Marta Zając - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Marta Zając
The article presents selected aspects of John D. Caputo’s theology of the event as an example of ... more The article presents selected aspects of John D. Caputo’s theology of the event as an example of a certain “unsubstantiality”, i.e. decline of postsecularism and—in a broader sense— postmodernism. The author pays particular attention to the way in which Caputo presents the nature of the paradox as a manifestation of, on the one hand, the Deleuzian event, and, on the other hand, the Kingdom of God. Moreover, the author comments upon different interpretations of the biblical world seen as the kingdom of paradox, removed from each other in time and the form of the argument, in order to refute the claim that the particular weakness of Caputo’s theory is nothing else but a daring rejection of classical theology. Thus, she alludes frequently to Gilbert K. Chesterton and Paul Ricoeur, and follows the trail of references to the substance which gives abstractions concrete form. Chesterton referred to the biblical world as glass-like, “made of glass”, while Ricoeur, pondering on the nature of...
Theatre in Pure Form, whose artistic potential Witkacy compares to the latent force of the slumbe... more Theatre in Pure Form, whose artistic potential Witkacy compares to the latent force of the slumbering beast, was proclaimed by his contemporaries, almost in unison, an apology of nonsense or, at best, an implicit parody of some modes of thinking. However, in the course of its reception Witkacy’s idea of Pure Form in theatre has become a dynamic link in the network of post-war avant-garde. It can be related there to the Theatre of the Absurd, the Theatre of Cruelty, Craig’s wholistic concept of mise-en-scene, to name but a few
Artykuł stanowi próbę odejścia od statycznego modelu ciała, które staje się „systemem energii”, „... more Artykuł stanowi próbę odejścia od statycznego modelu ciała, które staje się „systemem energii”, „strukturą otwartą”. Model statyczny i dynamiczny - lub inaczej zachowawczy i ekspansywny - można także przenieść na rozważania nad seksualnością i śmiercią. W świetle tego modelu pornografia, jako kontrolowany, niekreatywny przepływ energii, stanowi zaprzeczenie estetyki i erotyki, która - w ujęciu Bataille’a - jest „komunikacją, otwarciem poprzez śmierć”
Swoją refleksję nad ojcostwem „inaczej” rozpocznę od przywołania dwóch arcydzieł europejskiego ma... more Swoją refleksję nad ojcostwem „inaczej” rozpocznę od przywołania dwóch arcydzieł europejskiego malarstwa iluzjonistycznego, z których każde przedstawia figurę Boga Ojca. Są to Tintoretta Stworzenie zwierząt (1550/1552) i Rembrandta Powrót syna marnotrawnego (1668/1669). Takie wprowadzenie nie jest przypadkowe, istnieje bowiem związek między postacią ziemskiego ojca a wyobrażeniami boskiego. W szczególności związek ów podkreślają wspomniane wcześniej psychoanaliza i krytyka feministyczna, a podkreślając, wydobywają jednocześnie z tych dwóch wzajemnie warunkujących się pojęć wyłącznie negatywny sens i koloryt[…
Recenzja książki: Nostalgia for a foreign land : studies in Russian-language literature in Israel... more Recenzja książki: Nostalgia for a foreign land : studies in Russian-language literature in Israel / R. Katsman. - Boston, 2016
The article raises the question about the way one may confront the vicissitudes of life, in broad... more The article raises the question about the way one may confront the vicissitudes of life, in broader terms, one’s attitude towards the world, God and other people. To deal with so complex an issue, I employ the symbolic of the gaze and spatial relations. The major points of reference are biblical: the gaze the Creator endows his creation with, the blank look of Ecclesiastes, Cain’s averted eye, the energy of Wisdom, Job’s humility. Yet the positions thus outlined have their non-biblical and/or non-religious counterparts, both in the past (St. Theresa of Avila) and in the present (R. Spaemann, J.-L. Marion, G.K. Chesterton). They all make a contrast to destructive self-focusing typical for some of the dominant philosophical trends, existentialism inclusive. Ultimately, the article formulates the idea of the wise gaze/the gaze of Wisdom that carries us away from ourselves, gives a (new) chance to life, God and others, thus offering a protection against despair
Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2002
In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a se... more In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a series of complications in our understanding of transgression. Transgression implies the presence of some rules and laws which can be violated. As long as the rules and laws are perceived as right, as a way of protecting the values which would otherwise perish, transgression appears to be a wrong thing to do, a misdeed, a criminal act. Needless to say, the very conceptual structure makes sense only provided that the distinctions between right and wrong, good and evil, lawful and lawless are not arbitrary, which, in turn, depends on the presence of the concept of truth. In the secular age, though, the concept of truth becomes not only difficult to handle, since it is incompatible with the modern frame of mind, but also assumes some derogatory connotations, up to the point when to insist on the distinction between (truly) right and (truly) wrong is in itself a wrong thing to do. That is the ...
The book presents a polemic with the feminist critique of Christianity, in particular with regard... more The book presents a polemic with the feminist critique of Christianity, in particular with regards to the supposed androcentrism of the Christian doctrine. Accordingly, I take into account the relation between the masculine and the feminine element within the major areas of theological investigation, that is, in classical christology, mariology and trinitarian theology, in biblical ontology and Christian personalism. My polemic takes a variety of routes. Its ultimate aim is not simply to dismiss the very idea of Christian androcentrism (the issue is too broad to be covered in a single line of argumentation). Rather, while analyzing feminist discourse on Christianity, I argue the inadequacy of its subject-matter and the ideological distortion of its form. That reveals in turn a considerable communication gap between major voices of contemporary feminism (in particular, French cultural feminism, radical and neo-orthodox feminist theology), on the one hand, and twentieth-century classi...
Iudaica Russica, 2020
The article is an attempt to grasp a feature of the literary and cultural phenomenon of Zuzanna G... more The article is an attempt to grasp a feature of the literary and cultural phenomenon of Zuzanna Ginczanka, a Ukrainian-born Polish poetess of the Jewish origin. It refers to 1) biographical elements, 2) their mediation in chosen critical works, as well as 3) the samples of Ginczanka’s literary output. The key concept for my investigations is openness (understood mainly as indeterminacy of meaning), which I associate with the intellectual climate of postmodernism, to trace, however, the modalities and variations of openness in Ginczanka’s life, criticism and poetry.
Przegląd Wschodnioeuropejski, 2020
In my paper I tackle the issue of the cultural self-image of the East European Jew. I provide a c... more In my paper I tackle the issue of the cultural self-image of the East European Jew. I provide a critical analysis of a number of texts, of different kinds and bents – confessional, literary, historical, political – to demonstrate the paradoxes and contradictions of Jewish identity. Noticing the bi-polar paths of Jewish self-interpretation (as exemplified, for instance, by Heschel and Szahak), neither free from the subjective and emotional trends, I argue for the truth closer to those views which acknowledge the religious specificity of the Jewish nation as the chosen people. Regardless of multiple contexts worth considering and at work, the essence of Jewishness dwells in the religious feeling.
Marta Zając Meatology The starting point of these refeclions is the concept of the ,,metaphysi... more Marta Zając Meatology The starting point of these refeclions is the concept of the ,,metaphysics of meat". (developed in an essay by Jolanta Brach-Czaina). Metaphysics of meal draws attention to a certain law of man's existence, which says once you eat, you are also eaten, and thus defines life as .,the cannibals' feast": the process of exchange when body is flesh as much as meat. One can assume then the affinity between eating and other forms of relating ourselves to others, like the act of love and the act of speech (verbal exchange), the affinity whose visible sign is the mouth with its double function of production and consumption. The article points to the traps of individualis m , which excludes one from the processes of exchange and, literally or metaphsically . makes one keep one's mouth shut. I n meatlogy . (the form of logos whose ground is the metaphysics of meat) the words we utter are treated only as food for other words. their value is p...
Text Matters, 2019
In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a se... more In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a series of complications in our understanding of transgression. Transgression implies the presence of some rules and laws which can be violated. As long as the rules and laws are perceived as right, as a way of protecting the values which would otherwise perish, transgression appears to be a wrong thing to do, a misdeed, a criminal act. Needless to say, the very conceptual structure makes sense only provided that the distinctions between right and wrong, good and evil, lawful and lawless are not arbitrary, which, in turn, depends on the presence of the concept of truth. In the secular age, though, the concept of truth becomes not only difficult to handle, since it is incompatible with the modern frame of mind, but also assumes some derogatory connotations, up to the point when to insist on the distinction between (truly) right and (truly) wrong is in itself a wrong thing to do. That is the ...
Przegląd Kulturoznawczy, Oct 2, 2015
Czym (nie) jest teologia feministyczna? Zacznę niniejszy artykuł od kilku wypowiedzi ogólnej natu... more Czym (nie) jest teologia feministyczna? Zacznę niniejszy artykuł od kilku wypowiedzi ogólnej natury. Teologia feministyczna jest zjawiskiem złożonym 1. Teologia feministyczna jest zjawiskiem potrzebnym 2. Teologia feministyczna jest zjawiskiem wartościowym i tak też bywa rozpoznawana przez teologię klasyczną 3. Już w tym miejscu pojawiają się jednak pierwsze komplikacje. Obejmują one przy tym wszystkie trzy wyjściowe wypowiedzi. Teologia feministyczna jest zjawiskiem na tyle złożonym, że jedyne, co rozmaite teologie feministyczne mają z sobą wspólnego, wyczerpuje się w elementarnym rozumieniu dwóch składowych samej nazwy. Teologia to dosłownie "mowa o Bogu" (theologeia), a feminizm stanowi próbę dowartościowania elementu kobiecego w rzeczywistości, którą określa mianem patriarchatu. Pozostając przy takim elementarnym sensie dwóch członów nazwy teologii feministycznej, można zatem uznać, iż jest to refl eksja, która dotyczy Boga i jest jednocześnie ukierunkowana na polityczne zwycięstwo kobiet nad mężczyznami. Temu 1 Szczegółowe omówienie stanowisk, podziałów i metodologii teologii feministycznej znajdujemy np. w pracy Hedwig Meyer-Wilmes, Rebellion auf der Grenze (dostępne angielskie tłumaczenie: Rebellion on the Borders, przeł. I. Smith-Bouman, Kok Pharos Publishing House, Kampen 1995). Na gruncie polskim dobre wprowadzenie w kulturowy fenomen teologii feministycznej stanowi z kolei praca Elżbiety Adamiak, Błogosławiona między niewiastami. Maryja w feministycznej teologii Cathariny Halkes (Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1997). Można również, chcąc uzyskać elementarny choćby wgląd w tę problematykę, zacząć od lektury kilku haseł Leksykonu wielkich telogów XX/XXI wieku (red. J. Majewski, J. Makowski, Biblioteka "Więzi", Warszawa 2006), gdzie Adamiak i Majewski przedstawiają kluczowe dla teologii feministycznej nazwiska (
Odnosząc sie do istotnej dla tak zwanej teologii feministycznej pozycji Mary Daly, Beyond God th... more Odnosząc sie do istotnej dla tak zwanej teologii feministycznej pozycji Mary Daly, Beyond God the Father , artykul bada związki miedzy wiarą i rozumem oraz wiarą i niewiarą, miedzy innymi w oparciu o dzielo Josepha Ratzingera Wprowadzenie w chrześcijanstwo . Zasadniczo, argument stanowi obrone tradycyjnego rozumienia teologii, odwolując sie przy tym do zasad logiki bardziej niz dogmatyki. Przeformulowanie pojecia teologii, jakie dokonuje sie w teologii feministycznej, uniewaznia sens innych, kluczowych dla teologii pojec, takich jak wspomniane wiara i rozum. W rezultacie, termin „teologia” traci swoj sens i staje sie bezuzyteczny.
The article presents selected aspects of John D. Caputo’s theology of the event as an example of ... more The article presents selected aspects of John D. Caputo’s theology of the event as an example of a certain “unsubstantiality”, i.e. decline of postsecularism and—in a broader sense— postmodernism. The author pays particular attention to the way in which Caputo presents the nature of the paradox as a manifestation of, on the one hand, the Deleuzian event, and, on the other hand, the Kingdom of God. Moreover, the author comments upon different interpretations of the biblical world seen as the kingdom of paradox, removed from each other in time and the form of the argument, in order to refute the claim that the particular weakness of Caputo’s theory is nothing else but a daring rejection of classical theology. Thus, she alludes frequently to Gilbert K. Chesterton and Paul Ricoeur, and follows the trail of references to the substance which gives abstractions concrete form. Chesterton referred to the biblical world as glass-like, “made of glass”, while Ricoeur, pondering on the nature of...
Theatre in Pure Form, whose artistic potential Witkacy compares to the latent force of the slumbe... more Theatre in Pure Form, whose artistic potential Witkacy compares to the latent force of the slumbering beast, was proclaimed by his contemporaries, almost in unison, an apology of nonsense or, at best, an implicit parody of some modes of thinking. However, in the course of its reception Witkacy’s idea of Pure Form in theatre has become a dynamic link in the network of post-war avant-garde. It can be related there to the Theatre of the Absurd, the Theatre of Cruelty, Craig’s wholistic concept of mise-en-scene, to name but a few
Artykuł stanowi próbę odejścia od statycznego modelu ciała, które staje się „systemem energii”, „... more Artykuł stanowi próbę odejścia od statycznego modelu ciała, które staje się „systemem energii”, „strukturą otwartą”. Model statyczny i dynamiczny - lub inaczej zachowawczy i ekspansywny - można także przenieść na rozważania nad seksualnością i śmiercią. W świetle tego modelu pornografia, jako kontrolowany, niekreatywny przepływ energii, stanowi zaprzeczenie estetyki i erotyki, która - w ujęciu Bataille’a - jest „komunikacją, otwarciem poprzez śmierć”
Swoją refleksję nad ojcostwem „inaczej” rozpocznę od przywołania dwóch arcydzieł europejskiego ma... more Swoją refleksję nad ojcostwem „inaczej” rozpocznę od przywołania dwóch arcydzieł europejskiego malarstwa iluzjonistycznego, z których każde przedstawia figurę Boga Ojca. Są to Tintoretta Stworzenie zwierząt (1550/1552) i Rembrandta Powrót syna marnotrawnego (1668/1669). Takie wprowadzenie nie jest przypadkowe, istnieje bowiem związek między postacią ziemskiego ojca a wyobrażeniami boskiego. W szczególności związek ów podkreślają wspomniane wcześniej psychoanaliza i krytyka feministyczna, a podkreślając, wydobywają jednocześnie z tych dwóch wzajemnie warunkujących się pojęć wyłącznie negatywny sens i koloryt[…
Recenzja książki: Nostalgia for a foreign land : studies in Russian-language literature in Israel... more Recenzja książki: Nostalgia for a foreign land : studies in Russian-language literature in Israel / R. Katsman. - Boston, 2016
The article raises the question about the way one may confront the vicissitudes of life, in broad... more The article raises the question about the way one may confront the vicissitudes of life, in broader terms, one’s attitude towards the world, God and other people. To deal with so complex an issue, I employ the symbolic of the gaze and spatial relations. The major points of reference are biblical: the gaze the Creator endows his creation with, the blank look of Ecclesiastes, Cain’s averted eye, the energy of Wisdom, Job’s humility. Yet the positions thus outlined have their non-biblical and/or non-religious counterparts, both in the past (St. Theresa of Avila) and in the present (R. Spaemann, J.-L. Marion, G.K. Chesterton). They all make a contrast to destructive self-focusing typical for some of the dominant philosophical trends, existentialism inclusive. Ultimately, the article formulates the idea of the wise gaze/the gaze of Wisdom that carries us away from ourselves, gives a (new) chance to life, God and others, thus offering a protection against despair
Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2002
In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a se... more In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a series of complications in our understanding of transgression. Transgression implies the presence of some rules and laws which can be violated. As long as the rules and laws are perceived as right, as a way of protecting the values which would otherwise perish, transgression appears to be a wrong thing to do, a misdeed, a criminal act. Needless to say, the very conceptual structure makes sense only provided that the distinctions between right and wrong, good and evil, lawful and lawless are not arbitrary, which, in turn, depends on the presence of the concept of truth. In the secular age, though, the concept of truth becomes not only difficult to handle, since it is incompatible with the modern frame of mind, but also assumes some derogatory connotations, up to the point when to insist on the distinction between (truly) right and (truly) wrong is in itself a wrong thing to do. That is the ...
The book presents a polemic with the feminist critique of Christianity, in particular with regard... more The book presents a polemic with the feminist critique of Christianity, in particular with regards to the supposed androcentrism of the Christian doctrine. Accordingly, I take into account the relation between the masculine and the feminine element within the major areas of theological investigation, that is, in classical christology, mariology and trinitarian theology, in biblical ontology and Christian personalism. My polemic takes a variety of routes. Its ultimate aim is not simply to dismiss the very idea of Christian androcentrism (the issue is too broad to be covered in a single line of argumentation). Rather, while analyzing feminist discourse on Christianity, I argue the inadequacy of its subject-matter and the ideological distortion of its form. That reveals in turn a considerable communication gap between major voices of contemporary feminism (in particular, French cultural feminism, radical and neo-orthodox feminist theology), on the one hand, and twentieth-century classi...
Iudaica Russica, 2020
The article is an attempt to grasp a feature of the literary and cultural phenomenon of Zuzanna G... more The article is an attempt to grasp a feature of the literary and cultural phenomenon of Zuzanna Ginczanka, a Ukrainian-born Polish poetess of the Jewish origin. It refers to 1) biographical elements, 2) their mediation in chosen critical works, as well as 3) the samples of Ginczanka’s literary output. The key concept for my investigations is openness (understood mainly as indeterminacy of meaning), which I associate with the intellectual climate of postmodernism, to trace, however, the modalities and variations of openness in Ginczanka’s life, criticism and poetry.
Przegląd Wschodnioeuropejski, 2020
In my paper I tackle the issue of the cultural self-image of the East European Jew. I provide a c... more In my paper I tackle the issue of the cultural self-image of the East European Jew. I provide a critical analysis of a number of texts, of different kinds and bents – confessional, literary, historical, political – to demonstrate the paradoxes and contradictions of Jewish identity. Noticing the bi-polar paths of Jewish self-interpretation (as exemplified, for instance, by Heschel and Szahak), neither free from the subjective and emotional trends, I argue for the truth closer to those views which acknowledge the religious specificity of the Jewish nation as the chosen people. Regardless of multiple contexts worth considering and at work, the essence of Jewishness dwells in the religious feeling.
Marta Zając Meatology The starting point of these refeclions is the concept of the ,,metaphysi... more Marta Zając Meatology The starting point of these refeclions is the concept of the ,,metaphysics of meat". (developed in an essay by Jolanta Brach-Czaina). Metaphysics of meal draws attention to a certain law of man's existence, which says once you eat, you are also eaten, and thus defines life as .,the cannibals' feast": the process of exchange when body is flesh as much as meat. One can assume then the affinity between eating and other forms of relating ourselves to others, like the act of love and the act of speech (verbal exchange), the affinity whose visible sign is the mouth with its double function of production and consumption. The article points to the traps of individualis m , which excludes one from the processes of exchange and, literally or metaphsically . makes one keep one's mouth shut. I n meatlogy . (the form of logos whose ground is the metaphysics of meat) the words we utter are treated only as food for other words. their value is p...
Text Matters, 2019
In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a se... more In this article I consider a certain characteristic of our times as a “secular age,” namely, a series of complications in our understanding of transgression. Transgression implies the presence of some rules and laws which can be violated. As long as the rules and laws are perceived as right, as a way of protecting the values which would otherwise perish, transgression appears to be a wrong thing to do, a misdeed, a criminal act. Needless to say, the very conceptual structure makes sense only provided that the distinctions between right and wrong, good and evil, lawful and lawless are not arbitrary, which, in turn, depends on the presence of the concept of truth. In the secular age, though, the concept of truth becomes not only difficult to handle, since it is incompatible with the modern frame of mind, but also assumes some derogatory connotations, up to the point when to insist on the distinction between (truly) right and (truly) wrong is in itself a wrong thing to do. That is the ...
Przegląd Kulturoznawczy, Oct 2, 2015
Czym (nie) jest teologia feministyczna? Zacznę niniejszy artykuł od kilku wypowiedzi ogólnej natu... more Czym (nie) jest teologia feministyczna? Zacznę niniejszy artykuł od kilku wypowiedzi ogólnej natury. Teologia feministyczna jest zjawiskiem złożonym 1. Teologia feministyczna jest zjawiskiem potrzebnym 2. Teologia feministyczna jest zjawiskiem wartościowym i tak też bywa rozpoznawana przez teologię klasyczną 3. Już w tym miejscu pojawiają się jednak pierwsze komplikacje. Obejmują one przy tym wszystkie trzy wyjściowe wypowiedzi. Teologia feministyczna jest zjawiskiem na tyle złożonym, że jedyne, co rozmaite teologie feministyczne mają z sobą wspólnego, wyczerpuje się w elementarnym rozumieniu dwóch składowych samej nazwy. Teologia to dosłownie "mowa o Bogu" (theologeia), a feminizm stanowi próbę dowartościowania elementu kobiecego w rzeczywistości, którą określa mianem patriarchatu. Pozostając przy takim elementarnym sensie dwóch członów nazwy teologii feministycznej, można zatem uznać, iż jest to refl eksja, która dotyczy Boga i jest jednocześnie ukierunkowana na polityczne zwycięstwo kobiet nad mężczyznami. Temu 1 Szczegółowe omówienie stanowisk, podziałów i metodologii teologii feministycznej znajdujemy np. w pracy Hedwig Meyer-Wilmes, Rebellion auf der Grenze (dostępne angielskie tłumaczenie: Rebellion on the Borders, przeł. I. Smith-Bouman, Kok Pharos Publishing House, Kampen 1995). Na gruncie polskim dobre wprowadzenie w kulturowy fenomen teologii feministycznej stanowi z kolei praca Elżbiety Adamiak, Błogosławiona między niewiastami. Maryja w feministycznej teologii Cathariny Halkes (Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1997). Można również, chcąc uzyskać elementarny choćby wgląd w tę problematykę, zacząć od lektury kilku haseł Leksykonu wielkich telogów XX/XXI wieku (red. J. Majewski, J. Makowski, Biblioteka "Więzi", Warszawa 2006), gdzie Adamiak i Majewski przedstawiają kluczowe dla teologii feministycznej nazwiska (
Odnosząc sie do istotnej dla tak zwanej teologii feministycznej pozycji Mary Daly, Beyond God th... more Odnosząc sie do istotnej dla tak zwanej teologii feministycznej pozycji Mary Daly, Beyond God the Father , artykul bada związki miedzy wiarą i rozumem oraz wiarą i niewiarą, miedzy innymi w oparciu o dzielo Josepha Ratzingera Wprowadzenie w chrześcijanstwo . Zasadniczo, argument stanowi obrone tradycyjnego rozumienia teologii, odwolując sie przy tym do zasad logiki bardziej niz dogmatyki. Przeformulowanie pojecia teologii, jakie dokonuje sie w teologii feministycznej, uniewaznia sens innych, kluczowych dla teologii pojec, takich jak wspomniane wiara i rozum. W rezultacie, termin „teologia” traci swoj sens i staje sie bezuzyteczny.