Jakub Lichański - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Jakub Lichański
Studia z Teorii Wychowania
Aleksander Nalaskowski's book The Bankruptcy of the Polish intellectuals [Bankructwo polskiej... more Aleksander Nalaskowski's book The Bankruptcy of the Polish intellectuals [Bankructwo polskiej inteligencji] is an important position for a broader reflection not only on the condition of a certain social group, but more broadly - on contemporary culture, not only Polish culture. It seems, however, that the title problem of Nalaskowski's study touches upon a more general issue, which is the present situation of Polish and world (well, maybe only European) culture in general. Whatever we may think about ourselves and how we judge it, we are stuck in a process that affects culture - especially since 1945. As I have tried to sketch the broader background, the sources of this bankruptcy are deeper and not only the fault of the intellectuals itself. Perhaps there is some truth in what the already mentioned Gałczyński wrote (Gałczyński 1956, 189 [Notes from unsuccessful Paris retreats - Notatki z nieudanych rekolekcji paryskich], 1946): And when Your storm passes will you accept a ...
Retoryka i wartości, 2019
Kształcenie Językowe, 2021
This article is based on a study by Mason Marshall Reading Plato’s Dialogues to Enhance Learning ... more This article is based on a study by Mason Marshall Reading Plato’s Dialogues to Enhance Learning and Inquiry. Exploring Socrates’ Use of Protreptic for Student Engagement. The author makes, inter alia, analyses of the Plato’s dialogue Euthyphro and emphasizes the ways of promoting and encouraging Socrates used for self-evaluation and conscious reflection in the interlocutor. By focusing his work on Socrates’ use of protreptic, Marshall proposes a practical approach to reading Plato, illustrating how his writings can be used to enhance intrinsic motivation amongst students and help them develop the thinking skills required for democratic and civic engagement. The article shows how to practically apply a protreptic in didactics; it also points to the work of Ole Fogh Kirkeby who writes about similar matters and justifies the use of traditional teaching methods in a modern school.
Tropami retoryki, stylistyki i dziennikarstwa. Tom dedykowany Profesor Barbarze Bogołębskiej, 2019
Retoryka jak narzędzie badania naszych myśli: czym jest téchne rhetoriké? Zrozumiałem każde słowo... more Retoryka jak narzędzie badania naszych myśli: czym jest téchne rhetoriké? Zrozumiałem każde słowo w tym zdaniu, ale nie samo zdanie. Terry Pratchett, Carpe Jugulum 1 Wprowadzenie Motto, którym otworzyłem niniejsze rozważania, dobrze oddaje problem, któremu pragnę poświęcić uwagę. Pewna bezradność, na jaką wskazuje Pratchett, wiąże się z faktem, iż mówimy "na dwu poziomach". Pierwszy-stricte gramatyczny-pozwala rozumieć słowa i ich porządek w zdaniu (jest to poziom lexis); drugi-retoryczny-dotyczy już myśli, którą bądź ukrywamy za słowami, bądź chcemy przekazać (jest to poziom dianoia) 2. I tu z reguły zaczynają się kłopoty. Aby wyjaśnić ich przyczynę, zacznę od zacytowania opinii Immanuela Kanta (1971, A 822 [s. 832]; 1957, A 822/B 850 [s. 566]) 3 : Uważanie czegoś za prawdę lub podmiotowa ważność sądu ma w stosunku do przekonania (które obowiązuje zarazem przedmiotowo) następujące trzy stopnie: mniemanie (Meinen), wiarę (Glauben) i wiedzę (Wissen). Mniemanie jest uważaniem
Celem artykułu jest przedstawienie dwu problemów: po pierwsze — początków kształtowania dyskursu ... more Celem artykułu jest przedstawienie dwu problemów: po pierwsze — początków kształtowania dyskursu akademickiego w nowożytnej Europie, po drugie — opisanie jezuickich Assertiones, które można uznać za wstęp do nowoczesnego dyskursu naukowego. Autor przedstawia najpierw kształtowanie Assertiones, ich formę oraz zakres tematyczny. Następnie pokazuje, iż wypełniają one zadania, jakie stawiamy dziś przed dyskursem akademickim. Badacz zwraca także uwagę, iż pełen opis Assertiones jest utrudniony, bowiem brakuje nam zapisu dyskusji, jaka odbywała się po prezentacji tez zawartych w Assertiones. W konkluzji autor stwierdza, iż nie tylko można uznać Assertiones za specyficzna formę wypowiedzi naukowej w szkołach jezuickich, za formę dyskursu akademickiego, ale iż Assertiones znacząco wpłynęły na późniejszy kształt dyskursu akademickiego.
![Research paper thumbnail of Tomasz Ratajczak, Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne, PWN, Warszawa 2019, 284 ss., [2] nlb, 6 il., bibl., ISBN 978-83-01-20504-1; idem, Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Bibliografi a, T. 1. A–K, T. 2. L–P, T](https://attachments.academia-assets.com/119682408/thumbnails/1.jpg)
](Studium Tomasza Ratajczaka Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne ... more Studium Tomasza Ratajczaka Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne oraz towarzysząca mu Bibliografi a, której dwa tomy już się ukazały, a trzeci jest w przygotowaniu, to ważkie wydarzenie w badaniach nad pewnym typem druków przynależnych do religijnej literatury użytkowej 1. Wiązać je można i trzeba z tym, że autor, nim przystąpił do rozważań teoretycznych, wpierw odnotował ponad 7100 pozycji bibliografi cznych, z których wiele było nieznanych Estreicherowi; zarazem ukazał, jak ważna jest to domena badań dziejów literatury polskiej. Jednak nim przejdę do dalszych uwag-kilka spostrzeżeń na temat struktury obu studiów. Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne składa się z czterech rozdziałów (rozdział 1. Ramy defi nicyjne i historyczne, który składa się z pięciu podrozdziałów; rozdział 2. Nadawcy modlitewników w XIX wieku, który składa się z trzech podrozdziałów; rozdział 3. Cechy wydawnicze XIX-wiecznych modlitewników, który składa się z ośmiu podrozdziałów; rozdział 4. Drogi i sposoby dystrybucji modlitewników w XIX wieku. Użytkownicy, który składa się z dwóch podrozdziałów), wprowadzenia, zakończenia, wybranej literatury oraz indeksów: osobowego i geografi cznego, a także anglojęzycznego streszczenia. Natomiast Bibliografi a jest zbudowana następująco: poza wykazem modlitewników w układzie alfabetycznym wydane tomy zawierają ponadto: metodę opracowania materiału (dobór materiałów oraz zasady ogólne opisu), wykaz najważniejszych skrótów oraz wykorzystaną literaturę. Opis składa się z następujących elementów: 1. nazwa autora, stanowiąca hasło opisu; 2. pełny tytułu dzieła, stanowiący hasło opisu w przypadku druków anonimowych; 3. określenie wydania; 4. wskazanie miejsce wydania; 5. oznaczenie nakładcy/wydawcy lub instytucji zasiłkującej bądź zlecającej wydanie; 6. wskazanie nazwy drukarza lub drukarni; 7. rok wydania; 8. format i paginacja; 9. dodatki grafi czne i w przypadku druków z tak zwanym alfabetem gotyckim-krój czcionki; 10. informacja dotycząca ceny. Ponadto podane są też: informacje na temat wysokości nakładu, miejsca przechowywania oraz czy pozycja jest odnotowywana w bibliografi ach (Estreicher lub inne bibliografi e) 2. Tyle o stronie "formalnej" obu opracowań. Ważniejsza jest jednak odpowiedź na pytanie: po co badać modlitewniki, co to może nam, jako badaczom dziejów literatury polskiej, dać? Jak autor słusznie zauważa:
The author shows that the relationship between rhetoric and ritual is quite obvious. Traditionall... more The author shows that the relationship between rhetoric and ritual is quite obvious. Traditionally, it is associated with such social domains as: politics, law, religion, public performances and celebrations as well as formalized, everyday behaviours. The author invokes the theory of Roman Ingarden, pointing out that the emphasis on the phenomenological analysis of the artefact itself pushes aside the issue of meanings as founded on the formal layers of a literary work (a layer of linguistic-sound creations, a layer of deliberate appearance and a layer of objects). The formal part of a literary work is largely based on the principles of rhetoric. In conclusion, the author puts forward the hypothesis that a specific ritual and rhetoric constitute an additional layer of not just meanings, but rather ritual rhetorical tropes. They imply some meanings, but this is only suggestive. They are not elements of the layer of meanings, but they form a separate layer that has been overlooked in ...
Literatura i Kultura Popularna, 2021
Finally here comes a volume modestly entitled Tolkien and the First World War. On the threshold o... more Finally here comes a volume modestly entitled Tolkien and the First World War. On the threshold of Middle-earth. This is the result of many years of study by the author, John Garth, who writes in the introduction: This biographical study was born from one observation: how strange that J.R.R. T o l k i e n b e g a n t o c r e a t e h i s m o n u m e n t a l m y t h o l o g y i n t h e m i d s t o f t h e F i r s t W o r l d W a r, [emphasis added — J.Z.L] that disappointing crisis that shaped the present day. This sentence may surprise the Polish reader, whose consciousness has shaped a completely different image of the First World War, as an event that may have been a crisis, but gave Poland the independence it had been dreaming of for over a hundred years. Meanwhile, for the generation to which Tolkien belongs, it was just that — a crisis. As Hermann Broch, who was slightly older than him, wrote about this war: “Goodbye Europe, beautiful tradition is over”. Garth sho...
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi, 2020
Kazania świętokrzyskie-aspekt retoryczny Wprowadzenie D o niniejszych uwag sprow okowała m nie na... more Kazania świętokrzyskie-aspekt retoryczny Wprowadzenie D o niniejszych uwag sprow okowała m nie najnow sza edycja Kazań świętokrzyskich a szczególnie próba opisania ich struktury argum entacyjnej (na przykładzie Kazania na dzień św. Katarzynyy. W ydaje się, iż wy ciąganie wniosków na przykładzie jednego, i to o niepewnym przekazie, tekstu jest co najm niej ryzykowne. Szczególnie, iż trudno wskazać, aby akurat to kazanie odegrało jakąś istotną rolę w kaznodziejstwie średnio wiecznym w Polsce, lub, co ważniejsze, aby stanowiło ono typowy przy kład dla większej grupy kazań^. Szczególnie, iż kaznodziejstwo średnio wieczne w Polsce m a wcale bogatą tradycję; oczywiście jest ona bardzo obfita w języku łacińskim, ale i polska tradycja nie jest wcale tak uboga^. Jednakże, jak słusznie zauważa M arek Skwara, tekst Kazania na dzień św. Katarzyny m oże nam posłużyć jako przykład pewnej, dość typowej dla kaznodziejstwa średniowiecznego, konstrukcji argumentacyjnej^. Czy jed n ak faktycznie tak jest?
Studia z Teorii Wychowania
Aleksander Nalaskowski's book The Bankruptcy of the Polish intellectuals [Bankructwo polskiej... more Aleksander Nalaskowski's book The Bankruptcy of the Polish intellectuals [Bankructwo polskiej inteligencji] is an important position for a broader reflection not only on the condition of a certain social group, but more broadly - on contemporary culture, not only Polish culture. It seems, however, that the title problem of Nalaskowski's study touches upon a more general issue, which is the present situation of Polish and world (well, maybe only European) culture in general. Whatever we may think about ourselves and how we judge it, we are stuck in a process that affects culture - especially since 1945. As I have tried to sketch the broader background, the sources of this bankruptcy are deeper and not only the fault of the intellectuals itself. Perhaps there is some truth in what the already mentioned Gałczyński wrote (Gałczyński 1956, 189 [Notes from unsuccessful Paris retreats - Notatki z nieudanych rekolekcji paryskich], 1946): And when Your storm passes will you accept a ...
Retoryka i wartości, 2019
Kształcenie Językowe, 2021
This article is based on a study by Mason Marshall Reading Plato’s Dialogues to Enhance Learning ... more This article is based on a study by Mason Marshall Reading Plato’s Dialogues to Enhance Learning and Inquiry. Exploring Socrates’ Use of Protreptic for Student Engagement. The author makes, inter alia, analyses of the Plato’s dialogue Euthyphro and emphasizes the ways of promoting and encouraging Socrates used for self-evaluation and conscious reflection in the interlocutor. By focusing his work on Socrates’ use of protreptic, Marshall proposes a practical approach to reading Plato, illustrating how his writings can be used to enhance intrinsic motivation amongst students and help them develop the thinking skills required for democratic and civic engagement. The article shows how to practically apply a protreptic in didactics; it also points to the work of Ole Fogh Kirkeby who writes about similar matters and justifies the use of traditional teaching methods in a modern school.
Tropami retoryki, stylistyki i dziennikarstwa. Tom dedykowany Profesor Barbarze Bogołębskiej, 2019
Retoryka jak narzędzie badania naszych myśli: czym jest téchne rhetoriké? Zrozumiałem każde słowo... more Retoryka jak narzędzie badania naszych myśli: czym jest téchne rhetoriké? Zrozumiałem każde słowo w tym zdaniu, ale nie samo zdanie. Terry Pratchett, Carpe Jugulum 1 Wprowadzenie Motto, którym otworzyłem niniejsze rozważania, dobrze oddaje problem, któremu pragnę poświęcić uwagę. Pewna bezradność, na jaką wskazuje Pratchett, wiąże się z faktem, iż mówimy "na dwu poziomach". Pierwszy-stricte gramatyczny-pozwala rozumieć słowa i ich porządek w zdaniu (jest to poziom lexis); drugi-retoryczny-dotyczy już myśli, którą bądź ukrywamy za słowami, bądź chcemy przekazać (jest to poziom dianoia) 2. I tu z reguły zaczynają się kłopoty. Aby wyjaśnić ich przyczynę, zacznę od zacytowania opinii Immanuela Kanta (1971, A 822 [s. 832]; 1957, A 822/B 850 [s. 566]) 3 : Uważanie czegoś za prawdę lub podmiotowa ważność sądu ma w stosunku do przekonania (które obowiązuje zarazem przedmiotowo) następujące trzy stopnie: mniemanie (Meinen), wiarę (Glauben) i wiedzę (Wissen). Mniemanie jest uważaniem
Celem artykułu jest przedstawienie dwu problemów: po pierwsze — początków kształtowania dyskursu ... more Celem artykułu jest przedstawienie dwu problemów: po pierwsze — początków kształtowania dyskursu akademickiego w nowożytnej Europie, po drugie — opisanie jezuickich Assertiones, które można uznać za wstęp do nowoczesnego dyskursu naukowego. Autor przedstawia najpierw kształtowanie Assertiones, ich formę oraz zakres tematyczny. Następnie pokazuje, iż wypełniają one zadania, jakie stawiamy dziś przed dyskursem akademickim. Badacz zwraca także uwagę, iż pełen opis Assertiones jest utrudniony, bowiem brakuje nam zapisu dyskusji, jaka odbywała się po prezentacji tez zawartych w Assertiones. W konkluzji autor stwierdza, iż nie tylko można uznać Assertiones za specyficzna formę wypowiedzi naukowej w szkołach jezuickich, za formę dyskursu akademickiego, ale iż Assertiones znacząco wpłynęły na późniejszy kształt dyskursu akademickiego.
Studium Tomasza Ratajczaka Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne ... more Studium Tomasza Ratajczaka Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne oraz towarzysząca mu Bibliografi a, której dwa tomy już się ukazały, a trzeci jest w przygotowaniu, to ważkie wydarzenie w badaniach nad pewnym typem druków przynależnych do religijnej literatury użytkowej 1. Wiązać je można i trzeba z tym, że autor, nim przystąpił do rozważań teoretycznych, wpierw odnotował ponad 7100 pozycji bibliografi cznych, z których wiele było nieznanych Estreicherowi; zarazem ukazał, jak ważna jest to domena badań dziejów literatury polskiej. Jednak nim przejdę do dalszych uwag-kilka spostrzeżeń na temat struktury obu studiów. Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne składa się z czterech rozdziałów (rozdział 1. Ramy defi nicyjne i historyczne, który składa się z pięciu podrozdziałów; rozdział 2. Nadawcy modlitewników w XIX wieku, który składa się z trzech podrozdziałów; rozdział 3. Cechy wydawnicze XIX-wiecznych modlitewników, który składa się z ośmiu podrozdziałów; rozdział 4. Drogi i sposoby dystrybucji modlitewników w XIX wieku. Użytkownicy, który składa się z dwóch podrozdziałów), wprowadzenia, zakończenia, wybranej literatury oraz indeksów: osobowego i geografi cznego, a także anglojęzycznego streszczenia. Natomiast Bibliografi a jest zbudowana następująco: poza wykazem modlitewników w układzie alfabetycznym wydane tomy zawierają ponadto: metodę opracowania materiału (dobór materiałów oraz zasady ogólne opisu), wykaz najważniejszych skrótów oraz wykorzystaną literaturę. Opis składa się z następujących elementów: 1. nazwa autora, stanowiąca hasło opisu; 2. pełny tytułu dzieła, stanowiący hasło opisu w przypadku druków anonimowych; 3. określenie wydania; 4. wskazanie miejsce wydania; 5. oznaczenie nakładcy/wydawcy lub instytucji zasiłkującej bądź zlecającej wydanie; 6. wskazanie nazwy drukarza lub drukarni; 7. rok wydania; 8. format i paginacja; 9. dodatki grafi czne i w przypadku druków z tak zwanym alfabetem gotyckim-krój czcionki; 10. informacja dotycząca ceny. Ponadto podane są też: informacje na temat wysokości nakładu, miejsca przechowywania oraz czy pozycja jest odnotowywana w bibliografi ach (Estreicher lub inne bibliografi e) 2. Tyle o stronie "formalnej" obu opracowań. Ważniejsza jest jednak odpowiedź na pytanie: po co badać modlitewniki, co to może nam, jako badaczom dziejów literatury polskiej, dać? Jak autor słusznie zauważa:
The author shows that the relationship between rhetoric and ritual is quite obvious. Traditionall... more The author shows that the relationship between rhetoric and ritual is quite obvious. Traditionally, it is associated with such social domains as: politics, law, religion, public performances and celebrations as well as formalized, everyday behaviours. The author invokes the theory of Roman Ingarden, pointing out that the emphasis on the phenomenological analysis of the artefact itself pushes aside the issue of meanings as founded on the formal layers of a literary work (a layer of linguistic-sound creations, a layer of deliberate appearance and a layer of objects). The formal part of a literary work is largely based on the principles of rhetoric. In conclusion, the author puts forward the hypothesis that a specific ritual and rhetoric constitute an additional layer of not just meanings, but rather ritual rhetorical tropes. They imply some meanings, but this is only suggestive. They are not elements of the layer of meanings, but they form a separate layer that has been overlooked in ...
Literatura i Kultura Popularna, 2021
Finally here comes a volume modestly entitled Tolkien and the First World War. On the threshold o... more Finally here comes a volume modestly entitled Tolkien and the First World War. On the threshold of Middle-earth. This is the result of many years of study by the author, John Garth, who writes in the introduction: This biographical study was born from one observation: how strange that J.R.R. T o l k i e n b e g a n t o c r e a t e h i s m o n u m e n t a l m y t h o l o g y i n t h e m i d s t o f t h e F i r s t W o r l d W a r, [emphasis added — J.Z.L] that disappointing crisis that shaped the present day. This sentence may surprise the Polish reader, whose consciousness has shaped a completely different image of the First World War, as an event that may have been a crisis, but gave Poland the independence it had been dreaming of for over a hundred years. Meanwhile, for the generation to which Tolkien belongs, it was just that — a crisis. As Hermann Broch, who was slightly older than him, wrote about this war: “Goodbye Europe, beautiful tradition is over”. Garth sho...
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi, 2020
Kazania świętokrzyskie-aspekt retoryczny Wprowadzenie D o niniejszych uwag sprow okowała m nie na... more Kazania świętokrzyskie-aspekt retoryczny Wprowadzenie D o niniejszych uwag sprow okowała m nie najnow sza edycja Kazań świętokrzyskich a szczególnie próba opisania ich struktury argum entacyjnej (na przykładzie Kazania na dzień św. Katarzynyy. W ydaje się, iż wy ciąganie wniosków na przykładzie jednego, i to o niepewnym przekazie, tekstu jest co najm niej ryzykowne. Szczególnie, iż trudno wskazać, aby akurat to kazanie odegrało jakąś istotną rolę w kaznodziejstwie średnio wiecznym w Polsce, lub, co ważniejsze, aby stanowiło ono typowy przy kład dla większej grupy kazań^. Szczególnie, iż kaznodziejstwo średnio wieczne w Polsce m a wcale bogatą tradycję; oczywiście jest ona bardzo obfita w języku łacińskim, ale i polska tradycja nie jest wcale tak uboga^. Jednakże, jak słusznie zauważa M arek Skwara, tekst Kazania na dzień św. Katarzyny m oże nam posłużyć jako przykład pewnej, dość typowej dla kaznodziejstwa średniowiecznego, konstrukcji argumentacyjnej^. Czy jed n ak faktycznie tak jest?