Jolanta Żyndul - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Jolanta Żyndul
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024
Studia Migracyjne - Przeglad Polonijny, 2013
To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem ... more To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem wiele ich było, a badacz ciągle się z nimi styka. Gdybyśmy chcieli nad wszystkimi, w tym dawnymi, płakać, to nie moglibyśmy wykonywać zawodu. Wiadomą jest jednak rzeczą, że niejeden historyk, zajmujący się niedawnymi zbrodniami hitlerowskimi, czy stalinowskimi, przeżywa obraz, do którego dochodzi. Podobnie zrobił na mnie silne wrażenie opis legendy mordu rytualnego pióra Jolanty Żyndul. Moje przeżycie było jednak trochę innej natury niż kolegów badających obozy zagłady, getta, łagry itd. Choć posądzenie o mord rytualny nieraz doprowadziło do strasznych rzeczy, to jednak największe wrażenie wywołała na mnie trwałość tego mitu. Wieki płynęły, a pokaźna część opinii wciąż wierzyła (wciąż wierzy?), że Żydzi utaczają krew chrześcijańskich niemowląt. Prawda, legenda jest chwytliwa, gdyż nawiązuje do obrazu męczeństwa Chrystusa. Jest budowana na założeniu centralnego miejsca zajmowanego (czy zawsze?) w naszym myśleniu przez dziecko, także do specjalnej roli krwi w naszych wyobrażeniach. Coś jednak zmieniało się w naszej egzystencji i cywilizacji przez wieki. Kiedyś znacznie więcej dzieci zawieruszało się, ginęło, trudniej było znaleźć zaginione. Jakoś trzeba sobie było wytłumaczyć ich zaginięcie, a potem, po jakimś czasie, odnalezienie martwego dziecka w przepastnych lasach czy bagnach. Potem jednak dzieci już nie ginęły tak łatwo, a zaginione na ogół odnajdowały się lub uzyskiwano informację o zupełnie innych okolicznościach ich śmierci. Legenda jednak trwała. Proces modernizacyjny praktycznie nic nie zmienił w istocie legendy. W ramach postępującej ateizacji dziecko (namiastka Chrystusa) zostało zastąpione przez młodą dziewicę-też będącą symbolem niewinności. Brodaci Żydzi, a jeszcze
Oficyna Wydawnicza Rytm, 1996
Ksiązka zawiera teksty historyczne oraz artykuly dotyczące sztuki i religii zydowskiej, zagadnien... more Ksiązka zawiera teksty historyczne oraz artykuly dotyczące sztuki i religii zydowskiej, zagadnien związanych z tozsamością zydowską we wspolczesnej Polsce oraz stosunku Kościola katolickiego do judaizmu. Zmieszczenie tak bardzo roznych tekstow w jednym tomie pokazuje, jak wazne jest interdyscyplinarne podejście do badania problematyki zydowskiej i gdzie znajdują sie luki w uniwersyteckim ksztalceniu osob zainteresowanych szeroko pojetą judaistyką. Material zgromadzony w ksiązce stanowi poklosie I Ogolnopolskiej Konferencji Judaistycznej Mlodych Naukowcow, przygotowanej przez Sekcje Historia i Kultura Żydow Studenckiego Kola Naukowego Historykow UW przy organizacyjnej pomocy Centrum im. Mordechaja Anielewicza, ktora odbyla sie w czerwcu 2005 roku w Instytucie Historycznym UW.
Polin: Studies in Polish Jewry Volume 17
Acta Poloniae Historica, 1996
Karczma żydowska jako locus delicti, czyli próba przestrzennego usytuowania zbrodni rytualnej Żyd... more Karczma żydowska jako locus delicti, czyli próba przestrzennego usytuowania zbrodni rytualnej Żydowska karczma na stałe wpisana została w polski krajobraz sentymentalny za sprawą Mickiewicza. Soplicowska karczma, która z jednej strony dumnie porównywana jest przez poetę do świątyni Salomona i Arki Noego, z drugiej zaś opisywana jako "chwiejąca się, krzywa", podtrzymywana przez na wpół zbutwiałe kolumny, ma w sobie coś swojskiego. Przyciągała, zarówno drobną szlachtę, jak i chłopów, którzy po porannej mszy w kaplicy "zabawić się i wypić przyszli do Jankiela". Wyprawiano u niego chrzciny i wesela. Ale społeczna funkcja karczmy nie ograniczała się tylko do zabawy. W Panu Tadeuszu stawała się miejscem, gdzie zapadały istotne decyzje zmieniające bieg zdarzeń 1. Tutaj nocą przychodził ksiądz Robak na tajne narady z Jankielem w ważnych, narodowych sprawach. Karczma spełniała też funkcję źródła wiadomości o wydarzeniach w dalszym świecie, bo Jankiel z racji kontaktów z łatwo przemieszczającymi się ziomkami uchodził za dobrze poinformowanego. Te strony funkcjonowania karczmy jako części tzw. "poczty żydowskiej" w na poły literacki sposób uwypuklił również Aleksander Hertz 2. W Austerii Stryjkowskiego karczma, stojąca przy drodze do galicyjskiego miasteczka, staje się ostatnim miejscem schronienia dla Żydów uciekających przed kozackim pogromem. Stary, mądry Tag jest jedyną osobą przeczuwającą nadciągającą katastrofę. Stryjkowski, umieszczając akcję w chwili wybuchu pierwszej 1
Acta Poloniae Historica, 2002
Studia Migracyjne Przeglad Polonijny, 2013
To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem ... more To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem wiele ich było, a badacz ciągle się z nimi styka. Gdybyśmy chcieli nad wszystkimi, w tym dawnymi, płakać, to nie moglibyśmy wykonywać zawodu. Wiadomą jest jednak rzeczą, że niejeden historyk, zajmujący się niedawnymi zbrodniami hitlerowskimi, czy stalinowskimi, przeżywa obraz, do którego dochodzi. Podobnie zrobił na mnie silne wrażenie opis legendy mordu rytualnego pióra Jolanty Żyndul. Moje przeżycie było jednak trochę innej natury niż kolegów badających obozy zagłady, getta, łagry itd. Choć posądzenie o mord rytualny nieraz doprowadziło do strasznych rzeczy, to jednak największe wrażenie wywołała na mnie trwałość tego mitu. Wieki płynęły, a pokaźna część opinii wciąż wierzyła (wciąż wierzy?), że Żydzi utaczają krew chrześcijańskich niemowląt. Prawda, legenda jest chwytliwa, gdyż nawiązuje do obrazu męczeństwa Chrystusa. Jest budowana na założeniu centralnego miejsca zajmowanego (czy zawsze?) w naszym myśleniu przez dziecko, także do specjalnej roli krwi w naszych wyobrażeniach. Coś jednak zmieniało się w naszej egzystencji i cywilizacji przez wieki. Kiedyś znacznie więcej dzieci zawieruszało się, ginęło, trudniej było znaleźć zaginione. Jakoś trzeba sobie było wytłumaczyć ich zaginięcie, a potem, po jakimś czasie, odnalezienie martwego dziecka w przepastnych lasach czy bagnach. Potem jednak dzieci już nie ginęły tak łatwo, a zaginione na ogół odnajdowały się lub uzyskiwano informację o zupełnie innych okolicznościach ich śmierci. Legenda jednak trwała. Proces modernizacyjny praktycznie nic nie zmienił w istocie legendy. W ramach postępującej ateizacji dziecko (namiastka Chrystusa) zostało zastąpione przez młodą dziewicę-też będącą symbolem niewinności. Brodaci Żydzi, a jeszcze
Shofar: An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies, 2011
Zydzi w Polsce Odrodzonej (Jews in the Restored Poland), ed. Ignacy Schiper, Arieh Tartakower, an... more Zydzi w Polsce Odrodzonej (Jews in the Restored Poland), ed. Ignacy Schiper, Arieh Tartakower, and Aleksander Hafftka, Vol. 1-2. Warsaw, 1932-1933. "Glos Gminy Zydowskiej" ("The Voice of the Jewish Community"), No. 10-11 (1938). Poland regained its independence in November 1918 after over 100 years' absence from the map of Europe. The process of forming and setting the boundaries of the Polish State took several years more; however, at the end of 1918 the provisional structures of the state authorities already existed. In January 1919 the first democratic parliamentary election took place on part of its territory. In June 1919, simultaneously with the signing of the Versailles Treaty, the independence of Poland was recognized in the international arena, as well as its western boundaries. On the controversial territories of Upper Silesia and Warmia, a referendum was announced which would determine their future national status. After the end of the Polish-Soviet war in February 1921 the border with the Soviet Russia was set. The incorporation of the Vilnius region in early 1922 and the recognition of Eastern Galicia as a part of Poland in 1923 completed the process of shaping the borders of the Polish State. There were three million Jews in the newly established Polish State. The Jewish community had been deteriorating and losing its mutual links throughout the nineteenth century. In 1918, in the newly unified Poland, the Jews who up to then had been living in the separate areas of the Kingdom of Poland, the Polish Eastern Borderline, Galicia, and Great Poland met for the first time since before the partitions. Because the invaders - Russia, Prussia, and Austria - had different policies towards the Jews who lived in the separate areas, each Jewish community had experienced its own fate, had specific distinctive features, and functioned in a different legal system. The twenty inter-war years of the Second Republic of Poland contributed to the abolition of those dissimilarities only to a degree, through migration, the unifying policy of the Polish State, and mutual coexistence. The Jewish community showed a positive attitude towards the rebirth of the Polish State in the belief and expectation that the future Poland would prove to be a democratic state free from the persecution of Jews. Secular circles demanded that Jews be granted the rights that would enable them to preserve their tradition and language. The battle for minority rights was finally fought in two spots: at the Versailles Conference in the spring of 1919 and in the Polish Parliament in fall 1920. Whereas the Jewish representatives at the Constitutive Parliament and the Jewish delegates at the Versaille Conference urgently requested collective common rights for Jews in the form of national cultural autonomy, both the Polish parliamentary majority and the leaders of the superpowers in Paris were ready to consider individual rights at most. The idea of national rights granted individually finally triumphed - rights for individuals as the members of the minority group, not for the entire minority group as a community. That seemingly small difference resulted in very grave consequences. Collective rights would have allowed the body to represent the minority towards the state authorities and autonomously control the rights of the minority, first of all national education and its financing from the public purse. The system of rights for individuals could not provide such practices. Although the idea of national cultural autonomy was not accomplished, in the Second Republic of Poland die autonomous network of Jewish institutions and organizations functioned in practice. They were active in all fields of religious, economic, social, cultural and educational life as financed from private sources. Part of it was a continuation of the existing associations; others emerged as the result of the changing conditions of living in the Diaspora as well as modern transformations and social movements. …
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024
Studia Migracyjne - Przeglad Polonijny, 2013
To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem ... more To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem wiele ich było, a badacz ciągle się z nimi styka. Gdybyśmy chcieli nad wszystkimi, w tym dawnymi, płakać, to nie moglibyśmy wykonywać zawodu. Wiadomą jest jednak rzeczą, że niejeden historyk, zajmujący się niedawnymi zbrodniami hitlerowskimi, czy stalinowskimi, przeżywa obraz, do którego dochodzi. Podobnie zrobił na mnie silne wrażenie opis legendy mordu rytualnego pióra Jolanty Żyndul. Moje przeżycie było jednak trochę innej natury niż kolegów badających obozy zagłady, getta, łagry itd. Choć posądzenie o mord rytualny nieraz doprowadziło do strasznych rzeczy, to jednak największe wrażenie wywołała na mnie trwałość tego mitu. Wieki płynęły, a pokaźna część opinii wciąż wierzyła (wciąż wierzy?), że Żydzi utaczają krew chrześcijańskich niemowląt. Prawda, legenda jest chwytliwa, gdyż nawiązuje do obrazu męczeństwa Chrystusa. Jest budowana na założeniu centralnego miejsca zajmowanego (czy zawsze?) w naszym myśleniu przez dziecko, także do specjalnej roli krwi w naszych wyobrażeniach. Coś jednak zmieniało się w naszej egzystencji i cywilizacji przez wieki. Kiedyś znacznie więcej dzieci zawieruszało się, ginęło, trudniej było znaleźć zaginione. Jakoś trzeba sobie było wytłumaczyć ich zaginięcie, a potem, po jakimś czasie, odnalezienie martwego dziecka w przepastnych lasach czy bagnach. Potem jednak dzieci już nie ginęły tak łatwo, a zaginione na ogół odnajdowały się lub uzyskiwano informację o zupełnie innych okolicznościach ich śmierci. Legenda jednak trwała. Proces modernizacyjny praktycznie nic nie zmienił w istocie legendy. W ramach postępującej ateizacji dziecko (namiastka Chrystusa) zostało zastąpione przez młodą dziewicę-też będącą symbolem niewinności. Brodaci Żydzi, a jeszcze
Oficyna Wydawnicza Rytm, 1996
Ksiązka zawiera teksty historyczne oraz artykuly dotyczące sztuki i religii zydowskiej, zagadnien... more Ksiązka zawiera teksty historyczne oraz artykuly dotyczące sztuki i religii zydowskiej, zagadnien związanych z tozsamością zydowską we wspolczesnej Polsce oraz stosunku Kościola katolickiego do judaizmu. Zmieszczenie tak bardzo roznych tekstow w jednym tomie pokazuje, jak wazne jest interdyscyplinarne podejście do badania problematyki zydowskiej i gdzie znajdują sie luki w uniwersyteckim ksztalceniu osob zainteresowanych szeroko pojetą judaistyką. Material zgromadzony w ksiązce stanowi poklosie I Ogolnopolskiej Konferencji Judaistycznej Mlodych Naukowcow, przygotowanej przez Sekcje Historia i Kultura Żydow Studenckiego Kola Naukowego Historykow UW przy organizacyjnej pomocy Centrum im. Mordechaja Anielewicza, ktora odbyla sie w czerwcu 2005 roku w Instytucie Historycznym UW.
Polin: Studies in Polish Jewry Volume 17
Acta Poloniae Historica, 1996
Karczma żydowska jako locus delicti, czyli próba przestrzennego usytuowania zbrodni rytualnej Żyd... more Karczma żydowska jako locus delicti, czyli próba przestrzennego usytuowania zbrodni rytualnej Żydowska karczma na stałe wpisana została w polski krajobraz sentymentalny za sprawą Mickiewicza. Soplicowska karczma, która z jednej strony dumnie porównywana jest przez poetę do świątyni Salomona i Arki Noego, z drugiej zaś opisywana jako "chwiejąca się, krzywa", podtrzymywana przez na wpół zbutwiałe kolumny, ma w sobie coś swojskiego. Przyciągała, zarówno drobną szlachtę, jak i chłopów, którzy po porannej mszy w kaplicy "zabawić się i wypić przyszli do Jankiela". Wyprawiano u niego chrzciny i wesela. Ale społeczna funkcja karczmy nie ograniczała się tylko do zabawy. W Panu Tadeuszu stawała się miejscem, gdzie zapadały istotne decyzje zmieniające bieg zdarzeń 1. Tutaj nocą przychodził ksiądz Robak na tajne narady z Jankielem w ważnych, narodowych sprawach. Karczma spełniała też funkcję źródła wiadomości o wydarzeniach w dalszym świecie, bo Jankiel z racji kontaktów z łatwo przemieszczającymi się ziomkami uchodził za dobrze poinformowanego. Te strony funkcjonowania karczmy jako części tzw. "poczty żydowskiej" w na poły literacki sposób uwypuklił również Aleksander Hertz 2. W Austerii Stryjkowskiego karczma, stojąca przy drodze do galicyjskiego miasteczka, staje się ostatnim miejscem schronienia dla Żydów uciekających przed kozackim pogromem. Stary, mądry Tag jest jedyną osobą przeczuwającą nadciągającą katastrofę. Stryjkowski, umieszczając akcję w chwili wybuchu pierwszej 1
Acta Poloniae Historica, 2002
Studia Migracyjne Przeglad Polonijny, 2013
To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem ... more To jest wstrząsająca książka. Niby historyk powinien się uodpornić na dziejowe okropności-bowiem wiele ich było, a badacz ciągle się z nimi styka. Gdybyśmy chcieli nad wszystkimi, w tym dawnymi, płakać, to nie moglibyśmy wykonywać zawodu. Wiadomą jest jednak rzeczą, że niejeden historyk, zajmujący się niedawnymi zbrodniami hitlerowskimi, czy stalinowskimi, przeżywa obraz, do którego dochodzi. Podobnie zrobił na mnie silne wrażenie opis legendy mordu rytualnego pióra Jolanty Żyndul. Moje przeżycie było jednak trochę innej natury niż kolegów badających obozy zagłady, getta, łagry itd. Choć posądzenie o mord rytualny nieraz doprowadziło do strasznych rzeczy, to jednak największe wrażenie wywołała na mnie trwałość tego mitu. Wieki płynęły, a pokaźna część opinii wciąż wierzyła (wciąż wierzy?), że Żydzi utaczają krew chrześcijańskich niemowląt. Prawda, legenda jest chwytliwa, gdyż nawiązuje do obrazu męczeństwa Chrystusa. Jest budowana na założeniu centralnego miejsca zajmowanego (czy zawsze?) w naszym myśleniu przez dziecko, także do specjalnej roli krwi w naszych wyobrażeniach. Coś jednak zmieniało się w naszej egzystencji i cywilizacji przez wieki. Kiedyś znacznie więcej dzieci zawieruszało się, ginęło, trudniej było znaleźć zaginione. Jakoś trzeba sobie było wytłumaczyć ich zaginięcie, a potem, po jakimś czasie, odnalezienie martwego dziecka w przepastnych lasach czy bagnach. Potem jednak dzieci już nie ginęły tak łatwo, a zaginione na ogół odnajdowały się lub uzyskiwano informację o zupełnie innych okolicznościach ich śmierci. Legenda jednak trwała. Proces modernizacyjny praktycznie nic nie zmienił w istocie legendy. W ramach postępującej ateizacji dziecko (namiastka Chrystusa) zostało zastąpione przez młodą dziewicę-też będącą symbolem niewinności. Brodaci Żydzi, a jeszcze
Shofar: An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies, 2011
Zydzi w Polsce Odrodzonej (Jews in the Restored Poland), ed. Ignacy Schiper, Arieh Tartakower, an... more Zydzi w Polsce Odrodzonej (Jews in the Restored Poland), ed. Ignacy Schiper, Arieh Tartakower, and Aleksander Hafftka, Vol. 1-2. Warsaw, 1932-1933. "Glos Gminy Zydowskiej" ("The Voice of the Jewish Community"), No. 10-11 (1938). Poland regained its independence in November 1918 after over 100 years' absence from the map of Europe. The process of forming and setting the boundaries of the Polish State took several years more; however, at the end of 1918 the provisional structures of the state authorities already existed. In January 1919 the first democratic parliamentary election took place on part of its territory. In June 1919, simultaneously with the signing of the Versailles Treaty, the independence of Poland was recognized in the international arena, as well as its western boundaries. On the controversial territories of Upper Silesia and Warmia, a referendum was announced which would determine their future national status. After the end of the Polish-Soviet war in February 1921 the border with the Soviet Russia was set. The incorporation of the Vilnius region in early 1922 and the recognition of Eastern Galicia as a part of Poland in 1923 completed the process of shaping the borders of the Polish State. There were three million Jews in the newly established Polish State. The Jewish community had been deteriorating and losing its mutual links throughout the nineteenth century. In 1918, in the newly unified Poland, the Jews who up to then had been living in the separate areas of the Kingdom of Poland, the Polish Eastern Borderline, Galicia, and Great Poland met for the first time since before the partitions. Because the invaders - Russia, Prussia, and Austria - had different policies towards the Jews who lived in the separate areas, each Jewish community had experienced its own fate, had specific distinctive features, and functioned in a different legal system. The twenty inter-war years of the Second Republic of Poland contributed to the abolition of those dissimilarities only to a degree, through migration, the unifying policy of the Polish State, and mutual coexistence. The Jewish community showed a positive attitude towards the rebirth of the Polish State in the belief and expectation that the future Poland would prove to be a democratic state free from the persecution of Jews. Secular circles demanded that Jews be granted the rights that would enable them to preserve their tradition and language. The battle for minority rights was finally fought in two spots: at the Versailles Conference in the spring of 1919 and in the Polish Parliament in fall 1920. Whereas the Jewish representatives at the Constitutive Parliament and the Jewish delegates at the Versaille Conference urgently requested collective common rights for Jews in the form of national cultural autonomy, both the Polish parliamentary majority and the leaders of the superpowers in Paris were ready to consider individual rights at most. The idea of national rights granted individually finally triumphed - rights for individuals as the members of the minority group, not for the entire minority group as a community. That seemingly small difference resulted in very grave consequences. Collective rights would have allowed the body to represent the minority towards the state authorities and autonomously control the rights of the minority, first of all national education and its financing from the public purse. The system of rights for individuals could not provide such practices. Although the idea of national cultural autonomy was not accomplished, in the Second Republic of Poland die autonomous network of Jewish institutions and organizations functioned in practice. They were active in all fields of religious, economic, social, cultural and educational life as financed from private sources. Part of it was a continuation of the existing associations; others emerged as the result of the changing conditions of living in the Diaspora as well as modern transformations and social movements. …