwać czy przeżyć, dalej się rozwijać i realizować swój podstawowy cel. Inne wyzwania dotyczą Kościoła w wymiarze kraju, inne jeszcze dotykają danej rodziny konfesyjnej: katolickiej, prawosławnej, ewangelickiej czy ewangelikalnej. Są też nowe wyzwania danej epoki, z którymi musi się zmierzyć chrześcijaństwo jako całość, by móc realizować swój nadrzędny cel, czyli głosić ewangelię, zgodnie z nakazem misyjnym zawartym w ostatnich zdaniach mateuszowej ewangelii: Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, Ucząc je przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do skończenia świata. (Mt 28,19-20). Aż do skończenia świata -powiedział do swoich uczniów Jezus z Nazaretu odchodząc do Ojca. Powiedział też: czyńcie uczniami wszystkie narody, czyli idźcie na cały świat a to oznacza, że roszczenie Jezusa ma charakter ekumeniczny, uniwersalny a dzisiejszym językiem mówiąc, globalny. Globalizacja staje się wielkim problemem współczesnej teologii i dzisiejszego Kościoła, o czym świadczy chociażby szeroko dyskutowany 3 tom nowego periodyka: Jahrbuch Sozialer Protestantismus wydany w roku 2009 przez obecnego bp. Bawarii Heinricha Bedford-Stroma, poświęcony w całości teologicznej analizie zjawiska globalizacji 1 . Globalizacja tak szeroko dyskutowana w różnego rodzaju mediach, jest problemem, który dostrzegła też polska, ewangelicka refleksja teologiczna 2 . W roku 2011 XVII Forum Ewangelickie dyskutowało na temat roli i miejscach ewangelików w 1 Globalisierung. Jahrbuch Sozialer Protestantismus (3) 2009, hg. von H. Bedford-Strohm. 2 Zwłaszcza artykuły ks. Cezarego Królewicza: Tożsamość w erze globalizacji,

Conference Presentation, Katowice, 2003

Dla tradycyjnie pojmowanej teologii ewangelickiej sola scriptura stanowi jej zasadę formalną, w X... more Dla tradycyjnie pojmowanej teologii ewangelickiej sola scriptura stanowi jej zasadę formalną, w XX wieku jednak zwłaszcza w obszarze etyki ewangelickiej jej rola uległa zmnijeszeniu.

Conference paper, 1993

We do not have special chair for missiology, even in our protestant theological dictionary in Pol... more We do not have special chair for missiology, even in our protestant theological dictionary in Poland that word does not exist. We rather speak about mission and its theory. The word missiology is present in catholic theology, but they also have in Poland no special institute or chair for missiology on any catholic universities or seminaries. The Catholic Academy in Warsaw published periodical magazine about missiology 1. At our protestant faculty, we study some mission problems in the field of practical theology, but occasionally. No one of our lecturers in practical theology is a specialist in this matter. In history of our faculty up to now, what is a pity, a theory of mission is only known from German books. The problem of mission and evangelization is more the subject for reflection and discussion during sytematic theology lectures and seminaries 2. Finally, after analysis in the body of the faculty, we found out, that "the calling of the Church" was for us the problem to be systematically considered, with an accent of practical character. I was chosen to be a speaker at this conference. 2 Since two years I have been an assistant lecturer of protestant ethics and the teacher of introduction to the theology. I am still not a doctor as it is in our programme paper. I hope, I

10 przykazań czasu pandemii-czy epoka koronawirusa wymaga formułowania nowych zasad w etyce ewang... more 10 przykazań czasu pandemii-czy epoka koronawirusa wymaga formułowania nowych zasad w etyce ewangelickiej? Streszczenie Okres rozprzestrzeniania się po całym świecie choroby wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2 stał się także w kręgach kościelnych impulsem do bardzo ożywionej dyskusji na temat postaw i etyki w czasie pandemii. W różnych grupach pobożnościowych protestantyzmu reakcje na pandemię były często krańcowo różne, od teorii spiskowych i denializmu, aż po najdalej posunięte interpretacje wskazujące na apokaliptyczny wymiar pandemii. Jedną z propozycji reakcji teologicznej na to zjawisko była próba sformułowania specjalnych przykazań na czas pandemii. Artykuł wskazuje na aktualność Dekalogu zapisanego na kartach Starego Testamentu i ukazuje szerokie spectrum zagadnień, które zawarte są w teologicznych interpretacjach Dziesięciu Przykazań. Ukazana zostaje treść dokumentu WKEE Być razem Kościołem w czasie pandemii-Refleksje z perspektywy ewangelickiej.