Ahmet Haşimi - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Ahmet Haşimi

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2021

Birbiriyle iletişim hâlinde olan milletlerin dillerinin birbirinden etkilenmesi kaçınılmaz bir du... more Birbiriyle iletişim hâlinde olan milletlerin dillerinin birbirinden etkilenmesi kaçınılmaz bir durumdur. Bu nedenle diller etkileşim içerisinde oldukları dillerden kelime hatta cümle bile almaktadır. Bu alıntılara ödünçleme de denilir. Çünkü bu alıntıların bazıları sürekli kullanılırken bazılarının yerine zamanla hedef dilde karşılıklar bulunur. Türkler de tarih boyunca etkileşim içerisinde bulundukları dillerden pek çok kelime almışlar ve bunları kullanmışlardır. Çince, Sanskritçe, Moğolca, Farsça, Arapça, Rumca, Fransızca, İtalyanca, Rusça ve İngilizceden pek çok kelime Türkçeye girmiştir. Bu kelimelerin sayısı dönemlere göre değişmektedir. Bununla birlikte birçok dil de Türkçeden pek çok kelime almıştır.
Arapçadan Türkçeye kelime ve cümle grubu girişi din, medeniyet, coğrafi yakınlık ve iç içe yaşamak gibi sebeplerin sonucudur. Bu sebepler altında Türkçeye Arapçadan bazı kelime grupları ve cümleler girmiştir. Bu çalışmada ilk önce Türkçede kullanılan Arapça kelime grupları ve cümlelerin Arapçadaki yapısı ve anlamı hakkında bilgi verilecek daha sonra bunların Türkçede kullanılışı, kazandığı yeni anlamlar ve bazı cümlelerin yapı bakımından Türkçede yeniden kurgulanması üzerinde durulacaktır. Alıntı kelime grupları ve cümlelerin Türkçedeki kullanımı Cumhuriyet Döneminde kaleme alınan eserlerden örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır. Bunun yanı sıra Cumhuriyet Dönemi eserlerinde tespit edilemeyen bazı örnekler, Osmanlı Türkçesi eserlerinden verilecektir.

KORKUT ATA TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2021

1730’lu yıllarda İsveçli bilim adamı Strahlenberg ile ortaya atılan Altay dilleri teorisi çeşitli... more 1730’lu yıllarda İsveçli bilim adamı Strahlenberg ile ortaya atılan Altay dilleri teorisi çeşitli tartışmalarla genişleyerek günümüze kadar gelmiştir. Bu tartışmalar teorinin önemini göstermesinin yanı sıra Türk dili üzerine çeşitli araştırmaların da gerçekleşmesine vesile olmuştur. Teori üzerine araştırma yapan Türkologlar gerek tarihî gerekse yaşayan dil ve lehçelerde r//z denkliğini sağlayan pek çok kelime tespit etmişlerdir. r//z denkliğini sağlayan pek çok kelime günümüz Türkiye Türkçesi ağızlarında da yaşamaktadır. Taymas, İstanbul nüshasından hareketle İbni Mühennâ Lügati’nin fihristini hazırlamıştır. r//z denkliğini sağlayan unsurlar Taymas’ın bu çalışmasında da bulunmaktadır. Taymas bu denklikleri tespit ederek bazılarını kabul etmiş, bazılarını da müstensih hatası olarak görmüştür. Müstensihlerin çeşitli gerekçelerle zaman zaman kendi döneminin dil özelliklerini istinsah ettikleri metne yansıttığı bilinen bir gerçektir. Müstensihin bu tasarrufu, eser için olumsuz bir durum ifade etse de müstensihin yaşadığı dönemin dil özelliklerini tespit açısından önemlidir. Bu çalışmada İbni Mühennâ Lügati’ndeki r//z denkliğini sağlayan hususların sadece müstensih hatası değil aynı zamanda müstensihin yaşadığı dönemin dil özelliklerini gösteren veriler olabileceğine dikkat çekilmiştir.

Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 2021

Öz Türkçede sesbirimler, biçimbirimler, söz dizimi unsurları ve diğer unsurlarla insanın fikir ve... more Öz Türkçede sesbirimler, biçimbirimler, söz dizimi unsurları ve diğer unsurlarla insanın fikir ve hayal dünyası en güzel şekilde ifade edilir. Bu yapılarla duygu ve düşünceler vurgulanır, derecelendirilir ve pekiştirilir. Dilin bu imkânından gerek konuşurken gerekse yazarken faydalanılır. Kutadgu Bilig, Karahanlı dönemi eserlerinden birisidir ve doğrudan siyasetname türünün ilk örneği olması dolayısıyla da Türk kültür ve medeniyet tarihi açısından oldukça önemlidir. Devlet yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlar, yöneticilerde bulunması gereken nitelikler, kişinin dünya ve ahirette mutlu olabilmesi için sahip olması gereken erdemler Yusuf Has Hacib tarafından tespit edilmiş ve bunlar kişinin fikir ve ruh dünyasına akıcı ve etkileyici bir dille sunulmuştur. Bu çalışmada Kutadgu Bilig'in akıcı ve etkili üslubunun altında yatan sebeplerden birisi olan Yusuf Has Hacib'in pekiştirmeleri nasıl kullandığı meselesi üzerinde durulmuştur. Kutadgu Bilig metninin incelenmesi sonucunda metinde sesbirimler, biçimbirimler, sözcükler ve sözcük gruplarının pekiştirme amaçlı kullanıldığı tespit edilmiştir. Abstract In Turkish with phonemes, morphemes, syntactic elements and other elements, the world of man's ideas and dreams are stated in the most beautiful way. With these structures, emotions and thoughts are emphasized, graded and consolidated. This opportunity of language is used both when speaking and when writing. Kutadgu Bilig is one of the works of the Karahan period and is very important for the history of Turkish culture and civilization as it is the first of its kind of direct political treatise books. The issues to be considered in the state administration, the qualities that the rulers should have, the virtues that a person should have in order to be happy in the world and the hereafter were determined by Yusuf Has Hacib and these were presented to the world of ideas and spirit in a fluent and impressive language. In this study, the issues of how Yusuf Has Hacip uses reduplications, which is one of the underlying reasons of Kutadgu Bilig's fluent and effective style, is emphasized. As a result of the examination of the text of Kutadgu Bilig, it was determined that phonemes, morphology units, words and word groups were used for reduplication in the text.

The Journal of Academic Social Science, 2017

Öz Ağız çalışmaları Türk dili araştırmaları açısından önemli bir yere sahiptir. Türkçenin yazılı ... more Öz Ağız çalışmaları Türk dili araştırmaları açısından önemli bir yere sahiptir. Türkçenin yazılı belgelerle takip edilebilen ilk dönemlerinde şimdiki zaman kipi olarak çoğu kez geniş zaman bazen de -yur ekinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Daha sonraki dönemlere bakıldığında bu iki ekin yanı sıra başka kip eklerinin ve tasvir fiilleriyle oluşturulan biçimlerin şimdiki zaman kipi olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu günkü Türk lehçelerinde dört beş temel üzerine oturtulan varyantlar şimdiki zaman kipi olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada Orta Anadolu ağızları üzerine yapılan bilimsel çalışmalar incelenerek bölge ağzında kullanılan şimdiki zaman ekleri tespit edilmiştir. Bu tespit neticesinde bölge ağızlarında daha çok-yor şimdiki zaman eki varyantlarının kullanıldığı Eski Türkçeden beri kullanılan geniş zaman ekinin nadir olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Eski Türkçede kullanılan -yur şimdiki zaman ekinin bazen kullanıldığı, Niğde ve Aksaray illerinde bazı yöre ağızlarında da tasvir fiilleriyle kurulan şimdiki zaman ekinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra bölge ağzında-yor şimdiki zaman eki varyantlarının ölçünlü dilin etkisiyle değil asli şimdiki zaman eki olarak kullanıldığı tespit edilmiş-tir.

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2016

Öz Türkçenin tarihi dönemlerinden bu güne kadar şimdiki zaman ekinin gösterdiği gelişim dilbilimc... more Öz
Türkçenin tarihi dönemlerinden bu güne kadar şimdiki zaman ekinin gösterdiği gelişim dilbilimcilerin dikkatini çekmiştir. Bu konudaki çalışmalar hem art zamanlı hem de eş zamanlı olarak sürdürülmüştür. Bunun yanı sıra dilbilimcilerin, Çağdaş Türkiye Türkçesi çalışmalarında Anadolu ağızlarının sınıflandırılmasında, kullandıkları ölçütlerden birisi de şimdiki zaman ekinin kullanımıdır. Bu çalışmada ilk önce kaynak taraması yapılmış daha sonra Kırıkkale ili ağızlarından derlenen metinlerde şimdiki zaman ekinin biçim açısından gösterdiği farklılıklar üzerinde durulmuştur. Metinlerde yaygın olarak ortak kullanılan şimdiki zaman ekiyle birlikte farklı biçimde kullanılan şimdiki zaman ekleri de tespit edilmiştir. Hatta bazen bir konuşmacıda birbirinden farklı şimdiki zaman eklerinin kullanıldığı da tespit edilmiştir. İncelememize konu olan Kırıkkale ili ağızlarından derlediğimiz metinlerde şimdiki zaman ekinin on beş farklı şekilde kullanımı etnik kaynaşmaya işaret etmesi açısından dikkat çekicidir.

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2017

Öz Türkiyede gün geçtikçe kitle iletişim araçlarının daha yaygın olarak kullanılması ve eğitim se... more Öz Türkiyede gün geçtikçe kitle iletişim araçlarının daha yaygın olarak kullanılması ve eğitim seviyesinin artması sonucu sözlü kültür unsuru olan Anadolu ağızları kaybolmaya başlamaktadır. Hassa ağzı da Anadolu ağızları içerisinde kaybolmaya yüz tutmaktadır. Türk dili üzerine araştırma yapan bilim adamlarının bir görevi de kaybolmaya yüz tutan bu ağız özelliklerini araştırarak tespit etmektir. Bu çalışmada nitelik olarak yörenin tamamını yansıtacak şekilde, örneklem yöntemiyle, metin derlemesi yapılmış ve bu derlemeler üzerinde ünlülerin özellikleri ve ünlü değiş-meleri tespit edilmiştir. Bu çalışma Anadolu ağızları atlası hazırlanmasında kaynak olarak kullanılacak, Türkçenin tarihi gelişimi sürecinde bazı meselelerin açığa ka-vuşturulmasına ve yörenin etnik yapısının aydınlatılmasına da ışık tutacaktır. Anahtar kelimeler: Hassa ağzı, ağız araştırmaları, Anadolu ağızları 1 Bu makale 2001 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde hazırlanan Hassa Ağzı (Hatay) adlı yüksek lisans tezimin ünlüler bölümünün gözden geçirilerek yeniden ele alınmasından oluşturulmuştur.

The Journal of Academic Social Science Studies, 2017

Öz Hassa yöresi, fiziki ve coğrafi şartların yanında iktisadi ve sosyal şartların da yerleşme bak... more Öz Hassa yöresi, fiziki ve coğrafi şartların yanında iktisadi ve sosyal şartların da yerleşme bakımından arz ettiği elverişli durumu itibariyle, tarihin en eski zamanların-dan beri birtakım yerleşme merkezlerinin odak noktası olmasını sağlamıştır. Etiler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Grekler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Memlûklar ve Osmanlılar ve hattâ Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa ida-resindeki Mısır kuvvetleri, hep aynı sebeplerle Hassa yöresine girmişler ve bu bölgede tutunmaya çalışmışlardır. Hassa yöresine 1042'den itibaren başlayan Türk akınları, 1071 Malazgirt savaşından sonra kesafet kazanmış, daha sonraki dönemlerde ise bölge ta-mamen bir Türk yurdu haline gelmiştir. İçinde yaşadığımız çağda baş döndürücü bir hızla gelişen ve değişen kitle iletişim araçları sözlü kültür ögesi olan ağızları da etkisi al-tına almaktadır. Bu gelişim ve değişim bir yandan standart bir dilin oluşmasına hizmet ederken bir yandan da ağızların yok olmasına yol açmaktadır. Türk dili sahasıyla ilgile-nen bilim adamları kaybolmaya yüz tutan Anadolu ağızlarını tespit etmek ve bu ağız özelliklerini incelemek için pek çok çalışma yapmışlardır. Bunun yanı sıra bilim adamla-rı ağız incelemeleri neticesinde Türkçenin birçok meselesini de açığa kavuşturmuşlardır. Bu bağlamda bir Anadolu ağzı olan Hassa ağzı özellikleri de bu yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu çalışmada Hassa yöresi ağzından derlenen metinlerden hareketle yörenin ünsüz özellikleri üzerine bir inceleme ve değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışma Anadolu ağız atlaslarının hazırlanmasına kaynaklık edecek ve Türkçenin çözüm bekle-yen bazı meselelerine ışık tutacak mahiyettedir. Abstract Besides physical and geographical conditions, Hassa region has provided the focal points of several settlement centers since the earliest times of history, due to the favorable condition that the economic and social conditions provide for settlement.

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi // Electronic Journal of Social Sciences, 2019

Öz Anadolu ağızları ile ilgili birtakım karşılaştırmalı ağız çalışmaları olsa da, nitelik ve nice... more Öz Anadolu ağızları ile ilgili birtakım karşılaştırmalı ağız çalışmaları olsa da, nitelik ve nicelik olarak bu çalışmalar istenilen düzeyde değildir. Karşılaştırmalı ağız araştırmaları Türk dili için önemli olduğu gibi kültürel değişim ve kimlik değişimi gibi konularda tespitlerde bulunmak açısından da önemlidir. Hatay'ın Kırıkhan ilçesi, Antakya-Maraş ve İskenderun-Halep güzergâhının kesişme noktasıdır. Bu nedenle tarih boyunca birçok farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış kadim bir yerleşim merkezidir. 1084 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah'ın Antakya bölgesini fethetmesiyle Türkler bu yöreye yerleşmeye başlamıştır. Bölge, Türklerle, Bizans ve Haçlılar arasında bir süre el değiştirdikten sonra Memluklular ve ardından Osmanlılar tarafından idare edilmeye başlanmıştır. Tarih boyunca çeşitli Türk unsurlarının göçleriyle Türkleşen yöreye göçler devam etmiş, 1950'lerden sonra Türk unsurlarından Trabzonlular, Yörükler ve Ahıskalılar, Kırıkhan'a yerleşmişlerdir. Bu çalışmada Hatay/Kırıkhan ağzı ile göçmen ağzı ilişkileri ses bilgisi bağlamında incelenecektir. Sahadan derlenen metinler incelendiğinde, göçmen ağızların her geçen gün Kırıkhan ağzı ve standart dilden etkilendiği görülmektedir. Göçmen unsurlardan aynı mahallede yaşayanlar değişime direnç göstermişlerdir. Fakat mahallelerinden ayrılıp Hatay/Kırıkhan ağzı konuşurları arasına karışanlar değişime ayak uydurmuşlardır. Bunun yanı sıra eğitim veya çalışmak için il dışına çıkanlar ile ağız özelliği Kırıkhan ağzına yakın olan kişiler ise bu değişime daha hızlı ayak uydurmuşlardır. Anahtar Kelimeler: Ağız, yerli ve göçmen, Kırıkhan. Abstract Although Anatolian dialects have some studies on comparative dialects, these studies are not at the desired level in terms of quality and quantity. Comparative dialect research is very important for the Turkish language, as well as it is important for determining issues such as cultural change and identity change. Kırıkhan district of Hatay is the intersection point of Antakya-Maraş and İskenderun-Halep route. For this reason, it is an ancient settlement center, which has hosted many different cultures and civilizations throughout history. In 1084, when the Anatolian Seljuk Sultan Süleyman Shah conquered the Antakya region, Turks began to settle in this region. After the region changed hands among Turks, Byzantine and Crusaders for a while, it started to be governed by the Mamluks and then the Ottomans. Throughout the history, migrations to the region, which became Turkish with the migration of various Turkish elements, continued, and after 1950, Trabzon residents, Yoruks and Ahiska Turks migrated to Kırıkhan and settled in this place. In this paper, local and immigrant dialect relations will be reviewed in terms of phonetics. When the texts compiled from the field are reviewed, it is seen that the immigrant dialects are affected by the local dialect and standard language every day. Among the immigrant elements, those living in a certain neighborhood and living together resisted change. However, those who left their neighborhoods and intertwined with the local elements kept up with the change. In addition, those who went out of the city for education or work, and those whose dialect feature was close to the local dialect, adapted to this change faster.

Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019

Öz / Ağızlar, standart dil ile eş zamanlı olarak kullanılagelmiştir. Ağız özellikleri Kaşgarlı Ma... more Öz / Ağızlar, standart dil ile eş zamanlı olarak kullanılagelmiştir. Ağız özellikleri Kaşgarlı Mahmud'dan günümüze kadar pek çok bilim adamının dikkatini çekmiş, fazla olmasa da her dönemde bilim adamları ağız özellikleri hakkında tespitlerde bulunmuşlardır. Türkiye Türkçesi ağızları üzerinde birçok derleme ve inceleme çalışması yapılmıştır. Son zamanlarda derleme ve inceleme çalışmaları üzerinde farklı bakış açılarıyla yeni çalışmalar da yürütülmektedir. Türkçede varlıkları ve kavramları karşılayan kelimeler olan isimler çoğu kez yalnız başlarına kullanılmazlar, eklerle çekime girerek cümlede iş görürler. Hâl ekleri de isimlere işlerlik kazandıran ek çeşitlerinden birisidir. Hatay etnik ve dini bakımdan bir kültür mozaiği şehridir. Bunun yanı sıra Hatay'a 7. yüzyıldan itibaren farklı Türk unsurları yerleşmiştir. Bu özellikleri dolayısıyla Hatay ağzı incelemeye değer bir Türkiye Türkçesi ağzıdır. Bu çalışmada Hatay ağzı üzerine yapılan akademik çalışmalar esas alınarak, diğer Türkiye Türkçesi ağızlarında hiç rastlanmayan ya da az rastlanan hâl eklerinin ses özellikleri, biçim özellikleri ve işlevleri üzerinde durulacaktır. Bu çalışmada, derleme metinleri de tekrar gözden geçirilecek, Hatay ağzı üzerine yapılan çalışmalarda tespit edilemeyen, ses, biçim ve işlev olarak farklılık gösteren hâl eklerine de değinilecektir. Ahahtar Kelimeler: Ağız Araştırmaları, Hatay Ağzı, Hâl Ekleri.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2020

Özet / Yüzyıllar boyunca Anadolu insanı dış etkilere aldırmayarak duygu ve düşüncelerini sade ama... more Özet / Yüzyıllar boyunca Anadolu insanı dış etkilere aldırmayarak duygu ve düşüncelerini sade ama güçlü bir Türkçeyle ifade edebilmiştir. Dilde üsluba yükseklik kazandıran çeşitli unsurlar vardır. Bu unsurlardan birisi de pekiştirmelerdir. Türkçede pekiştirmeler; ses, biçim birimi, sözcük, söz dizimi ve daha başka unsurlarla yapılır. Dörtyol ilçesi Türk dilini ve kültürünü koruması açısından Anadolu'da önemli yerlerden birisidir. Bu çalışmada araştırmaya dayanak oluşturan metin Hatay'ın Dörtyol ilçesinden derlenmiştir. Derleme metninin konusu Hazreti Âdem'in cennetten çıkarılması ve dünyaya gönderilmesiyle, Hazreti Âdem'in Hazreti Havva ile dünyada tekrar kavuşması hadisesidir. Elde edilen metin, cümle bağlamından da hareketle, kelimelere eklenen unsurlar, kelimeler, söz dizimi unsurları pekiştirme özelliği taşıyıp taşımadıkları açısından dikkatle incelenmeye çalışılmıştır. Derleme metni üzerinde yapılan inceleme sonucunda metinde ses, biçim birimi ve söz dizimi unsurlarının pekiştirme görevinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada, bu tespitler sınıflandırmaya tabi tutularak her bir unsur ait olduğu sınıfa dâhil edilmiştir. Bunlardan bazıları standart Türkçede de bulunmayan ve dile zenginlik katan pekiştirme unsurlarıdır. ABSTACT For centuries, Anatolia has been able to express its feelings and thoughts in plain but powerful Turkish, ignoring human beings to external influences. There are various elements in language that add height to style. One of these elements is reinforcement. Reinforcements in Turkish; It is made by means of phoneme, suffix, word, syntax and more. Dörtyol district is one of the important places in Anatolia in terms of preserving the Turkish language and culture. In this study, the text that forms the basis of the research was compiled from the district of Dörtyol in Hatay. The subject of the compilation text is the event that Saint Adam reunites with Hazrat Eve in the world by removing Adam from heaven and sending it to the world. The text obtained has been carefully examined in terms of whether the elements which added to the words, words and syntax elements have reinforcement properties, starting from the context of the sentence. As a result of the review made on the compilation text, phoneme, morpheme and syntax elements were used to reinforce the text. In the study, these determinations were subjected to classification and each element was included in the class to which it belongs. Some of these are reinforcement elements that do not exist in standard Turkish and add richness to the language.

Conference Presentations by Ahmet Haşimi

II. ULUSLARARASI DEVELİ - ÂŞIK SEYRÂNÎ VE TÜRK KÜLTÜRÜ KONGRESİ, 2019

Özet / Köklerinden beslenemeyen kültürler zamanla yok olup giderler. Bir milletin varlığını devam... more Özet / Köklerinden beslenemeyen kültürler zamanla yok olup giderler. Bir milletin varlığını devam ettirebilmesi maddi ve manevi kültür unsurlarını tanıması ve onlara sahip çıkmasıyla mümkündür. Somut olmayan kültürel miras günümüzde hızlı bir şekilde yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bunun için bilinçli çalışmalar yapılmalı ve bu kültürel miras sonraki kuşaklara aktarılmalıdır. 19. yüzyıl şairi Âşık Seyranî, kendisine özgü üslubuyla Anadolu’da milli kültür unsurumuzu şiirleriyle yaşatan ve bu mirası bizlere devreden bir şairdir. Seyranî’nin bir buçuk asır sonrasına sesini gür bir şekilde duyurabilmesinin çeşitli sebepleri vardır. Bu sebeplerden birisi de onun sözcük gruplarını kullanmadaki üstün başarısıdır. Bu çalışmada Seyranî’nin hangi sözcük gruplarını nasıl kullandığı ve bunun üslubuna nasıl yansıdığı meselesi üzerinde durulacaktır.

XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, 2019

Özet / Anadolu ağızları, Türk dili araştırmalarının önemli alanlarından birisidir. Bugün Türkiye ... more Özet / Anadolu ağızları, Türk dili araştırmalarının önemli alanlarından birisidir. Bugün Türkiye Türkçesi yazı dilinde kullanılmayan ve arkaik olarak kabul edilen bazı kelimeler Anadolu ağızlarında canlı veya donuk şekilleriyle kullanılmaktadır. Gün geçtikçe yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan bu alan, Türkçenin tarihî ve güncel meselelerini açıklama açısından içerisinde önemli veriler barındırmaktadır. Son zamanlarda Türk dili üzerine çalışan bilim adamları ağızlardan tespit edilen malzemelerden hareketle Türkçenin birçok meselesini de aydınlatmışlardır.
Kökeni hakkında kesin bir bilgiye ulaşılamayan “çaw” kelimesi de ET, OT ve Batı Türkçesi dönemi metinlerinde “çaw” (şan, şöhret, ses) ve “çawık-“ (ün sahibi olmak, ünlenmek), “çawlan-“ (şanlanmak, şöhretlenmek, ün sahibi olmak), “çav-“ (güneş) doğmak, “çav-“ ileri fırlamak “çav-“ pişmek, yanmak şekil ve anlamlarıyla birtakım değişikliklere uğrayarak kullanılmıştır. Türkiye Türkçesi ağızlarından yapılan “Derleme Sözlüğü”nde “çaw” kelimesi “çav” şeklinde ve (şöhret) anlamında “çaw-” çıkmak (güneşin çıkması), birer örnekte tespit edilmiştir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla sözcüğe bir de Hatay ili Hassa Ağzı İncelemesi adlı çalışmada rastlanmıştır. Sözcük, Hassa ağzından tespit edilen örnekte şimdiki zaman üçüncü teklik kişi “çavio”, (haber yayılması) anlamında kullanılmaktadır.
Bu ve bunun gibi tespit edilen örnekler Anadolu ağızlarının öneminin bir kez daha ortaya koymaktadır. Günden güne çeşitli sebeplerden dolayı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan ağız malzemelerinin bir an önce derlenip kayıt altına alınması önem arz etmektedir.