Eleni Gerontakou - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Eleni Gerontakou

Ιστορικά, Τεύχος 77, 2023

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Ζάκρος ήταν ένα απομονωμένο, μικρό χωριό, στο άκρο της Α... more Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Ζάκρος ήταν ένα απομονωμένο, μικρό χωριό, στο άκρο της Ανατολικής Κρήτης, γνωστό μόνο στους ντόπιους, σε ελάχιστους ειδικούς της μινωικής αρχαιολογίας και ως παρεφθαρμένο τοπωνύμιο «Xacro» σε παλαιούς χάρτες. Σήμερα η περιοχή είναι γνωστή για το μινωικό ανάκτορο και τον οικισμό στον όρμο της Κάτω Ζάκρου που έφερε στο φως ο Νικόλαος Πλάτων και για την ομορφιά του τοπίου, ως «τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους». Οι δύο αυτοί παράγοντες, έχουν ως αποτέλεσμα μία ήπια τουριστική ανάπτυξη, χωρίς τις υπερβολές που παρατηρούνται σε άλλα μέρη της Κρήτης, με κέντρο βάρους τα τελευταία χρόνια, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Ο ισόρροπος συνδυασμός της συνύπαρξης των αρχαιοτήτων και της τουριστικής ανάπτυξης, είναι το αποτέλεσμα της πολυετούς σχέσης της ανασκαφής και των αρχαιολόγων της με την τοπική κοινότητα, μία σχέση που δεν ήταν ανέφελη και από την οποία δεν έλειψαν οι εντάσεις, οι διαμαρτυρίες και οι διαπραγματεύσεις. Στο άρθρο αυτό, μας ενδιαφέρει να εξετάσουμε πώς αποτυπώνονται οι σχέσεις της ανασκαφής με την τοπική κοινότητα, μέσα από τα Ημερολόγια Ανασκαφών.

Η ιδέα για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης στο πλαίσιο μιας διδακτορικής διατριβής γεννήθηκε το... more Η ιδέα για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης στο πλαίσιο μιας διδακτορικής διατριβής γεννήθηκε το 1997, όταν από την Ομάδα Μελέτης για τη Δημοσίευση των Ανασκαφών Ζάκρου ξεκίνησε η καταγραφή του κεραμικού υλικού του κτηρίου γνωστού ως το «Παλαιοανακτορικό Κτήριο του Ανατολικού Τομέως του Ανακτόρου». Πρόκειται για ένα εκτεταμένο συγκρότημα που ήρθε στο φως το 1970 αμέσως έξω από την ανατολική πτέρυγα του ΥΜΙ ανάκτορου της Ζάκρου. Ο ανασκαφέας Ν. Πλάτων είχε χαρακτηρίσει το κτήριο αυτό ως το πρώτο ανάκτορο στη θέση, χρονολογώντας την κατάχωσή του στη ΜΙΙΙΒ περίοδο. Κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής μελέτης διαπιστώθηκε πως η χρονική στιγμή κατάχωσης του κτηρίου θα έπρεπε να μετατεθεί στην ΥΜΙΑ περίοδο. Το αξιοπερίεργο γεγονός ότι το Παλαιό Ανάκτορο της Ζάκρου θα έπρεπε να τοποθετηθεί στη Νεοανακτορική περίοδο γέννησε εύλογα ερωτηματικά τόσο σε σχέση με το χαρακτήρα του συγκροτήματος όσο και με τη χρονική διάρκεια της κατ’ ουσίαν Παλαιοανακτορικής περιόδου στην Ανατολική Κρήτη. Η συν...

In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the Obli... more In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the Oblique Building and the Strong Building, both located north of the palace. As these buildings cover a significant area, it may be possible to cast aside their use as residences of nuclear families and connect them instead to ‘extended social groups’. This is a feature considered to be essential for the identification of a House and we take it as a starting point for discussing the possible application of this model – or of a variation of it – to this site.

In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the so-c... more In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the so-called Oblique Building and Strong Building, both located north of the palace. These cover a significant area that may allow us to exclude their use as residences of nuclear families and connect them to ‘extended social groups’.
The major changes that took place after the foundation of the palace at Zakros, both in the settlement and in its buildings, clearly indicate that the new regime established in the site acted as a catalyst for a series of socio-political transformations. Among the modifications that took place in the immediate area of the palace, there are demolitions of buildings that may be considered as parts of a well planned and organized project on behalf of the palace to rearrange its wider coverage area. On the other hand, the emergence of new structures indicates the formation of a new social matrix. According to the available data, new emerging extended groups appear, drawing their social power and status, not from their reference to the past, but from their current relationship with the palace.
Under this perspective, we could perhaps talk about potential ‘estates’ or ‘established Houses’ at Zakros, provided that we cannot determine the exact composition of these groups and that –at least in the LM IB buildings of the settlement– we can primarily identify Houses in-the-making, Houses that were not evolved due to the impending destruction. These may have functioned as parts of either a purely hierarchical society, with the palace being at the top of the pyramid, or combined with a more or less heterarchical structure. In the latter case, however, we will have to agree that each group would have a similar function, differing only in scale.

Δ Ô 1953, ηٿ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢ ÙÔ˘ ÌÈ-ÓˆÈÎÔ ‡ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1953, 49... more Δ Ô 1953, ηٿ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢ ÙÔ˘ ÌÈ-ÓˆÈÎÔ ‡ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1953, 492), ÂÓÙÔ›ÛıËΠ̛· ÔÌ¿‰· Ï›ıÈÓˆÓ ·ÁÁ›-Ó, fiÌÔÈˆÓ Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó·Ûη-Ê‹ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ·fi ÙÔÓ ™Ù. •·ÓıÔ˘‰›‰Ë (Xanthoudides 1924). √ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ, ¤ÊÔÚÔ˜ ÙfiÙ ÙÔ˘ ªÔ˘-Û›Ԣ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ, ¤ÎÚÈÓ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÈÎÚ‹ ÂÈ-ÙfiÈ· ÂÍÂÚ ‡ÓËÛË, Î·È ÙÔ 1955 ¤Î·Ó ÌÈÎÚ‹ ‰ÔÎÈÌ·-ÛÙÈ΋ ·Ó·Ûηʋ, Ë ÔÔ›· ¤ÊÂÚ ÛÙÔ Êˆ˜ ¤Ó·Ó ·Ô-ı¤ÙË ‹ÏÈÓˆÓ Î·È Ï›ıÈÓˆÓ ·ÁÁ›ˆÓ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1955, 568) 1 . ∞fi ÙËÓ ›‰È· ÂÚÈÔ¯‹, ÙÔ 1972 ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ù˘¯·›ˆÌ ÂÚÈο Ï›ıÈÓ· ·ÁÁ›· Î·È ¤Ó· ¯¿ÏÎÈÓÔ Ê˘ÏÏfiÛ¯ËÌÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ì·˙› Ì ÎÂÚ·ÌÈ΋ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ·Ï·ÈÔ·Ó·-ÎÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ. Δ· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÂÚÈÛ˘Ó¤ÏÂÍÂ Ô ™Ù. ∞ÏÂ͛Ԣ, ÌÂÙ¿ ·fi «ÌÈÎÚa ÛηÊc» (∞ÏÂ͛Ԣ 1973, 462-463Ø √ÚÏ¿Ó‰Ô˜ 1973, 130). ΔfiÛÔ Ô ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ fiÛÔ Î·È Ô ™Ù. ∞ÏÂ͛Ԣ ·¤‰ˆ-Û·Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Û ¿ÛηÙ· Â͈ÙÂÚÈο ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·-Ù· ÙˆÓ ıÔψÙÒÓ Ù¿ÊˆÓ Î·È ‰È·Ù ‡ˆÛ·Ó ÙË ÁÓÒÌË fiÙÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ÂÍÂÚ ‡ÓËÛË. ªÂ ÂÍ·›ÚÂÛË Ù· Ï›ıÈÓ· ·ÁÁ›· Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ ¶ Ï¿ÙˆÓÔ˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ Warren, Ù· ‰ ‡Ô Û ‡ÓÔÏ· Â›Ó·È ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù·. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·ÚÔ ‡Û·Ì ÂϤÙ˘ Â›Ó·È ·Ê' ÂÓfi˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘ÛËÎ ·È ·Ê' ÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ·ÔÛ·ÊËÓ›ÛÂÈ, fiÛÔ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ, ÙË ¯Ú‹ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÔıÂÙÒÓ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ·-ڷΛÌÂÓÔ˘˜ ıÔψÙÔ ‡˜ Ù¿ÊÔ˘˜. ∞. ∏ ı¤ÛË. ∞fi ÙȘ Úfi¯ÂÈÚ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô˘ ÎÚ¿-ÙËÛÂ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÌÔÓÔ‹ÌÂÚË· Ó·Ûηʋ˜2, Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ·Ôı¤ÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÛÙ· ÓfiÙÈ· ÙÔ˘ Ù¿ÊÔ˘ μ. ŸÌˆ˜, ÛÙÔ Â›ÛËÌÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÛÙ· ∫ÚËÙÈο ÃÚÔÓÈο ÙÔ˘ 1955, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ «ì ı¤ÛȘ ÂñÚ›ÛÎÂÙ·È Û¯Â‰eÓ ÓÔÙ›ˆ˜ ÙÔÜ Ù¿ÊÔ˘ ∞ ηd Âå˜ àfiÛÙ·ÛÈÓ çÏ›ÁˆÓ ÌfiÓÔÓ Ì¤ÙÚˆÓ». √ ÏfiÁÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·Ó·ÓÙÈÛÙÔȯ›·˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ·Ó·Ûηʤ· ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ· Ôı¤ÙË Û ۯ¤ÛË Ì οÔÈÔ ·fi Ù· ‹‰Ë ÁÓˆÛÙ¿ Ù·-ÊÈο ÎÙ‹ÚÈ·. ™Ù·ıÂÚfi ÛËÌ›Ô, ¿ÓÙˆ˜, Î·È ÛÙȘ ‰ ‡Ô ·Ó·ÊÔÚ¤˜, ·ÔÙÂÏ› Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘, ηıÒÎ ·È Ë ·fiÛÙ·ÛË ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ ̤ÙÚˆÓ, ÙfiÛÔ ·fi ÙÔÓ ıÔ-ψÙfi Ù¿ÊÔ ∞, fiÛÔ Î·È ·fi ÙÔÓ ıÔψÙfi Ù¿ÊÔ μ. ªÈ· ÏËÚÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜ ÛÙÔ Úfi¯ÂÈÚÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ, fiÙÈ ÏËÛ›ÔÓ ÂΛ ›¯Â ηٷÛ΢·Ûı› ÚÔ ÔÏÏÒÓ ÂÙÒÓ ·Û‚ÂÛÙfiÏ·ÎÎÔ˜ Î·È ÎÔÚfiÏ·ÎÎÔ( ‚fiıÚÔ˜) ÌÈÎÚfi˜, ·Ô‰ÂÈÎÓ ‡ÂÙ·È ¿Ú· ÔÏ ‡ ¯Ú‹ÛÈ-ÌË, fiÙ·Ó ÙÔ 1973 Ë ∞. ∫·Ú¤ÙÛÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ Ô ·Ôı¤Ù˘ Ù˘ ÌÈÎÚ‹˜ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ˘ ∞ÏÂ͛Ԣ ‚Ú¤-ıËΠ̠·ÊÔÚÌ‹ ÙË ‰È¿ÓÔÈÍË ‚fiıÚÔ˘ ÛÙËÓ ÔÈΛ· §. •ËÚÔ˘‰¿ÎË, ÓÔÙ›ˆ˜ ÙˆÓ ¶ÚˆÙÔÌÈÓˆÈÎÒÓ Î˘ÎÏÈÎÒÓ Ù¿ÊˆÓ ∞ Î·È μ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ (∫·Ú¤ÙÛÔ˘-πˆ·ÓÓ›‰Ô1 973, 573-574). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÏÔÈfiÓ, ηٿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ·, ÁÈ· ÁÂÈ-ÙÔÓÈÎÔ ‡˜ ·Ôı¤Ù˜ Î·È Û ‡Ìʈӷ Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ, Ë ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› ÓÔÙ›ˆ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ-‹˜ ÙÔ˘ Ï·ÎfiÛÙÚˆÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ∞μ, Ô˘ ·Ó¤Ûη" ÙÔ 1914 Ô •·ÓıÔ˘‰›‰Ë˜ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛËÌÂÈÒÓÂÈ «there is left a portion of wall about 10 m. long, which looks as if it may once have enclosed this area» 3 (ÂÈÎ. 1). 295 ∂. °∂ƒ√¡Δ∞∫√À 296 ∂ÈÎ. 1. ∞ÂÚÔʈÙÔÁÚ·Ê›· Î·È Î¿ÙÔ"Ë ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ (·fi ªyers Î.¿. 1992, 248-249). μ. ∏ ·Ó·Ûηʋ ÙÔ˘ 1955. ∏ ·Ú¯È΋ ÂÓÙ ‡ˆÛË ÙÔ· Ó·Ûηʤ· ‹Ù·Ó fiÙÈ Ô ·Ôı¤Ù˘ ›¯Â Û¯‹Ì· ÂÙ·ÏÔ-Âȉ¤˜, ·ÚÁfiÙÂÚ· fï˜ Ê¿ÓËΠfiÙÈ ·˘Ùfi ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙȘ ¤ÙÚ˜ Ô˘ ›¯·Ó ¤ÛÂÈ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÙÂÙÚ¿-ÁˆÓÔ˘ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘4, ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Ù· ·ÁÁ›·. ™ ‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, Ô ¯ÒÚÔ˜ ‹Ù·Ó ÛÙÚˆ-Ì·ÙÔÁÚ·ÊÈο ‰È·Ù·Ú·Á̤ÓÔ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ Ï¿ÎÎÔ Ô˘ ›¯Â ·ÓÔȯı› ÁÈ· ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi, ÙÔ ¯ÒÌ· Ô˘ ·Ê·ÈÚ¤ıËΠ̤¯ÚÈ ÙÔ ‚¿ıÔ٠˘ ‰È·Ù¿Ú·Í˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ Â›¯ˆÛË. ª¤Û· ÛÙËÓ Â›¯ˆÛË ‚Ú¤ıËΠÌÈÎÚfi ΢ÏÈÓ‰ÚÈÎfi ÛΠ‡Ô˜ ·fi ÙÂ-ÊÚfi ÛÙ·ٛÙË (ª∏ 2516) Î·È ÙÌ‹Ì· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ ‡ ÂÈ-‰ˆÏ›Ô˘5. ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ ·ÎÔÏÔ˘ı› «Ùe ÛÙÚáÌ· Ìb Ùa àÁÁÂÖ·», ÙÔ ÔÔ›Ô, «‰bÓ ö¯ÂÈ ÔÏf ‚¿ıÔ˜ ηd ‚·ı ‡ÙÂ-ÚÔÓ ÂrÓ·È Û˘Ì·Áb˜ ¯áÌ· Ìb ú¯ÓË Ï¢Îɘ ÔéÛ›·˜ ≥ÙÈà Ú¯ÈÎᘠâÍÂÏ‹ÊıË ó˜ ôÛ‚ÂÛÙÔ˜». ™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ÂÚÈ-ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ·ÚÈıÌ› Á ‡Úˆ ÛÙ· ÂÓ‹ÓÙ· Ï›ıÈÓ· Î·È ‹ÏÈÓ· ·ÁÁ›· Ù· ÔÔ›· ¯ÚÔÓÔÏÔÁ› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙËÌ ÂÛÔÌÈÓˆÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ «Î·›ÙÔÈ èÚÈṲ̂ÓÔÈ Ù ‡ÔÈ ıa öÏÂÁ ÙȘ ¬ÙÈ ÂrÓ·È ÚˆÙÔÌÈÓˆÈÎÔ›».°. °È· ÙË «ÌÈÎÚa ÛηÊc» ÙÔ˘ 1973 ·fi ÙÔÓ ∞ÏÂ͛Ԣ, ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙË Û ‡ÓÙÔ-ÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ¢ÂÏÙ›Ô (∫·Ú¤ÙÛÔ˘-πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ 1973, 573-574). ¢À√ ª∂™√ªπ¡øπ∫√π ∞ ¶√£∂Δ∂™ ™Δ√ ¡∂∫ƒ√Δ∞º∂π√ Δ√À ¶ §∞Δ∞¡√À 297 2 1:2 3. ª∏ 28401. ΔÚÈÊ˘ÏÏfiÛÙÔÌË Úfi¯Ô˘˜, Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓË ·fi ÂÈÎÔÛȉ ‡Ô ÂÚ›Ô˘ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ™˘ÌÏËڈ̤ÓÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ¯Â›ÏÔ˘˜. ⁄". 8,2 ÂÎ., ̤Á. Ï. 8,9 ÂÎ., ‚¿ıÔ˜ 7,8 ÂÎ., ̤Á. ‰È¿Ì. ÛÙÔÌ›Ô˘ 9,2 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜, ۯ‰fiÓ Î·-ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, ÙÔ ÛÒÌ· ·ÈfiÛ¯ËÌÔ Ì ·Ó¿ÁÏ˘Ê˜ ÛÙÔÏÈ-‰ÒÛÂȘ, Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ï›ÁÔ ¿Óˆ ·fi ÙË ‚¿ÛË ÙÚÔ›‰ˆÛË. ΔÔ Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡ Ó ‡ÂÈ ÚÔ˜ Ù· ¤Íˆ Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ ÙÚÈÊ˘ÏfiÛ¯ËÌË Úfi¯˘ÛË. §·‚‹ ÙÔً͈ Ù·ÈÓÈfiÛ¯ËÌË, ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙÔ ‡"ÔÙ Ô˘ ¯Â›ÏÔ˘˜ Î·È ÂÓÒÓÂÙ·È Ì ÙÔ ÛÒÌ· Ï›ÁÔ ÈÔ ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÙÚÔ›‰ˆÛË. ∂ÛˆÙÂÚÈο Á ‡Úˆ ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜, Ù·ÈÓ›· Ì· ‡ÚÔÚ ÒÌ·ÙÔ˜ ¿¯Ô˘˜ 3 ÂÎ. ∂͈ÙÂÚÈο ÔÏfi‚·ÊÔ Ì ̷ ‡ÚÔ ¯ÚÒ-Ì·. ™ÙÔ ‡"Ô˜ Ù˘ ÙÚÔ›‰ˆÛ˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ›¯ÓË ÎfiÎÎÈÓ˘, ·ÔÏÂÈṲ̂Ó˘ Û‹ÌÂÚ·, ÂÚÈÊÂÚÈ΋˜ Ù·ÈÓ›·˜. ∂. °∂ƒ√¡Δ∞∫√À 298 ∂ÈÎ. 2. ∏ ÎÂÚ·ÌÈ΋ Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ˘ 1955 ·fi ÙÔÓ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ·, ÌÂÙ¿ ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛ‹ Ù˘, ÛÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ∏Ú·ÎÏ›Ԣ. (∞Ú¯Â›Ô ¡. ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜). 1:2 3 3 4. ª∏ 28404. ∏ ‚¿ÛË Î·È ÙÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ‰Âη¤ÓÙ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù· Î·È Û˘ÌÏËڈ̤ÓÔ Û ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ¢È¿Ì. ‚¿Û˘ 6,35 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡"Ô˜ 9 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·ÓfiÌ Â ÔÏ ‡ ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ, ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, ÙÔ ÛÒÌ· ËÌÈÛÊ·ÈÚÈÎfi Ì ÙÔȯÒÌ·Ù· ¤ÓÙÔÓ· ΢ÚÙ¿. ∂ÛˆÙÂÚÈο ·ÎfiÛÌËÙÔ. ∂͈ÙÂÚÈο, ¿Óˆ Û ·ÔÏÂÈ-Ṳ̂ÓÔ ÛÎÔ ‡ÚÔ Î·ÛÙ·Ófi Â›¯ÚÈÛÌ·, Â›ıÂÙ˜ ÂÚÈÊÂÚÈΤ˜ Ù·È-ӛ˜ ÂÍ›ÙËÏÔ˘ Ï¢ÎÔ ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜. ¢È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÙÚÂȘ Á ‡Ú· fi ÙË ‚¿ÛË Î·È ¿ÏϘ ÙÚÂȘ ÛÙÔ ÛÒÌ·. 5. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™ˆ˙. Ï. 2,9 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 3,1 ÂÎ., ¿¯. 0,8 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜ Ì ·ÚÎÂÙ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ∂͈ÙÂÚÈο ʤÚÂÈ Ì· ‡ÚÔ Â›¯ÚÈÛÌ· Î·È ·Ú·È‹ Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎ-ÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË. 6. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÙÔ›¯ˆÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤-ıÔ˘˜, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™ˆ˙. Ï. 3,8 ÂÎ., ¿¯. 0,7 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 2,8 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ Ê·Èfi˜ Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ™ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË, Ì ̷ ‡ÚÔ Â›¯ÚÈÛÌ· (ÌÂÏ·Ì‚·Ê¤˜ barbotine). 7 7. ∏ ‚¿ÛË Î·È ÙÌ‹Ì· ·fi Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ô Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ¢È¿Ì. ‚¿Û˘ 7 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 3,8 ÂÎ., ¿¯. 0,6 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÏÔÍ¿. ∞ÎfiÛÌËÙÔ. §Âηӛ‰Â8 . ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÔÏ ‡ ·ÓÔÈÎÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ ÏÔ-¿‰·˜ ‹ ÏÂηӛ‰·˜. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÙÚ›· ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ¶Ë-Ïfi˜·ÓÔÈÎÙfi˜Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›-¢À√ ª∂™√ªπ¡øπ∫√π ∞ ¶√£∂Δ∂™ ™Δ√ ¡∂∫ƒ√Δ∞º∂π√ Δ√À ¶ §∞Δ∞¡√À 299 2 5 6 1 1:2 4 4 11 ÍÂȘ. ª¤Á. Ûˆ˙. Ì‹Î. 2,90 ÂÎ., ¿¯Ô˜ 0,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. 15,8 ÂÎ. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·‰Ú‹. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ¤¯ÂÈ ·Ïԛʈ̷ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ËÏÔ ‡ Î·È ¤ÓÙÔÓ· ›¯ÓË Î· ‡Û˘. 9. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÔÏ ‡ ·ÓÔÈÎÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ ÏÔ-¿‰·˜ ‹ ÏÂηӛ‰·˜. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂ-Û·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ª¤Á. Ûˆ˙. Ì‹Î. 3,05 ÂÎ., ¿¯. 0,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. 15 ÂÎ. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·‰Ú‹. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ʤÚÂÈ Î·ÛÙ·Ófi-Ì·˘ÚÔ ·ÔÏÂÈṲ̂ÓÔ Â›¯ÚÈÛÌ·. ∫ ‡ÂÏÏ· 10. ª∏ 28400. ªÈÎÎ ‡ÏÏÔ ÎˆÓÈÎfi Î ‡ÂÏÏÔ, Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÙÚ›· ıÚ· ‡ÛÌ·Ù· Î·È Û˘ÌÏËڈ̤ÓÔ. ⁄". 3,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. ‚¿Û˘ 1,4 ÂÎ., ‰È¿Ì. ¯Â›ÏÔ˘˜ 3,9 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ÚÔ‰ÔοÛÙ·ÓÔ˜ Ì ÔÏ ‡ ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÏÔÍ¿ ۯ‰fiÓ Â˘ı¤·, ÙÔ ¯Â›ÏÔẪ˘ı ‡. √Ïfi‚·ÊÔ Ì ÎfiÎÎÈÓË ·ÔÏÂÈṲ̂ÓË ‚·Ê‹. ¢È·ÎÚ›ÓÔ-ÓÙ·È ÂÚÈÊÂÚÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚÔ¯fi. 11. ∞ηٿÁÚ·ÊÔ ·ÚÈı. 9. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ΢¤ÏÏÔ˘ Ì ÙÚÔ›‰ˆÛË. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÂÙ¿ ıÚ· ‡ÛÌ·-Ù·. ™ˆ˙. ‡". 4,6 ÂÎ., Ûˆ˙. Ï. 6 ÂÎ., ¿¯. 2 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ÚÔ‰fi-ÚÔ˘˜, ηı·Úfi˜. ΔÔ ¯Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡, Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ï›ÁÔ Î¿Ùˆ ·fi ·˘Ùfi ÂÏ·ÊÚ¿ ·Ó·ı ‡ÚˆÛË. ΔÔ ÛÒÌ· ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ ÙÚÔ›‰ˆÛË. º¤ÚÂÈ ·Ú·È‹ Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË (barbotine). √Ïfi‚·ÊÔ Ì ÛÎÔ˘ÚÔοÛÙ·ÓÔ Â›¯ÚÈÛÌ·. 12. ª∏ 28399. ∫ ‡ÂÏÏÔ Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ¤ÍÈ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ™˘ÌÏËڈ̤ÓÔ ÛÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÙÔ˘. ⁄". 5,4 ÂÎ., ‰È¿Ì. ‚¿Û˘ 3,5 ÂÎ., ‰È¿Ì. ¯Â›ÏÔ˘˜ 7,7 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜, ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›Â‰Ë ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÂÏ·ÊÚ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ·. Δ· ÙÔȯÒ-Ì·Ù· ¤ÓÙÔÓ· ΢ÚÙ¿, ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡. ΔÔ ÁÂÓÈÎfi Û¯‹Ì· ·Û ‡ÌÌÂ-ÙÚÔ. ™ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ¯·ÌËϤ˜ ·Ó¿-ÁÏ˘Ê˜ ÛÙÔÏȉÒÛÂȘ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚÔ¯fi Î·È Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ʤÚÂÈ ›¯ÓË ·ÏÔÈÊÒÌ·ÙÔ˜.

Το Αιγαίο, αυτή η στενόμακρη υδάτινη λουρίδα ανάμεσα στις ακτές της ηπειρωτικής γης και τα χιλιάδ... more Το Αιγαίο, αυτή η στενόμακρη υδάτινη λουρίδα ανάμεσα στις ακτές της ηπειρωτικής γης και τα χιλιάδες διάσπαρτα νησιά, υπήρξε διαχρονικά ο ιδεώδης δίαυλος προσέγγισης, επικοινωνίας, μεταφορών και εμπορίου ήδη από την Νεολιθική περίοδο. Ανάμεσα στα νησιά και στις ακτές της ηπει ρωτικής γης βρίσκονται τα ήρεμα νερά που αναζητούσε η ναυσιπλοΐα σε εποχές, τόσο πρώιμες, που δαλασσοπορώ σήμαινε, περίπου, παραπλέω από ακρωτήριο σε νησί και από νησί σε ακρωτήριο. 1 Πέρα όμως από την επι κοινωνία και το εμπόριο, το Αιγαίο υπήρξε και μία σημαντική πηγή ξωής αφού η λιγοστή εύφορη γη, η μικρή ποικιλία των καλλιεργήσιμων ειδών, και οι περιορισμένοι βοσκότοποι έκαναν αναγκαία τη στροφή στον κόσμο της θάλασσας για το συμπλήρωμα ενός φτωχού διαιτολογίου.

Books by Eleni Gerontakou

Conference papers by Eleni Gerontakou

Relaki Maria and Jan Driessen (eds.), Oikos. Archaeological approaches to House Societies in the Bronze Age Aegean, Relaki, Maria and Jan Driessen, eds. Aegis: actes de colloques 19, Louvain-la-Neuve: Presses universitaires de Louvain, 157-172, 2020

Ιστορικά, Τεύχος 77, 2023

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Ζάκρος ήταν ένα απομονωμένο, μικρό χωριό, στο άκρο της Α... more Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Ζάκρος ήταν ένα απομονωμένο, μικρό χωριό, στο άκρο της Ανατολικής Κρήτης, γνωστό μόνο στους ντόπιους, σε ελάχιστους ειδικούς της μινωικής αρχαιολογίας και ως παρεφθαρμένο τοπωνύμιο «Xacro» σε παλαιούς χάρτες. Σήμερα η περιοχή είναι γνωστή για το μινωικό ανάκτορο και τον οικισμό στον όρμο της Κάτω Ζάκρου που έφερε στο φως ο Νικόλαος Πλάτων και για την ομορφιά του τοπίου, ως «τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους». Οι δύο αυτοί παράγοντες, έχουν ως αποτέλεσμα μία ήπια τουριστική ανάπτυξη, χωρίς τις υπερβολές που παρατηρούνται σε άλλα μέρη της Κρήτης, με κέντρο βάρους τα τελευταία χρόνια, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Ο ισόρροπος συνδυασμός της συνύπαρξης των αρχαιοτήτων και της τουριστικής ανάπτυξης, είναι το αποτέλεσμα της πολυετούς σχέσης της ανασκαφής και των αρχαιολόγων της με την τοπική κοινότητα, μία σχέση που δεν ήταν ανέφελη και από την οποία δεν έλειψαν οι εντάσεις, οι διαμαρτυρίες και οι διαπραγματεύσεις. Στο άρθρο αυτό, μας ενδιαφέρει να εξετάσουμε πώς αποτυπώνονται οι σχέσεις της ανασκαφής με την τοπική κοινότητα, μέσα από τα Ημερολόγια Ανασκαφών.

Η ιδέα για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης στο πλαίσιο μιας διδακτορικής διατριβής γεννήθηκε το... more Η ιδέα για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης στο πλαίσιο μιας διδακτορικής διατριβής γεννήθηκε το 1997, όταν από την Ομάδα Μελέτης για τη Δημοσίευση των Ανασκαφών Ζάκρου ξεκίνησε η καταγραφή του κεραμικού υλικού του κτηρίου γνωστού ως το «Παλαιοανακτορικό Κτήριο του Ανατολικού Τομέως του Ανακτόρου». Πρόκειται για ένα εκτεταμένο συγκρότημα που ήρθε στο φως το 1970 αμέσως έξω από την ανατολική πτέρυγα του ΥΜΙ ανάκτορου της Ζάκρου. Ο ανασκαφέας Ν. Πλάτων είχε χαρακτηρίσει το κτήριο αυτό ως το πρώτο ανάκτορο στη θέση, χρονολογώντας την κατάχωσή του στη ΜΙΙΙΒ περίοδο. Κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής μελέτης διαπιστώθηκε πως η χρονική στιγμή κατάχωσης του κτηρίου θα έπρεπε να μετατεθεί στην ΥΜΙΑ περίοδο. Το αξιοπερίεργο γεγονός ότι το Παλαιό Ανάκτορο της Ζάκρου θα έπρεπε να τοποθετηθεί στη Νεοανακτορική περίοδο γέννησε εύλογα ερωτηματικά τόσο σε σχέση με το χαρακτήρα του συγκροτήματος όσο και με τη χρονική διάρκεια της κατ’ ουσίαν Παλαιοανακτορικής περιόδου στην Ανατολική Κρήτη. Η συν...

In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the Obli... more In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the Oblique Building and the Strong Building, both located north of the palace. As these buildings cover a significant area, it may be possible to cast aside their use as residences of nuclear families and connect them instead to ‘extended social groups’. This is a feature considered to be essential for the identification of a House and we take it as a starting point for discussing the possible application of this model – or of a variation of it – to this site.

In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the so-c... more In this paper, we examine a number of buildings at Kato Zakros, focusing particularly on the so-called Oblique Building and Strong Building, both located north of the palace. These cover a significant area that may allow us to exclude their use as residences of nuclear families and connect them to ‘extended social groups’.
The major changes that took place after the foundation of the palace at Zakros, both in the settlement and in its buildings, clearly indicate that the new regime established in the site acted as a catalyst for a series of socio-political transformations. Among the modifications that took place in the immediate area of the palace, there are demolitions of buildings that may be considered as parts of a well planned and organized project on behalf of the palace to rearrange its wider coverage area. On the other hand, the emergence of new structures indicates the formation of a new social matrix. According to the available data, new emerging extended groups appear, drawing their social power and status, not from their reference to the past, but from their current relationship with the palace.
Under this perspective, we could perhaps talk about potential ‘estates’ or ‘established Houses’ at Zakros, provided that we cannot determine the exact composition of these groups and that –at least in the LM IB buildings of the settlement– we can primarily identify Houses in-the-making, Houses that were not evolved due to the impending destruction. These may have functioned as parts of either a purely hierarchical society, with the palace being at the top of the pyramid, or combined with a more or less heterarchical structure. In the latter case, however, we will have to agree that each group would have a similar function, differing only in scale.

Δ Ô 1953, ηٿ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢ ÙÔ˘ ÌÈ-ÓˆÈÎÔ ‡ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1953, 49... more Δ Ô 1953, ηٿ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢ ÙÔ˘ ÌÈ-ÓˆÈÎÔ ‡ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1953, 492), ÂÓÙÔ›ÛıËΠ̛· ÔÌ¿‰· Ï›ıÈÓˆÓ ·ÁÁ›-Ó, fiÌÔÈˆÓ Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó·Ûη-Ê‹ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ·fi ÙÔÓ ™Ù. •·ÓıÔ˘‰›‰Ë (Xanthoudides 1924). √ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ, ¤ÊÔÚÔ˜ ÙfiÙ ÙÔ˘ ªÔ˘-Û›Ԣ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ, ¤ÎÚÈÓ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÈÎÚ‹ ÂÈ-ÙfiÈ· ÂÍÂÚ ‡ÓËÛË, Î·È ÙÔ 1955 ¤Î·Ó ÌÈÎÚ‹ ‰ÔÎÈÌ·-ÛÙÈ΋ ·Ó·Ûηʋ, Ë ÔÔ›· ¤ÊÂÚ ÛÙÔ Êˆ˜ ¤Ó·Ó ·Ô-ı¤ÙË ‹ÏÈÓˆÓ Î·È Ï›ıÈÓˆÓ ·ÁÁ›ˆÓ ( ¶Ï¿ÙˆÓ 1955, 568) 1 . ∞fi ÙËÓ ›‰È· ÂÚÈÔ¯‹, ÙÔ 1972 ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ù˘¯·›ˆÌ ÂÚÈο Ï›ıÈÓ· ·ÁÁ›· Î·È ¤Ó· ¯¿ÏÎÈÓÔ Ê˘ÏÏfiÛ¯ËÌÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ì·˙› Ì ÎÂÚ·ÌÈ΋ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ·Ï·ÈÔ·Ó·-ÎÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ. Δ· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÂÚÈÛ˘Ó¤ÏÂÍÂ Ô ™Ù. ∞ÏÂ͛Ԣ, ÌÂÙ¿ ·fi «ÌÈÎÚa ÛηÊc» (∞ÏÂ͛Ԣ 1973, 462-463Ø √ÚÏ¿Ó‰Ô˜ 1973, 130). ΔfiÛÔ Ô ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ fiÛÔ Î·È Ô ™Ù. ∞ÏÂ͛Ԣ ·¤‰ˆ-Û·Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Û ¿ÛηÙ· Â͈ÙÂÚÈο ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·-Ù· ÙˆÓ ıÔψÙÒÓ Ù¿ÊˆÓ Î·È ‰È·Ù ‡ˆÛ·Ó ÙË ÁÓÒÌË fiÙÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ÂÍÂÚ ‡ÓËÛË. ªÂ ÂÍ·›ÚÂÛË Ù· Ï›ıÈÓ· ·ÁÁ›· Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ ¶ Ï¿ÙˆÓÔ˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ Warren, Ù· ‰ ‡Ô Û ‡ÓÔÏ· Â›Ó·È ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù·. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·ÚÔ ‡Û·Ì ÂϤÙ˘ Â›Ó·È ·Ê' ÂÓfi˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘ÛËÎ ·È ·Ê' ÂÙ¤ÚÔ˘ Ó· ·ÔÛ·ÊËÓ›ÛÂÈ, fiÛÔ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ, ÙË ¯Ú‹ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÔıÂÙÒÓ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ·-ڷΛÌÂÓÔ˘˜ ıÔψÙÔ ‡˜ Ù¿ÊÔ˘˜. ∞. ∏ ı¤ÛË. ∞fi ÙȘ Úfi¯ÂÈÚ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô˘ ÎÚ¿-ÙËÛÂ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÌÔÓÔ‹ÌÂÚË· Ó·Ûηʋ˜2, Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ·Ôı¤ÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÛÙ· ÓfiÙÈ· ÙÔ˘ Ù¿ÊÔ˘ μ. ŸÌˆ˜, ÛÙÔ Â›ÛËÌÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÛÙ· ∫ÚËÙÈο ÃÚÔÓÈο ÙÔ˘ 1955, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ «ì ı¤ÛȘ ÂñÚ›ÛÎÂÙ·È Û¯Â‰eÓ ÓÔÙ›ˆ˜ ÙÔÜ Ù¿ÊÔ˘ ∞ ηd Âå˜ àfiÛÙ·ÛÈÓ çÏ›ÁˆÓ ÌfiÓÔÓ Ì¤ÙÚˆÓ». √ ÏfiÁÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·Ó·ÓÙÈÛÙÔȯ›·˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ·Ó·Ûηʤ· ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ· Ôı¤ÙË Û ۯ¤ÛË Ì οÔÈÔ ·fi Ù· ‹‰Ë ÁÓˆÛÙ¿ Ù·-ÊÈο ÎÙ‹ÚÈ·. ™Ù·ıÂÚfi ÛËÌ›Ô, ¿ÓÙˆ˜, Î·È ÛÙȘ ‰ ‡Ô ·Ó·ÊÔÚ¤˜, ·ÔÙÂÏ› Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘, ηıÒÎ ·È Ë ·fiÛÙ·ÛË ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ ̤ÙÚˆÓ, ÙfiÛÔ ·fi ÙÔÓ ıÔ-ψÙfi Ù¿ÊÔ ∞, fiÛÔ Î·È ·fi ÙÔÓ ıÔψÙfi Ù¿ÊÔ μ. ªÈ· ÏËÚÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜ ÛÙÔ Úfi¯ÂÈÚÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ, fiÙÈ ÏËÛ›ÔÓ ÂΛ ›¯Â ηٷÛ΢·Ûı› ÚÔ ÔÏÏÒÓ ÂÙÒÓ ·Û‚ÂÛÙfiÏ·ÎÎÔ˜ Î·È ÎÔÚfiÏ·ÎÎÔ( ‚fiıÚÔ˜) ÌÈÎÚfi˜, ·Ô‰ÂÈÎÓ ‡ÂÙ·È ¿Ú· ÔÏ ‡ ¯Ú‹ÛÈ-ÌË, fiÙ·Ó ÙÔ 1973 Ë ∞. ∫·Ú¤ÙÛÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ Ô ·Ôı¤Ù˘ Ù˘ ÌÈÎÚ‹˜ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ˘ ∞ÏÂ͛Ԣ ‚Ú¤-ıËΠ̠·ÊÔÚÌ‹ ÙË ‰È¿ÓÔÈÍË ‚fiıÚÔ˘ ÛÙËÓ ÔÈΛ· §. •ËÚÔ˘‰¿ÎË, ÓÔÙ›ˆ˜ ÙˆÓ ¶ÚˆÙÔÌÈÓˆÈÎÒÓ Î˘ÎÏÈÎÒÓ Ù¿ÊˆÓ ∞ Î·È μ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ (∫·Ú¤ÙÛÔ˘-πˆ·ÓÓ›‰Ô1 973, 573-574). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÏÔÈfiÓ, ηٿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ·, ÁÈ· ÁÂÈ-ÙÔÓÈÎÔ ‡˜ ·Ôı¤Ù˜ Î·È Û ‡Ìʈӷ Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ, Ë ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› ÓÔÙ›ˆ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ-‹˜ ÙÔ˘ Ï·ÎfiÛÙÚˆÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ∞μ, Ô˘ ·Ó¤Ûη" ÙÔ 1914 Ô •·ÓıÔ˘‰›‰Ë˜ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛËÌÂÈÒÓÂÈ «there is left a portion of wall about 10 m. long, which looks as if it may once have enclosed this area» 3 (ÂÈÎ. 1). 295 ∂. °∂ƒ√¡Δ∞∫√À 296 ∂ÈÎ. 1. ∞ÂÚÔʈÙÔÁÚ·Ê›· Î·È Î¿ÙÔ"Ë ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ ÙÔ˘ ¶Ï·Ù¿ÓÔ˘ (·fi ªyers Î.¿. 1992, 248-249). μ. ∏ ·Ó·Ûηʋ ÙÔ˘ 1955. ∏ ·Ú¯È΋ ÂÓÙ ‡ˆÛË ÙÔ· Ó·Ûηʤ· ‹Ù·Ó fiÙÈ Ô ·Ôı¤Ù˘ ›¯Â Û¯‹Ì· ÂÙ·ÏÔ-Âȉ¤˜, ·ÚÁfiÙÂÚ· fï˜ Ê¿ÓËΠfiÙÈ ·˘Ùfi ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙȘ ¤ÙÚ˜ Ô˘ ›¯·Ó ¤ÛÂÈ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÙÂÙÚ¿-ÁˆÓÔ˘ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘4, ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Ù· ·ÁÁ›·. ™ ‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, Ô ¯ÒÚÔ˜ ‹Ù·Ó ÛÙÚˆ-Ì·ÙÔÁÚ·ÊÈο ‰È·Ù·Ú·Á̤ÓÔ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ Ï¿ÎÎÔ Ô˘ ›¯Â ·ÓÔȯı› ÁÈ· ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÚ›Êڷ͢. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi, ÙÔ ¯ÒÌ· Ô˘ ·Ê·ÈÚ¤ıËΠ̤¯ÚÈ ÙÔ ‚¿ıÔ٠˘ ‰È·Ù¿Ú·Í˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ Â›¯ˆÛË. ª¤Û· ÛÙËÓ Â›¯ˆÛË ‚Ú¤ıËΠÌÈÎÚfi ΢ÏÈÓ‰ÚÈÎfi ÛΠ‡Ô˜ ·fi ÙÂ-ÊÚfi ÛÙ·ٛÙË (ª∏ 2516) Î·È ÙÌ‹Ì· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ ‡ ÂÈ-‰ˆÏ›Ô˘5. ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ ·ÎÔÏÔ˘ı› «Ùe ÛÙÚáÌ· Ìb Ùa àÁÁÂÖ·», ÙÔ ÔÔ›Ô, «‰bÓ ö¯ÂÈ ÔÏf ‚¿ıÔ˜ ηd ‚·ı ‡ÙÂ-ÚÔÓ ÂrÓ·È Û˘Ì·Áb˜ ¯áÌ· Ìb ú¯ÓË Ï¢Îɘ ÔéÛ›·˜ ≥ÙÈà Ú¯ÈÎᘠâÍÂÏ‹ÊıË ó˜ ôÛ‚ÂÛÙÔ˜». ™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ÂÚÈ-ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ·ÚÈıÌ› Á ‡Úˆ ÛÙ· ÂÓ‹ÓÙ· Ï›ıÈÓ· Î·È ‹ÏÈÓ· ·ÁÁ›· Ù· ÔÔ›· ¯ÚÔÓÔÏÔÁ› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙËÌ ÂÛÔÌÈÓˆÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ «Î·›ÙÔÈ èÚÈṲ̂ÓÔÈ Ù ‡ÔÈ ıa öÏÂÁ ÙȘ ¬ÙÈ ÂrÓ·È ÚˆÙÔÌÈÓˆÈÎÔ›».°. °È· ÙË «ÌÈÎÚa ÛηÊc» ÙÔ˘ 1973 ·fi ÙÔÓ ∞ÏÂ͛Ԣ, ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙË Û ‡ÓÙÔ-ÌË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ¢ÂÏÙ›Ô (∫·Ú¤ÙÛÔ˘-πˆ·ÓÓ›‰Ô˘ 1973, 573-574). ¢À√ ª∂™√ªπ¡øπ∫√π ∞ ¶√£∂Δ∂™ ™Δ√ ¡∂∫ƒ√Δ∞º∂π√ Δ√À ¶ §∞Δ∞¡√À 297 2 1:2 3. ª∏ 28401. ΔÚÈÊ˘ÏÏfiÛÙÔÌË Úfi¯Ô˘˜, Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓË ·fi ÂÈÎÔÛȉ ‡Ô ÂÚ›Ô˘ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ™˘ÌÏËڈ̤ÓÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ¯Â›ÏÔ˘˜. ⁄". 8,2 ÂÎ., ̤Á. Ï. 8,9 ÂÎ., ‚¿ıÔ˜ 7,8 ÂÎ., ̤Á. ‰È¿Ì. ÛÙÔÌ›Ô˘ 9,2 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜, ۯ‰fiÓ Î·-ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, ÙÔ ÛÒÌ· ·ÈfiÛ¯ËÌÔ Ì ·Ó¿ÁÏ˘Ê˜ ÛÙÔÏÈ-‰ÒÛÂȘ, Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ï›ÁÔ ¿Óˆ ·fi ÙË ‚¿ÛË ÙÚÔ›‰ˆÛË. ΔÔ Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡ Ó ‡ÂÈ ÚÔ˜ Ù· ¤Íˆ Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ ÙÚÈÊ˘ÏfiÛ¯ËÌË Úfi¯˘ÛË. §·‚‹ ÙÔً͈ Ù·ÈÓÈfiÛ¯ËÌË, ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙÔ ‡"ÔÙ Ô˘ ¯Â›ÏÔ˘˜ Î·È ÂÓÒÓÂÙ·È Ì ÙÔ ÛÒÌ· Ï›ÁÔ ÈÔ ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÙÚÔ›‰ˆÛË. ∂ÛˆÙÂÚÈο Á ‡Úˆ ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜, Ù·ÈÓ›· Ì· ‡ÚÔÚ ÒÌ·ÙÔ˜ ¿¯Ô˘˜ 3 ÂÎ. ∂͈ÙÂÚÈο ÔÏfi‚·ÊÔ Ì ̷ ‡ÚÔ ¯ÚÒ-Ì·. ™ÙÔ ‡"Ô˜ Ù˘ ÙÚÔ›‰ˆÛ˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ›¯ÓË ÎfiÎÎÈÓ˘, ·ÔÏÂÈṲ̂Ó˘ Û‹ÌÂÚ·, ÂÚÈÊÂÚÈ΋˜ Ù·ÈÓ›·˜. ∂. °∂ƒ√¡Δ∞∫√À 298 ∂ÈÎ. 2. ∏ ÎÂÚ·ÌÈ΋ Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ÙÔ˘ 1955 ·fi ÙÔÓ ¡. ¶Ï¿ÙˆÓ·, ÌÂÙ¿ ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛ‹ Ù˘, ÛÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ∏Ú·ÎÏ›Ԣ. (∞Ú¯Â›Ô ¡. ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜). 1:2 3 3 4. ª∏ 28404. ∏ ‚¿ÛË Î·È ÙÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ‰Âη¤ÓÙ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù· Î·È Û˘ÌÏËڈ̤ÓÔ Û ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ¢È¿Ì. ‚¿Û˘ 6,35 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡"Ô˜ 9 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·ÓfiÌ Â ÔÏ ‡ ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ, ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, ÙÔ ÛÒÌ· ËÌÈÛÊ·ÈÚÈÎfi Ì ÙÔȯÒÌ·Ù· ¤ÓÙÔÓ· ΢ÚÙ¿. ∂ÛˆÙÂÚÈο ·ÎfiÛÌËÙÔ. ∂͈ÙÂÚÈο, ¿Óˆ Û ·ÔÏÂÈ-Ṳ̂ÓÔ ÛÎÔ ‡ÚÔ Î·ÛÙ·Ófi Â›¯ÚÈÛÌ·, Â›ıÂÙ˜ ÂÚÈÊÂÚÈΤ˜ Ù·È-ӛ˜ ÂÍ›ÙËÏÔ˘ Ï¢ÎÔ ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜. ¢È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÙÚÂȘ Á ‡Ú· fi ÙË ‚¿ÛË Î·È ¿ÏϘ ÙÚÂȘ ÛÙÔ ÛÒÌ·. 5. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™ˆ˙. Ï. 2,9 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 3,1 ÂÎ., ¿¯. 0,8 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜ Ì ·ÚÎÂÙ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ∂͈ÙÂÚÈο ʤÚÂÈ Ì· ‡ÚÔ Â›¯ÚÈÛÌ· Î·È ·Ú·È‹ Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎ-ÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË. 6. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ÙÔ›¯ˆÌ· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤-ıÔ˘˜, Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ™ˆ˙. Ï. 3,8 ÂÎ., ¿¯. 0,7 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 2,8 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ Ê·Èfi˜ Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ™ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË, Ì ̷ ‡ÚÔ Â›¯ÚÈÛÌ· (ÌÂÏ·Ì‚·Ê¤˜ barbotine). 7 7. ∏ ‚¿ÛË Î·È ÙÌ‹Ì· ·fi Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÎÏÂÈÛÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ô Èı·ÓfiÓ Úfi¯Ô˘. ¢È¿Ì. ‚¿Û˘ 7 ÂÎ., Ûˆ˙. ‡". 3,8 ÂÎ., ¿¯. 0,6 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÏÔÍ¿. ∞ÎfiÛÌËÙÔ. §Âηӛ‰Â8 . ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÔÏ ‡ ·ÓÔÈÎÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ ÏÔ-¿‰·˜ ‹ ÏÂηӛ‰·˜. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÙÚ›· ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ¶Ë-Ïfi˜·ÓÔÈÎÙfi˜Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›-¢À√ ª∂™√ªπ¡øπ∫√π ∞ ¶√£∂Δ∂™ ™Δ√ ¡∂∫ƒ√Δ∞º∂π√ Δ√À ¶ §∞Δ∞¡√À 299 2 5 6 1 1:2 4 4 11 ÍÂȘ. ª¤Á. Ûˆ˙. Ì‹Î. 2,90 ÂÎ., ¿¯Ô˜ 0,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. 15,8 ÂÎ. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·‰Ú‹. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ¤¯ÂÈ ·Ïԛʈ̷ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ËÏÔ ‡ Î·È ¤ÓÙÔÓ· ›¯ÓË Î· ‡Û˘. 9. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÔÏ ‡ ·ÓÔÈÎÙÔ ‡ ·ÁÁ›Ԣ, Èı·ÓfiÓ ÏÔ-¿‰·˜ ‹ ÏÂηӛ‰·˜. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ Úfi‰ÈÓÔ˜ Ì ÔÏϤ˜ ÌÂ-Û·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ. ª¤Á. Ûˆ˙. Ì‹Î. 3,05 ÂÎ., ¿¯. 0,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. 15 ÂÎ. ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·‰Ú‹. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ʤÚÂÈ Î·ÛÙ·Ófi-Ì·˘ÚÔ ·ÔÏÂÈṲ̂ÓÔ Â›¯ÚÈÛÌ·. ∫ ‡ÂÏÏ· 10. ª∏ 28400. ªÈÎÎ ‡ÏÏÔ ÎˆÓÈÎfi Î ‡ÂÏÏÔ, Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÙÚ›· ıÚ· ‡ÛÌ·Ù· Î·È Û˘ÌÏËڈ̤ÓÔ. ⁄". 3,6 ÂÎ., ‰È¿Ì. ‚¿Û˘ 1,4 ÂÎ., ‰È¿Ì. ¯Â›ÏÔ˘˜ 3,9 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ÚÔ‰ÔοÛÙ·ÓÔ˜ Ì ÔÏ ‡ ÌÈÎÚ¤˜ ÚÔÛÌ›ÍÂȘ ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›‰Ë, Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù· ÏÔÍ¿ ۯ‰fiÓ Â˘ı¤·, ÙÔ ¯Â›ÏÔẪ˘ı ‡. √Ïfi‚·ÊÔ Ì ÎfiÎÎÈÓË ·ÔÏÂÈṲ̂ÓË ‚·Ê‹. ¢È·ÎÚ›ÓÔ-ÓÙ·È ÂÚÈÊÂÚÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚÔ¯fi. 11. ∞ηٿÁÚ·ÊÔ ·ÚÈı. 9. ΔÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ΢¤ÏÏÔ˘ Ì ÙÚÔ›‰ˆÛË. ™˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ÂÙ¿ ıÚ· ‡ÛÌ·-Ù·. ™ˆ˙. ‡". 4,6 ÂÎ., Ûˆ˙. Ï. 6 ÂÎ., ¿¯. 2 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ÚÔ‰fi-ÚÔ˘˜, ηı·Úfi˜. ΔÔ ¯Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡, Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ï›ÁÔ Î¿Ùˆ ·fi ·˘Ùfi ÂÏ·ÊÚ¿ ·Ó·ı ‡ÚˆÛË. ΔÔ ÛÒÌ· ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ ÙÚÔ›‰ˆÛË. º¤ÚÂÈ ·Ú·È‹ Ï·ÛÙÈ΋ ÎÔÎÎȉˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË (barbotine). √Ïfi‚·ÊÔ Ì ÛÎÔ˘ÚÔοÛÙ·ÓÔ Â›¯ÚÈÛÌ·. 12. ª∏ 28399. ∫ ‡ÂÏÏÔ Û˘ÁÎÔÏÏË̤ÓÔ ·fi ¤ÍÈ ıÚ· ‡ÛÌ·Ù·. ™˘ÌÏËڈ̤ÓÔ ÛÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ÙÔ˘. ⁄". 5,4 ÂÎ., ‰È¿Ì. ‚¿Û˘ 3,5 ÂÎ., ‰È¿Ì. ¯Â›ÏÔ˘˜ 7,7 ÂÎ. ¶ËÏfi˜ ·ÓÔÈÎÙfi˜ ηÛÙ·Ófi˜, ۯ‰fiÓ Î·ı·Úfi˜. ∏ ‚¿ÛË Â›Â‰Ë ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÂÏ·ÊÚ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ·. Δ· ÙÔȯÒ-Ì·Ù· ¤ÓÙÔÓ· ΢ÚÙ¿, ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ ¢ı ‡. ΔÔ ÁÂÓÈÎfi Û¯‹Ì· ·Û ‡ÌÌÂ-ÙÚÔ. ™ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ¯·ÌËϤ˜ ·Ó¿-ÁÏ˘Ê˜ ÛÙÔÏȉÒÛÂȘ Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚÔ¯fi Î·È Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ʤÚÂÈ ›¯ÓË ·ÏÔÈÊÒÌ·ÙÔ˜.

Το Αιγαίο, αυτή η στενόμακρη υδάτινη λουρίδα ανάμεσα στις ακτές της ηπειρωτικής γης και τα χιλιάδ... more Το Αιγαίο, αυτή η στενόμακρη υδάτινη λουρίδα ανάμεσα στις ακτές της ηπειρωτικής γης και τα χιλιάδες διάσπαρτα νησιά, υπήρξε διαχρονικά ο ιδεώδης δίαυλος προσέγγισης, επικοινωνίας, μεταφορών και εμπορίου ήδη από την Νεολιθική περίοδο. Ανάμεσα στα νησιά και στις ακτές της ηπει ρωτικής γης βρίσκονται τα ήρεμα νερά που αναζητούσε η ναυσιπλοΐα σε εποχές, τόσο πρώιμες, που δαλασσοπορώ σήμαινε, περίπου, παραπλέω από ακρωτήριο σε νησί και από νησί σε ακρωτήριο. 1 Πέρα όμως από την επι κοινωνία και το εμπόριο, το Αιγαίο υπήρξε και μία σημαντική πηγή ξωής αφού η λιγοστή εύφορη γη, η μικρή ποικιλία των καλλιεργήσιμων ειδών, και οι περιορισμένοι βοσκότοποι έκαναν αναγκαία τη στροφή στον κόσμο της θάλασσας για το συμπλήρωμα ενός φτωχού διαιτολογίου.

Relaki Maria and Jan Driessen (eds.), Oikos. Archaeological approaches to House Societies in the Bronze Age Aegean, Relaki, Maria and Jan Driessen, eds. Aegis: actes de colloques 19, Louvain-la-Neuve: Presses universitaires de Louvain, 157-172, 2020