Marzena Chrobak | Uniwersytet Jagielloński (original) (raw)
Papers by Marzena Chrobak
Literary Translation during World War 2-A Reconnaissance On the basis of studies by literary hist... more Literary Translation during World War 2-A Reconnaissance On the basis of studies by literary historians (especially the monumental Polish Literature and Theatre in the Years of World War II) and memoirs of initiators, creators and recipients of translations in the years 1939-1945, I present examples of translators who died during the war and those who managed to survive and work. I show the place of translations in the underground publishing movement and theatre; I discuss different ways translations made before the war as well as new ones, undertaken within structures such as the Secret Theatre Council or on private initiative, were present in occupational cultural life.
Autorka omawia zawartość i strukturę dwudziestu polskich bibliografii literatury tłumaczonej, od ... more Autorka omawia zawartość i strukturę dwudziestu polskich bibliografii literatury tłumaczonej, od cząstkowych (dotyczących jednego autora, takich jak Maciej Słomczyński (1922-1998) : bibliografia, oprac. Monika Kucharczyk-Kubacka, 2008; jednej epoki, np. Bibliografia literatury tłumaczonej na język polski 1945-1980, red. Stanisław Bębenek, 1983; jednego rodzaju, np. Od Boccaccia do Eco. Włoska proza narracyjna w Polsce (od XVI do XXI wieku), oprac. Jadwiga Miszalska, Monika Gurgul, Monika Surma-Gawłowska, Monika Woźniak, 2011) po ogólnoświatowe, takie jak Index Translationum. Doceniając niezaprzeczalne zalety każdej z nich, ubolewa nad brakiem bibliografii umożliwiającej zaawansowane studia w zakresie transferu, wzorowanej na dostępnej w internecie Nausikaa. La réception de la litterature française en RDA (1945-1990). Une bibliographie de transfer Danielle Risterucci-Roudnicky, 2010.The article examines the contents and the structure of twenty bibliographies of foreign literature tra...
près du pont Notre-Dame, un cavalier est pris dans un embouteillage. Les carrosses viennent de to... more près du pont Notre-Dame, un cavalier est pris dans un embouteillage. Les carrosses viennent de tous les côtés, il est bloqué, son valet de même. Tous deux, ils risquent d'être écrasés par les roues. Les occupants des carrosses voient le danger, ils invitent le cavalier à prendre place dans leurs véhicules. L'un d'eux crie plus haut que les autres, le cavalier le re connaît, monte dans son carrosse, fait monter son valet à l'arrière, préférant perdre ses chevaux que d'exposer le garçon au risque d'être blessé. Les maîtres des carrosses ap précient ce geste, ils recommandent à leurs cochers de faire attention aux chevaux abandonnés, le cavalier les remercie, les chevaux, contre toute apparence, sortent de l'embouteillage indemnes. Le valet remonte sur le sien, prend celui de son maître par la bride et suit le carrosse dans lequel les deux jeunes gens bavardent. Cette scène de genre, longue de deux pages, d'abord muette, et ensuite sonore, re haussée par deux détails « qu'on n'invente point » : l'habit, les bottes et le cheval du cavalier sont crottés, le jeune homme du carrosse porte la robe du Palais, cette scène viendrait-elle d'un ouvrage réaliste du XIXe siècle ? Point du tout. Elle ouvre Les Il lustres Françaises de Robert Challe (1713) et marque l'entrée de Paris dans le roman. Certes, il y a eu ce clerc anonyme qui dressa Le Journal d'un Bourgeois de Paris, chronique de la ville dans les années 1405-1449, et François Villon, son contemporain, qui chanta le Paris des cabarets, des gibets, des cimetières, mais l'un fut chroniqueur et l'autre poète. Dans le roman, les héros, après avoir arpenté pendant des siècles des contrées imaginaires ou une France approximative, pour des raisons littéraires (chan gement du goût, intérêt pour la réalité) et extralittéraires (rôle croissant de Paris dans la vie politique, économique et culturelle du royaume), ces héros affluent peu à peu à Pa ris, s'y plaisent, s'y installent et le siècle terminera par l'osmose d'un écrivain et de la ville, d'un provincial devenu plus parisien que les Parisiens, qui inscrira Paris dans son oeuvre et sa vie sur les murs
Między Oryginałem a Przekładem, 2014
Między Oryginałem a Przekładem, 2015
Using the examples drawn from the modern history of literary translation in Poland and from perso... more Using the examples drawn from the modern history of literary translation in Poland and from personal experience, the author considers the reasons for translators of the same nationality to work in pair, as well as their working methods and their results. She studies three cases: W. Wirpsza and M. Kurecka, co-translators of Doctor Faustus by T. Mann ; C. Marrodán Casas and B. Fabjańska-Potapczuk/K. Okrasko, co-translators of bestselling novels by C. Ruiz Zafón ; the author and M. Pawłowska, co-translators of Vlad by C. Fuentes. The most common motivations appear to be the following : pleasure of co-working, complementary competencies and sensibilities, deadlines; sometimes personal preference counts, too.À partir des exemples tirés de l’histoire moderne de la traduction littéraire en Pologne et de son expérience personnelle, l’auteure réflechit sur les motifs des traducteurs de la même nationalité s’associant pour traduire un texte, sur leurs modes de travail et sur leurs résultats. ...
Autorka opisuje najważniejsze zjawiska rynku wydawniczego literatury fantastycznej tłumaczonej na... more Autorka opisuje najważniejsze zjawiska rynku wydawniczego literatury fantastycznej tłumaczonej na język polski w powojennej Polsce. Omawia wpływ cenzury w okresie stalinowskim; charakterystyczne dla epoki PRL upodobanie do cudowności mitologicznej, epickiej i folklorystycznej (zwłaszcza bratnich narodów) oraz do fantastyki latynoamerykańskiej, popularność Juliusza Verne’a, narodziny fanconów i fanzinów, stosunkowo szybkie tempo tłumaczenia arcydzieł światowej fantastyki; postępującą globalizację rynku po roku 1989. Pokazuje, jak literatura fantastyczna w Polsce uczestniczyła w ewolucji rynku książki od niedoboru do nadmiaru, zmieniając zarazem status od pogardzanej do generującej rekordową sprzedaż.L’auteur décrit les majeures tendances au marché polonais de la littérature fantastique au sens large de ce mot, pendant trois étapes de l’histoire moderne de la Pologne : l’influence néfaste de la censure pendant la période stalinienne ; une prédilection pour le merveilleux mythologique,...
The author tries to track down the journey of a manuscript entitled Mémoire sur Waïhou ou l’Ile d... more The author tries to track down the journey of a manuscript entitled Mémoire sur Waïhou ou l’Ile de Pâques, bearing information on the geology, nature and ethnography of the Easter Island, complemented by philosophical commentary and a glossary, decorated with maps and watercolour paintings, written at the end of the 18th century by Johann Reinhold Forster, a cosmopolitan natural scientist of German origin who took part in James Cook’s second voyage around the world. For whom was it intended? Why was it written in French? On April 30th, 1850, it was donated to the Königliche Bibliothek zu Berlin. After 1941, it was evacuated to the town of Fürstenstein (today’s Książ) and Grüssau (today’s Krzeszów). Since 1945 it belongs to the “Berlin collection” of the Jagiellonian Library in Cracow
Artykuł porusza zagadnienie przekładu zdrobnień z języka hiszpańskiego na polski. Tłumacz ma do d... more Artykuł porusza zagadnienie przekładu zdrobnień z języka hiszpańskiego na polski. Tłumacz ma do dyspozycji techniki takie jak: tłumaczenie, omówienie, utworzenie neologizmu, katachreza, pozostawienie w postaci wyjściowej, technika mieszana, usunięcie zdrobnienia, usunięcie całego leksemu, substytucja, kompensacja; po analizie postaci, struktury, znaczenia i funkcji zdrobnienia wyjściowego powinien dokonać wyboru najbardziej adekwatnej techniki. Mimo daleko posuniętej odpowiedniości w obu systemach językowych w zakresie sposobów tworzenia, powszechności i funkcji zdrobnień ich przekład może powodować problemy. Problemy te oraz sposoby ich rozwiązania zostały omówione z perspektywy przekładoznawcy, tłumacza i czytelnika.The paper examines some issues relating to translation of diminutive forms from Spanish into Polish. Translator can use techniques such as: translation, paraphrasing, creating a neologism, catachresis, leaving the source form, omission of the idea of dim, omission of t...
The author presents a method for translating culturemes (specific cultural notions of a country o... more The author presents a method for translating culturemes (specific cultural notions of a country or cultural field). Her method consists of five steps: to study the content and the fonction of a cultureme X in the culture of origin and in the text of origin; to check whether that cultureme is known in the culture of arrival and whether a word for it exists in the culture of arrival; if that word exists and it can be applied in the given translated situation, it should be applied; if such a word does not exist or if it exists, but cannot be applied in the given situation, the translator should apply one of the following techniques: translation, explanation, generalisation, replacement by an equivalent, transcription, catachresis, forging of a neologism. The author applies this method to the Spanish lexeme ‘jamón serrano’ that is one of the ingredients in the recipe for a stuffed trout published in "El Pais Semanal" of September 4th, 2005. Making her students work on the tran...
Literary Translation during World War 2-A Reconnaissance On the basis of studies by literary hist... more Literary Translation during World War 2-A Reconnaissance On the basis of studies by literary historians (especially the monumental Polish Literature and Theatre in the Years of World War II) and memoirs of initiators, creators and recipients of translations in the years 1939-1945, I present examples of translators who died during the war and those who managed to survive and work. I show the place of translations in the underground publishing movement and theatre; I discuss different ways translations made before the war as well as new ones, undertaken within structures such as the Secret Theatre Council or on private initiative, were present in occupational cultural life.
Autorka omawia zawartość i strukturę dwudziestu polskich bibliografii literatury tłumaczonej, od ... more Autorka omawia zawartość i strukturę dwudziestu polskich bibliografii literatury tłumaczonej, od cząstkowych (dotyczących jednego autora, takich jak Maciej Słomczyński (1922-1998) : bibliografia, oprac. Monika Kucharczyk-Kubacka, 2008; jednej epoki, np. Bibliografia literatury tłumaczonej na język polski 1945-1980, red. Stanisław Bębenek, 1983; jednego rodzaju, np. Od Boccaccia do Eco. Włoska proza narracyjna w Polsce (od XVI do XXI wieku), oprac. Jadwiga Miszalska, Monika Gurgul, Monika Surma-Gawłowska, Monika Woźniak, 2011) po ogólnoświatowe, takie jak Index Translationum. Doceniając niezaprzeczalne zalety każdej z nich, ubolewa nad brakiem bibliografii umożliwiającej zaawansowane studia w zakresie transferu, wzorowanej na dostępnej w internecie Nausikaa. La réception de la litterature française en RDA (1945-1990). Une bibliographie de transfer Danielle Risterucci-Roudnicky, 2010.The article examines the contents and the structure of twenty bibliographies of foreign literature tra...
près du pont Notre-Dame, un cavalier est pris dans un embouteillage. Les carrosses viennent de to... more près du pont Notre-Dame, un cavalier est pris dans un embouteillage. Les carrosses viennent de tous les côtés, il est bloqué, son valet de même. Tous deux, ils risquent d'être écrasés par les roues. Les occupants des carrosses voient le danger, ils invitent le cavalier à prendre place dans leurs véhicules. L'un d'eux crie plus haut que les autres, le cavalier le re connaît, monte dans son carrosse, fait monter son valet à l'arrière, préférant perdre ses chevaux que d'exposer le garçon au risque d'être blessé. Les maîtres des carrosses ap précient ce geste, ils recommandent à leurs cochers de faire attention aux chevaux abandonnés, le cavalier les remercie, les chevaux, contre toute apparence, sortent de l'embouteillage indemnes. Le valet remonte sur le sien, prend celui de son maître par la bride et suit le carrosse dans lequel les deux jeunes gens bavardent. Cette scène de genre, longue de deux pages, d'abord muette, et ensuite sonore, re haussée par deux détails « qu'on n'invente point » : l'habit, les bottes et le cheval du cavalier sont crottés, le jeune homme du carrosse porte la robe du Palais, cette scène viendrait-elle d'un ouvrage réaliste du XIXe siècle ? Point du tout. Elle ouvre Les Il lustres Françaises de Robert Challe (1713) et marque l'entrée de Paris dans le roman. Certes, il y a eu ce clerc anonyme qui dressa Le Journal d'un Bourgeois de Paris, chronique de la ville dans les années 1405-1449, et François Villon, son contemporain, qui chanta le Paris des cabarets, des gibets, des cimetières, mais l'un fut chroniqueur et l'autre poète. Dans le roman, les héros, après avoir arpenté pendant des siècles des contrées imaginaires ou une France approximative, pour des raisons littéraires (chan gement du goût, intérêt pour la réalité) et extralittéraires (rôle croissant de Paris dans la vie politique, économique et culturelle du royaume), ces héros affluent peu à peu à Pa ris, s'y plaisent, s'y installent et le siècle terminera par l'osmose d'un écrivain et de la ville, d'un provincial devenu plus parisien que les Parisiens, qui inscrira Paris dans son oeuvre et sa vie sur les murs
Między Oryginałem a Przekładem, 2014
Między Oryginałem a Przekładem, 2015
Using the examples drawn from the modern history of literary translation in Poland and from perso... more Using the examples drawn from the modern history of literary translation in Poland and from personal experience, the author considers the reasons for translators of the same nationality to work in pair, as well as their working methods and their results. She studies three cases: W. Wirpsza and M. Kurecka, co-translators of Doctor Faustus by T. Mann ; C. Marrodán Casas and B. Fabjańska-Potapczuk/K. Okrasko, co-translators of bestselling novels by C. Ruiz Zafón ; the author and M. Pawłowska, co-translators of Vlad by C. Fuentes. The most common motivations appear to be the following : pleasure of co-working, complementary competencies and sensibilities, deadlines; sometimes personal preference counts, too.À partir des exemples tirés de l’histoire moderne de la traduction littéraire en Pologne et de son expérience personnelle, l’auteure réflechit sur les motifs des traducteurs de la même nationalité s’associant pour traduire un texte, sur leurs modes de travail et sur leurs résultats. ...
Autorka opisuje najważniejsze zjawiska rynku wydawniczego literatury fantastycznej tłumaczonej na... more Autorka opisuje najważniejsze zjawiska rynku wydawniczego literatury fantastycznej tłumaczonej na język polski w powojennej Polsce. Omawia wpływ cenzury w okresie stalinowskim; charakterystyczne dla epoki PRL upodobanie do cudowności mitologicznej, epickiej i folklorystycznej (zwłaszcza bratnich narodów) oraz do fantastyki latynoamerykańskiej, popularność Juliusza Verne’a, narodziny fanconów i fanzinów, stosunkowo szybkie tempo tłumaczenia arcydzieł światowej fantastyki; postępującą globalizację rynku po roku 1989. Pokazuje, jak literatura fantastyczna w Polsce uczestniczyła w ewolucji rynku książki od niedoboru do nadmiaru, zmieniając zarazem status od pogardzanej do generującej rekordową sprzedaż.L’auteur décrit les majeures tendances au marché polonais de la littérature fantastique au sens large de ce mot, pendant trois étapes de l’histoire moderne de la Pologne : l’influence néfaste de la censure pendant la période stalinienne ; une prédilection pour le merveilleux mythologique,...
The author tries to track down the journey of a manuscript entitled Mémoire sur Waïhou ou l’Ile d... more The author tries to track down the journey of a manuscript entitled Mémoire sur Waïhou ou l’Ile de Pâques, bearing information on the geology, nature and ethnography of the Easter Island, complemented by philosophical commentary and a glossary, decorated with maps and watercolour paintings, written at the end of the 18th century by Johann Reinhold Forster, a cosmopolitan natural scientist of German origin who took part in James Cook’s second voyage around the world. For whom was it intended? Why was it written in French? On April 30th, 1850, it was donated to the Königliche Bibliothek zu Berlin. After 1941, it was evacuated to the town of Fürstenstein (today’s Książ) and Grüssau (today’s Krzeszów). Since 1945 it belongs to the “Berlin collection” of the Jagiellonian Library in Cracow
Artykuł porusza zagadnienie przekładu zdrobnień z języka hiszpańskiego na polski. Tłumacz ma do d... more Artykuł porusza zagadnienie przekładu zdrobnień z języka hiszpańskiego na polski. Tłumacz ma do dyspozycji techniki takie jak: tłumaczenie, omówienie, utworzenie neologizmu, katachreza, pozostawienie w postaci wyjściowej, technika mieszana, usunięcie zdrobnienia, usunięcie całego leksemu, substytucja, kompensacja; po analizie postaci, struktury, znaczenia i funkcji zdrobnienia wyjściowego powinien dokonać wyboru najbardziej adekwatnej techniki. Mimo daleko posuniętej odpowiedniości w obu systemach językowych w zakresie sposobów tworzenia, powszechności i funkcji zdrobnień ich przekład może powodować problemy. Problemy te oraz sposoby ich rozwiązania zostały omówione z perspektywy przekładoznawcy, tłumacza i czytelnika.The paper examines some issues relating to translation of diminutive forms from Spanish into Polish. Translator can use techniques such as: translation, paraphrasing, creating a neologism, catachresis, leaving the source form, omission of the idea of dim, omission of t...
The author presents a method for translating culturemes (specific cultural notions of a country o... more The author presents a method for translating culturemes (specific cultural notions of a country or cultural field). Her method consists of five steps: to study the content and the fonction of a cultureme X in the culture of origin and in the text of origin; to check whether that cultureme is known in the culture of arrival and whether a word for it exists in the culture of arrival; if that word exists and it can be applied in the given translated situation, it should be applied; if such a word does not exist or if it exists, but cannot be applied in the given situation, the translator should apply one of the following techniques: translation, explanation, generalisation, replacement by an equivalent, transcription, catachresis, forging of a neologism. The author applies this method to the Spanish lexeme ‘jamón serrano’ that is one of the ingredients in the recipe for a stuffed trout published in "El Pais Semanal" of September 4th, 2005. Making her students work on the tran...