Mustafa Arslan | Necmettin Erbakan University (original) (raw)
Papers by Mustafa Arslan
Ozet: Hz. Ali Islam tarihinde kisiligi, fikirleri ve kahramanliklari ile cokca anilanbir isimdir.... more Ozet: Hz. Ali Islam tarihinde kisiligi, fikirleri ve kahramanliklari ile cokca anilanbir isimdir. Ayrica Ehli Beyt ekolu icinde temel bir kimlik figuru olarakmerkezi rol oynamis, Islam kulturu icindeki belli bir dusunce ve inanc ekoluicin sembol olmustur. Onun bu ozellikleri halk tarafindan sevilmesine ve birtakim yaygin halk inanislari ile anilmasina neden olmustur. Hz. Ali ile ilgilipopuler inanislar Alevi halk inanislari arasinda yaygindir. Bu calismanin iddiasi,ayni inanislarin Sunni halk arasinda da azimsanamayacak kadar yaygin vekoklu oldugudur. Calismada bu konuda belli bazi inanc ve uygulamalar ornekolarak ele alinacaktir. Bu, halk inanislarinin farkli kesim, mezhep ve mesreptanimayan beynelmilel ozelligi ile alakali oldugu gibi: Hz. Ali'nin Anadolu'daher kesimden insan arasinda sevilen ve sayilan bir sahsiyet olmasi ile de yakindanalakalidir. Halk inanislari arasinda en onemli olan inanis, Hz. Ali'nin Anadolu'dakiizleriyle alakali inanislardir. Bu inanislar ...
iys.inonu.edu.tr
Özet-Popüler din karmaşık bir konu içeriğine sahip olduğundan kimi problem ve güçlüklere sahiptir... more Özet-Popüler din karmaşık bir konu içeriğine sahip olduğundan kimi problem ve güçlüklere sahiptir. Bilim problemlerle gelişir. Bilimsel ürünler, bilimsel problemlerin ele alınıp incelenmesi sonucu ortaya çıkarlar. Bu makalede halk kitlesi arasında yaygın dini inanç ve uygulamaların bilimsel tetkikinde karşılaşılan güçlüklere ve alanın kendine has problemle rine makale sınırları çerçevesinde değinilmiş, popüler din incelemelerinde dikkat edilmesi gereken noktalara yer verilmiştir.
Değerler Eğitimi Dergisi, 2004
Özet Bu araştırmada, halkın batıl inanç kaygı düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiş,... more Özet
Bu araştırmada, halkın batıl inanç kaygı düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiş, ayrıca batıl inanç kaygı düzeylerinin dindarlıkla ilişkisi ele alınmıştır. Araştırma Çorum kent merkezinde 327 kişinin katımı ile gerçekleştirilmiştir. Bilgi toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Anketi, Batı İnanç Kaygı Ölçeği ve Dini Tutum Ölçeği kullanılmıştır. 10 maddelik Batıl İnanç Kaygı Ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.80, ölçek maddelerinin birinci faktör yükleri .53 ile .74 arasında bulunmuştur. Dini Tutum Ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.82, ölçek maddelerinin birinci faktör yükleri de .46 ile .76 arasında bulunmuştur. Bu ölçüler her iki ölçeğin güvenilir ve geçerli olduğunun kanıtı sayılmıştır. Araştırmada, kişilerin batıl inanç kaygı düzeylerinin “cinsiyet, toplumdaki sosyo-ekonomik düzey, eğitim, mesleki durum” gibi değişkenlerden etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, kişilerin batıl inanç kaygı düzeyleri ile dini inanç düzeyleri arasında zayıf da olsa pozitif ilişki bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Batıl inanç, Kaygı, Dini tutum, Demografik değişkenler.
The Examination of The Levels of Superstition Anxiety of People in Respect of Some Variables
Abstract
In this research, possible effects of different variables upon the levels of superstition anxiety of people were examined. Besides, the correlation between the levels of superstition anxiety of people and their religious attitudes was investigated. The research limited to the 327 sample group selected by random sampling in Çorum city centre. Three methods were used to gather data which might help achieve the objectives of the study: The Questionnaire of Personal Questions, Scale of Superstition Anxiety and Scale of Religious Attitude. The reliability coefficient of the Scale of Superstition Anxiety was found 0.80 and its factor 1 loadings was found between 0.53-0.74. The reliability coefficient of the Scale of Religious Attitude was found 0.82 and its factor 1 loadings was found between 0.46-0.76. These coefficients were accepted as reliable and validity. In research, it was seen that the variables of gender, socio-economic level, education and job effected upon the levels of superstition anxiety of people. In addition, it was seen that there was weakly relationship between the levels of superstition anxiety of people and their religious attitudes.
Key Words: Superstition, Anxiety, Religious attitude, Demographic factors.
11. Uluslararası Güncel Araştırmalarla Sosyal Bilimler Kongresi, 28 Ekim - 01 Kasım 2019 Antalya., 2019
In this article were examined mythic themes in the siyer book named Meâricu’n Nubuvve fi Medârici... more In this article were examined mythic themes in the siyer book named Meâricu’n Nubuvve fi Medârici’l Futuvva by Muînuddîn el-Miskîn (ö. 907/1501) and its famous translation by Altıparmak Muhammed. Unlike other siyer books, the book has taken the Nur/Glory of Muhammed to the centre and addresses cosmological issues in a mythic style beside the life of Prophet. It is handled genesis in religious and mythic style at the begin- ning of the book and the concept of Nûr and other symbols (pen, tree, bird- spirit bird etc.) in cosmological style has brought mythic character to the text. This mythic feature manifests in forward chapters (ascension and birth of Muhammed) that related to the Glory of Muhammed too. The book mentions the archetypes of many concepts in Islamic tradition. There are old Turkish and Mesopotamian myths, cosmological issues of the existence of the universe, genesis, death, etc. in the book and these difficult subjects are being processed in mythic style and based on the Glory of Muhammad. Therefore this book became popular and earned fame among Turkish peo- ple.
zaman" diliminde (Hıdrellezde) "kutsal bir mekâna" nasıl dönüştüğü, hangi süreçlerden geçtiği kon... more zaman" diliminde (Hıdrellezde) "kutsal bir mekâna" nasıl dönüştüğü, hangi süreçlerden geçtiği konusu ele alınmıştır. Mekân geleneksel, modern ve postmodern olarak adlandırdığımız üç köklü süreçten geçerek kutsalın kolektif tezahürüne ev sahipliği yapmakta, aynı zamanda bu üçlü dönüşüm süreci, Kentin büyük sosyo-kültürel ve kimliksel dönüşümünün de bir göstergesi olmaktadır. Her türlü metinsel ve normatif dini değerlendirmelere karşın halk bir şekilde tarih öncesi bir dönemde yaşanan mitik bir deneyimi güncel olarak yeniden tecrübe etmekte ve bu durum popüler dini kültüre güzel bir örneklik oluşturmaktadır. Araştırmada, Kernek meydanında gerçekleştirilen ritlerin gücünü mitten aldığı, bazı mitik anlatılara dayandığı görülmüştür. Hıdrellez başta olmak üzere ilgili mitler bu mekânda yeniden yaşanmakta, aktüel hale gelmekte, "mekânın koşullarına göre" yeniden şekil almaktadır. "Kutsal, mit ve ritüel" Kernek mekanı bağlamında iç içe ve karşılıklı etkileşim halinde yeniden şekillenmektedir.
Tarık Ramazan'ın "What I Believe (Neye İnanıyorum)" isimli henüz Türkçeye çevrilmeyen eseri Oxfor... more Tarık Ramazan'ın "What I Believe (Neye İnanıyorum)" isimli henüz Türkçeye çevrilmeyen eseri Oxford yayını. Eser önceki çalışmalarına göre daha kısa ve fakat bir o kadar da bütün fikir ve argümanlarını bir arada bulabileceğimiz tarzda özlü ve yoğun. Eser Ramazan'ın modern toplumlarda Müslümanların yüz yüze kaldıkları sorunlara yönelik kendi kişisel cevaplarından oluşmakta. Eseri önemli ve vazgeçilmez kılan da bu yanı. Ramazan Mısırlı tanıdık Müslüman bir ailenin (dedesi rahmetli Hasan El Benna'dır) çocuğu olmasına rağmen Avrupa doğumlu. Bir taraftan derin bir İslami kültüre dayanıyor diğer taraftan Orta Doğudan Avrupa'ya göç edenler arasında üçüncü nesli temsil ediyor. Dolayısıyla Ramazan hem İslam'ı dert edinen ve içtenlikle yaşamaya çalışan bir kökenden hem de Avrupa'da doğan, büyüyen ve geç dönem modernliği bütün yönleri ile tecrübe eden, üçüncü neslin içinden gelmekte. Ramazan'ın Avrupa'da yetişmesi sebebi ile bir müddet Mısır'a gidip İslami eğitim aldığını biliyoruz. Diğer taraftan modern toplumlarda müslümanların yaşadığı sorunlar üzerine de düşünen ve kafa yoran birisi.
Özet: Özet: Özet: Yüksek dinlerle mitolojik söylem arasında İlk bakışta ilişki yokmuş gibi görüns... more Özet: Özet: Özet: Yüksek dinlerle mitolojik söylem arasında İlk bakışta ilişki yokmuş gibi görünse de, İslam kültürü içinde mitolojik söylemin varlığı bir gerçektir. Bu söylem iki şekilde görülür: öncelikle, farklı kültürlere ait mitik ögelerin İslami kültürdeki varlıkları; ikinci olarak İslami metinlerin mitsel açıdan yorumlanması ve dini metinlerde mitsel söylem örneklerinin varlığı. Mitolojik tasavvur ilahiyatta, İslam'ın Tevhid ya da vahiy nitelikleriyle uyuşmaz kabul edilip dışlansa da; onun İslam ilahiyatı ile "kesiştiği ya da örtüştüğü" noktaları olduğunu İslam düşünce tarihinden biliyoruz.
In this study, developing a scale was proposed to measure popular religious attitudes representin... more In this study, developing a scale was proposed to measure popular religious attitudes representing common beliefs and practices among Turkish people. Popular religiosity scale was developed according to views of the sociologists of religion and the historians of religions and some researchers who investigated common beliefs and moral folklore of people. Scale is composed of 12 items and it's a Likert type scale. The scale was applied on 327 persons selected by random technique among people for validity and reliability. Factor analysis was done to determine construct validity of the scale. Its factor loadings were found between 0. 46-0.75. To interpret factor analysis were computed the Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy=0.82, Bartlett's Test of Sphericity= 2248.78 and Significance=0.001. Cronbach's alpha was computed for reliability analysis. The reliability coefficient of the scale was found α=0.85. Findings about reliability and validity of the scale indicated that popular religiosity scale was a valid and reliable instrument.
İslam dini, Türk insanının hayatına derinden etki etmiştir. Bu araştırma ile şunlar amaçlanmıştır... more İslam dini, Türk insanının hayatına derinden etki etmiştir. Bu araştırma ile şunlar amaçlanmıştır: 1) Anadolu'daki İslami dindarlığın boyutlarını tespit etmek; 2) Anadolu'da taşrada yaşayan Müslüman Türk insanıyla alakalı bazı değişkenlerin bu dindarlık boyutlarıyla ve özellikle bu dindarlığın ikinci boyutunu teşkil eden popüler dindarlıkla olan ilişkisini açıklamak. Araştırmada toplanılan veriler önce, rotasyon uygulanmadan "temel bileşenler faktör analizi"ne tabi tutulmuş ve halkın dindarlığının temel olarak iki boyutta ifade edilebileceği sonucuna varılmıştır: popüler dindarlık (popüler İslam) ve normatif dindarlık (normatif İslam). Din sosyolojisi ve dinler tarihi verilerine göre, "evrensel dinler" içerisinde din bilginlerinin tespit ettikleri ideal şekil ve kuramlara, geniş halk kitlelerinin kavrayış ve eğilimlerine göre uygun bir şekil ve renk verilmektedir. Böylelikle, din bilginlerinin oluşturdukları "yüksek veya normatif din" diye adlandırılan dini anlayış ya da dindarlık yanında, halk tabakasında da kendisine has bir dindarlık tarzı ortaya çıkmaktadır. Halk dindarlığı ya da "popüler dindarlık" diye adlandırılabilecek olan bu dindarlık tarzı, halkın gündelik hayatı içerisinde ve sağduyu bilgisi ile üretilmekte ve geliştirilmektedir. Ritüalizm, şekilcilik, geleneksellik ve derin teolojik konulara fazla yer vermemek, bu tip dindarlığın genel karakteristik özelliklerindendir. İslamın bu iki boyutunun Müslüman Türk insanının hayatındaki işlevlerini açıklamak için bu boyutlarla bazı değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırdık. Varyans analizi ve Multiple range ('Scheffe ve t') testleri gösterdi ki, Türk insanının popüler dindarlığı, normatif dindarlıklarından oldukça güçlüdür. Bu sonuca göre popüler dindarlık (popüler İslam) Müslüman Türk insanının hayatında derin köklere sahiptir.
Kültür ve din arasında karşılıklı bir ilişki mevcuttur. Kültür, toplumsal hayat içerisinde karşım... more Kültür ve din arasında karşılıklı bir ilişki mevcuttur. Kültür, toplumsal hayat içerisinde karşımıza bir semboller sistemi olarak çıkmaktadır. Aynı şekilde dinde de sembol önemli roller oynar. Hatta dini bir semboller kümesi olarak da adlandırabiliriz. Bu sebeple dinsel sembollerin inancı taşımada öncü konumda olduğunu söyleyebiliriz. Bir kültür öğesi ve sosyal bir kurum olarak inançların sosyo-kültürel yapıda bir takım (gizli ya da açık) işlevleri mevcuttur. Bu sebeple onlar toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye dönük işlev görebilirler. Bununla birlikte onlar, toplumsal bütünlüğü bozucu işlevlere de sahiptir. Kültür, bazı durumlarda toplumsal yapının dışında bağımsız bir mekanizma olarak da işlev görebilmektedir. Aynı şekilde din de bazen toplumsal yapının dışında kendi başına çalışan bir unsur olabilmektedir. Bu sebeple din ve toplumsal yapı bir biriyle özdeş olarak görülmemelidir.
A k a d e m i k A r a ş t ı r m a l a r D e r g i s i 2006, S a y ı 31, S a y f a l a r 61-78 Gir... more A k a d e m i k A r a ş t ı r m a l a r D e r g i s i 2006, S a y ı 31, S a y f a l a r 61-78 Giriş 1. Dindarlık Gelişiminde Toplumsal Bağlam İnsanı aşan, aynı zamanda da onu içine alan bir sisteme inanmayı ifade eden din 1 , toplumsal boyutta diğer sosyal yapılarla daima etkileşim halindedir. İnsan, dinsel davranışları toplum içinde kazanır. Dinsel davranış, öğrenilen bir davranıştır ve toplumsal etkileşim süreci içerisinde edinilir. 2 İnsanlar dini bilgi, inanç ya da ibadet alışkanlıkları ile doğmazlar, bunları sonradan edinirler. Kısacası din, toplumsallaşma sürecinde öğrenilir.
Books by Mustafa Arslan
Elinizdeki bu kitapta önemli bir konu olan “İslam ve toplum”, özellikle de “Müslüman toplumun ilk... more Elinizdeki bu kitapta önemli bir konu olan “İslam ve toplum”, özellikle de “Müslüman toplumun ilk oluşumu” konuları ele alınmaktadır. Dinin toplumsallaşması ve hayatiyetini devam ettirmesi açısından ilk dini topluluk bir din için çok önemlidir. Dinler buna göre şekillenir, varlığının devamı bu ilk topluluğun direnç ve başarısına bağlıdır. Hz. Muhammed (sav) parçalı yapıya dayalı bir toplumda farklılıkları en aza indirerek bütüncül bir dini topluluk oluşturmayı başarmıştır. Bu başarısının arkasında yeni dinin etkin mesajı yanında, kendine has liderlik kabiliyeti ve toplumunun yüksek siyasi kültürüne hâkimiyeti yatmaktadır. Kitap bu başarının temelinde, yeni dinin mesajına ve kendi kişiliğine uygun olarak, Hz. Peygamberin sözleşme ve ittifaklara verdiği aşırı önemin yattığını ileri sürmektedir. Medine’nin iç ve dış tehditlerle dolu ilk dönem sosyal kaos ortamında Hz. Muhammed (sav), sözleşme kültürünün mükemmel bir örneği olan Kardeşleştirme (mu’âhât) ile ilk dini toplumsallaşma deneyimini başarı ile gerçekleştirmiştir. Akabinde diğer sosyal gruplarla, çevre kabile ve devletleriyle gerçekleştirdiği sözleşme ve ittifaklarla başarı ve yönteminin tesadüfî ve geçici olmadığını göstermiştir.
İslam’ın ilk dönemlerine yönelik analizlerin ülkemizde daha çok tarihsel düzlemde kaldığı bir gerçektir. Bu tarihsel hakikatlerin sosyolojik ve antropolojik perspektifle değerlendirilmesi, bu tarz çalışmaların batılı tekelden kurtulup bu konuda yerli telif çalışmaların yapılması gittikçe artan bir önem arz etmektedir. Elinizdeki eser bu amaca mütevazı bir katkı sunmak amacı ile kaleme alınmıştır.
Ozet: Hz. Ali Islam tarihinde kisiligi, fikirleri ve kahramanliklari ile cokca anilanbir isimdir.... more Ozet: Hz. Ali Islam tarihinde kisiligi, fikirleri ve kahramanliklari ile cokca anilanbir isimdir. Ayrica Ehli Beyt ekolu icinde temel bir kimlik figuru olarakmerkezi rol oynamis, Islam kulturu icindeki belli bir dusunce ve inanc ekoluicin sembol olmustur. Onun bu ozellikleri halk tarafindan sevilmesine ve birtakim yaygin halk inanislari ile anilmasina neden olmustur. Hz. Ali ile ilgilipopuler inanislar Alevi halk inanislari arasinda yaygindir. Bu calismanin iddiasi,ayni inanislarin Sunni halk arasinda da azimsanamayacak kadar yaygin vekoklu oldugudur. Calismada bu konuda belli bazi inanc ve uygulamalar ornekolarak ele alinacaktir. Bu, halk inanislarinin farkli kesim, mezhep ve mesreptanimayan beynelmilel ozelligi ile alakali oldugu gibi: Hz. Ali'nin Anadolu'daher kesimden insan arasinda sevilen ve sayilan bir sahsiyet olmasi ile de yakindanalakalidir. Halk inanislari arasinda en onemli olan inanis, Hz. Ali'nin Anadolu'dakiizleriyle alakali inanislardir. Bu inanislar ...
iys.inonu.edu.tr
Özet-Popüler din karmaşık bir konu içeriğine sahip olduğundan kimi problem ve güçlüklere sahiptir... more Özet-Popüler din karmaşık bir konu içeriğine sahip olduğundan kimi problem ve güçlüklere sahiptir. Bilim problemlerle gelişir. Bilimsel ürünler, bilimsel problemlerin ele alınıp incelenmesi sonucu ortaya çıkarlar. Bu makalede halk kitlesi arasında yaygın dini inanç ve uygulamaların bilimsel tetkikinde karşılaşılan güçlüklere ve alanın kendine has problemle rine makale sınırları çerçevesinde değinilmiş, popüler din incelemelerinde dikkat edilmesi gereken noktalara yer verilmiştir.
Değerler Eğitimi Dergisi, 2004
Özet Bu araştırmada, halkın batıl inanç kaygı düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiş,... more Özet
Bu araştırmada, halkın batıl inanç kaygı düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiş, ayrıca batıl inanç kaygı düzeylerinin dindarlıkla ilişkisi ele alınmıştır. Araştırma Çorum kent merkezinde 327 kişinin katımı ile gerçekleştirilmiştir. Bilgi toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Anketi, Batı İnanç Kaygı Ölçeği ve Dini Tutum Ölçeği kullanılmıştır. 10 maddelik Batıl İnanç Kaygı Ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.80, ölçek maddelerinin birinci faktör yükleri .53 ile .74 arasında bulunmuştur. Dini Tutum Ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.82, ölçek maddelerinin birinci faktör yükleri de .46 ile .76 arasında bulunmuştur. Bu ölçüler her iki ölçeğin güvenilir ve geçerli olduğunun kanıtı sayılmıştır. Araştırmada, kişilerin batıl inanç kaygı düzeylerinin “cinsiyet, toplumdaki sosyo-ekonomik düzey, eğitim, mesleki durum” gibi değişkenlerden etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, kişilerin batıl inanç kaygı düzeyleri ile dini inanç düzeyleri arasında zayıf da olsa pozitif ilişki bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Batıl inanç, Kaygı, Dini tutum, Demografik değişkenler.
The Examination of The Levels of Superstition Anxiety of People in Respect of Some Variables
Abstract
In this research, possible effects of different variables upon the levels of superstition anxiety of people were examined. Besides, the correlation between the levels of superstition anxiety of people and their religious attitudes was investigated. The research limited to the 327 sample group selected by random sampling in Çorum city centre. Three methods were used to gather data which might help achieve the objectives of the study: The Questionnaire of Personal Questions, Scale of Superstition Anxiety and Scale of Religious Attitude. The reliability coefficient of the Scale of Superstition Anxiety was found 0.80 and its factor 1 loadings was found between 0.53-0.74. The reliability coefficient of the Scale of Religious Attitude was found 0.82 and its factor 1 loadings was found between 0.46-0.76. These coefficients were accepted as reliable and validity. In research, it was seen that the variables of gender, socio-economic level, education and job effected upon the levels of superstition anxiety of people. In addition, it was seen that there was weakly relationship between the levels of superstition anxiety of people and their religious attitudes.
Key Words: Superstition, Anxiety, Religious attitude, Demographic factors.
11. Uluslararası Güncel Araştırmalarla Sosyal Bilimler Kongresi, 28 Ekim - 01 Kasım 2019 Antalya., 2019
In this article were examined mythic themes in the siyer book named Meâricu’n Nubuvve fi Medârici... more In this article were examined mythic themes in the siyer book named Meâricu’n Nubuvve fi Medârici’l Futuvva by Muînuddîn el-Miskîn (ö. 907/1501) and its famous translation by Altıparmak Muhammed. Unlike other siyer books, the book has taken the Nur/Glory of Muhammed to the centre and addresses cosmological issues in a mythic style beside the life of Prophet. It is handled genesis in religious and mythic style at the begin- ning of the book and the concept of Nûr and other symbols (pen, tree, bird- spirit bird etc.) in cosmological style has brought mythic character to the text. This mythic feature manifests in forward chapters (ascension and birth of Muhammed) that related to the Glory of Muhammed too. The book mentions the archetypes of many concepts in Islamic tradition. There are old Turkish and Mesopotamian myths, cosmological issues of the existence of the universe, genesis, death, etc. in the book and these difficult subjects are being processed in mythic style and based on the Glory of Muhammad. Therefore this book became popular and earned fame among Turkish peo- ple.
zaman" diliminde (Hıdrellezde) "kutsal bir mekâna" nasıl dönüştüğü, hangi süreçlerden geçtiği kon... more zaman" diliminde (Hıdrellezde) "kutsal bir mekâna" nasıl dönüştüğü, hangi süreçlerden geçtiği konusu ele alınmıştır. Mekân geleneksel, modern ve postmodern olarak adlandırdığımız üç köklü süreçten geçerek kutsalın kolektif tezahürüne ev sahipliği yapmakta, aynı zamanda bu üçlü dönüşüm süreci, Kentin büyük sosyo-kültürel ve kimliksel dönüşümünün de bir göstergesi olmaktadır. Her türlü metinsel ve normatif dini değerlendirmelere karşın halk bir şekilde tarih öncesi bir dönemde yaşanan mitik bir deneyimi güncel olarak yeniden tecrübe etmekte ve bu durum popüler dini kültüre güzel bir örneklik oluşturmaktadır. Araştırmada, Kernek meydanında gerçekleştirilen ritlerin gücünü mitten aldığı, bazı mitik anlatılara dayandığı görülmüştür. Hıdrellez başta olmak üzere ilgili mitler bu mekânda yeniden yaşanmakta, aktüel hale gelmekte, "mekânın koşullarına göre" yeniden şekil almaktadır. "Kutsal, mit ve ritüel" Kernek mekanı bağlamında iç içe ve karşılıklı etkileşim halinde yeniden şekillenmektedir.
Tarık Ramazan'ın "What I Believe (Neye İnanıyorum)" isimli henüz Türkçeye çevrilmeyen eseri Oxfor... more Tarık Ramazan'ın "What I Believe (Neye İnanıyorum)" isimli henüz Türkçeye çevrilmeyen eseri Oxford yayını. Eser önceki çalışmalarına göre daha kısa ve fakat bir o kadar da bütün fikir ve argümanlarını bir arada bulabileceğimiz tarzda özlü ve yoğun. Eser Ramazan'ın modern toplumlarda Müslümanların yüz yüze kaldıkları sorunlara yönelik kendi kişisel cevaplarından oluşmakta. Eseri önemli ve vazgeçilmez kılan da bu yanı. Ramazan Mısırlı tanıdık Müslüman bir ailenin (dedesi rahmetli Hasan El Benna'dır) çocuğu olmasına rağmen Avrupa doğumlu. Bir taraftan derin bir İslami kültüre dayanıyor diğer taraftan Orta Doğudan Avrupa'ya göç edenler arasında üçüncü nesli temsil ediyor. Dolayısıyla Ramazan hem İslam'ı dert edinen ve içtenlikle yaşamaya çalışan bir kökenden hem de Avrupa'da doğan, büyüyen ve geç dönem modernliği bütün yönleri ile tecrübe eden, üçüncü neslin içinden gelmekte. Ramazan'ın Avrupa'da yetişmesi sebebi ile bir müddet Mısır'a gidip İslami eğitim aldığını biliyoruz. Diğer taraftan modern toplumlarda müslümanların yaşadığı sorunlar üzerine de düşünen ve kafa yoran birisi.
Özet: Özet: Özet: Yüksek dinlerle mitolojik söylem arasında İlk bakışta ilişki yokmuş gibi görüns... more Özet: Özet: Özet: Yüksek dinlerle mitolojik söylem arasında İlk bakışta ilişki yokmuş gibi görünse de, İslam kültürü içinde mitolojik söylemin varlığı bir gerçektir. Bu söylem iki şekilde görülür: öncelikle, farklı kültürlere ait mitik ögelerin İslami kültürdeki varlıkları; ikinci olarak İslami metinlerin mitsel açıdan yorumlanması ve dini metinlerde mitsel söylem örneklerinin varlığı. Mitolojik tasavvur ilahiyatta, İslam'ın Tevhid ya da vahiy nitelikleriyle uyuşmaz kabul edilip dışlansa da; onun İslam ilahiyatı ile "kesiştiği ya da örtüştüğü" noktaları olduğunu İslam düşünce tarihinden biliyoruz.
In this study, developing a scale was proposed to measure popular religious attitudes representin... more In this study, developing a scale was proposed to measure popular religious attitudes representing common beliefs and practices among Turkish people. Popular religiosity scale was developed according to views of the sociologists of religion and the historians of religions and some researchers who investigated common beliefs and moral folklore of people. Scale is composed of 12 items and it's a Likert type scale. The scale was applied on 327 persons selected by random technique among people for validity and reliability. Factor analysis was done to determine construct validity of the scale. Its factor loadings were found between 0. 46-0.75. To interpret factor analysis were computed the Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy=0.82, Bartlett's Test of Sphericity= 2248.78 and Significance=0.001. Cronbach's alpha was computed for reliability analysis. The reliability coefficient of the scale was found α=0.85. Findings about reliability and validity of the scale indicated that popular religiosity scale was a valid and reliable instrument.
İslam dini, Türk insanının hayatına derinden etki etmiştir. Bu araştırma ile şunlar amaçlanmıştır... more İslam dini, Türk insanının hayatına derinden etki etmiştir. Bu araştırma ile şunlar amaçlanmıştır: 1) Anadolu'daki İslami dindarlığın boyutlarını tespit etmek; 2) Anadolu'da taşrada yaşayan Müslüman Türk insanıyla alakalı bazı değişkenlerin bu dindarlık boyutlarıyla ve özellikle bu dindarlığın ikinci boyutunu teşkil eden popüler dindarlıkla olan ilişkisini açıklamak. Araştırmada toplanılan veriler önce, rotasyon uygulanmadan "temel bileşenler faktör analizi"ne tabi tutulmuş ve halkın dindarlığının temel olarak iki boyutta ifade edilebileceği sonucuna varılmıştır: popüler dindarlık (popüler İslam) ve normatif dindarlık (normatif İslam). Din sosyolojisi ve dinler tarihi verilerine göre, "evrensel dinler" içerisinde din bilginlerinin tespit ettikleri ideal şekil ve kuramlara, geniş halk kitlelerinin kavrayış ve eğilimlerine göre uygun bir şekil ve renk verilmektedir. Böylelikle, din bilginlerinin oluşturdukları "yüksek veya normatif din" diye adlandırılan dini anlayış ya da dindarlık yanında, halk tabakasında da kendisine has bir dindarlık tarzı ortaya çıkmaktadır. Halk dindarlığı ya da "popüler dindarlık" diye adlandırılabilecek olan bu dindarlık tarzı, halkın gündelik hayatı içerisinde ve sağduyu bilgisi ile üretilmekte ve geliştirilmektedir. Ritüalizm, şekilcilik, geleneksellik ve derin teolojik konulara fazla yer vermemek, bu tip dindarlığın genel karakteristik özelliklerindendir. İslamın bu iki boyutunun Müslüman Türk insanının hayatındaki işlevlerini açıklamak için bu boyutlarla bazı değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırdık. Varyans analizi ve Multiple range ('Scheffe ve t') testleri gösterdi ki, Türk insanının popüler dindarlığı, normatif dindarlıklarından oldukça güçlüdür. Bu sonuca göre popüler dindarlık (popüler İslam) Müslüman Türk insanının hayatında derin köklere sahiptir.
Kültür ve din arasında karşılıklı bir ilişki mevcuttur. Kültür, toplumsal hayat içerisinde karşım... more Kültür ve din arasında karşılıklı bir ilişki mevcuttur. Kültür, toplumsal hayat içerisinde karşımıza bir semboller sistemi olarak çıkmaktadır. Aynı şekilde dinde de sembol önemli roller oynar. Hatta dini bir semboller kümesi olarak da adlandırabiliriz. Bu sebeple dinsel sembollerin inancı taşımada öncü konumda olduğunu söyleyebiliriz. Bir kültür öğesi ve sosyal bir kurum olarak inançların sosyo-kültürel yapıda bir takım (gizli ya da açık) işlevleri mevcuttur. Bu sebeple onlar toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye dönük işlev görebilirler. Bununla birlikte onlar, toplumsal bütünlüğü bozucu işlevlere de sahiptir. Kültür, bazı durumlarda toplumsal yapının dışında bağımsız bir mekanizma olarak da işlev görebilmektedir. Aynı şekilde din de bazen toplumsal yapının dışında kendi başına çalışan bir unsur olabilmektedir. Bu sebeple din ve toplumsal yapı bir biriyle özdeş olarak görülmemelidir.
A k a d e m i k A r a ş t ı r m a l a r D e r g i s i 2006, S a y ı 31, S a y f a l a r 61-78 Gir... more A k a d e m i k A r a ş t ı r m a l a r D e r g i s i 2006, S a y ı 31, S a y f a l a r 61-78 Giriş 1. Dindarlık Gelişiminde Toplumsal Bağlam İnsanı aşan, aynı zamanda da onu içine alan bir sisteme inanmayı ifade eden din 1 , toplumsal boyutta diğer sosyal yapılarla daima etkileşim halindedir. İnsan, dinsel davranışları toplum içinde kazanır. Dinsel davranış, öğrenilen bir davranıştır ve toplumsal etkileşim süreci içerisinde edinilir. 2 İnsanlar dini bilgi, inanç ya da ibadet alışkanlıkları ile doğmazlar, bunları sonradan edinirler. Kısacası din, toplumsallaşma sürecinde öğrenilir.
Elinizdeki bu kitapta önemli bir konu olan “İslam ve toplum”, özellikle de “Müslüman toplumun ilk... more Elinizdeki bu kitapta önemli bir konu olan “İslam ve toplum”, özellikle de “Müslüman toplumun ilk oluşumu” konuları ele alınmaktadır. Dinin toplumsallaşması ve hayatiyetini devam ettirmesi açısından ilk dini topluluk bir din için çok önemlidir. Dinler buna göre şekillenir, varlığının devamı bu ilk topluluğun direnç ve başarısına bağlıdır. Hz. Muhammed (sav) parçalı yapıya dayalı bir toplumda farklılıkları en aza indirerek bütüncül bir dini topluluk oluşturmayı başarmıştır. Bu başarısının arkasında yeni dinin etkin mesajı yanında, kendine has liderlik kabiliyeti ve toplumunun yüksek siyasi kültürüne hâkimiyeti yatmaktadır. Kitap bu başarının temelinde, yeni dinin mesajına ve kendi kişiliğine uygun olarak, Hz. Peygamberin sözleşme ve ittifaklara verdiği aşırı önemin yattığını ileri sürmektedir. Medine’nin iç ve dış tehditlerle dolu ilk dönem sosyal kaos ortamında Hz. Muhammed (sav), sözleşme kültürünün mükemmel bir örneği olan Kardeşleştirme (mu’âhât) ile ilk dini toplumsallaşma deneyimini başarı ile gerçekleştirmiştir. Akabinde diğer sosyal gruplarla, çevre kabile ve devletleriyle gerçekleştirdiği sözleşme ve ittifaklarla başarı ve yönteminin tesadüfî ve geçici olmadığını göstermiştir.
İslam’ın ilk dönemlerine yönelik analizlerin ülkemizde daha çok tarihsel düzlemde kaldığı bir gerçektir. Bu tarihsel hakikatlerin sosyolojik ve antropolojik perspektifle değerlendirilmesi, bu tarz çalışmaların batılı tekelden kurtulup bu konuda yerli telif çalışmaların yapılması gittikçe artan bir önem arz etmektedir. Elinizdeki eser bu amaca mütevazı bir katkı sunmak amacı ile kaleme alınmıştır.