Elmurod Soliyev - Academia.edu (original) (raw)

Uploads

Papers by Elmurod Soliyev

UO’K 504.062: 339.8 , 2020

Oliy geodeziya-Yerning shakli va uning tashqi gravitatsiya maydonini o'rganish hamda yer sirtida ... more Oliy geodeziya-Yerning shakli va uning tashqi gravitatsiya maydonini o'rganish hamda yer sirtida olingan nuqtalar koordinatalarini aniq va umumiy sistemada aniqlash bilan shug'ullanadi. Fotogrammetriyayer sirtini fazodan yoki yerdan turib olingan suratlarini maxsus ishlab chiqib katta hududlar topografik kartalarini tuzishni ta'minlaydi. Injenerlik geodeziyaturli injinerlik inshootlar-sanoat, qishloq xo'jaligi, transport, gidrotexnik, shahar va yer osti inshoatlarni qidiruvlari, loyxalash, qurish va foydalanishni geodezik o'lchashlar bilan ta'minlash. Kartografiyaturli kartalarni tuzish, ularni nashr etish va ulardan foydalanishni ta'minlash. Geodeziya turli ilmiy-amaliy fanlar bilan uzviy aloqaga ega: Matematikani nazariyalariga asoslanib geodezik o'lchashlar natijalari ishlab chiqiladi. Fizika fani, ayniqsa uning optika, elektronika va radiotexnika bo'limlari geodezik asboblarini ishlab chiqish va ulardan to'g'ri foydalanishga kerak. Astranomiya yer sirtidagi nuqtalar koordinatalarini astronomik usullarda aniqlashga imkon beradi. Geodeziya geologiya, geomorfologiya, geografiya va boshqa fanlar bilan ham yaqin aloqada bo'ladi. Geodeziya eng qadimiy fanlardan biri bo'lib, u eramizdan bir necha asrlar ilgari Yer sirtini ayrim bo'laklarga bo'lishda Misr va Xitoyda qo'llangan. Eramizdan 3 asr oldin Yerning shakli shar deb qabul qilinib, uning radiusi aniqlangan. Bugungi kunda mavjud eng qadimiy tarixiy manbalarga asosan Geodeziya fani Misrda boshlangan. Georadotning yozishicha Sesostris 2 (mil av. 1400 y.) Misr yerlarini soliq olish maqsadida hududlarga bo'lgan. Yerning shakli va o'lchamlarini aniqlash bo'yicha insonlar ko'p yuz yillar davomida qiziqib kelganlar. Tarixiy qo'lyozmalar grek olimi Eratosfen birinchilardan bo'lib yerning o'lchamlarini hisoblagan. U Sienada yozgi paytda quyoshning turishini belgilaydi. U shu paytda Siena va Aleksandriyada Mon meridional tekisligida quyoshning turishini hisoblaydi va ikki shahar orasidagi yoy uzunligini va uning yer markazidagi burchagini o'lchay olsa, Yer aylanasini hisoblashi mumkin bo'lgan. U burchakni soya uzunligi o'lchash yo'li bilan o'lchaydi. Yoy uzunligi Siena va Aleksandriya orasida karvon yo'lining sutkasiga o'rtacha bosb o'tgan masofasini karvonning ketgan kuniga ko'paytirib topadi. Bu o'lchashlardan Eratosfen Yer aylanasini hisoblaydi, u taxminan 25000 milni tashkil qiladi. 18-19 asrlarda geodeziya tez suratlar bilan rivojlandi. Angliya va Frantsiyada milliy chegaralarni plan va kartalarda joylashtirishga bo'lgan talab aniq geodezik ishlarni talab qiluvchi keng ko'lamli tadqiqotlar bajarishni taqozo qildi. SHunday qilib goedezik tadqiqotlar boshlandi [2; 4-6 bet]. 3 Geodeziyani rivojlanishida O'rta Osiyo olimlari, shular qatorida mutafakkir olim Abu Rayhon Beruniy ham o'z hissasini qo'shgan. O'rta Osiyoda birinchi bo'lib 995 yilda Yer globusini yasadi; undan foydalanib shaharlar geografik koordinatalari va ular orasidagi masofalarni aniqladi. 10 Krasovskiy referents-ellipsoidi katta yarim o'qi 6378245  а m, siqilish koeffitsienti 3 , 298 : 1   tashkil qilib, sun'iy yo'ldoshlar kuzatishlaridan aniqlangan qiymatlar quyidagicha 6378137  а .m va 257 , 298 : 1  . O'lchamlari ma'lum va yer tanasida ma'lum holatda orientirlab joylashtirilgan elipsoidga referents elipsoid deb ataladi. Hozirgi kunda O'zbekiston Respublikasi hududi uchun ushbu referents-ellipsoid amal qiladi. Geoid yuzasi juda murakkab bo'lib, hozirgacha hech qanday geometrik shakl yoki matematik formula bilan ifodalangan emas. Lekin aniq geodezik o'lchashlar geoid ellipsoidga (ellipsning kichik o'qi atrofida aylanishidan hosil bo'lgan geometrik shakl) yaqin shakl ekanligini ko'rsatadi. SHuning uchun uni Er ellipsoidi deb ham yuritadilar. Yer ellipsoidining kattaligini aniqlash uchun turli vaqtda bir qancha olimlar geodezik o'lchashlar olib borganlar va ulardan har-hil natijalar olingan shuning uchun hamma mamlakatlarda Yer ellipsoidining har hil o'lchamlari qabul qilingan. Alohida bir yoki bir necha guruh mamlakatlarda geodezik ishlari olib borish uchun va kartalar tuzish uchun er ellipsoidi birbiridan farq qiluvchi o'lchamlari qabul qilingan bo'lib ular referents ellipsoidlar deb ataladi. Sobiq ittifoqda va boshqa sobiq sotsialistik mamlakatlarda 1946 yilda prof. F.N.Krasovskiy referents-ellipsoidini qabul qilgan. Boshqa mamlakatlardan bir oz farq qilib, uning o'lchamlari quyidagicha: Katta yarim o'qi 6378 245 m, kichik yarim o'qi bq6356 863 m yarim o'qlar farqi a-bq21 382 m. Ellipsoid siqiqligi 3 , 298 ishlarida gradus, minut va sekundlardan foydalaniladi. SHuningdek butun Yer yuzasi yoki uning katta bir qismini yer egriligini hisobga olib, matematik qoidalar asosida bir oz umumlashtirib va kichraytirib qog'ozga tushirilgan tasviriga karta deyiladi. Kartalarning muhim xossasi bo'lib, bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga o'tishi bilan masshtabining o'zgarishi hisoblanadi. SHu bois kartalarda asosiy va qo'shimcha masshtablar ajratiladi. Kartalar masshtabi quyidagi turlarga bo'linadi: yirik, o'rta va mayda. Ularni oraliqlari quyidagicha: Yiri masshtabli, 1 d = 200 futov (1: 2400) yoki undan yirikroq; O'rta masshtabli, 1 d = 200 futov 1 d = 1000 futov (1: 2400 dan 1: 12000 gacha) Mayda masshtabli, 1 d = 1000 futov (1: 12000). undan maydaroq. Yirik masshtabli kartalar nisbatan yuqori aniqlik talab qiladigan kichik (chegaralangan) hududlarda masshtabli kartalar qo'llanadi, masalan, injenerlik ob'ektlarni loyihalashda, chunonchi, yo'llar, to'g'onlar, aerodromlar, suv ta'minoti va kanalizatsiya tizimlari va boshq. O'rta masshtablar ko'pincha uncha katta aniqlik talab qilaydigan kattaroq maydonlardagi umumiy dastlabki loyihalash-rejalash ishlarida foydalaniladi. Mayda masshtabli kartalar aniqligi yuqori bo'lmagan katta hududlarni tasvirlashda qo'llaniladi. Kartalarni fotografik yoki raqamli shaklga o'zgartirish yo'li orqali masshtabini kattalashtirib yoki kichraytirib grafik ko'rinishda ifodalash mumkin. 6 Karta nashr qilingan qog'oz o'lchami o'zgargan bo'lishiga qaramay, kartalarda tuzilgan grafik masshtab aniq o'lchashlarni taminlaydi. Kartalar masshtab, mazmun, tasvirlanadigan hududning o'lchami va xizmati bo'yicha turlarga bo'linadi. Masshtabi bo'yicha kartalar 3 guruhga bo'linadi: 1) Maydamasshtabli kartalar 1: 1 000 000 va undan kichik; 2) O'rtamasshtabli kartalar1: 1 000 000 dan 1: 200 000 gacha; 3) Yirikmasshtabli kartalar 1: 100 000 va undan yirik. Mazmuni bo'yicha:-Umumgeografik;-Mavzuli(tematik). Umumgeografik kartalarda teng ravishda joydagi barcha tabiiy ob'ektlar(gidrografiya, relef, o'simliklar, aholi punktlar, yo'llar va boshq.) tasvirlanadi. Yirik masshtabli umumgeografik kartalarga topografik kartalar deyiladi. Mazuli kartalarda umumgeografik kartalarning elementlaridan biri(aholi punktlar, relef, yo'llar va boshq.) batafsil tasvirlanadi va shu bilan birga boshqa elementlari esa ko'rsatilmaydi.

The subject of "Hazardous hydrometeorological processes" is one of the disciplines included in th... more The subject of "Hazardous hydrometeorological processes" is one of the disciplines included in the curriculum of life education. This subject deals with unfavorable hydrometeorological processes, composition and structure of the Earth's atmosphere, atmospheric pressure distribution, atmospheric thermodynamics, atmospheric radiation regime, surface and atmospheric temperature regime, atmospheric water regime and atmospheric dynamics laws and climate, its forming factors and processes, climate classification. studies the processes that affect it.

Kartografiyalash tabiat va jamiatdagi voqea va xodisalarning hududiy joylashishi, ularni makon va... more Kartografiyalash tabiat va jamiatdagi voqea va xodisalarning hududiy joylashishi, ularni makon va zamondagi o’zaro aloqalarini aks ettiruvchi har xil tipdagi kartalarni yaratish uslubiyoti, texnologiyasini ishlab chiqish va undan foydalanish bo’yicha murakkab jarayonlarni o’z ichiga oladi.

3 UO`K: 439(624+35)14 KBK: 58.(5Ўзб)25 М: 54 Maxmudova M.J., Qo'ldasheva M. Jahon mamlakatlari iq... more 3 UO`K: 439(624+35)14 KBK: 58.(5Ўзб)25 М: 54 Maxmudova M.J., Qo'ldasheva M. Jahon mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi (O'quv qo'llanma). NamDU, 2020 -240 bet "Jahon mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi" fanini o'qitishda muayyan fan dasturi asosida tuzilgan darslikni qisman to'ldiruvchi ushbu o'quv qo'llanmada mavzularni zaruriy hajmda tizimli yoritilgan uni puhta o'zlashtirishni ta'minlovchi mazmun va shaklan turlarga moslashtirilgan innovatsion metodlar asosida qiziqarli topshiriqlar, nostandart testlar, mantiqiy va alternativ testlar va ko'rsatmalar,ularning yechimlari ifoda etilgan.

The river runoff response of large intermountain troughs (on the example of the Ferghana Valley) ... more The river runoff response of large intermountain troughs (on the example of the Ferghana Valley) to global warming is estimated. It was found that warming led to a change in the flow of individual rivers from an 18% decrease to a 38% increase in mid-mountain rivers and rivers with glacial-snow feeding.

1- §. Сув ресурсларидан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш фанининг мақсади, вазифалари. Режа: 1.1. Фан... more 1- §. Сув ресурсларидан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш фанининг мақсади, вазифалари. Режа: 1.1. Фаннинг мақсади, вазифалари, бўлиниши ва бошқа табиий фанлар билан боғлиқлиги 1.2. Сув ресурсларидан фойдаланиш ва муҳофаза қилишфанининг шаклланиш тарихи ва ривожланиш босқичлари; 1.3. Ўзбекистонда гидрологиянинг шаклланиш тарихи ва ривожланиш босқичлари; 1.4. Гидрология ва иқлишмшунослик фанида қўлланиладиган тадқиқот усуллар.

Yer sharining atrofini havo qobig'iatmosfera o'rab turadi. Shuning uchun biz yer yuzasini g'oyat ... more Yer sharining atrofini havo qobig'iatmosfera o'rab turadi. Shuning uchun biz yer yuzasini g'oyat katta havo okeanining tubi desak, xato qilmaymiz, chunki havo okeanida doimo xilma-xil fizikaviy hodisalar bo'lib turadi. Masalan, kuchli bo'ronlar, qo'r-qinchli momaqaldiroq gumbirlashi, chaqmoq chaqishi, yog'inlar, tuman tushishi, shamol esishi va boshqalar. Bu hodisalar atmosferada har xil fizikaviy jarayonlarning ro'y berishidan kelib chiqadi. Atmosferada har kuni yuz beradigan barcha o'zgarishlarmeteorologik hodisalar deyiladi va meteorologiya fani tomonidan o'rganiladi. Shunday qilib, meteorologiyaatmosferaning tuzili-shini, xossalarini va unda ro'y beradigan fizikaviy jarayonlarni o'rganuvchi fandir.

Оценка реакции стока рек крупных межгорных впадин на глобальное потепление климата Э. А. Солиев* ... more Оценка реакции стока рек крупных межгорных впадин на глобальное потепление климата Э. А. Солиев* Оценена реакция стока рек крупных межгорных впадин (на примере Ферганской долины) на глобальное потепление. Установлено, что потепление привело к изменению стока отдельных рек от 18 % ного уменьшения до 38 % ного увеличения у среднегорных рек и рек с ледниковоснеговым питанием.

Drafts by Elmurod Soliyev

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya, 2020

360 b. 1.2. Hammuallif UO'K 33.91 (100) (075) Ushbu darslikda iqtisodiy va ijtimoiy geografiyanin... more 360 b. 1.2. Hammuallif UO'K 33.91 (100) (075) Ushbu darslikda iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning hozirgi zamon mazmuni, tadqiqot obyekti va predmeti, shakllanishi hamda rivojlanish xususiyatlari, ichki tuzilishi, tadqiqot usullari ko'rib chiqilgan. Darslik O'zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari 5140600-Geografiya yo'nalishi talabalariga mo'ljallangan. Shuningdek, undan magistrantlar, doktorantlar va boshqa iqtisodiy va ijtimoiy geografiya bilan qiziquvchilar ham foydalanishi mumkin. Mas'ul muharrir: geografiya fanlari doktori, professor O.Ata-Mirzayev Taqrizchilar: geografiya fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) М.Fayzullayev geografiya fanlari nomzodi, dotsent А.Хalmirzayev O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining 2019-yil 20-iyuldagi 654-sonli buyrug'i bilan nashrga ruxsat berilgan ISBN 978-9943-01-563-0 © «Universitet» nashriyoti, © Toshkent, 2019-y. IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 3 KIRISH Mustaqillik yillarida mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiyiqtisodiy, siyosiy va ma'naviy sohalardagi islohotlar ta'lim tizimida ham yangidan yangi izlanishlarni taqozo etmoqda. Xususan, respublikamizda xorijiy adabiyotlarni o'rganish va ularni respublika oliy ta'lim tizimida joriy qilishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Bu borada "Geografiya" fanida ham salmoqli o'zgarishlar, yangilanishlar ro'y berdi. Aytish o'rinliki, geograf mutaxassislar tayyorlashda, ularning boshlang'ich bilim va malakalarini oshirishda "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" o'quv kursi muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, so'nggi yillarda sotsial geografik tadqiqotlar ko'lamining oshib borayotganligi hech kimga sir emas. Hozirgi vaqtda "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" mutaxassisligi doirasida himoya qilinayotgan ilmiy tadqiqot ishlarining aksariyat qismi ham, aynan, sotsial geografiya tarkibidagi ilmiy yo'nalishlar doirasida olib borilmoqda. "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" fani geografiya notabiiy yo'nalishining nazariy va amaliy evolutsiya natijasi, ya'ni "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" fanining rivojanishi uning turli davrlarda umumiy fan sifatida nomining o'zgarishiga sabab bo'lgan: Iqtisodiy geografiya -Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya -Ijtimoiy geografiya -Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya. Professor A.Soliyev ta'biri bilan aytganda, u avval iqtisodiy, so'ngra iqtisodiy va ijtimoiy, hozirgi kunda esa keng ma'noda ijtimoiy geografiya deb ham nomlanadi. Biroq, ta'kidlash joizki, bugungi kunda ushbu fan sohasi rivojlangan ko'plab xorijiy (Аngliya, Fransiya, AQSh, Xitoy va h.k.) mamlakatlarda Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya "Inson geografiyasi" (Human Geography) deb atalmoqda. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyageografiya fanlari tizimida inson bilan bog'liq barcha ijtimoiyiqtisodiy hodisa va jarayonlarning hududiy jihatlarini o'rganuvchi fan hisoblanadi. Uning shakllanishi va rivojlanishidagi muhim jihatlardan biri ijtimoiy IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 4 geografik tadqiqotlarning bosh markazida, birinchi navbatda, inson omili yotishidir. Aytish zarurki, iqtisodiy va ijtimoiy geografiyani mustaqil fan sifatida to'la nihoyasiga yetgan deb bo'lmaydi. Ayniqsa, uning tadqiqot obyekti va predmeti, tuzilishi, fanlar tizimida tutgan o'rni bilan bog'liq jihatlariga aniqlik kiritish lozim. Bugungi kungacha respublikamizda "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" deb nomlanuvchi fan talabalarga o'qitilmagan, aniqrog'i, u boshqa nom bilan "Iqtisodiy-ijtimoiy geografiya" yoki "Mutaxassislikka kirish" nomlari bilan ko'pchilikka tanish bo'lgan. Xorij mamlakatlarida esa u uzoq yillardan buyon "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" nomi bilan ko'pchilikka yaxshi tanish. Xususan, mazkur qo'llanma ham Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining ta'lim to'g'risidagi me'yoriy hujjatlari, ilg'or xorijiy tajribalar asosida yaratilgan. Ushbu qo'llanmaning yaratilishida asosiy manbaa sifatida Peter Haggett tomonidan yozilgan kitobdan (Geographie: Eine Globale Synthese. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart, 2004. ISBN-3825280012) keng foydalanilgan. Unda Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning nazariy masalalari, uning muhim mavzulari, ayniqsa, geografiyaning fan sifatida shakllanishi, resurslar va landshaftlar, aholi, shaharlar geografiyasi va urbanizatsiya; madaniyat geografiyasi, iqtisodiy, sotsial, siyosiy geografiya; geografik tuzilmalar va jarayonlar, hududiy tizimlarni o'rganishning elementlari; hududiy modellar, geografik mehnat taqsimoti va iqtisodiy rayonlarning shakllanishi; aholi kasalliklari geografiyasi va boshqa mavzular atroflicha yoritib berilgan, shuningdek, har bir mavzu yuzasidan Nazorat savollari va topshiriqlar keltirilgan. 2) iqtisodiy va ijtimoiy fanlar, ya'ni jahon iqtisodiyoti, mikro va makroiqtisodiyot, sanoat iqtisodiyoti, agrosanoat iqtisodiyoti, transport iqtisodiyoti, menejment va marketing, tashqi iqtisodiy aloqalar va xalqaro munosabatlar, statistika, axborotlar texnologiyasi va informatika, falsafa, tarix, mamlakatlar milliy iqtisodiyoti, iqtisodiy-geografik fanlar tizimi, tabiatdan foydalanish iqtisodiyoti, ijtimoiy ekologiya, sotsiologiya va xalqaro huquq. Ko'rinib turibdiki, "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" fani ko'plab fanlar bilan uzviy aloqada bo'lsa-da, bu fanlar bilan qo'shilib ketmaydi va mustaqil fan bo'lib, jamiyatni hududiy tashkil etish va boshqarishni majmuali o'rganishi bilan ajralib turadi. Nazorat savollari va topshiriqlar: 1. "Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya" fanining obyekti va predmeti nimadan iborat? 2. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning fanlar tizimida tutgan o'rnini aniqlang. 3. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga oid tadqiqotlar nimalarni o'z ichiga oladi? 4. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning tarkibini tushuntiring. 5. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyani o'rganish bo'yicha faoliyat olib borgan xorij olimlarini sanab bering? 3-BOB. FANNING TADQIQOT USULLARI Reja: 3.1. Hudud geografik tadqiqot obyekti sifatida. 3.2. Kartografiya usuli va geografik taqqoslash usuli. 3.3. Tarixiylik usuli. 3.4. Iqtisodiy rayonlashtirish usuli. IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 29 3.5. Statistik tahlil usuli. 3.6. Tizim-tarkib usuli. 3.7. Sotsiologik so'rov va boshqa usullar. Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda XX asrning 50-yillaridan iqtisodiyotda mikro va makro tahlil bilan bir qatorda, alohida ijtimoiy-iqtisodiy, tabiiy-tarixiy tizim sifatida mamlakat hududlarini (mintaqalarini) o'rganish boshlandi. Natijada, iqtisodiy fanlar tizimida mustaqil "Mintaqaviy iqtisodiyot va boshqaruv" fani shakllandi va bugungi kunda ham izchil rivojlanib bormoqda. Har bir fanda shu fanning tub mohiyatini ochib beruvchi tushuncha bo'ladi. Jumladan, biologiyadahujayra, matematikadason, fizikadamateriya va energiya, Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fanida esa bunday tushunchahudud va mintaqadir. Hudud(territoriya) -yer sharining ma'lum bir qismi bo'lib, o'zining geografik o'rni hamda tabiiy belgilariga ko'ra boshqa hududlardan ajralib turadi.

Spectral characteristics of the coefficient of the optical absorption hydrogenated amorphous semi... more Spectral characteristics of the coefficient of the optical absorption hydrogenated amorphous semiconductors

Физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати мундарижаси Огл... more Физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати мундарижаси Оглавление автореферата диссертации доктора философии (PhD) по физико-математическим наукам Contents of dissertation abstract of doctor of philosophy (PhD) on physical-mathematical sciences

UO’K 504.062: 339.8 , 2020

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya, 2020

1. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya 1 fanining predmeti, maqsadi va vazifalari 2. Iqtisodiy va ij... more 1. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya 1 fanining predmeti, maqsadi va vazifalari 2. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya faning boshqa fanlar bilan aloqasi 3. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya faning asosiy vazifalari 4. Yangi sharoitda ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish.

Содержание № Темы лекционных занятий Стр. 1 ВВЕДЕНИЕ 2 ОБЩИЕ ЗАКОНОМЕРНОСТИ РОСТА И РАЗВИТИЯ 3 ОР... more Содержание № Темы лекционных занятий Стр. 1 ВВЕДЕНИЕ 2 ОБЩИЕ ЗАКОНОМЕРНОСТИ РОСТА И РАЗВИТИЯ 3 ОРГАНИЗМ И СРЕДА 17 4 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ ОПОРНО-ДВИГАТЕЛЬНОГО АППАРАТА 27 5 ОБЩАЯ ФИЗИОЛОГИЯ НЕРВНОЙ СИСТЕМЫ ЧАСТНАЯ ФИЗИОЛОГИЯ ЦНС 35 6 ЧАСТНАЯ ФИЗИОЛОГИЯ ЦНС 46 7 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ ВНД 56 8 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ И ГИГИЕНА АНАЛИЗАТОРОВ 65 9 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ ЭНДОКРИННОЙ СИСТЕМЫ 70 10 КРОВЬ И ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ СЕРДЕЧНОСОСУДИСТОЙ СИСТЕМЫ 76 11 ДЫХАТЕЛЬНАЯ СИСТЕМА И ЕЕ ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ 86 12 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ СИСТЕМЫ КРОВИ И КРОВООБРАЩЕНИЯ 91 13 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ ДЫХАТЕЛЬНОЙ И ПИЩЕВАРИТЕЛЬНОЙ СИСТЕМ 98 ТЕМЫ СЕМИНАРСКИХ ЗАНЯТИЙ 1 ОТКЛОНЕНИЯ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ, ИХ ЗНАЧЕНИЕ ДЛЯ ЗДОРОВЬЯ. СОЦИАЛЬНЫЕ И ДРУГИЕ ФАКТОРЫ, ОКАЗЫВАЮЩИЕ ВЛИЯНИЕ НА РАЗВИТИЕ 105 2 СТРОЕНИЕ И ФУНКЦИОНАЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ РАЗЛИЧНЫХ ОТДЕЛОВ ЦЕНТРАЛЬНОЙ НЕРВНОЙ СИСТЕМЫ 111 3 ТИПЫ ВЫСШЕЙ НЕРВНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ (РАБОТЫ ГИППОКРАТА, ПАВЛОВА И ДР.). МЕТОДЫ ОПРЕДЕЛЕНИЯ ТИПА ВНД 115 4 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ АККОМОДОЦИОННЫХ СПОСОБНОСТЕЙ ГЛАЗА 127 5 ВЛИЯНИЯ ЭНДОКРИННОЙ СИСТЕМЫ НА РОСТ И РАЗВИТИЯ ОРГАНИЗМА 130 6 ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ ПОЗВОНОЧНОГО СТОЛБА. ФИЗИОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗГИБЫ ПОЗВОНОЧНИКА 133 7 ВИТАМИНЫ, АВИТАМИНОЗ, НАРУШЕНИЯ ОБМЕНА ВЕЩЕСТВ. ЭНЕРГЕТИЧЕСКАЯ ЦЕННОСТЬ ПРОДУКТОВ ПИТАНИЯ 135 8 ФОРМЕННЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ КРОВИ, КОЛИЧЕСТВО, ФУНКЦИЯ 143 9 ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ СТРОЕНИЯ СЕРДЦА 150 10 ГИГИЕНИЧЕСКИЕ ТРЕБОВАНИЯ К ВОЗДУШНОЙ СРЕДЕ В УЧЕБНЫХ ПОМЕЩЕНИЯХ 152 11 НЕФРОН -СТРУКТУРНО-ФУНКЦИОНАЛЬНАЯ ЕДИНИЦА ПОЧКИ. ВОЗРАСТНЫЕ ОСОБЕННОСТИ ФУНКЦИОНИРОВАНИЯ ПОЧЕК Тестовые задания 158 ГЛОССАРИЙ 205 ВОПРОСЫ ПО ПРОМЕЖУТОЧНОМУ И ИТОГОВОМУ КОНТРОЛЯМ 225 ЛИТЕРАТУРА 228 ТЕКСТ ЛЕКЦИЙ ВВЕДЕНИЕ Возрастная физиология -это наука, изучающая особенности процесса жизнедеятельности организма на разных этапах онтогенеза.

Hudud miqyosida har xil kattalik va yo'nalishdagi muhit vujudga keladi. Jumladan, ancha keng bo'l... more Hudud miqyosida har xil kattalik va yo'nalishdagi muhit vujudga keladi. Jumladan, ancha keng bo'lgan iqtisodiy va mulkchilikning turli shakllari mavjud bo'lgan raqobat muhiti, sotsialiqtisodiy va nisbatan torroq doiradagi sotsial muhitni ajratish mumkin. Muhitlarning ushbu ko'rinishlari bilan shunga mos ravishda ijtimoiy geografiyaling asosiy qismlari: iqtisodiy, sotsialiqtisodiy hamda sotsial geografiya shug'ullanadi (Soliev, 1995).

XVI BOB. Rivojlangan o'rta asrlarda Afrika jamiyati va davlatlari.......190 III BO'LIM. OSIYO VA ... more XVI BOB. Rivojlangan o'rta asrlarda Afrika jamiyati va davlatlari.......190 III BO'LIM. OSIYO VA AFRIKA SO'NGGI O'RTA ASRLAR DAVRIDA XVII BOB. So'nggi o'rta asrlarda Xitoy.

UO’K 504.062: 339.8 , 2020

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI SOLIY... more O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI SOLIYEV E.A METEOROLOGIYA FANIDAN AMALIY MASHG'ULOTLAR (o'quv qo'llanma) Namangan-2019 ~3~ Soliyev E.A. Meteorologiyadan amaliy mashg'ulotlar.-Namangan. "Namangan nashryoti", 2019, 110 bet. O'quv qo'llanma innovatsion hamkorlik aloqalari yo'lga qo'yilgan korxona-"Namangan viloyati Gidrometeorologiya boshqarmasi" bilan tuzilgan № 24 shartnoma asosida tayorlandi. Mazkur o'quv qo'llanma 5140600-Geografiya ta'lim yo'nalishiga tanlov fani sifatida kiritilgan "Meteorologiya" fanidan tayyorlangan bo'lib, Namangan davlat universiteti O'quv-uslubiy kengashining 2019 yil 10 apreldagi yig'ilishida muhokama qilingan (Bayonnoma № 9) va adabiyot sifatida nashrga tavsiya etilgan. O'quv qo'llanmadan foydalanish jarayonida talabalar yer atmosferasining tarkibi va tuzilishi, atmosfera va yer sirtida quyosh energiyasining o'zgarishlari, atmosfera issiqlik rejimining shakllanish sharoitlari va atmosfera harakatlari dinamikasi, meteorologik jarayonlar va hodisalarning tahlili asosida ob-havo prognozi va meteorologik jarayonlarni boshqarish usullari bo'yicha geografik bilimlarni qo'llay olish malaka va tajribasiga ega bo'ladilar.

Impact Factor: ISRA (India) = 4.971 ISI (Dubai, UAE) = 0.829 GIF (Australia) = 0.564 JIF = 1.500 ... more Impact Factor: ISRA (India) = 4.971 ISI (Dubai, UAE) = 0.829 GIF (Australia) = 0.564 JIF = 1.500 SIS (USA) = 0.912 РИНЦ (Russia) = 0.126 ESJI (KZ) = 8.716 SJIF (Morocco) = 5.667 ICV (Poland) = 6.630 PIF (India) = 1.940 IBI (India) = 4.260 OAJI (USA) = 0.350 Philadelphia, USA 335 QR-Issue QR-Article Abstract: The article discusses the change in river flow with glacial nutrition during global warming. It was established that on the Sokh river with a large share of glacial nutrition, a low-water period had been observed until the mid-seventies, after-during a period of global warming-a high-water period. Accordingly, in the cool period there was an increase in the area of glaciers, during the period of warming-a decrease. The latter can lead to a significant negative trend in runoff and an increase in its variation, which has been observed in recent decades in the river basin Isfayram.

The article analyzes the changes in the climate of the biggest valley in Uzbekistan, Fergana Vall... more The article analyzes the changes in the climate of the biggest valley in Uzbekistan, Fergana Valley, by processing data from some meteorological stations of the area. As the warming measure, the average temperature observed in the Fergana Valley meteorological stations during the period between 1930 and 2018 and the deviation of the amount of rainfall to the average temperatures for the last twenty years are accepted.

Mankind has struggled with many diseases throughout its history. Infectious diseases are especial... more Mankind has struggled with many diseases throughout its history. Infectious diseases are especially prevalent among the population. According to its scope, such infectious diseases are called pandemics, epidemics. Among the population of Central Asia, a number of diseases, such as plague, plague, malaria, tuberculosis, and ringworm, have caused partial or mass extinction. The characteristics of the geographical distribution of these diseases largely depended on the natural and social geographical conditions of the regions, the lifestyle and traditions of the population.The effects of the Spanish flu pandemic, which has killed nearly 100 million people in the last hundred years among a wide range of diseases, have had a profound effect on the nosogeographic situation, especially in Europe and later in the Americas. Analyzes show that the deterioration of the environment, man's unlimited domination of nature, the deterioration of the ecological situation, as well as the spread of related diseases on earth pose new challenges to medical geography, which studies the causes and patterns. The rapid development of science and technology, the steady increase in human impact on nature and consequently, a number of negative changes in the natural environment have a significant impact on human health. The acceleration of the process of urbanization which in turn causes problems such: as air, water and soil pollution.

The task of the subject is to teach students the methods and theory of mapping of land plots on t... more The task of the subject is to teach students the methods and theory of mapping of land plots on the basis of modern GIS technologies and their use in geographical research, as well as to work with various maps and equipment.

Annotation. The article examines the hydroecological status of inland watersheds, which focuses o... more Annotation. The article examines the hydroecological status of inland watersheds, which focuses on the assessment of transboundary pollution of rivers in the region, the analysis of hydrochemical observations and changes in them. In the article, the Sumsor (Rezaksay) River of the Syrdarya river basin is selected as an object for analysis and analysis of river water salinity from the river basin observation stations, the level of household and industrial pollution; assessment of the level of contamination by hazardous radioactive and chemical substances; the prevalence of surface water pollution and the direction of pollution trends over time. Today, due to the rapid economic activity in the Uzbekistan part of the river basin, the operation of irrigation main canals and underground water reservoirs, intensive development of rock and gravel deposits, population growth and development, the high hydroecological situation in the development of new areas remains high.