Andromachi Nanou | Democritus University of Thrace (original) (raw)
Papers by Andromachi Nanou
Social sciences, Dec 5, 2023
Παιδαγωγική επιθεώρηση, 2013
Παιδαγωγική επιθεώρηση, Oct 19, 1997
Education. Innovation. Diversity., 2022
This literature review aims to collect systematically peer-reviewed research articles published i... more This literature review aims to collect systematically peer-reviewed research articles published in scientific journals that focus on the participation of children with disabilities in collaborative educational robotics activities. After systematic research, using three major digital scientific libraries, we full-screened eleven research studies that were implemented in inclusive or special settings and published during the period 2010-2022. These articles were selected as they described in detail the psycho-pedagogical methods that were used by the researchers to foster the participation of children with disabilities in collaborative educational robotics activities. The psycho-pedagogical methods have been categorized and presented critically in relation to the research methods and results. Finally, the discussion section of this review highlights the need of promoting collaborative methods in the context of inclusive educational robotics environments.
Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to mult... more Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to multidimensional approaches with a parallel focus on interprofessional collaboration in order the interventions to be effective. Multidimensional approaches efficiently support the complex system of family interaction and function affecting positively the child’s development. Early and efficient interventions are widely recognized to lead to long-term positive socio-cognitive results for children with Autism Spectrum Disorders and their families. The purpose of this research is to delve into professionals’, special educators ’and therapists’, opinions on their collaboration with parents and other professionals as they apply early intervention programs to children with ASD. Semi-structured interviews of 15 professionals, experts on early intervention in children with ASD, from different regions of Greece, were analyzed using qualitative research methods. Part of the data analysis that present...
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. Proceedings of the International Scientific Conference, 2020
A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strat... more A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strategies for children with ASD and typical development during educational robotic activities. The participants were 4 children, 2 with ASD and 2 with typical development, around the ages of 12-14. The sessions were held at “School for all: Tokei Maru” in Thessaloniki, once a week, for 3 months. Observation protocols, researcher's diary, and interviews were used for data collection. Children with ASD, although they had a strong motivation to participate in robotic activities, exhibited disruptive behaviors. The cooperative learning strategy was not effective. Self-regulation strategies have proven helpful in limiting the disrupting behaviors of children with ASD and in supporting cooperative learning.
Education. Innovation. Diversity., 2021
Educational Robotics in inclusive learning environments creates a wide area of research where inn... more Educational Robotics in inclusive learning environments creates a wide area of research where innovative teaching practices and theoretical approaches are developed and investigated in order for the new growing educational challenges to be met. In this context, an educational intervention research was carried out using mixed research methodology. The aim of the research was to investigate the effect of the“SAS Strategy Training” a strategy that developed to foster the participation of children with autism, at level 2, in inclusive teamwork with peers during construction and programming LEGO Mindstorms. 2 children, 10-11 years old, diagnosed with autism, at level 2, participated in two inclusive educational robotics teams with typical peers. Τhe SaS Strategy has been integrated in the collaboration script that was designed to support the interaction between the team members during their collaboration on programming LEGO Mindstorms. The “SaS Strategy Training” had encouraging results ...
Children with language and learning disorders in mainstream classrooms are following the same cur... more Children with language and learning disorders in mainstream classrooms are following the same curriculum as students without disorders. A key manifestation of language and learning disorders are the difficulties of understanding and producing narrative discourse . It is imperative to support these students applying specialized strategy training intervention programs in the classroom. Narrative strategy intervention programmes are useful for every child. The aim of this work is to analyze the narrative disorders from the perspective of different cognitive approaches and to present cognitive intervention methods that can be exploited in the general classroom.
The book presents the method and results of the Structured Inclusive Judo Program (SI _Judo) spec... more The book presents the method and results of the Structured Inclusive Judo Program (SI _Judo) specifically designed to include children or adults with Autistic Spectrum Disorder (ASD) in basic Gokyo Judo lessons. It is important to note that Senpai of ASD children in Judo lessons were members of therapeutic community who were practicing in Judo during their therapy. The SI_ Judo has been implemented for 6 months, at a once weekly frequency, in the informal learning environment of “School for All: Tokei Maru” of Include in Thessaloniki Greece, with positive effects on specific psychosocial and psychomotor skills for ASD participants. The effects of SI_Judo ascertained after SI-Judo educational intervention to two ASD children. According to the research methodology, the effects of SI_Judo had been investigated by interviews and questionnaires of parents of ASD children, Senpai calendars and independent and participating observation protocols. According to parents interviews “SI...
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. Proceedings of the International Scientific Conference
Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety an... more Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety and well-being of individuals with Autism Spectrum Disorders. The current study seeks to investigate the degree of the autonomous involvement of an 11-year-old girl with Autism Spectrum Disorder in the self-awareness and self-regulation yoga exercises. The research was designed as an educational intervention. The intervention was applied once a week for 3 months, and took place at the sensory room of “School for all: Tokei Maru” at Include in Thessaloniki. Research diaries and observation protocols, by participant and external observers, were used for data collection before, during and after the intervention. According to the research findings, girl’s degree and quality of involvement improved during the intervention, so that she managed to use specific techniques autonomously. Research findings cannot be generalized, but they are encouraging in developing effective self-awareness and self...
IECAT 3 , 2020
In this research, an educational intervention was carried out to investigate the effectiveness of... more In this research, an educational intervention was carried out to investigate the effectiveness of social story intervention to a 12-year-old boy diagnosed at 2nd level of ASD in order to participate with his classmates in out of school educational robotic activity. The activity lasted 4 hours and took place in the inclusive robotic lab of “ Tokei Maru: School for all”. Interviews, researcher’s diary and descriptive evaluation of the child’s social adjustment were used for data collection. According to the findings, the child reacted positively and participated in robotic activities although it was not expected by his mainstream and the support teacher. The educational intervention carried out in the context of ELiSe Erasmus+
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. PROCEEDINGS OF THE INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE, 2021
Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to mult... more Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to multidimensional approaches with a parallel focus on interprofessional collaboration in order the interventions to be effective. Multidimensional approaches efficiently support the complex system of family interaction and function affecting positively the child’s development. Early and efficient interventions are widely recognized to lead to long-term positive socio-cognitive results for children with Autism Spectrum Disorders and their families. The purpose of this research is to delve into professionals’, special educators ’and therapists’, opinions on their collaboration with parents and other professionals as they apply early intervention programs to children with ASD. Semi-structured interviews of 15 professionals, experts on early intervention in children with ASD, from different regions of Greece, were analyzed using qualitative research methods. Part of the data analysis that presented in this paper demonstrates clearly that the professionals’ and special educators’ opinions emphasize the need for multidimensional approaches. The analysis also highlights the obstacles that restrict collaboration with parents and other professionals. The material resources of state support have also been suggested as factors that interact with family resources that affect the child’s developmental characteristics.
Evaggelia Tsiomi, Andromachi Nanou, 2020
A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strat... more A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strategies for children with ASD and typical development during educational robotic activities. The participants were 4 children, 2 with ASD and 2 with typical development, around the ages of 12-14. The sessions were held at “School for all: Tokei Maru” in Thessaloniki, once a week, for 3 months. Observation protocols, researcher's diary, and interviews were used for data collection. Children with ASD, although they had a strong motivation to participate in robotic activities, exhibited disruptive behaviors. The cooperative learning strategy was not effective. Self-regulation cognitive strategies have proven helpful in limiting the disrupting behaviors of children with ASD and in supporting cooperative learning.
Maria Kontogianni, Andromachi Nanou, 2020
Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety an... more Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety and well-being of individuals with Autism Spectrum Disorders. The current study seeks to investigate the degree of the autonomous involvement of an 11-year-old girl with Autism Spectrum Disorder in the self-awareness and self-regulation yoga exercises. The research was designed as an educational intervention. The intervention was applied once a week for 3 months, and took place at the sensory room of “School for all: Tokei Maru” at Include in Thessaloniki. Research diaries and observation protocols, by participant and external observers, were used for data collection before, during and after the intervention. According to the research findings, girl’s degree and quality of involvement improved during the intervention, so that she managed to use specific techniques autonomously. Research findings cannot be generalized, but they are encouraging in developing effective self-awareness and self-regulation programs for children with Autism Spectrum Disorder in future research.
Νάνου Ανδρομάχη & Πατσίδου Μαρίνα, Θέματα Ειδικής Αγωγής, Τεύχος 76 , 2017
Η διερεύνηση των χαρακτηριστικών ενός αποτελεσματικού μοντέλου εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλ... more Η διερεύνηση των χαρακτηριστικών ενός αποτελεσματικού μοντέλου εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλους» αποτελεί βασικό στόχο της έρευνας που διενεργείται από το Διεπιστημονικό Δίκτυο Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, «Ιnclude».
Το «Ιnclude» προσεγγίζοντας ολιστικά την προοπτική της εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλους» αναπτύσσει δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα με απώτερο στόχο την υποστήριξη σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο του συμπεριληπτικού χαρακτήρα του σχολείου και της κοινότητας.
Στην παρούσα εργασία περιλαμβάνονται, συνοπτικά, οι βασικοί άξονες της μεθοδολογίας της έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης στο "include' και οι βασικές συνιστώσες ενός συμπεριληπτικού μοντέλου εκπαίδευσης, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά από 5ετή έρευνα-δράσης.
Ανδρομάχη Νάνου, Παιδαγωγική Επιθεώριση, Τεύχος 55, 2013
Τα παιδιά με διαταραχές λόγου και μάθησης, αν και παρουσιάζουν δυσκολίες κατανόησης και παραγωγής... more Τα παιδιά με διαταραχές λόγου και μάθησης, αν και παρουσιάζουν δυσκολίες κατανόησης και παραγωγής ιδιαίτερα στον αφηγηματικό τους λόγο, ακολουθούν κοινό πρόγραμμα σπουδών με τους μαθητές χωρίς δυσκολίες στη γενική τάξη. Ο στόχος της εργασίας είναι να εξετάσει τις αφηγηματικές δυσκολίες από διαφορετικές γνωστικές προσεγγίσεις και να παρουσιάσει γνωστικές μεθόδους παρέμβασης μέσω στρατηγικών που μπορούν να αξιοποιηθούν στην τάξη.
Εριφύλλη Σακαλίδου, Σταθακοπούλου Ροζαλία , Γαβριηλίδου Κωσταντίνα, Ανδρομάχη Νάνου, Πρακτικά 2ου Πανελληνιου Συνεδρίου ΠΕΣΣ , 2015
Το εγχείρημα της συμπερίληψης παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στο σχολείο τ... more Το εγχείρημα της συμπερίληψης παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στο σχολείο τα τελευταία χρόνια, δε συνοδεύτηκε και από τη βελτίωση της ποιότητας των αλληλεπιδράσεών τους με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης εκτός σχολείου. Στόχος της συγκεκριμένης εργασίας είναι να παρουσιαστεί η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της έρευνας δράσης συγκεκριμένων συμπεριληπτικών πρακτικών που υλοποιήθηκαν από την διεπιστημονική ομάδα του "include" και να συζητηθούν οι επιδράσεις τους, τόσο στο επίπεδο των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των παιδιών όσο και στο επίπεδο των αναστοχαστικών διεργασιών από τους ερευνητές ψυχοπαιδαγωγούς που συμμετείχαν.
Δρ. Ανδρομάχη Νάνου, Κωνσταντίνα Γαβριηλίδου, Αναστασία Ραπτοπούλου, Θέματα Ειδικής Αγωγής, Τεύχος 64, 2014
Η παρούσα έρευνα δράση αποσκοπούσε στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παιδιών με και χωρίς ε... more Η παρούσα έρευνα δράση αποσκοπούσε στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γειτονιά και ήταν ενταγμένη σε
ένα γενικότερο πλαίσιο παρέμβασης που περιελάμβανε: α) υποστήριξη, ενδυνάμωση και συμβουλευτική οικογενειών που έχουν παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, β) υποστήριξη και ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών τους, γ) ενημέρωση και
ευαισθητοποίηση της κοινότητας για τα ζητήματα της αποδοχής και της ισότιμης συμμετοχής των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στη ζωή της κοινότητας και , δ) πρόγραμμα αλληλεπίδρασης παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γειτονιά. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται, μόνο, η
μεθοδολογία και τα αποτελέσματα του προγράμματος αλληλεπίδρασης παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σ την έρευνα δράση συμμετείχαν 14 παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες . Οκτώ
από τα παιδιά παρουσίαζαν διαφορές μορφές ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και υποστηρίζονταν από εθελοντές εμψυχωτές με σπουδές και εκπαιδευτική εμπειρία στην ειδική αγωγή. Οι συναντήσεις είχαν εβδομαδιαία συχνότητα. Η συνολική διάρκεια της πιλοτικής φάσης ήταν 3 μήνες. Η αρχική και τελική αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων
μεταξύ των παιδιών στηρίχθηκε στην παρατήρηση με βάση πρωτόκολλα που σχεδιάστηκαν. Το περιεχόμενο, η δομή και η μεθοδολογία του προγράμματος παρέμβασης συνδιαμορφώνονταν από την ομάδα των εμψυχωτών σε ανατροφοδοτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταν κάθε εβδομάδα αμέσως μετά τη λήξη του
προγράμματος.Τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας δράσης κατέδειξαν, αφενός, ποσοτική αύξηση και ποιοτική βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των παιδιών ενώ ανέδειξαν αποτελεσματικούς τομείς παρέμβασης για τη βελτίωση των
αλληλεπιδράσεών τους. Το πρόγραμμα είχε επιπλέον πολύ σημαντικά οφέλη τόσο για τους εμψυχωτές όσο και για τους γονείς των παιδιών που συμμετείχαν. Η πιλοτική φάση, επιπλέον, μας έδωσε σημαντικά στοιχεία για τη βελτίωση της ερευνητικής μεθόδου και των ερευνητικών εργαλείων στην κυρίως έρευνα.
Books by Andromachi Nanou
Include, 2023
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος διδασκαλίας τεχνικών αναπνοής Α.Ν.Α.S.A. για άτομα ... more Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος διδασκαλίας τεχνικών αναπνοής Α.Ν.Α.S.A. για άτομα με αυτισμό και πολλαπλές αναπηρίες, με την αναλυτική περιγραφή των ασκήσεων, όπως αποτυπώνεται στον εικονογραφημένο ψηφιακο οδηγό που εκπονήθηκε, αποτελεί ένα δώρο υγείας και ευεξίας. Φιλοδοξεί να στρέψει το ενδιαφέρον εκπαιδευτικών, γονέων, φροντιστών και θεραπευτών στην εκπαίδευση δεξιοτήτων ποιότητας ζωής που είναι ζωτικής σημασίας για την προαγωγή και διατήρηση της υγείας και ευεξίας. Επιχειρεί, επιπλέον, να θέσει τις βάσεις της διερεύνησης των επιδράσεων της άσκησης συγκεκριμένων τεχνικών αναπνοής στη διαχείριση του άγχους των ατόμων με αυτισμό και πολλαπλές αναπηρίες και να δώσει αφορμή να επεκταθεί η έρευνα και σε άλλες κατηγορίες αναπηρίας. Επιχειρεί, επίσης, να επανασυνδέσει την άσκηση αναπνοών με την φιλοσοφία και την ιατρική επιστήμη στην αρχαία Ελλάδα, ανασύροντας από την ιστορική μνήμη σύντομες αναφορές για τα είδη και τα οφέλη της αναπνοής όπως αυτά αποτυπώθηκαν σε αρχαία κείμενα.
Το A.N.A.S.A. σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Διεπιστημονικό Δίκτυο Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, Include και εφαρμοστηκε σε άτομα με διαταραχές αυτιστικού φάσματος και σε άτομα με πολλαπλές αναπηρίες με ουσιαστικά αποτελέσματα για τους συμμετέχοντες.
Υλοποιήθηκε με δωρεά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος “Σημεία Στήριξης” που συγχρηματοδοτούν 8 κοινωφελείς οργανισμοί.
Social sciences, Dec 5, 2023
Παιδαγωγική επιθεώρηση, 2013
Παιδαγωγική επιθεώρηση, Oct 19, 1997
Education. Innovation. Diversity., 2022
This literature review aims to collect systematically peer-reviewed research articles published i... more This literature review aims to collect systematically peer-reviewed research articles published in scientific journals that focus on the participation of children with disabilities in collaborative educational robotics activities. After systematic research, using three major digital scientific libraries, we full-screened eleven research studies that were implemented in inclusive or special settings and published during the period 2010-2022. These articles were selected as they described in detail the psycho-pedagogical methods that were used by the researchers to foster the participation of children with disabilities in collaborative educational robotics activities. The psycho-pedagogical methods have been categorized and presented critically in relation to the research methods and results. Finally, the discussion section of this review highlights the need of promoting collaborative methods in the context of inclusive educational robotics environments.
Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to mult... more Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to multidimensional approaches with a parallel focus on interprofessional collaboration in order the interventions to be effective. Multidimensional approaches efficiently support the complex system of family interaction and function affecting positively the child’s development. Early and efficient interventions are widely recognized to lead to long-term positive socio-cognitive results for children with Autism Spectrum Disorders and their families. The purpose of this research is to delve into professionals’, special educators ’and therapists’, opinions on their collaboration with parents and other professionals as they apply early intervention programs to children with ASD. Semi-structured interviews of 15 professionals, experts on early intervention in children with ASD, from different regions of Greece, were analyzed using qualitative research methods. Part of the data analysis that present...
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. Proceedings of the International Scientific Conference, 2020
A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strat... more A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strategies for children with ASD and typical development during educational robotic activities. The participants were 4 children, 2 with ASD and 2 with typical development, around the ages of 12-14. The sessions were held at “School for all: Tokei Maru” in Thessaloniki, once a week, for 3 months. Observation protocols, researcher's diary, and interviews were used for data collection. Children with ASD, although they had a strong motivation to participate in robotic activities, exhibited disruptive behaviors. The cooperative learning strategy was not effective. Self-regulation strategies have proven helpful in limiting the disrupting behaviors of children with ASD and in supporting cooperative learning.
Education. Innovation. Diversity., 2021
Educational Robotics in inclusive learning environments creates a wide area of research where inn... more Educational Robotics in inclusive learning environments creates a wide area of research where innovative teaching practices and theoretical approaches are developed and investigated in order for the new growing educational challenges to be met. In this context, an educational intervention research was carried out using mixed research methodology. The aim of the research was to investigate the effect of the“SAS Strategy Training” a strategy that developed to foster the participation of children with autism, at level 2, in inclusive teamwork with peers during construction and programming LEGO Mindstorms. 2 children, 10-11 years old, diagnosed with autism, at level 2, participated in two inclusive educational robotics teams with typical peers. Τhe SaS Strategy has been integrated in the collaboration script that was designed to support the interaction between the team members during their collaboration on programming LEGO Mindstorms. The “SaS Strategy Training” had encouraging results ...
Children with language and learning disorders in mainstream classrooms are following the same cur... more Children with language and learning disorders in mainstream classrooms are following the same curriculum as students without disorders. A key manifestation of language and learning disorders are the difficulties of understanding and producing narrative discourse . It is imperative to support these students applying specialized strategy training intervention programs in the classroom. Narrative strategy intervention programmes are useful for every child. The aim of this work is to analyze the narrative disorders from the perspective of different cognitive approaches and to present cognitive intervention methods that can be exploited in the general classroom.
The book presents the method and results of the Structured Inclusive Judo Program (SI _Judo) spec... more The book presents the method and results of the Structured Inclusive Judo Program (SI _Judo) specifically designed to include children or adults with Autistic Spectrum Disorder (ASD) in basic Gokyo Judo lessons. It is important to note that Senpai of ASD children in Judo lessons were members of therapeutic community who were practicing in Judo during their therapy. The SI_ Judo has been implemented for 6 months, at a once weekly frequency, in the informal learning environment of “School for All: Tokei Maru” of Include in Thessaloniki Greece, with positive effects on specific psychosocial and psychomotor skills for ASD participants. The effects of SI_Judo ascertained after SI-Judo educational intervention to two ASD children. According to the research methodology, the effects of SI_Judo had been investigated by interviews and questionnaires of parents of ASD children, Senpai calendars and independent and participating observation protocols. According to parents interviews “SI...
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. Proceedings of the International Scientific Conference
Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety an... more Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety and well-being of individuals with Autism Spectrum Disorders. The current study seeks to investigate the degree of the autonomous involvement of an 11-year-old girl with Autism Spectrum Disorder in the self-awareness and self-regulation yoga exercises. The research was designed as an educational intervention. The intervention was applied once a week for 3 months, and took place at the sensory room of “School for all: Tokei Maru” at Include in Thessaloniki. Research diaries and observation protocols, by participant and external observers, were used for data collection before, during and after the intervention. According to the research findings, girl’s degree and quality of involvement improved during the intervention, so that she managed to use specific techniques autonomously. Research findings cannot be generalized, but they are encouraging in developing effective self-awareness and self...
IECAT 3 , 2020
In this research, an educational intervention was carried out to investigate the effectiveness of... more In this research, an educational intervention was carried out to investigate the effectiveness of social story intervention to a 12-year-old boy diagnosed at 2nd level of ASD in order to participate with his classmates in out of school educational robotic activity. The activity lasted 4 hours and took place in the inclusive robotic lab of “ Tokei Maru: School for all”. Interviews, researcher’s diary and descriptive evaluation of the child’s social adjustment were used for data collection. According to the findings, the child reacted positively and participated in robotic activities although it was not expected by his mainstream and the support teacher. The educational intervention carried out in the context of ELiSe Erasmus+
SOCIETY. INTEGRATION. EDUCATION. PROCEEDINGS OF THE INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE, 2021
Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to mult... more Early intervention methods for children with Autism Spectrum Disorders, increasingly turn to multidimensional approaches with a parallel focus on interprofessional collaboration in order the interventions to be effective. Multidimensional approaches efficiently support the complex system of family interaction and function affecting positively the child’s development. Early and efficient interventions are widely recognized to lead to long-term positive socio-cognitive results for children with Autism Spectrum Disorders and their families. The purpose of this research is to delve into professionals’, special educators ’and therapists’, opinions on their collaboration with parents and other professionals as they apply early intervention programs to children with ASD. Semi-structured interviews of 15 professionals, experts on early intervention in children with ASD, from different regions of Greece, were analyzed using qualitative research methods. Part of the data analysis that presented in this paper demonstrates clearly that the professionals’ and special educators’ opinions emphasize the need for multidimensional approaches. The analysis also highlights the obstacles that restrict collaboration with parents and other professionals. The material resources of state support have also been suggested as factors that interact with family resources that affect the child’s developmental characteristics.
Evaggelia Tsiomi, Andromachi Nanou, 2020
A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strat... more A qualitative, action research study has been conducted to investigate cooperative learning strategies for children with ASD and typical development during educational robotic activities. The participants were 4 children, 2 with ASD and 2 with typical development, around the ages of 12-14. The sessions were held at “School for all: Tokei Maru” in Thessaloniki, once a week, for 3 months. Observation protocols, researcher's diary, and interviews were used for data collection. Children with ASD, although they had a strong motivation to participate in robotic activities, exhibited disruptive behaviors. The cooperative learning strategy was not effective. Self-regulation cognitive strategies have proven helpful in limiting the disrupting behaviors of children with ASD and in supporting cooperative learning.
Maria Kontogianni, Andromachi Nanou, 2020
Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety an... more Self-awareness and self-regulation yoga techniques lead to stress management, reducing anxiety and well-being of individuals with Autism Spectrum Disorders. The current study seeks to investigate the degree of the autonomous involvement of an 11-year-old girl with Autism Spectrum Disorder in the self-awareness and self-regulation yoga exercises. The research was designed as an educational intervention. The intervention was applied once a week for 3 months, and took place at the sensory room of “School for all: Tokei Maru” at Include in Thessaloniki. Research diaries and observation protocols, by participant and external observers, were used for data collection before, during and after the intervention. According to the research findings, girl’s degree and quality of involvement improved during the intervention, so that she managed to use specific techniques autonomously. Research findings cannot be generalized, but they are encouraging in developing effective self-awareness and self-regulation programs for children with Autism Spectrum Disorder in future research.
Νάνου Ανδρομάχη & Πατσίδου Μαρίνα, Θέματα Ειδικής Αγωγής, Τεύχος 76 , 2017
Η διερεύνηση των χαρακτηριστικών ενός αποτελεσματικού μοντέλου εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλ... more Η διερεύνηση των χαρακτηριστικών ενός αποτελεσματικού μοντέλου εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλους» αποτελεί βασικό στόχο της έρευνας που διενεργείται από το Διεπιστημονικό Δίκτυο Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, «Ιnclude».
Το «Ιnclude» προσεγγίζοντας ολιστικά την προοπτική της εκπαίδευσης σε «ένα σχολείο για όλους» αναπτύσσει δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα με απώτερο στόχο την υποστήριξη σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο του συμπεριληπτικού χαρακτήρα του σχολείου και της κοινότητας.
Στην παρούσα εργασία περιλαμβάνονται, συνοπτικά, οι βασικοί άξονες της μεθοδολογίας της έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης στο "include' και οι βασικές συνιστώσες ενός συμπεριληπτικού μοντέλου εκπαίδευσης, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά από 5ετή έρευνα-δράσης.
Ανδρομάχη Νάνου, Παιδαγωγική Επιθεώριση, Τεύχος 55, 2013
Τα παιδιά με διαταραχές λόγου και μάθησης, αν και παρουσιάζουν δυσκολίες κατανόησης και παραγωγής... more Τα παιδιά με διαταραχές λόγου και μάθησης, αν και παρουσιάζουν δυσκολίες κατανόησης και παραγωγής ιδιαίτερα στον αφηγηματικό τους λόγο, ακολουθούν κοινό πρόγραμμα σπουδών με τους μαθητές χωρίς δυσκολίες στη γενική τάξη. Ο στόχος της εργασίας είναι να εξετάσει τις αφηγηματικές δυσκολίες από διαφορετικές γνωστικές προσεγγίσεις και να παρουσιάσει γνωστικές μεθόδους παρέμβασης μέσω στρατηγικών που μπορούν να αξιοποιηθούν στην τάξη.
Εριφύλλη Σακαλίδου, Σταθακοπούλου Ροζαλία , Γαβριηλίδου Κωσταντίνα, Ανδρομάχη Νάνου, Πρακτικά 2ου Πανελληνιου Συνεδρίου ΠΕΣΣ , 2015
Το εγχείρημα της συμπερίληψης παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στο σχολείο τ... more Το εγχείρημα της συμπερίληψης παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στο σχολείο τα τελευταία χρόνια, δε συνοδεύτηκε και από τη βελτίωση της ποιότητας των αλληλεπιδράσεών τους με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης εκτός σχολείου. Στόχος της συγκεκριμένης εργασίας είναι να παρουσιαστεί η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της έρευνας δράσης συγκεκριμένων συμπεριληπτικών πρακτικών που υλοποιήθηκαν από την διεπιστημονική ομάδα του "include" και να συζητηθούν οι επιδράσεις τους, τόσο στο επίπεδο των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των παιδιών όσο και στο επίπεδο των αναστοχαστικών διεργασιών από τους ερευνητές ψυχοπαιδαγωγούς που συμμετείχαν.
Δρ. Ανδρομάχη Νάνου, Κωνσταντίνα Γαβριηλίδου, Αναστασία Ραπτοπούλου, Θέματα Ειδικής Αγωγής, Τεύχος 64, 2014
Η παρούσα έρευνα δράση αποσκοπούσε στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παιδιών με και χωρίς ε... more Η παρούσα έρευνα δράση αποσκοπούσε στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γειτονιά και ήταν ενταγμένη σε
ένα γενικότερο πλαίσιο παρέμβασης που περιελάμβανε: α) υποστήριξη, ενδυνάμωση και συμβουλευτική οικογενειών που έχουν παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, β) υποστήριξη και ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών τους, γ) ενημέρωση και
ευαισθητοποίηση της κοινότητας για τα ζητήματα της αποδοχής και της ισότιμης συμμετοχής των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία στη ζωή της κοινότητας και , δ) πρόγραμμα αλληλεπίδρασης παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γειτονιά. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται, μόνο, η
μεθοδολογία και τα αποτελέσματα του προγράμματος αλληλεπίδρασης παιδιών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σ την έρευνα δράση συμμετείχαν 14 παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες . Οκτώ
από τα παιδιά παρουσίαζαν διαφορές μορφές ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και υποστηρίζονταν από εθελοντές εμψυχωτές με σπουδές και εκπαιδευτική εμπειρία στην ειδική αγωγή. Οι συναντήσεις είχαν εβδομαδιαία συχνότητα. Η συνολική διάρκεια της πιλοτικής φάσης ήταν 3 μήνες. Η αρχική και τελική αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων
μεταξύ των παιδιών στηρίχθηκε στην παρατήρηση με βάση πρωτόκολλα που σχεδιάστηκαν. Το περιεχόμενο, η δομή και η μεθοδολογία του προγράμματος παρέμβασης συνδιαμορφώνονταν από την ομάδα των εμψυχωτών σε ανατροφοδοτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνταν κάθε εβδομάδα αμέσως μετά τη λήξη του
προγράμματος.Τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας δράσης κατέδειξαν, αφενός, ποσοτική αύξηση και ποιοτική βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των παιδιών ενώ ανέδειξαν αποτελεσματικούς τομείς παρέμβασης για τη βελτίωση των
αλληλεπιδράσεών τους. Το πρόγραμμα είχε επιπλέον πολύ σημαντικά οφέλη τόσο για τους εμψυχωτές όσο και για τους γονείς των παιδιών που συμμετείχαν. Η πιλοτική φάση, επιπλέον, μας έδωσε σημαντικά στοιχεία για τη βελτίωση της ερευνητικής μεθόδου και των ερευνητικών εργαλείων στην κυρίως έρευνα.
Include, 2023
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος διδασκαλίας τεχνικών αναπνοής Α.Ν.Α.S.A. για άτομα ... more Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος διδασκαλίας τεχνικών αναπνοής Α.Ν.Α.S.A. για άτομα με αυτισμό και πολλαπλές αναπηρίες, με την αναλυτική περιγραφή των ασκήσεων, όπως αποτυπώνεται στον εικονογραφημένο ψηφιακο οδηγό που εκπονήθηκε, αποτελεί ένα δώρο υγείας και ευεξίας. Φιλοδοξεί να στρέψει το ενδιαφέρον εκπαιδευτικών, γονέων, φροντιστών και θεραπευτών στην εκπαίδευση δεξιοτήτων ποιότητας ζωής που είναι ζωτικής σημασίας για την προαγωγή και διατήρηση της υγείας και ευεξίας. Επιχειρεί, επιπλέον, να θέσει τις βάσεις της διερεύνησης των επιδράσεων της άσκησης συγκεκριμένων τεχνικών αναπνοής στη διαχείριση του άγχους των ατόμων με αυτισμό και πολλαπλές αναπηρίες και να δώσει αφορμή να επεκταθεί η έρευνα και σε άλλες κατηγορίες αναπηρίας. Επιχειρεί, επίσης, να επανασυνδέσει την άσκηση αναπνοών με την φιλοσοφία και την ιατρική επιστήμη στην αρχαία Ελλάδα, ανασύροντας από την ιστορική μνήμη σύντομες αναφορές για τα είδη και τα οφέλη της αναπνοής όπως αυτά αποτυπώθηκαν σε αρχαία κείμενα.
Το A.N.A.S.A. σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Διεπιστημονικό Δίκτυο Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, Include και εφαρμοστηκε σε άτομα με διαταραχές αυτιστικού φάσματος και σε άτομα με πολλαπλές αναπηρίες με ουσιαστικά αποτελέσματα για τους συμμετέχοντες.
Υλοποιήθηκε με δωρεά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος “Σημεία Στήριξης” που συγχρηματοδοτούν 8 κοινωφελείς οργανισμοί.
Πρακτικά 3ου πανελληνίου συνεδρίου διδακτικής των επιστημών μέσω σύγχρονων τεχνολογιών (E-BOOK), 2022, ΔΙΠΑΕ. ISBN: 978-618-5630-13-3.Τσιάντος, Βασίλειος [Επιμελητής],, 2022
Η ισότιμη συμμετοχή όλων των μαθητών, μεταξύ των οποίων και των μαθητών με Διαταραχές Αυτιστικο... more Η ισότιμη συμμετοχή όλων των μαθητών, μεταξύ των οποίων και των μαθητών με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), σε δραστηριότητες αξιοποίησης σύγχρονων τεχνολογιών στο πλαίσιο της τυπικής και της μη τυπικής εκπαίδευσης, αποτελεί πρωταρχικό στόχο για την εξέλιξη των κοινωνιών και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Η παρούσα έρευνα δράσης έχει στόχο να διερευνήσει την ισότιμη συμμετοχή των μαθητών με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) στην εκπαιδευτική ρομποτική με την αξιοποίηση του εργαλείου LEGO WeDo 2.0 και την εφαρμογή της συνεργατικής στρατηγικής SaS (Search and Share). Στην έρευνα δράσης που πραγματοποιήθηκε στο χώρο συμπεριληπτικής, μη τυπικής εκπαίδευσης του Διεπιστημονικού Δικτύου Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, Include, συμμετείχαν δύο ομάδες εκπαιδευτικής ρομποτικής αποτελούμενες από έξι (6) παιδιά και εφήβους, δύο (2) με διάγνωση ΔΑΦ. Η έρευνα δράσης διήρκεσε εννέα (9) 60΄ συναντήσεις με συχνότητα μια φορά την εβδομάδα με την αξιοποίηση εκπαιδευτικών σεναρίων του LEGO WeDo 2.0. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω παρατήρησης, από τέσσερις (4) παρατηρητές, συμμετοχικούς και ανεξάρτητους. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η αξιοποίηση της συνεργατικής στρατηγικής SaS, συνέβαλε στη βελτίωση της συμμετοχής όλων παιδιών στις δραστηριότητες της εκπαιδευτικής ρομποτικής με το εργαλείο WeDo 2.0. και στην ανάπτυξη ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των μελών της ομάδας και συνέβαλε ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τα πρώτα βήματα στην κατάκτησης δεξιοτήτων προγραμματισμού για την ισότιμη συμμετοχή των παιδιών με ΔΑΦ. Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο του Dilasd Erasmus+
Andromachi Nanou, Andromachi Giatrakou, Avgerinos Maistrellis Grafima Publications, 2020
IIEPJudo is an Inclusive Educational Program designed to teach basic Judo techniques to children ... more IIEPJudo is an Inclusive Educational Program designed to teach basic Judo techniques to children with Autism Spectrum Disorders, under the Universal Design of Learning methodology. IEPJudo was, additionally, designed to bring in active participation social groups at risk for social exclusion, as the children with ASD that participated in the IEPJudo, were supported by the members of Judo club Τherapeutic Community TC, at the brown belt level (1o KYU ). The members of TC, that were taught Judo during their therapy, supported the children with ASD, as uke, during their Judo practice, under their Sensei and special educator's instructions. The implementation of IEPJudo had extremely positive effects for children with ASD as it was documented by the Special Educator External Observer with a black belt WJF, their parents and their Sensei's assessment. Children with ASD after their IEP Judo participation took part in inclusive Judo competitions organized in the context of the World Judo Federation with positive effects on their psychomotor and social skills and their families' psychological status. The IEP Judo program, also, supported the members of Therapeutic Communities in their therapeutic prosses, as is clearly documented by them in their research dairies. The educational material and methodology, the 8 assessment tools and the results of IEP Judo implementation in two children with ASD are presented in details. The IEPJudo implemented at the "of Include School for all: Tokei Maru" in Thessaloniki, Greece, in the context of the action "learn How to Fall, Stand Up and Demand" that was donated by Points of Support. The book is dedicated to the memory of Professor Jigoro Kano, Shinan for the 160th anniversary of his birthday.
Ανδρομάχη Νάνου, Ανδρομάχη Γιατράκου, Αυγερινός Μαϊστρέλλης, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΡΑΦΗΜΑ, Θεσσαλονίκη, 2020
Ένα συμπεριληπτικό πρόγραμμα που εισάγει το Judo στην εκπαίδευση παιδιών με Αυτιστικού Φάσματος κ... more Ένα συμπεριληπτικό πρόγραμμα που εισάγει το Judo στην εκπαίδευση παιδιών με Αυτιστικού Φάσματος και Νοητικές Διαταραχές, αξιοποιώντας τη μεθοδολογία του Καθολικού Σχεδιασμού. Σημαντικές επιδράσεις σε ψυχοκινητικό και ψυχοκοινωνικό επίπεδο για τα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος και βελτίωση ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών της συμμετοχής τους. Μοναδική καινοτομία, η εθελοντική συμβολή στην εκπαίδευσή των παιδιών, μελών στεγνών θεραπευτικών προγραμμάτων που είχαν διδαχθεί Judo, έως το επίπεδο 1ου KYU, κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής τους πορείας. Ένα συμπεριληπτικό εγχείρημα με πολλαπλά οφέλη για όλους, σύμφωνα με τη γνώμη των γονέων των παιδιών που συμμετείχαν, τα ημερολόγια των εθελοντών και των συντελεστών της διδασκαλίας και τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων από τους ειδικούς παιδαγωγούς και τους δασκάλους Judo.
Η διαδικασία της έρευνας, τα στάδια και το περιεχόμενο του προγράμματος, το εκπαιδευτικό υλικό, τα 8 αξιολογικά εργαλεία της διδακτικής παρέμβασης αλλά και τα ευρήματα από την ποιοτική ανάλυση των δεδομένων καταγράφονται, συστηματικά, στο βιβλίο ώστε να διασφαλιστεί η επαναληψιμότητα και ο έλεγχος των ευρημάτων σε μελλοντικές έρευνες.
Το Συμπεριληπτικό Πρόγραμμα σε βασικές τεχνικές του Judo, μοναδικό παγκοσμίως, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Μαθαίνω να πέφτω, να σηκώνομαι, να διεκδικώ», από το Επιστημονικό Σωματείο «Include» στο πλαίσιο του Προγράμματος ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ που χρηματοδοτείται με κοινή πρωτοβουλία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, του ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος, της φιλανθρωπικής οργάνωσης Hellenic Hope, του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, του Costas M. Lemos Foundation και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Μποδοσάκη. https://www.latsis-foundation.org/ell/grants/ylopoihsh-programmatos-ekpaideyshs-sto-judo-gia-paidia-me-nohtikes-kai-aytistikoy-fasmatos-diataraxes-me-th-sthri3h-a8lhtwn-melwn-kai-apofoitwn-toy-ke-8e-a-promh8eas
Το βιβλίο μεταφράζεται ήδη στα αγγλικά με στόχο τον Ιούνιο να είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα.
Ανδρομάχη Νάνου, Πατσίδου Μαρίνα, Γκαράνης Ανδρέας, Χαριοπολίτου Αικατερίνη (Editors), 2013
Ένας συλλογικός τόμος για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση! Μια συλλογική προσπάθεια από το Include ... more Ένας συλλογικός τόμος για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση! Μια συλλογική προσπάθεια από το Include με την υποστήριξη των εκδόσεων ΓΡΑΦΗΜΑ.
Ο συλλογικός τόμος : “Από την ειδική αγωγή στη συμπεριληπτική εκπαίδευση” συγκεντρώνει απόψεις ερευνητών, ακαδημαϊκών, εκπαιδευτικών και επαγγελματιών της ψυχικής υγείας αναφορικά με την έννοια, την πραγματικότητα και την προοπτική της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας ενώ περιλαμβάνει προγράμματα παρέμβασης για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό σχολείο. Η έκδοση του συλλογικού αυτού τόμου αποτελεί την κορύφωση μιας πορείας με αφετηρία την επιστημονική διημερίδα που είχε διοργανώσει, στις 12-13 Δεκεμβρίου του 2010, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. με τη συμβολή του νεοσύστατου, τότε, Διεπιστημονικού Δικτύου Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής, INCLUDE υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ
ΑΝ∆ΡΟΜΑΧΗ ΝΑΝΟΥ