Agnieszka Kluba | The Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (original) (raw)
Uploads
Papers by Agnieszka Kluba
Powiedzieć, że o Szymborskiej trudno pisać, to banał. Choć od razu dodać trzeba, że i dość łatwo-... more Powiedzieć, że o Szymborskiej trudno pisać, to banał. Choć od razu dodać trzeba, że i dość łatwo-to także banał. Że wiele napisano-też banał. Czy jest jeszcze banałem, że napisano wiele zdań banalnych? Może nie banałem, lecz
Peter Lang D eBooks, Nov 23, 2021
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycz... more Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycznej kategorezy. Narastająca treść teoretyczna nie ma szans wpłynąć zasadniczo na przebudowę myślenia w czasie wystarczającym, aby odegrała istotną rolę w przeciwdziałaniu degradacji planety. Czy niejawna samowiedza wzbierającego gwałtownie dyskursu – i jego coraz częstszy fatalizm – tę niemożność przewiduje? A może więcej: w istocie pozostaje sceptyczna wobec szans na takie przeciwdziałanie, dekretując niejako katastroficzny scenariusz? Swoje wątpliwości formułuję z perspektywy teoretyczki literatury i komunikacji, a zarazem aktywistki ruchu Extinction Rebellion.
Part ONE. This dissertation is devoted to the inspiration of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska by th... more Part ONE. This dissertation is devoted to the inspiration of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska by the philosophy of the East, which she got to know through Arthur Schopenhauer's writings. The first part contains a description of the manner in which the poet interpreted the inconsistency of the conception of the German philosopher who tried to combine in one all the elements of various religious and philosophical trends coming from India. We can look on Maria Pawlikowska- Jasnorzewska's works of the pre-World War II years as on a peculiar literary adaptation of these various ideas, and, to be more exact, as on an attempt to construct such a poetic world in which there might be a coordination between diverse currents determined by the Brahminian and the Buddhist ideas. In Pawlikowska-Jasnorzewska's early poems affirmation, paradox, (self/auto)irony and degradation of loftiness are concurrent, which are characteristic of the Buddhist attitude to the world and there is also avo...
Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, 1999
… Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i …, 2010
IBL PAN, call no. P.I.280, 1998
Bądźmy [...] przewidujący: " z w r o t n i c a " będzie tym, czym chce być, i jeszcze czymś innym... more Bądźmy [...] przewidujący: " z w r o t n i c a " będzie tym, czym chce być, i jeszcze czymś innym. Czym? [T. Peiper, Punkt wyjścia. "Zwrotnica" 1922, nr 1] Atranscendentność, uznaną przez autora szkicu Dehumanizacja sztuki za najogólniejszą właściwość współczesnej twórczości artystycznej1, Ryszard Nycz w odniesieniu do literatury wiąże "przede wszystkim z modernistyczno-awangardowym kryzysem kategorii reprezentacji", który [przypisać należy] zasadniczo do trzech głównych kręgów problemowych: tradycyjnej kon cepcji języka i związanego z nią przekonania o literackiej reprezentacji rzeczywistości; koncep cji organicznej formy, której całościowość, zamkniętość, hierarchiczność i transpozycyjność reprezentować miała porządek uniwersalny; zasady reprezentatywności tematycznej, zgodnie z którą, jak pisał Ortega y Gasset w przywołanym eseju, sztuka "zajmowała się najpoważniej szymi problemami ludzkości" 2. Dalej czytamy: Przeświadczenie o radykalnie antymimetycznym charakterze sztuki dwudziestowiecznej należy [ ...] od dawna do najpowszechniej aprobowanych komunałów estetycznej świadomo ści. [ ...] natomiast bynajmniej nie jest [ono] jednoznaczne w swej treści pozytywnej3. Jako przykład próby dookreślenia tej opinii wskazuje Nycz stanowisko Ernsta Cassirera: "[sztuka] nie jest naśladowaniem, ale odkryciem rzeczywi stości" 4. Ta uogólniona-zarówno w części negatywnej, jak i pozytywnej-dia gnoza nie w każdym przypadku w pełni oddaje charakter konkretnych zjawisk Artykuł przygotowany w ramach stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. * Rozprawa ta stanowi poprawioną wersję tekstu przedstawionego na zebraniu Pracowni Poetyki Historycznej Instytutu Badań Literackich PAN. Serdecznie dziękuję wszystkim uczest nikom dyskusji. 9 Zob. m.in. uwagę P e ip e r a (TP 43) na marginesie leśmianowskich z ducha rozważań o pierwotnym animizmie jako źródle metafory i jej szczególnym rodzaju-"vivifikacji" (animiza cji?): "vivifikacja poezji dzisiejszej nie uznaje przedmiotów wybranych. Nadaje ona życie lub oso bowość przedmiotom wszelakiego rodzaju [...]. [ ...] ma [to] w sobie coś z apologii materii, coś z ewangelii zrównania i zbratania wszystkich dziedzin istnienia". 10 O r te g a y G a s s e t, op. cit., s. 318. 11 Zob. ibidem, s. 321.
Pamietnik Literacki, 2001
Prawdziwa poezja, jak każde piękno, ma w sobie coś zastanawiającego, zm uszającego do kontemplacj... more Prawdziwa poezja, jak każde piękno, ma w sobie coś zastanawiającego, zm uszającego do kontemplacji, nawet jeśli sięjej na razie nie rozumie czy nie ogarnia całkow icie zam ysłu twór czego poety. "Poezja" Peipera budzi uczucia zupełnie inne: albo zniecierpliw ienie, albo próby przetjumaczenia na jakiś zrozumiały język. 1 jeżeli zrozumienie jakiejś trudniejszej przenośni Przybosia np. raczej przywiązuje do utworu, zbliża go do naszego odczuwania, w zm acnia siłę 10 Określeniem tym posłużył się К. 1 r z у к o w s к i w artykule Burm istrz m arzeń niezam ieszkanych (w: Słoń w śró d porcelany. Studia nad nowszą m yślą literacką w Polsce.-L żejszy kaliber. Tekst opracowała i indeks sporządziła Z. Górzyna. Kraków 1976, s. 275. Pism a. Pod redakcją A. L a m a). " Sebyła, Na m arginesie w spółczesności literackiej. 12 Skojarzenie Sebyły-mimo niewątpliwego uproszczenia w ocenie "barokowego sposobu wysław iania się"-nie było pozbawione trafności; niedługo później nad dynamiką obrazów baroko w ych zastanawiał się T.
Przestrzenie Teorii, Aug 15, 2007
The work focuses on recognising the features of each individual language-centered poetics, refer ... more The work focuses on recognising the features of each individual language-centered poetics, refer ring to different philosophies and aesthetics. For instance "impeaching the language" (the first generation of linguistic writers) involves opposite results to the imperative "to protect my own language from fabrication and depravation" (New Wave linguistic poets). The opposition "trustfulness-distrustfulness" does not cover all possible complications within the realm of poetic metareflection. Having different opinions about the effectiveness of their own interventions into language these reflections are located between poetical optimism and pessimism. The latter is highly related to what is called "the crisis of language". The work investigates the role of postwar linguistic poetry in breaking down the conventional optimism of Polish "avant-garde poetic model", not matching up to the European poetry signed with the names of Mallarmé, Klebnikov, George, Celan and the others.
Teksty Drugie, 2017
Agnieszka klubadr hab., prof. IBL PAN. Zajmuje się poezją modernizmu. Autorka książek Autoteliczn... more Agnieszka klubadr hab., prof. IBL PAN. Zajmuje się poezją modernizmu. Autorka książek Autoteliczność-referencyjność-niewyrażalność.
Czeslaw Milosz accompanied his poetry with an extensive body of self-reflective writings, develop... more Czeslaw Milosz accompanied his poetry with an extensive body of self-reflective writings, developed over many years. It is characterised by, on the one hand, a relative constancy of recurring motifs, and on the other, an equally constant tendency to juxtapose the motifs in variously defined binary systems. The analysis of connections that occur not so much between the elements of specific antinomies, but, on a higher level, between separate antinomies (especially between values ascribed to poles of the oppositions), makes it possible to notice that many of the antinomies cannot be subjected to easy reconciliations, but rather exclude each other. This makes it possible to understand why Milosz’s thought seems to be systematic. Above all, however, it allows us to look, in a new way, at the feats of Milosz’s constant struggle against poetic form – immanent contradictions and inconsistencies of Milosz’s reflection become interesting only when they are referred to the order of creation a...
Powiedzieć, że o Szymborskiej trudno pisać, to banał. Choć od razu dodać trzeba, że i dość łatwo-... more Powiedzieć, że o Szymborskiej trudno pisać, to banał. Choć od razu dodać trzeba, że i dość łatwo-to także banał. Że wiele napisano-też banał. Czy jest jeszcze banałem, że napisano wiele zdań banalnych? Może nie banałem, lecz
Peter Lang D eBooks, Nov 23, 2021
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycz... more Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycznej kategorezy. Narastająca treść teoretyczna nie ma szans wpłynąć zasadniczo na przebudowę myślenia w czasie wystarczającym, aby odegrała istotną rolę w przeciwdziałaniu degradacji planety. Czy niejawna samowiedza wzbierającego gwałtownie dyskursu – i jego coraz częstszy fatalizm – tę niemożność przewiduje? A może więcej: w istocie pozostaje sceptyczna wobec szans na takie przeciwdziałanie, dekretując niejako katastroficzny scenariusz? Swoje wątpliwości formułuję z perspektywy teoretyczki literatury i komunikacji, a zarazem aktywistki ruchu Extinction Rebellion.
Part ONE. This dissertation is devoted to the inspiration of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska by th... more Part ONE. This dissertation is devoted to the inspiration of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska by the philosophy of the East, which she got to know through Arthur Schopenhauer's writings. The first part contains a description of the manner in which the poet interpreted the inconsistency of the conception of the German philosopher who tried to combine in one all the elements of various religious and philosophical trends coming from India. We can look on Maria Pawlikowska- Jasnorzewska's works of the pre-World War II years as on a peculiar literary adaptation of these various ideas, and, to be more exact, as on an attempt to construct such a poetic world in which there might be a coordination between diverse currents determined by the Brahminian and the Buddhist ideas. In Pawlikowska-Jasnorzewska's early poems affirmation, paradox, (self/auto)irony and degradation of loftiness are concurrent, which are characteristic of the Buddhist attitude to the world and there is also avo...
Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, 1999
… Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i …, 2010
IBL PAN, call no. P.I.280, 1998
Bądźmy [...] przewidujący: " z w r o t n i c a " będzie tym, czym chce być, i jeszcze czymś innym... more Bądźmy [...] przewidujący: " z w r o t n i c a " będzie tym, czym chce być, i jeszcze czymś innym. Czym? [T. Peiper, Punkt wyjścia. "Zwrotnica" 1922, nr 1] Atranscendentność, uznaną przez autora szkicu Dehumanizacja sztuki za najogólniejszą właściwość współczesnej twórczości artystycznej1, Ryszard Nycz w odniesieniu do literatury wiąże "przede wszystkim z modernistyczno-awangardowym kryzysem kategorii reprezentacji", który [przypisać należy] zasadniczo do trzech głównych kręgów problemowych: tradycyjnej kon cepcji języka i związanego z nią przekonania o literackiej reprezentacji rzeczywistości; koncep cji organicznej formy, której całościowość, zamkniętość, hierarchiczność i transpozycyjność reprezentować miała porządek uniwersalny; zasady reprezentatywności tematycznej, zgodnie z którą, jak pisał Ortega y Gasset w przywołanym eseju, sztuka "zajmowała się najpoważniej szymi problemami ludzkości" 2. Dalej czytamy: Przeświadczenie o radykalnie antymimetycznym charakterze sztuki dwudziestowiecznej należy [ ...] od dawna do najpowszechniej aprobowanych komunałów estetycznej świadomo ści. [ ...] natomiast bynajmniej nie jest [ono] jednoznaczne w swej treści pozytywnej3. Jako przykład próby dookreślenia tej opinii wskazuje Nycz stanowisko Ernsta Cassirera: "[sztuka] nie jest naśladowaniem, ale odkryciem rzeczywi stości" 4. Ta uogólniona-zarówno w części negatywnej, jak i pozytywnej-dia gnoza nie w każdym przypadku w pełni oddaje charakter konkretnych zjawisk Artykuł przygotowany w ramach stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. * Rozprawa ta stanowi poprawioną wersję tekstu przedstawionego na zebraniu Pracowni Poetyki Historycznej Instytutu Badań Literackich PAN. Serdecznie dziękuję wszystkim uczest nikom dyskusji. 9 Zob. m.in. uwagę P e ip e r a (TP 43) na marginesie leśmianowskich z ducha rozważań o pierwotnym animizmie jako źródle metafory i jej szczególnym rodzaju-"vivifikacji" (animiza cji?): "vivifikacja poezji dzisiejszej nie uznaje przedmiotów wybranych. Nadaje ona życie lub oso bowość przedmiotom wszelakiego rodzaju [...]. [ ...] ma [to] w sobie coś z apologii materii, coś z ewangelii zrównania i zbratania wszystkich dziedzin istnienia". 10 O r te g a y G a s s e t, op. cit., s. 318. 11 Zob. ibidem, s. 321.
Pamietnik Literacki, 2001
Prawdziwa poezja, jak każde piękno, ma w sobie coś zastanawiającego, zm uszającego do kontemplacj... more Prawdziwa poezja, jak każde piękno, ma w sobie coś zastanawiającego, zm uszającego do kontemplacji, nawet jeśli sięjej na razie nie rozumie czy nie ogarnia całkow icie zam ysłu twór czego poety. "Poezja" Peipera budzi uczucia zupełnie inne: albo zniecierpliw ienie, albo próby przetjumaczenia na jakiś zrozumiały język. 1 jeżeli zrozumienie jakiejś trudniejszej przenośni Przybosia np. raczej przywiązuje do utworu, zbliża go do naszego odczuwania, w zm acnia siłę 10 Określeniem tym posłużył się К. 1 r z у к o w s к i w artykule Burm istrz m arzeń niezam ieszkanych (w: Słoń w śró d porcelany. Studia nad nowszą m yślą literacką w Polsce.-L żejszy kaliber. Tekst opracowała i indeks sporządziła Z. Górzyna. Kraków 1976, s. 275. Pism a. Pod redakcją A. L a m a). " Sebyła, Na m arginesie w spółczesności literackiej. 12 Skojarzenie Sebyły-mimo niewątpliwego uproszczenia w ocenie "barokowego sposobu wysław iania się"-nie było pozbawione trafności; niedługo później nad dynamiką obrazów baroko w ych zastanawiał się T.
Przestrzenie Teorii, Aug 15, 2007
The work focuses on recognising the features of each individual language-centered poetics, refer ... more The work focuses on recognising the features of each individual language-centered poetics, refer ring to different philosophies and aesthetics. For instance "impeaching the language" (the first generation of linguistic writers) involves opposite results to the imperative "to protect my own language from fabrication and depravation" (New Wave linguistic poets). The opposition "trustfulness-distrustfulness" does not cover all possible complications within the realm of poetic metareflection. Having different opinions about the effectiveness of their own interventions into language these reflections are located between poetical optimism and pessimism. The latter is highly related to what is called "the crisis of language". The work investigates the role of postwar linguistic poetry in breaking down the conventional optimism of Polish "avant-garde poetic model", not matching up to the European poetry signed with the names of Mallarmé, Klebnikov, George, Celan and the others.
Teksty Drugie, 2017
Agnieszka klubadr hab., prof. IBL PAN. Zajmuje się poezją modernizmu. Autorka książek Autoteliczn... more Agnieszka klubadr hab., prof. IBL PAN. Zajmuje się poezją modernizmu. Autorka książek Autoteliczność-referencyjność-niewyrażalność.
Czeslaw Milosz accompanied his poetry with an extensive body of self-reflective writings, develop... more Czeslaw Milosz accompanied his poetry with an extensive body of self-reflective writings, developed over many years. It is characterised by, on the one hand, a relative constancy of recurring motifs, and on the other, an equally constant tendency to juxtapose the motifs in variously defined binary systems. The analysis of connections that occur not so much between the elements of specific antinomies, but, on a higher level, between separate antinomies (especially between values ascribed to poles of the oppositions), makes it possible to notice that many of the antinomies cannot be subjected to easy reconciliations, but rather exclude each other. This makes it possible to understand why Milosz’s thought seems to be systematic. Above all, however, it allows us to look, in a new way, at the feats of Milosz’s constant struggle against poetic form – immanent contradictions and inconsistencies of Milosz’s reflection become interesting only when they are referred to the order of creation a...