Ahmet Akçataş - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Ahmet Akçataş

Akademik dil ve edebiyat dergisi, Apr 11, 2024

Turkish studies, 2010

Cümlede ilişkisiz iki unsur yoktur. Aynı cümle içindeki fiil kökleri arasında da ilişkiler vardır... more Cümlede ilişkisiz iki unsur yoktur. Aynı cümle içindeki fiil kökleri arasında da ilişkiler vardır. Bu çalışma, bu ilişkileri kuruluşlarında etkili olan unsurlar bakımından incelemektedir. Cümlede önemli bir yeri olan fiiller, cümlede kurucu unsurlardır. Bu sebeple fiillerin başka unsurlarla ilişkilerini anlamak için, aynı cümlede farklı yapılarda bulunan fiil kökleri arası ilişkileri anlamak gerekir. Bu gereklilik sebebiyle yapılan çalışma sonunda-Türkiye Türkçesi cümlelerinde-fiilin yapısı, türü, aldığı ekler; bulunduğu yapı, fiil dizisi, düzlem gibi fiil kökleri arası ilişkilerde etkili unsurlar belirlenmiştir.

Turkish studies, 2009

Sözlükler, ait oldukları dilin en önemli eserleri arasındadır. Bir milletin sahip olduğu değerler... more Sözlükler, ait oldukları dilin en önemli eserleri arasındadır. Bir milletin sahip olduğu değerlerinin, kültürel varlıklarının ve yaşama tarzının iz düşümünü sözlüklerde bulmak mümkündür. Bu çalışmada, Karahanlıca döneminde yazılmış Türkçe ilk Kuran tercümesinin Tylands nüshasının dizininden (index) yola çıkılarak, bu dönemdeki söz zenginlikleri üzerinde bazı değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır. Bu yapılırken, daha çok Türkçe kökenli kelimeler seçilmiştir. Türkçe, çok eski devirlerden beri devam eden zengin söz varlığıyla her yönden yetkin, ve güçlü bir dildir. Atatürk'ün dil ülküsüne bağlı kalınarak, Türkçenin kuralları şuurlu bir şekilde söz üretmede kullanılırsa, mükemmel bir Dünya diline sahip olabiliriz. Bu inceleme, işte bu gerçeğe bir kez daha dikkat çekmek için yapılmıştır.

Çalışmamız, bu konuda yapılmış çalışmalara katkıda bulunurken, cümle kapısından yapılacak yeni ba... more Çalışmamız, bu konuda yapılmış çalışmalara katkıda bulunurken, cümle kapısından yapılacak yeni bakışlara yol açmak hedefine yönelmiştir. Bu konuda Türkiye Türkçesinin eserleri üzerine bu teknikle yapılacak yeni çalışmalar, cümle düzeyindeki zaman kalıplarının arttırılmasını sağlayacaktır. Yaptığımız bu çalışma bizi bazı sonuçlara ulaştırdı. Bu sonuçları maddeler hâlinde sıralamak istiyoruz: 1. Zaman ayrıntıları, cümle içi ve dışı zaman unsurları arasındaki ilişkilere göre incelenmeli diye düşünüyoruz. Cümle düzeyinde tespit edilen formüller, metnin diğer cümlelerine ve metnin tamamına göre yorumlanarak zaman belirlenirse daha çok ayrıntı tespit edebiliriz.. 2. Cümle düzeyinde tespit edilen zaman işleyişleri, Türkçenin sistemli yapısında bu konuda da ayrıntıların çokluğunu gösterir. 3. Bazen metnin tamamının okunması, metindeki herhangi bir cümlenin zaman bilgisini anlamımızı kolaylaştırır. Örneğin olayın gerçekleştiği devir bilgisi, böyle bir açıklama sağlar. 4. Çalışma sonunda cüml...

Kitabın telif hakları Gazi Kitabevine aittir.Belirteçler, Türk dilbilgisinin anlama dayalı çok ön... more Kitabın telif hakları Gazi Kitabevine aittir.Belirteçler, Türk dilbilgisinin anlama dayalı çok önemli bir sınıfıdır. Belirteçler, dilbilgisinde adlar dışında kalan bütün dilbilgisi birliklerini çeşitli yönlerden açıklıyor olmasından dolayı önemlidir. Dilbilgisi kitaplarında belirteçlerin tanımı dar yapılmıştır. Bu tanım daha geniş bir şekilde yapılabilir. Belirteçler sıfatları, diğer belirteçleri, eylemleri, eylemsileri ve tümcenin tamamını açıklayabilir. Türkçede gerçek anlamda belirteç ekleri bulunmaz. Belirteçler, çok çeşitli dilbilgisi yapıları içinde çok geniş anlam ve işlev özellikleri kazanırlar. Bu sebeple çekim ekleri (ile > -la ekleşmiş ilgeç), sıfatlar, eylemsiler ve yardımcı tümceler, belirteç işlevini alabilirler.Gazi Kitabev

Turkish Studies (Elektronik), 2011

Birbiriyle tamamlama, aciklama veya yorumlama iliskileri kurarak butunlesen cumle birliktelikleri... more Birbiriyle tamamlama, aciklama veya yorumlama iliskileri kurarak butunlesen cumle birlikteliklerine cumle grubu diyoruz. Bu arastirmada neden-sonuc, aciklama, ornek, amac, karsilastirma, karsitlik adli alti baglanti sekli, orneklerle degerlendirilerek cumle gruplari incelenmistir. Ayrica bunlar, kuruluslarina gore basit ve birlesik cumle grubu olmalarina gore degerlendirilmistir. Boylece cumle gruplari ve kuruluslari tespit edilmistir.

Anlambilimin tartismali konularindan biri “anlam ayniligi” konusudur. Anlamin ayniligi konusu anl... more Anlambilimin tartismali konularindan biri “anlam ayniligi” konusudur. Anlamin ayniligi konusu anlambilimde “es anlamlilik/esanlamlilik (synonymy)” adi ile ele alinmaktadir. Anlambilim cevresinde konu ile ilgili pek cok gorus ve tartisma bulunmaktadir. Tartismalar iki karsit gorus uzerinde sekillenmektedir: Bir dilde “es anlamlilik” durumunun varligini kabul edenler ve etmeyenler. Konunun var olup olmadigi sorunu, Turk anlambiliminde terim sorununu da beraberinde getirmektedir. “Es anlamlilik, yakin anlamlilik, anlamdaslik, sinonim” gibi pek cok adlandirma bulunmaktadir. Bu adlandirma cesitliligi Turk anlambiliminde karisikliga yol acmaktadir. Bu calismanin cikis noktasini da bu terim karmasasi olusturmustur. Dogal bir dilde, essuremli olarak, aralarinda hicbir ayrim olmaksizin iki veya daha fazla dilsel formun ayni anlami ifade etmesi mumkun degildir. Konuya dair gorus ve tartismalar da goz onunde bulundurulup degerlendirildiginde, dogal bir dilde iki veya daha fazla dilsel ifadenin...

Future Visions Journal, 2020

Journal of Turkish Studies, 2015

Our research has contributed previous researches on this issue and at the same time has targeted ... more Our research has contributed previous researches on this issue and at the same time has targeted leading new discoveries on sentences. Researches which are expected to be done with this method on the works of Turkish inTurkey will help increasing tense structures. This research led us to some results. We want to itemize these results. 1.We think that tense details must be examined according to connection between tense components intra-sentence and nonsentence. If the formula identified in the sentence level is compared to all other sentences of the text and interpreted as a whole, we can determine more details. 2.Tense functions identified in the sentence level shows us abundance of details in Turkish language system. 4.2. Text context.

Journal of Turkish Studies, 2010

A relationship established by and between antonymous words is defined as antonymy. Such relations... more A relationship established by and between antonymous words is defined as antonymy. Such relationships are founded on the same logic; however, the building blocks and links between them are different. The present study on Turkey Turkish proverbs and idioms aims to handle antonymous relations under five headings, namely structural, substitutional, reversive, converse (relational), and complementary. The headings were identified as: Structural antonymy, under which nouns and verbs are treated based on their affirmative and negative senses. Substitutional antonymy refers to replacement of a component in a sentence. Reversives means a relationship established between a verb/noun and its reverse counterpart. Converse antonymy is built upon the position of similar and different elements. Complementary antonymy rests on the elimination of deficiencies. Accordingly, Turkey Turkish proverbs and idioms have been examined and detailed under the corresponding headings. It can be concluded that antonymy fulfils such functions as organizing comparative narration at sentence level, structures of change, generalisation, and imperatives, agreement and links between constituents; as well as determining and ordering negated meaning, direction, communication, description, and preference.

Journal of Turkish Studies, 2010

Some pure verbs and verbs come from adjective, adjectives, participle, nouns and whole expression... more Some pure verbs and verbs come from adjective, adjectives, participle, nouns and whole expression introduce the transition from one situation to another situation. These words which express change process, process either in respect of its own meaning or the form from sentence meaning. The richness in the way of word derivation in Turkish provides determining situation change and various types of word. The aim of this paper is to determine the functions of the words and the words which Express situation change. While the fact which Express situation change, provide a change meaning for sentence, it regulates the other words in text. So the facts which express situation change, are important. "Everwhere was covered by snow all winter. Ices are melting, now, roads are cleaned. Spring will come no longer."in text, the change which is expressed by "melting" verb, also regulates the other changes in nature. The changes in transition from winter season to the spring and this process have been founded around "eri"verb.