Kadir Dönmez - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Kadir Dönmez

Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi

Havalimanlarında pisti terk ediş taksi yolları farklı tipteki uçakların operasyonel performanslar... more Havalimanlarında pisti terk ediş taksi yolları farklı tipteki uçakların operasyonel performansları göz önünde bulundurularak geçmiş verilere dayalı olarak tasarlanmaktadır. Sıralama planlaması yapılırken uçakların pisti beklenen bir noktadan terk edeceği varsayılmaktadır. Ancak gerçek performanslar farklılık gösterebilmektedir. Aynı tip uçaklar pisti farklı noktalardan terk edebilmektedir. Bunun yanı sıra pisti aynı noktadan terk eden uçakların pist meşguliyet süreleri de farklılaşabilmektedir. Bu durum birden fazla pisti terk ediş taksi yolu içeren havalimanlarında trafik planlaması yapılırken iki farklı belirsizlik unsurunu ortaya çıkarmaktadır. Bunlardan ilki pisti terk ediş noktası (REP) belirsizliği diğeri ise pist meşguliyet süresi (ROT) belirsizliğidir. Bu çalışmada REP ve ROT belirsizlikleri göz önüne alınarak birden fazla terk ediş noktasına sahip pisti bulunan havalimanlarında geliş-kalkış sıralaması için stokastik programlama modeli geliştirilmiştir. Türkiye’de bir havali...

Aircraft Engineering and Aerospace Technology, Aug 19, 2022

Anadolu Üniversitesi, 2018

The Journal of Academic Social Science Studies, 2017

Uçak kazalarının önlenmesi için en önemli faktör daha önce meydana gelen kazalardan dersler çıkar... more Uçak kazalarının önlenmesi için en önemli faktör daha önce meydana gelen kazalardan dersler çıkarmaktır. Uçak kaza ve olaylarının analiz edilmesi ve kazaya neyin sebep olduğunun bulunması bir sonraki kazayı önlemek için atılacak ilk adımdır. Bir kazanın analizinde eğer sebep çevresel ya da teknik faktörlerden oluşuyor ise bu kazanın nedenin sınıflandırmak kolay olacaktır. Örneğin motor arızası, yoğun sis nedeniyle görüşün azalması ya da türbülans çok kolay bir şekilde kategorize edilebilir. Ancak kaza insan kaynaklı bir faktörden meydana geliyorsa bunu sınıflandırmak nispeten zor olacaktır. Shappell ve Wiegmann insan faktörlerinden meydana gelen kazaların sınıflandırılması için ilk olarak Amerikan Deniz Kuvvetleri'nde meydana gelen kazaları inceleyerek İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemini (HFACS) geliştirmişlerdir. İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi'nin temeli Reason'un İsviçre peynir modeline dayanmaktadır. İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi, meydana gelen bir kazanın sebebinin sadece kabin ekibinin suçu olmadığını ve kazanın arkasında yöneticilere kadar uzanan birçok faktörün olduğunu vurgular. Bu model günümüzde geçerliliğini yitirmemiş ve litertürde sıklıkla kullanılan bir modeldir. Bu çalışma da bu modeller detaylı bir şekilde anlatılacak ve daha sonra Türk Hava Sahası'nda meydana gelen en ölümcül uçak kazalarına İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi uygulanacaktır. Yapılan analizler sonucu elde edilen veriler yorumlanacak ve analizlere uygun olarak kazaların önlenebilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır.

Journal of Aviation, 2018

Insan Faktorleri Analiz ve Siniflandirma Sistemi (HFACS) 2000 yilinda Shappell ve Wiegman tarafin... more Insan Faktorleri Analiz ve Siniflandirma Sistemi (HFACS) 2000 yilinda Shappell ve Wiegman tarafindan tanitilmistir. Temeli Reason’un Isvicre peyniri modeline dayanan HFACS insan faktorlerini 4 seviye hata ile tanimlar; emniyetsiz davranislar (seviye-1), emniyetsiz davranislara zemin hazirlayan kosullar (seviye-2), emniyetsiz yonetim (seviye-3), orgutsel etkiler (seviye-4). Ilk olarak Amerikan deniz kuvvetleri icin veri toplama ve analiz araci olarak gelistirilmistir. Gunumuzde ise HFACS’in sivil ve askeri alanda bircok uygulamasi mevcuttur. Insan faktorleri veri toplama surecinin kalitesini ve niceligini artirirken veri odakli arastirma stratejilerinin verimini de artiran HFACS literaturde en yaygin kullanilan kaza analiz aracidir. Bu calismada HFACS icerisinde bulunan insan hatasi seviyelerinin detayli anlatimi yapilmistir. Bununla birlikte HFACS’in havacilik literaturunde ve diger sektorlerdeki yaygin kullanimi arastirilmis ve HFACS’in havacilik uygulamalari, insan hatasi ve emniyet yaklasimlari acisindan degerlendirilmistir.

ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY A - Applied Sciences and Engineering, 2018

Aviation history is replete with lessons learned from accidents. Aircraft accidents have greatly ... more Aviation history is replete with lessons learned from accidents. Aircraft accidents have greatly contributed to the formation of aviation laws. Analysis conducted after accidents are the first steps taken for the prevention of further accidents. Accident analyses are carried out by the countries' accident investigation board where the accident happened or the one where the airline is registered. Several models are used in the analysis of accidents. One of these models, The Human Factors Analysis and Classification System was put forward by Shappell and Wiegmann after examining more than 300 accidents. This system is based on Reason's Swiss Cheese Model. According to The Human Factors Analysis and Classification System, the cause of accidents consists of 4 levels of factors that affect each other. These are: organizational influences, unsafe management, preconditions for unsafe acts and unsafe acts. Although an accident may seem to be caused by unsafe acts, behind the accident there are many causes extend from the managers to organizations. In this study, the databases of different countries' accident investigation boards were studied and the official accident reports of "planned and commercial" passenger flights were examined. These reports were analyzed and coded according to the Human Factors Analysis and Classification System. As a result, the size and scope of the relationships between organizational influences and unsafe acts that led to the accidents were revealed.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017

Havayolu ulaşımı günümüzde en çok tercih edilen ulaşım şekillerinden biridir. Bunun en önemli ned... more Havayolu ulaşımı günümüzde en çok tercih edilen ulaşım şekillerinden biridir. Bunun en önemli nedeni; havayolu ulaşımının diğer ulaşım tiplerine göre son derece hızlı olmasıdır. Çok yüksek hızlar söz konusu olduğu için doğal olarak emniyet faktörü havacılıkta daha da fazla önem kazanmaktadır. Havacılığın genel olarak emniyetli bir ulaşım sistemi olduğu söylenebilir. Ancak bu kaza riskinin hiç olmadığı anlamına gelmez. Kaza riskini en aza indirebilmek için hem ulusal hem de uluslararası kuruluşlarca çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmaların hemen hepsinde havayolu ulaşımının emniyet seviyesini etkileyen en önemli unsur olarak insan faktörü ön plana çıkmaktadır. Pilotlar, hava trafik kontrolörleri, hava aracı bakım personelleri, uçuş harekât uzmanları, kabin görevlileri, uçak üretiminde çalışanlar vb. havacılıkta insan faktörlerini oluşturmaktadır. Dolayısıyla insan faktörü havacılık sisteminin tüm alanlarında kaza risk düzeyi üzerinde etkilidir. Ancak bu çalışmada sadece hava trafik kontrol alanı üzerine odaklanılacak ve hava trafik kontrolörlerinden kaynaklanan uçak kazaları ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Makalenin sonunda ise olası kazaların önlenebilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır.

Journal of Air Transport Management

Journal of Air Transport Management

Journal of International Social Research, Aug 30, 2016

Öz İletişim, insan etkileşimleri için temel bir faktördür. İnsanlar arasında herhangi bir etkileş... more Öz İletişim, insan etkileşimleri için temel bir faktördür. İnsanlar arasında herhangi bir etkileşim olabilmesi için mutlaka bir iletişim olmalıdır. İletişimin temel amacı anlaşılır olabilmektir. Bu bağlamda eğer anlaşılabilirlik sağlanmazsa insanlar arasında problemler ortaya çıkar. Bu problemler insan hayatının akışını etkilediği gibi insanın bulunduğu her alanı da etkilemektedir. Bu alanlardan biri de havacılıktır. Havacılık tarihinde kaza ve olayların nedenleri incelendiğinde büyük bir çoğunluğunun insan faktörlerinden kaynaklandığı görülmektedir. İnsan kaynaklı kaza ve olayların temel nedeni ise iletişim problemidir. Özellikle pilotlar ve hava trafik kontrolörleri arasında yaşanan iletişim sorunları hayati bir önem taşımaktadır. Belirsiz kelime kullanımı, tekrar etme (read back) hataları, karmaşık freyzyoloji kullanımı, benzer uçak çağrı adları kullanımı, İngilizce eksikliği ya da ağır bir aksana sahip olma gibi dilsel iletişim problemlerinin yanı sıra hiç iletişim kurmama, eksik iletişim ya da kültürel sebeplerden kaynaklanan iletişim problemleri uçak kazalarına ve olaylara yol açabilir. Bu çalışmada, iletişim problemleri nedeniyle geçmişte yaşanmış önemli uçak kazaları ve olaylar incelenecek ve olası kazaların engellenebilmesi için çözüm önerileri geliştirilecektir.

Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board

The Point Merge System (PMS) is one of the approaches that offer systematic sequencing in termina... more The Point Merge System (PMS) is one of the approaches that offer systematic sequencing in terminal maneuver area (TMA) which was developed at the EUROCONTROL Experimental Centre in 2006. The Parallel-Point Merge System (P-PMS) is used in TMAs with high air traffic density as a combination of two PMSs with opposite directions. However, it is difficult to optimize arrival sequences in such a system because of the additional separation requirements at common points as well as at merge points. Additionally, it is important to operate at maximum efficiency with parallel runway systems when using the runway reassignment process. Reassigning arriving/departing aircraft to a different runway, however, can significantly affect delays and fuel consumption depending on the difference in taxi-in/out times. This effect is overlooked in most aircraft sequencing and scheduling optimization studies with PMS. This study proposes single and multi-objective programming models for a TMA with P-PMS to m...

Journal of Air Transport Management

Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi

Havalimanlarında pisti terk ediş taksi yolları farklı tipteki uçakların operasyonel performanslar... more Havalimanlarında pisti terk ediş taksi yolları farklı tipteki uçakların operasyonel performansları göz önünde bulundurularak geçmiş verilere dayalı olarak tasarlanmaktadır. Sıralama planlaması yapılırken uçakların pisti beklenen bir noktadan terk edeceği varsayılmaktadır. Ancak gerçek performanslar farklılık gösterebilmektedir. Aynı tip uçaklar pisti farklı noktalardan terk edebilmektedir. Bunun yanı sıra pisti aynı noktadan terk eden uçakların pist meşguliyet süreleri de farklılaşabilmektedir. Bu durum birden fazla pisti terk ediş taksi yolu içeren havalimanlarında trafik planlaması yapılırken iki farklı belirsizlik unsurunu ortaya çıkarmaktadır. Bunlardan ilki pisti terk ediş noktası (REP) belirsizliği diğeri ise pist meşguliyet süresi (ROT) belirsizliğidir. Bu çalışmada REP ve ROT belirsizlikleri göz önüne alınarak birden fazla terk ediş noktasına sahip pisti bulunan havalimanlarında geliş-kalkış sıralaması için stokastik programlama modeli geliştirilmiştir. Türkiye’de bir havali...

Aircraft Engineering and Aerospace Technology, Aug 19, 2022

Anadolu Üniversitesi, 2018

The Journal of Academic Social Science Studies, 2017

Uçak kazalarının önlenmesi için en önemli faktör daha önce meydana gelen kazalardan dersler çıkar... more Uçak kazalarının önlenmesi için en önemli faktör daha önce meydana gelen kazalardan dersler çıkarmaktır. Uçak kaza ve olaylarının analiz edilmesi ve kazaya neyin sebep olduğunun bulunması bir sonraki kazayı önlemek için atılacak ilk adımdır. Bir kazanın analizinde eğer sebep çevresel ya da teknik faktörlerden oluşuyor ise bu kazanın nedenin sınıflandırmak kolay olacaktır. Örneğin motor arızası, yoğun sis nedeniyle görüşün azalması ya da türbülans çok kolay bir şekilde kategorize edilebilir. Ancak kaza insan kaynaklı bir faktörden meydana geliyorsa bunu sınıflandırmak nispeten zor olacaktır. Shappell ve Wiegmann insan faktörlerinden meydana gelen kazaların sınıflandırılması için ilk olarak Amerikan Deniz Kuvvetleri'nde meydana gelen kazaları inceleyerek İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemini (HFACS) geliştirmişlerdir. İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi'nin temeli Reason'un İsviçre peynir modeline dayanmaktadır. İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi, meydana gelen bir kazanın sebebinin sadece kabin ekibinin suçu olmadığını ve kazanın arkasında yöneticilere kadar uzanan birçok faktörün olduğunu vurgular. Bu model günümüzde geçerliliğini yitirmemiş ve litertürde sıklıkla kullanılan bir modeldir. Bu çalışma da bu modeller detaylı bir şekilde anlatılacak ve daha sonra Türk Hava Sahası'nda meydana gelen en ölümcül uçak kazalarına İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi uygulanacaktır. Yapılan analizler sonucu elde edilen veriler yorumlanacak ve analizlere uygun olarak kazaların önlenebilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır.

Journal of Aviation, 2018

Insan Faktorleri Analiz ve Siniflandirma Sistemi (HFACS) 2000 yilinda Shappell ve Wiegman tarafin... more Insan Faktorleri Analiz ve Siniflandirma Sistemi (HFACS) 2000 yilinda Shappell ve Wiegman tarafindan tanitilmistir. Temeli Reason’un Isvicre peyniri modeline dayanan HFACS insan faktorlerini 4 seviye hata ile tanimlar; emniyetsiz davranislar (seviye-1), emniyetsiz davranislara zemin hazirlayan kosullar (seviye-2), emniyetsiz yonetim (seviye-3), orgutsel etkiler (seviye-4). Ilk olarak Amerikan deniz kuvvetleri icin veri toplama ve analiz araci olarak gelistirilmistir. Gunumuzde ise HFACS’in sivil ve askeri alanda bircok uygulamasi mevcuttur. Insan faktorleri veri toplama surecinin kalitesini ve niceligini artirirken veri odakli arastirma stratejilerinin verimini de artiran HFACS literaturde en yaygin kullanilan kaza analiz aracidir. Bu calismada HFACS icerisinde bulunan insan hatasi seviyelerinin detayli anlatimi yapilmistir. Bununla birlikte HFACS’in havacilik literaturunde ve diger sektorlerdeki yaygin kullanimi arastirilmis ve HFACS’in havacilik uygulamalari, insan hatasi ve emniyet yaklasimlari acisindan degerlendirilmistir.

ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY A - Applied Sciences and Engineering, 2018

Aviation history is replete with lessons learned from accidents. Aircraft accidents have greatly ... more Aviation history is replete with lessons learned from accidents. Aircraft accidents have greatly contributed to the formation of aviation laws. Analysis conducted after accidents are the first steps taken for the prevention of further accidents. Accident analyses are carried out by the countries' accident investigation board where the accident happened or the one where the airline is registered. Several models are used in the analysis of accidents. One of these models, The Human Factors Analysis and Classification System was put forward by Shappell and Wiegmann after examining more than 300 accidents. This system is based on Reason's Swiss Cheese Model. According to The Human Factors Analysis and Classification System, the cause of accidents consists of 4 levels of factors that affect each other. These are: organizational influences, unsafe management, preconditions for unsafe acts and unsafe acts. Although an accident may seem to be caused by unsafe acts, behind the accident there are many causes extend from the managers to organizations. In this study, the databases of different countries' accident investigation boards were studied and the official accident reports of "planned and commercial" passenger flights were examined. These reports were analyzed and coded according to the Human Factors Analysis and Classification System. As a result, the size and scope of the relationships between organizational influences and unsafe acts that led to the accidents were revealed.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017

Havayolu ulaşımı günümüzde en çok tercih edilen ulaşım şekillerinden biridir. Bunun en önemli ned... more Havayolu ulaşımı günümüzde en çok tercih edilen ulaşım şekillerinden biridir. Bunun en önemli nedeni; havayolu ulaşımının diğer ulaşım tiplerine göre son derece hızlı olmasıdır. Çok yüksek hızlar söz konusu olduğu için doğal olarak emniyet faktörü havacılıkta daha da fazla önem kazanmaktadır. Havacılığın genel olarak emniyetli bir ulaşım sistemi olduğu söylenebilir. Ancak bu kaza riskinin hiç olmadığı anlamına gelmez. Kaza riskini en aza indirebilmek için hem ulusal hem de uluslararası kuruluşlarca çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmaların hemen hepsinde havayolu ulaşımının emniyet seviyesini etkileyen en önemli unsur olarak insan faktörü ön plana çıkmaktadır. Pilotlar, hava trafik kontrolörleri, hava aracı bakım personelleri, uçuş harekât uzmanları, kabin görevlileri, uçak üretiminde çalışanlar vb. havacılıkta insan faktörlerini oluşturmaktadır. Dolayısıyla insan faktörü havacılık sisteminin tüm alanlarında kaza risk düzeyi üzerinde etkilidir. Ancak bu çalışmada sadece hava trafik kontrol alanı üzerine odaklanılacak ve hava trafik kontrolörlerinden kaynaklanan uçak kazaları ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Makalenin sonunda ise olası kazaların önlenebilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır.

Journal of Air Transport Management

Journal of Air Transport Management

Journal of International Social Research, Aug 30, 2016

Öz İletişim, insan etkileşimleri için temel bir faktördür. İnsanlar arasında herhangi bir etkileş... more Öz İletişim, insan etkileşimleri için temel bir faktördür. İnsanlar arasında herhangi bir etkileşim olabilmesi için mutlaka bir iletişim olmalıdır. İletişimin temel amacı anlaşılır olabilmektir. Bu bağlamda eğer anlaşılabilirlik sağlanmazsa insanlar arasında problemler ortaya çıkar. Bu problemler insan hayatının akışını etkilediği gibi insanın bulunduğu her alanı da etkilemektedir. Bu alanlardan biri de havacılıktır. Havacılık tarihinde kaza ve olayların nedenleri incelendiğinde büyük bir çoğunluğunun insan faktörlerinden kaynaklandığı görülmektedir. İnsan kaynaklı kaza ve olayların temel nedeni ise iletişim problemidir. Özellikle pilotlar ve hava trafik kontrolörleri arasında yaşanan iletişim sorunları hayati bir önem taşımaktadır. Belirsiz kelime kullanımı, tekrar etme (read back) hataları, karmaşık freyzyoloji kullanımı, benzer uçak çağrı adları kullanımı, İngilizce eksikliği ya da ağır bir aksana sahip olma gibi dilsel iletişim problemlerinin yanı sıra hiç iletişim kurmama, eksik iletişim ya da kültürel sebeplerden kaynaklanan iletişim problemleri uçak kazalarına ve olaylara yol açabilir. Bu çalışmada, iletişim problemleri nedeniyle geçmişte yaşanmış önemli uçak kazaları ve olaylar incelenecek ve olası kazaların engellenebilmesi için çözüm önerileri geliştirilecektir.

Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board

The Point Merge System (PMS) is one of the approaches that offer systematic sequencing in termina... more The Point Merge System (PMS) is one of the approaches that offer systematic sequencing in terminal maneuver area (TMA) which was developed at the EUROCONTROL Experimental Centre in 2006. The Parallel-Point Merge System (P-PMS) is used in TMAs with high air traffic density as a combination of two PMSs with opposite directions. However, it is difficult to optimize arrival sequences in such a system because of the additional separation requirements at common points as well as at merge points. Additionally, it is important to operate at maximum efficiency with parallel runway systems when using the runway reassignment process. Reassigning arriving/departing aircraft to a different runway, however, can significantly affect delays and fuel consumption depending on the difference in taxi-in/out times. This effect is overlooked in most aircraft sequencing and scheduling optimization studies with PMS. This study proposes single and multi-objective programming models for a TMA with P-PMS to m...

Journal of Air Transport Management