Aldona Skudrzyk - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Aldona Skudrzyk
Postscriptum Polonistyczne, 2019
The author discusses the concept of diglossia in the sociolinguistic aspect, but also in the cogn... more The author discusses the concept of diglossia in the sociolinguistic aspect, but also in the cognitive one, assuming the significance of the opposition between the language of primary socialisation (unofficial and spoken) and the language of secondary socialisation (official and written) for the cognitive development of an individual functioning in a situation of diglossia. A broad interpretation of the concept is supported in the paper, with the author extending it to cover also the simultaneous presence of a minority language (as the language of primary socialisation) and the general language of the dominant culture (as the language of secondary socialisation) due to the clearly separate nature of their functioning.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, Dec 31, 2014
An original method is proposed here for showing up the presence of the spoken word, live speech i... more An original method is proposed here for showing up the presence of the spoken word, live speech in literary dialogues. This involves making use of the possibilit offeredby the material of the written language — a text (conventional graphical symbols, pause signs and standard rules for their use, the variety of graphical systems, feasibility of reception of a system other than the linear, the spatial system). This utilisation of possibilities means breaing with the precisely established conventions, contravening the accepted ortographic, punctuational and also typographical norms. Such an unconventional application of the norms of one substantial variety of language becomes a useful method of calling on its second substantial variety
W niezwykle interesującym poznawczo, zwłaszcza dla odbiorców spoza Śląska i tych stąd, ale niezna... more W niezwykle interesującym poznawczo, zwłaszcza dla odbiorców spoza Śląska i tych stąd, ale nieznających gwary, artykule o niewspółmierności leksykalnej między gwarą i językiem ogólnym Helena Synowiec analizowała trudności w porozumiewaniu się polszczyzną ogólną dzieci, których językiem pierwszym jest śląska odmiana gwarowa polszczyzny. Po ponad dwudziestu latach od tamtych rozważań chcę wrócić do zagadnienia porozumiewania się i rozumienia wyrazów inaczej zgoła od obecnego w nowym demokratycznym kontekście kulturowym, w nowym otoczeniu technologicznym i w nowej kulturze komunikowania. Wspólne są tylko: młodzież, jakość komunikacji, poziom świadomości przemian kulturowych wśród edukatorów i zadania edukacji polonistycznej (humanistycznej). Tytułowa opozycja tego tekstu nie jest jedynie opozycją gramatycznych form. Jest opozycją możliwych postaw wobec językowych kontaktów z drugim człowiekiem, wydaje się określeniem ważnej tendencji w komunikacji młodego pokolenia
Wynalazek pisma pociągnął za sobą niebywałe konsekwencje dla ludzkiego języka, ale i dla jego umy... more Wynalazek pisma pociągnął za sobą niebywałe konsekwencje dla ludzkiego języka, ale i dla jego umysłu. Widać to choćby w narodzinach i rozwoju kultury myślenia piśmiennego. Oczywiście oba style poznawcze (przedpiśmienny i piśmienny) nie mogą być widziane statycznie, dlatego warto przyjrzeć się wpływowi nowoczesnych technologii na stan piśmiennego stylu poznawczego w językowych zachowaniach pokolenia wychowanego już na nowych mediach. Badania pokazują proces odwrócenie wektora zmian – od intelektualizacji składni i interpunkcji (ewolucja w XIX wieku) do ponownej ich emocjonalizacji i mówioności związanej z „tu i teraz” mówienia. Ta zasada „odwróconych wektorów” dotyczy ponadto socjalizacji odwrotnej i odwrotnej adaptacji. Obydwa te procesy społeczne mają także znaczący wpływ na kształtowanie się zachowań językowych.Skudrzyk A., 2019, Determinizm technologiczny a przestankowanie w epoce/kulturze odwróconych wektorów, czyli przecinek bezmyślności, kropka nienawiści, „Poradnik Językowy”,...
The major objectives in this research are centred on the problem of the presence, significant for... more The major objectives in this research are centred on the problem of the presence, significant for the newer Polish prose, of the spoken forms of the language in its written form. This presence is a means of renewing of the literary and written language taken into account in the development programme. In view of the decided differences in the materials of these two language forms the principle of mimesis may be understood here as a creative construction, utilising one’s own means, of the impression of a similarity between the literary language and live speech. Research has shown that the chief means of bringing about this impression is breaking with the existing conventions of writing and the written forms together with the creative utilisation of the writing matter for the construction of literary orthospeech forms. In this way the principal determinant in choice of linguistic means was taken to be the channel writing transfer — writing requirements and possibilities. Hence the prop...
Do przygotowania tego zbioru materiałów dydaktycznych skłoniło nas wieloletnie doświadczenie, jak... more Do przygotowania tego zbioru materiałów dydaktycznych skłoniło nas wieloletnie doświadczenie, jakie zdobyłyśmy, ucząc dialektologii polskiej, zwłaszcza zaś zmieniający się wyraźnie stan świadomości językowej i świadomości regionalnej słuchaczy. Skrypt ten jest tak pomyślany, żeby typową wiedzę językową o gwarach i dialektach (teksty gwarowe) przedstawić na tle szerszym, w perspektywie socjolingwistycznej (część pierwsza) oraz etnolingwistycznej (część druga). W dobie fuzji języka ogólnego z jego odmianami regionalnymi, w dobie ekspansji odmiany potocznej, licznych interferencji także w komunikacji oficjalnej istotna może się okazać świadomość dialektologiczna — pomocna w zrozumieniu tych procesów. Na językową i komunikacyjną sprawność słuchaczy niewątpliwie wpłynąć powinna wiedza o współczesnym komunikacyjnym statusie gwar ludowych, o regułach przełączania kodu, o dynamice procesu wyzbywania się gwary, a także o niewspółmierności leksykalnej gwar i polszczyzny ogólnej. Zjawiska te b...
Mcdonaldyzacja, bigbrotheryzacja, czyli eponimy współczesnenorma ortograficzna i uzus Relacje mię... more Mcdonaldyzacja, bigbrotheryzacja, czyli eponimy współczesnenorma ortograficzna i uzus Relacje między nazwami własnymi i pospolitymi stawały się co jakiś czas przedmiotem rozważań językoznawców (najczęściej onomastów), logików i filozofów1. Szczególne kontrowersje i polemiki dotyczyły znaczenia nazw własnych, ich specyficznych cech i metod odróżniania od nazw pospolitych1 2. Dla onomastów ważna była obserwacja sposobów tworzenia nazw osobo wych od pospolitych zarówno dzięki procesom słowotwórczym, jak i pro cesowi onimizacji, czyli zmiany funkcji apelatywów wskutek przejścia do grupy antroponimów3. 1 Problematyka relacji nazw własnych i apelatywów, w niniejszym opracowaniu tylko sygnalizowana, ma niezwykle bogatą literaturę.
Publishing collections of certain type of jokes — called stale jokes — has become popular among I... more Publishing collections of certain type of jokes — called stale jokes — has become popular among Internet users. Around these collections, particular communities of laughter are being established. The common awareness of the divergence of these forms from other types of humorous expressions endows them with certain characteristic features, which are manifested in the pragmatic incongruity of these acts of speech. In the article, the relation between the contemporary culture of derivative orality and iconicity, and the incongruity or ineffectiveness of stale jokes, is reflected upon
The official letter of application has been presented as a modem type of written texts, whose sty... more The official letter of application has been presented as a modem type of written texts, whose stylistic and linguistic character is shaped by a complicated pragmatic system. One of the major characteristics is the tension between the official objectivity and the subjectivity of the intentions expressed in formal letters. The author is concerned with the choices of linguistic means that writers of official letters make so that their texts will appear formal to them. The cultural category of formality is seen in the context of functional illiteracy. The tendency to make texts formal is mostly shown in the ways of presenting some of the elements of the objective reality. Formal persuasion would require reference to objective, logical, cool reasoning. Since the feeling of harm, trouble, nuisance naturally evoke emotional arguing, there is a natural tendency here towards colloquial rather than formal style. Also persuasion is connected more with direct oral communication
Artykuł pokazuje całość dorobku naukowego profesora Lubasia od kształtowania się metod socjolingw... more Artykuł pokazuje całość dorobku naukowego profesora Lubasia od kształtowania się metod socjolingwistycznego opisu polszczyzny mówionej w badaniach prowadzonych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach przez socjolingwistyczne osiągnięcia slawistyczne - wskazanie dróg badawczych słowiańskiej socjolingwistyki.. Obraz postaci wielkiego uczonego dopełnia bibliografia jego prac.Skudrzyk A., 2019, w: My z Nich 3. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, Władysław Lubaś – polonista i slawista, red. Z. Greń, K. Kleszczowa, Z. Zaron, s. 145-155
The contemporary language reality is considered very dynamic. This dynamics is clear in the time,... more The contemporary language reality is considered very dynamic. This dynamics is clear in the time, spatial and functional perspective. It is impossible to claim these multi-aspect changes will not influence the ways of communication. Many things were written about the changes in culture and language. Not much attention was paid to the contemporary written variety. Meanwhile, the observation of the contemporary written texts, an observation in relation to - as it may seem - fixed values, including the value of writing, induces to consider the written aspect of contemporary communication. It is not a study of the graphemics or graphic linguistics field. Remaining in the field of considerations of Walter Ong and Marshall McLuhan, I wish to discuss the problem of literacy as the way of thinking, ordering the reality and try to show the tendencies that may endanger the permanence of the literate way of thinking. The observation of technological changes in communications leads to a conclus...
"Podręcznik zawiera bogaty wybór interesujących i wartościowych tekstów, stanowi swoistą ant... more "Podręcznik zawiera bogaty wybór interesujących i wartościowych tekstów, stanowi swoistą antologię tekstów przybliżających polską literaturę i kulturę. Uznaj emy, że warunkiem wstępnym skutecznego korzystania z podręcznika jest dobra, a nawet bardzo dobra znajomość języka polskiego i spora wiedza kulturowa oraz „niekonsumpcyjne” nastawienie do języka. Wybrane przez nas utwory bądź ich fragmenty umożliwiają bowiem kontakt z tekstami o funkcji estetycznej i stwarzają szansę rozwijania sprawności stylistycznej. Na tom składają się utwory lub fragmenty utworów literackich z różnych epok, także wyimki tekstów filozoficznych oraz naukowych, popularnonaukowych i publicystycznych. Są także teksty użytkowe, dowcipy, sentencje, przysłowia. Ukazują one zatem polszczyznę bogatą, różnorodną, barwną, niejednolitą: słowem — polszczyznę, którą kiedyś określano mianem „kulturalnej”. Zestawione teksty pozwalają niewątpliwie poszerzyć zasób słownictwa i frazeologii z językowego rejestru ogólnego. Nadto dają możliwość głębszego spojrzenia na kulturę polską przez pryzmat funkcjonującej w niej metaforyki, prezentowanego językowego obrazu świata, pokazują też różne fragmenty polskiej rzeczywistości zawartej w słowach." (fragm.
The text points to the direct connection of changes in culture, technology (the development of ic... more The text points to the direct connection of changes in culture, technology (the development of iconosphere at the expense of logosphere) with the development of the communicative competence of young generation. On the basis of school texts, the author shows the new principles of text construction which take into account receiver’s interactivity as somehow built into a written text, and a synesthetic holistic reference to the whole situation the text treats about
A voice in a Comparative Studies panel Polish Language Education as an Obligation
Due to their wide scope, the new media are gradually becoming the main socializing environment fo... more Due to their wide scope, the new media are gradually becoming the main socializing environment for children. Some scholars believe that nowadays the main language acquired by a child is their native language broadcast via omnipresent media. In the past, the world used to be described through the use of words and texts. Now it is shown with the use of pictures. The context of a word is replaced with the context of a picture. Words must be understood while pictures only need to be seen. The crucial issue discussed in the following paper is how this particular change, known as the iconization of culture influences the quality of the basic relationship between language and cognition, that is a cognitive style, a way of thinking and the impairment of communicative precision, all leading to the interpretability and the enhanced pragmatics of meanings and senses which are no longer used
Język-istotny składnik regionalnej tożsamości Pojęcie tożsamości jest przedmiotem dociekań badacz... more Język-istotny składnik regionalnej tożsamości Pojęcie tożsamości jest przedmiotem dociekań badaczy wielu dyscyplin naukowych. Niewątpliwie ważny jest bowiem jego aspekt psychologiczny, filozoficzny, kulturowy, socjologiczny. W rozważaniach, w których podstawą jest wiedza socjologiczna, dotyczących niewielkich społeczności lokalnych pośród różnych składników owej tożsamości wymienia się również poczucie wspólnoty kulturowej, tożsamości kulturowej. Wojciech Świątkiewicz roz wijający pojęcie tożsamości kulturowej na gruncie wspomnianej dyscypliny, chociaż nie traktuje języka jako elementu tejże tożsamości, ale łatwo dostrzec jego rolę w zakresie, o którym mówi badacz: "Tożsamość kulturowa spo łeczeństwa jest wynikiem zachowania dziedzictwa kulturowego."1 Dziedzictwo kulturowe zaś rozumiane szeroko obejmuje nie tylko wytwory ludzkiej aktywności, ale także określone postawy, wartości, symbole, normy, wzory zachowań. Wszystko to, co przejmujemy w procesie soqalizacji i wychowania. Roli języka w tym procesie nie można przecenić1 2. Peter L. Berger pisze wprost: "Język jest zasadniczym środkiem służącym socjalizacji jednostki, dzięki czemu staje się ona mieszkańcem świata podzielanego z innymi."3 1 W. Ś wi ą t k i e w i c z: Tożsamość kulturowa ujęcie socjologiczne. W'. Tożsamość kulturo wa mieszkańców starych dzielnic miast Górnego Śląska. Red. W. Świątkiewicz i K. Wódz. Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 14. 2 Zauważmy, że problem wpływu języka na interakcje społeczne staje się szczególnie istotny w ujęciach interakcjonizmu symbolicznego. Zagadnienie to referuje wyczerpująco Z. Bokszański w pracy poświęconej tożsamości jednostki w ujęciach różnych teorii socjologicznych.
The invention of writing entailed enormous consequences not only for human language but also for ... more The invention of writing entailed enormous consequences not only for human language but also for human mind. This can be seen, for instance, in the birth and development of the culture of literate thinking. Both (preliterate and literate) cognitive styles cannot be perceived in static terms but rather as a process. It is therefore important to look at the influence of the modern technologies on the status of the literate cognitive style in language behaviours of the generation raised on new media. The research shows the process of reversing the vector of changes: from intellectualization of syntax and punctuation (evolution in the 19th century) to their previous emotionalisation and orality related to the “here and now” of speaking
The present article focuses upon the description of two important directions of changes observabl... more The present article focuses upon the description of two important directions of changes observable in linguistic behaviors of contemporary Poles. The first direction leads from colloquialness (also expressive, heavily marked colloquialness) towards neutrality. Similarly. the second direction leads to generality and neutrality, but the departure point of the process is professionalism and saturation with terminology. Consequently, on the one hand, such an evolution brings about the increase in the occurrence of marked lexis on public communication. which, in turn, triggers neutralization of the original markedness. On the other hand, it results in the influx of specialized lexis into the language of everyday communication. The contemporary reality is becoming more and more professionally marked. Thus, the scope of the so-called cross-variety lexis becomes increasingly extensive - and hence also the limits of individual varieties of language become blurred
Postscriptum Polonistyczne, 2019
The author discusses the concept of diglossia in the sociolinguistic aspect, but also in the cogn... more The author discusses the concept of diglossia in the sociolinguistic aspect, but also in the cognitive one, assuming the significance of the opposition between the language of primary socialisation (unofficial and spoken) and the language of secondary socialisation (official and written) for the cognitive development of an individual functioning in a situation of diglossia. A broad interpretation of the concept is supported in the paper, with the author extending it to cover also the simultaneous presence of a minority language (as the language of primary socialisation) and the general language of the dominant culture (as the language of secondary socialisation) due to the clearly separate nature of their functioning.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, Dec 31, 2014
An original method is proposed here for showing up the presence of the spoken word, live speech i... more An original method is proposed here for showing up the presence of the spoken word, live speech in literary dialogues. This involves making use of the possibilit offeredby the material of the written language — a text (conventional graphical symbols, pause signs and standard rules for their use, the variety of graphical systems, feasibility of reception of a system other than the linear, the spatial system). This utilisation of possibilities means breaing with the precisely established conventions, contravening the accepted ortographic, punctuational and also typographical norms. Such an unconventional application of the norms of one substantial variety of language becomes a useful method of calling on its second substantial variety
W niezwykle interesującym poznawczo, zwłaszcza dla odbiorców spoza Śląska i tych stąd, ale niezna... more W niezwykle interesującym poznawczo, zwłaszcza dla odbiorców spoza Śląska i tych stąd, ale nieznających gwary, artykule o niewspółmierności leksykalnej między gwarą i językiem ogólnym Helena Synowiec analizowała trudności w porozumiewaniu się polszczyzną ogólną dzieci, których językiem pierwszym jest śląska odmiana gwarowa polszczyzny. Po ponad dwudziestu latach od tamtych rozważań chcę wrócić do zagadnienia porozumiewania się i rozumienia wyrazów inaczej zgoła od obecnego w nowym demokratycznym kontekście kulturowym, w nowym otoczeniu technologicznym i w nowej kulturze komunikowania. Wspólne są tylko: młodzież, jakość komunikacji, poziom świadomości przemian kulturowych wśród edukatorów i zadania edukacji polonistycznej (humanistycznej). Tytułowa opozycja tego tekstu nie jest jedynie opozycją gramatycznych form. Jest opozycją możliwych postaw wobec językowych kontaktów z drugim człowiekiem, wydaje się określeniem ważnej tendencji w komunikacji młodego pokolenia
Wynalazek pisma pociągnął za sobą niebywałe konsekwencje dla ludzkiego języka, ale i dla jego umy... more Wynalazek pisma pociągnął za sobą niebywałe konsekwencje dla ludzkiego języka, ale i dla jego umysłu. Widać to choćby w narodzinach i rozwoju kultury myślenia piśmiennego. Oczywiście oba style poznawcze (przedpiśmienny i piśmienny) nie mogą być widziane statycznie, dlatego warto przyjrzeć się wpływowi nowoczesnych technologii na stan piśmiennego stylu poznawczego w językowych zachowaniach pokolenia wychowanego już na nowych mediach. Badania pokazują proces odwrócenie wektora zmian – od intelektualizacji składni i interpunkcji (ewolucja w XIX wieku) do ponownej ich emocjonalizacji i mówioności związanej z „tu i teraz” mówienia. Ta zasada „odwróconych wektorów” dotyczy ponadto socjalizacji odwrotnej i odwrotnej adaptacji. Obydwa te procesy społeczne mają także znaczący wpływ na kształtowanie się zachowań językowych.Skudrzyk A., 2019, Determinizm technologiczny a przestankowanie w epoce/kulturze odwróconych wektorów, czyli przecinek bezmyślności, kropka nienawiści, „Poradnik Językowy”,...
The major objectives in this research are centred on the problem of the presence, significant for... more The major objectives in this research are centred on the problem of the presence, significant for the newer Polish prose, of the spoken forms of the language in its written form. This presence is a means of renewing of the literary and written language taken into account in the development programme. In view of the decided differences in the materials of these two language forms the principle of mimesis may be understood here as a creative construction, utilising one’s own means, of the impression of a similarity between the literary language and live speech. Research has shown that the chief means of bringing about this impression is breaking with the existing conventions of writing and the written forms together with the creative utilisation of the writing matter for the construction of literary orthospeech forms. In this way the principal determinant in choice of linguistic means was taken to be the channel writing transfer — writing requirements and possibilities. Hence the prop...
Do przygotowania tego zbioru materiałów dydaktycznych skłoniło nas wieloletnie doświadczenie, jak... more Do przygotowania tego zbioru materiałów dydaktycznych skłoniło nas wieloletnie doświadczenie, jakie zdobyłyśmy, ucząc dialektologii polskiej, zwłaszcza zaś zmieniający się wyraźnie stan świadomości językowej i świadomości regionalnej słuchaczy. Skrypt ten jest tak pomyślany, żeby typową wiedzę językową o gwarach i dialektach (teksty gwarowe) przedstawić na tle szerszym, w perspektywie socjolingwistycznej (część pierwsza) oraz etnolingwistycznej (część druga). W dobie fuzji języka ogólnego z jego odmianami regionalnymi, w dobie ekspansji odmiany potocznej, licznych interferencji także w komunikacji oficjalnej istotna może się okazać świadomość dialektologiczna — pomocna w zrozumieniu tych procesów. Na językową i komunikacyjną sprawność słuchaczy niewątpliwie wpłynąć powinna wiedza o współczesnym komunikacyjnym statusie gwar ludowych, o regułach przełączania kodu, o dynamice procesu wyzbywania się gwary, a także o niewspółmierności leksykalnej gwar i polszczyzny ogólnej. Zjawiska te b...
Mcdonaldyzacja, bigbrotheryzacja, czyli eponimy współczesnenorma ortograficzna i uzus Relacje mię... more Mcdonaldyzacja, bigbrotheryzacja, czyli eponimy współczesnenorma ortograficzna i uzus Relacje między nazwami własnymi i pospolitymi stawały się co jakiś czas przedmiotem rozważań językoznawców (najczęściej onomastów), logików i filozofów1. Szczególne kontrowersje i polemiki dotyczyły znaczenia nazw własnych, ich specyficznych cech i metod odróżniania od nazw pospolitych1 2. Dla onomastów ważna była obserwacja sposobów tworzenia nazw osobo wych od pospolitych zarówno dzięki procesom słowotwórczym, jak i pro cesowi onimizacji, czyli zmiany funkcji apelatywów wskutek przejścia do grupy antroponimów3. 1 Problematyka relacji nazw własnych i apelatywów, w niniejszym opracowaniu tylko sygnalizowana, ma niezwykle bogatą literaturę.
Publishing collections of certain type of jokes — called stale jokes — has become popular among I... more Publishing collections of certain type of jokes — called stale jokes — has become popular among Internet users. Around these collections, particular communities of laughter are being established. The common awareness of the divergence of these forms from other types of humorous expressions endows them with certain characteristic features, which are manifested in the pragmatic incongruity of these acts of speech. In the article, the relation between the contemporary culture of derivative orality and iconicity, and the incongruity or ineffectiveness of stale jokes, is reflected upon
The official letter of application has been presented as a modem type of written texts, whose sty... more The official letter of application has been presented as a modem type of written texts, whose stylistic and linguistic character is shaped by a complicated pragmatic system. One of the major characteristics is the tension between the official objectivity and the subjectivity of the intentions expressed in formal letters. The author is concerned with the choices of linguistic means that writers of official letters make so that their texts will appear formal to them. The cultural category of formality is seen in the context of functional illiteracy. The tendency to make texts formal is mostly shown in the ways of presenting some of the elements of the objective reality. Formal persuasion would require reference to objective, logical, cool reasoning. Since the feeling of harm, trouble, nuisance naturally evoke emotional arguing, there is a natural tendency here towards colloquial rather than formal style. Also persuasion is connected more with direct oral communication
Artykuł pokazuje całość dorobku naukowego profesora Lubasia od kształtowania się metod socjolingw... more Artykuł pokazuje całość dorobku naukowego profesora Lubasia od kształtowania się metod socjolingwistycznego opisu polszczyzny mówionej w badaniach prowadzonych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach przez socjolingwistyczne osiągnięcia slawistyczne - wskazanie dróg badawczych słowiańskiej socjolingwistyki.. Obraz postaci wielkiego uczonego dopełnia bibliografia jego prac.Skudrzyk A., 2019, w: My z Nich 3. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, Władysław Lubaś – polonista i slawista, red. Z. Greń, K. Kleszczowa, Z. Zaron, s. 145-155
The contemporary language reality is considered very dynamic. This dynamics is clear in the time,... more The contemporary language reality is considered very dynamic. This dynamics is clear in the time, spatial and functional perspective. It is impossible to claim these multi-aspect changes will not influence the ways of communication. Many things were written about the changes in culture and language. Not much attention was paid to the contemporary written variety. Meanwhile, the observation of the contemporary written texts, an observation in relation to - as it may seem - fixed values, including the value of writing, induces to consider the written aspect of contemporary communication. It is not a study of the graphemics or graphic linguistics field. Remaining in the field of considerations of Walter Ong and Marshall McLuhan, I wish to discuss the problem of literacy as the way of thinking, ordering the reality and try to show the tendencies that may endanger the permanence of the literate way of thinking. The observation of technological changes in communications leads to a conclus...
"Podręcznik zawiera bogaty wybór interesujących i wartościowych tekstów, stanowi swoistą ant... more "Podręcznik zawiera bogaty wybór interesujących i wartościowych tekstów, stanowi swoistą antologię tekstów przybliżających polską literaturę i kulturę. Uznaj emy, że warunkiem wstępnym skutecznego korzystania z podręcznika jest dobra, a nawet bardzo dobra znajomość języka polskiego i spora wiedza kulturowa oraz „niekonsumpcyjne” nastawienie do języka. Wybrane przez nas utwory bądź ich fragmenty umożliwiają bowiem kontakt z tekstami o funkcji estetycznej i stwarzają szansę rozwijania sprawności stylistycznej. Na tom składają się utwory lub fragmenty utworów literackich z różnych epok, także wyimki tekstów filozoficznych oraz naukowych, popularnonaukowych i publicystycznych. Są także teksty użytkowe, dowcipy, sentencje, przysłowia. Ukazują one zatem polszczyznę bogatą, różnorodną, barwną, niejednolitą: słowem — polszczyznę, którą kiedyś określano mianem „kulturalnej”. Zestawione teksty pozwalają niewątpliwie poszerzyć zasób słownictwa i frazeologii z językowego rejestru ogólnego. Nadto dają możliwość głębszego spojrzenia na kulturę polską przez pryzmat funkcjonującej w niej metaforyki, prezentowanego językowego obrazu świata, pokazują też różne fragmenty polskiej rzeczywistości zawartej w słowach." (fragm.
The text points to the direct connection of changes in culture, technology (the development of ic... more The text points to the direct connection of changes in culture, technology (the development of iconosphere at the expense of logosphere) with the development of the communicative competence of young generation. On the basis of school texts, the author shows the new principles of text construction which take into account receiver’s interactivity as somehow built into a written text, and a synesthetic holistic reference to the whole situation the text treats about
A voice in a Comparative Studies panel Polish Language Education as an Obligation
Due to their wide scope, the new media are gradually becoming the main socializing environment fo... more Due to their wide scope, the new media are gradually becoming the main socializing environment for children. Some scholars believe that nowadays the main language acquired by a child is their native language broadcast via omnipresent media. In the past, the world used to be described through the use of words and texts. Now it is shown with the use of pictures. The context of a word is replaced with the context of a picture. Words must be understood while pictures only need to be seen. The crucial issue discussed in the following paper is how this particular change, known as the iconization of culture influences the quality of the basic relationship between language and cognition, that is a cognitive style, a way of thinking and the impairment of communicative precision, all leading to the interpretability and the enhanced pragmatics of meanings and senses which are no longer used
Język-istotny składnik regionalnej tożsamości Pojęcie tożsamości jest przedmiotem dociekań badacz... more Język-istotny składnik regionalnej tożsamości Pojęcie tożsamości jest przedmiotem dociekań badaczy wielu dyscyplin naukowych. Niewątpliwie ważny jest bowiem jego aspekt psychologiczny, filozoficzny, kulturowy, socjologiczny. W rozważaniach, w których podstawą jest wiedza socjologiczna, dotyczących niewielkich społeczności lokalnych pośród różnych składników owej tożsamości wymienia się również poczucie wspólnoty kulturowej, tożsamości kulturowej. Wojciech Świątkiewicz roz wijający pojęcie tożsamości kulturowej na gruncie wspomnianej dyscypliny, chociaż nie traktuje języka jako elementu tejże tożsamości, ale łatwo dostrzec jego rolę w zakresie, o którym mówi badacz: "Tożsamość kulturowa spo łeczeństwa jest wynikiem zachowania dziedzictwa kulturowego."1 Dziedzictwo kulturowe zaś rozumiane szeroko obejmuje nie tylko wytwory ludzkiej aktywności, ale także określone postawy, wartości, symbole, normy, wzory zachowań. Wszystko to, co przejmujemy w procesie soqalizacji i wychowania. Roli języka w tym procesie nie można przecenić1 2. Peter L. Berger pisze wprost: "Język jest zasadniczym środkiem służącym socjalizacji jednostki, dzięki czemu staje się ona mieszkańcem świata podzielanego z innymi."3 1 W. Ś wi ą t k i e w i c z: Tożsamość kulturowa ujęcie socjologiczne. W'. Tożsamość kulturo wa mieszkańców starych dzielnic miast Górnego Śląska. Red. W. Świątkiewicz i K. Wódz. Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 14. 2 Zauważmy, że problem wpływu języka na interakcje społeczne staje się szczególnie istotny w ujęciach interakcjonizmu symbolicznego. Zagadnienie to referuje wyczerpująco Z. Bokszański w pracy poświęconej tożsamości jednostki w ujęciach różnych teorii socjologicznych.
The invention of writing entailed enormous consequences not only for human language but also for ... more The invention of writing entailed enormous consequences not only for human language but also for human mind. This can be seen, for instance, in the birth and development of the culture of literate thinking. Both (preliterate and literate) cognitive styles cannot be perceived in static terms but rather as a process. It is therefore important to look at the influence of the modern technologies on the status of the literate cognitive style in language behaviours of the generation raised on new media. The research shows the process of reversing the vector of changes: from intellectualization of syntax and punctuation (evolution in the 19th century) to their previous emotionalisation and orality related to the “here and now” of speaking
The present article focuses upon the description of two important directions of changes observabl... more The present article focuses upon the description of two important directions of changes observable in linguistic behaviors of contemporary Poles. The first direction leads from colloquialness (also expressive, heavily marked colloquialness) towards neutrality. Similarly. the second direction leads to generality and neutrality, but the departure point of the process is professionalism and saturation with terminology. Consequently, on the one hand, such an evolution brings about the increase in the occurrence of marked lexis on public communication. which, in turn, triggers neutralization of the original markedness. On the other hand, it results in the influx of specialized lexis into the language of everyday communication. The contemporary reality is becoming more and more professionally marked. Thus, the scope of the so-called cross-variety lexis becomes increasingly extensive - and hence also the limits of individual varieties of language become blurred