Mesut Bayram düzenli - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Mesut Bayram düzenli

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun... more 06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır.Câmiü'l-Envâr 'alâ Tefsîri'l-İhlâs, XVI. yy. mutasavvıf şâirlerinden Hüseyin b. Ah-med Sirôzî'nin İhlâs Sûresi'ni belirli bir plana bağlı kalmadan tasavvufi olarak tefsir ettiği bir eserdir. Eserin tek nüshası, İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde 66 demirbaş nu-marasıyla kayıtlıdır. Bu çalışmamızda Hüseyin Sirôzî'nin bu eserinin günümüz alfa-besine aktarılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmamız, Giriş, Hüseyin b. Ahmed Sirôzî (I. bölüm), Câmiü'l-Envâr 'alâ Tefsîri'l-İhlâs (II. bölüm) ve Metin (III. bölüm) bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümün-de çalışmanın amacı, önemi, kapsamı gibi yönler üzerinde durularak Câmiü&...

International Journal of Filologia, 2021

Yazar Talip Çukurlu'nun bu makaledeki katkı oranı %50, yazar Mesut Bayram Düzenli'nin katkı oranı... more Yazar Talip Çukurlu'nun bu makaledeki katkı oranı %50, yazar Mesut Bayram Düzenli'nin katkı oranı %50'dir.

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Jun 30, 2021

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018

Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2021

Ebced hesabi, genellikle bir olayi tarihlendirmek icin kullanilan ve rakamlari harflerden ibaret ... more Ebced hesabi, genellikle bir olayi tarihlendirmek icin kullanilan ve rakamlari harflerden ibaret olan bir sistemdir. Ebced kelimesi, Araplarin kendi alfabelerindeki harfleri daha kolay ezberlemek icin urettikleri anlamsiz sekiz kelimeden ilkidir. Klasik Turk siirinde; dogum, olum, dugun, savas, bina yapimi gibi bircok onemli olayin tarihini ortaya koymak icin ebced hesabinin kullanilmasi bir gelenek halini almistir. Klasik siirimizdeki “tarih dusurme” sanatinin temelinde ebced hesabi bulunmaktadir. Tarih dusurme; bir hadisenin meydana geldigi zamani gosteren kelime, misra, beyit ya da bentlerdeki harflerin sayisal degerlerinin toplanmasiyla yapilan bir edebi sanattir. Genellikle istenilen tarih son misrada belirtilir. Tarihler, yazari icin onemli sayilabilecek hemen her olay icin yazilmistir. Tarih dusurmenin birden cok yontemi bulunmaktadir. Klasik Turk sair-leri icinde Hizir Bey, Âdem Baba, Bursali Hâsimi, Sururi, Antepli Ayni gibi sairler, tarih dusurme hususunda on plana cikan sairlerdir. XVIII. yuzyilin onemli sairlerinden olan Enderunlu Fâzil’in Divan’inda 164 adet tarih manzumesi bulunmaktadir. Bu tarihler-den dokuz tanesi daha once kullanilmamis dort farkli yontemle kaleme alinmistir. Bu calismada Enderunlu Fâzil Divani’nda bulunan tarih manzumeleri; konu, tur, yontem ve zaman gibi cesitli yonlerden incelenecek ve elde edilen bilgiler sayisal verilerle desteklenerek ilim alemine katkida bulunmaya calisilacaktir.

Edebi eserler, tarihi olaylara farkli bir pencereden bakma imkâni sunmasi, tarihe kaynaklik eden ... more Edebi eserler, tarihi olaylara farkli bir pencereden bakma imkâni sunmasi, tarihe kaynaklik eden cesitli belge ve kitaplarda yer almayan olaylarin gun yuzune cikarilmasi gibi yonlerden onemli bir bilgi kaynagidir. Edebi eserlerin olaylari ele alisinin, muellifin hislerinin o eserde yer almasi sebebiyle, tarih ilmi gibi olmasi elbette beklenemez. Bu bakimdan, edebi eserlerden yararlanirken ona kesin bir belge olarak bakilmasi da mumkun degildir. Ancak tarihi bir olayin butun yonleriyle ortaya konulmasi soz konusu ise her turlu bilgi, belge ve kaynaktan yararlanmak luzumu da vardir. Klasik Turk Edebiyatinin en onemli urunlerinden olan divanlar da siyasal, sosyal, kulturel pek cok bilgiye ulasabilecegimiz onemli kaynaklardandir. Bu calismamizda, 18. yy.a ait divanlar, Osmanli Devleti sahasinda meydana gelmis isyanlar bakimindan incelenecektir.

Son zamanlarda yapilan calismalar, siir mecmualarinin klasik edebiyatimiz acisindan ne derece one... more Son zamanlarda yapilan calismalar, siir mecmualarinin klasik edebiyatimiz acisindan ne derece onemli olduklarini gostermektedir. Mecmualarin bir kismi, ayni nazim sekil ve turune munhasirdir. Bir kismi da, birden cok sairin divanini ihtiva etmektedir. Uzerinde calistigimiz 206 varaklik yazma eser, Michigan Universitesi Islam Yazmalari Koleksiyonu Bolumu'nde Isl. Ms. 1045 demirbas numarali bir divanlar mecmuasidir. Mecmuada, Riyâzi'ye ait Divan, Sâkinâme, Tezkire; Şeyhulislam Yahya Efendi'nin Sâkinâmesi, Gani-zâde Nâdiri Divani, cesitli beyit ve siirler, Azmi-zâde Hâleti Divani, Sabri Divani, Nev'i-zâde Atâyi Divani, Veysi Divani ve Kaysuni-zâde'ye ait mukaddime yer almaktadir. Mecmuada yer alan bu eserlerde buyuk noksanliklar vardir. Ancak, Nev'i-zâde Atâyi Divani'nin tenkitli metninde yer almayan bir kaside ve iki gazel ile farkli varyantta yazilmis bir gazelin bulunmasi, mecmuayi bizim icin onemli kilmaktadir. Bu calismamizda, Nev'i-zâde Atâyi '...

Klasik Turk siirini inceledigimizde sairlerin, Turkceyi aruz veznine tatbikleri esnasinda yasadik... more Klasik Turk siirini inceledigimizde sairlerin, Turkceyi aruz veznine tatbikleri esnasinda yasadiklari sikintilar sebebiyle kelimelerin yapisini degistirmek gibi bazi uygulamalara/tasarruflara basvurduklarini goruyoruz. Bu tur uygulamalarin, aruz ilmi disinda, fesâhat ilmiyle de yakin ilgisi bulunmaktadir. Zira fesâhatin sartlarindan biri de “kiyâsa uygunluk”, yani siiri olusturan kelimelerin yapisinin dilbilgisi kurallarina uygun olmasidir. Bu bakimdan belâgatin ilk sarti olan fesâhat acisindan siirin degerlendirilmemesi, siir-vezin munasebetine dair yapilacak incelemeyi muhtemelen noksan birakacaktir. Diger taraftan sairlerin aruzla ilgili uygulamalarini goz onune aldigimizda, “zihâf, imâle, med, tahfif, kasr, unlu dusmesi” gibi kavramlarin, siir-vezin iliskisini degerlendirmede yeterli olmadigi da âsikârdir. Calismamizda Osmanli belâgatinin temelini olusturan Miftâhu’l-Ulum ve Telhisu’l-Miftâh adli meshur kitaplardan baslayarak Anadolu sahasinda belâgate dair yazilmis onemli eserl...

Ramazaniyyeler, Klasik edebiyatimizda XVII. yy. da gorulmeye baslanan, XVIII. yy. da yayginlasan ... more Ramazaniyyeler, Klasik edebiyatimizda XVII. yy. da gorulmeye baslanan, XVIII. yy. da yayginlasan bir turdur. Divan sairlerinin ramazan ayi vesilesiyle padisahlara, devlet buyuklerine veya hamilerine sunduklari ve nesip bolumunde ramazani anlatan ve genellikle kaside nazim sekliyle yazdiklari, “ramazaniyye” adi verilen bu manzumeler, Osmanli toplumunun ramazan ayina bakisini tespit etmede son derece onemli kaynaklardir. Ramazaniyyeler, basta kasideler olmak uzere farkli nazim sekilleriyle de yazilabilmektedir. Bu turde en cok manzume yazan sair Enderunlu Fazil’dir. Enderunlu Fazil’in Divan’inda yirmi biri kaside ve ikisi de terkip-bent olmak uzere toplam yirmi uc tane ramazaniyye turunde manzume bulunmaktadir. Bu calismamizda, Enderunlu Fazil Divani’nda yer alan ramazaniyye turu manzumeler, sekil ve muhteva bakimindan incelenmistir. Manzumelerin nazim sekilleri, beyit-bent sayisi, aruz kaliplari, kafiye ve redif ozellikleri, sekil incelemesinde ele alinmistir. Ramazaniyye turu kaside...

Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2018

Journal of International Social Research, 2016

Journal of Turkish Studies, 2015

Verse dictionary writing tradition in the Ottomans has created to teach Persian and Arabic words ... more Verse dictionary writing tradition in the Ottomans has created to teach Persian and Arabic words and grammar rules easier and quickly to students in Sibyan School (Primary School). One of the works that copyrighted in this tradition is Tuhfetu'l-Hafiz. As it described by Hafiz Abdullah b. Halil in prose preface, Tuhfetu'l-Hafiz is a Persian-Turkish verse dictionary which written for hope of a remembrance for the children and youth who newly begin to learn the Persian. The author says that he wrote his work choosing words which seem necessary to him in the "Tuhfe-i Şahidi" by İbrahim Şahidi. (B.106) The feature which varies this masnavi and stanza verse dictionary is that it has been classified according to subjects in the content. In the Tuhfetu'l-Hafiz, along with different forms of verbs, approximately means of 1600 Persian words given as Turkish. The only known copy of the work registered with the asset number 3191 in the Suleymaniye Manuscripts Library Esad Efendi department. In this study, the work Tuhfetu'l-Hafiz which is one of the verse dictionaries has analysed in the aspect of the form and content, after the analyse, transcription of work and its original were given.

Journal of Turkish Studies, 2014

Câmiü'l-Envâr 'alâ Tefsîri'l-İhlâs written in the masnavi form according to the current literatur... more Câmiü'l-Envâr 'alâ Tefsîri'l-İhlâs written in the masnavi form according to the current literature is the only verse commentary of the Ihlas sura was written by Husayn b. Ahmed Sirôzî who was a member of the Khalwatiyya tariqa. In this masnavi, which was comprimised from 10,912 couplets, apart from the commentary of Ihlas sura; there were menakıbs about the religious leaders, apparent and esoteric meanings of the names of Allah, importance of pray and dhikr, divine love, heaven and hell, seyr ü sülûk (training the soul), self and its stages, which were linked with the sufism were described. While doing this apart from the Ihlas sura many sura, ayats and hadiths were used as an evidince to the described. In the first part of the study information is given about the life of the poet, his connections with his tariqa and his two works in verse, Câmiü'n-Nasâyih ve Câmiü'l-Envâr 'alâ Tefsîri'l-İhlâs by using the Bursalı Mehmet Tahir's books Ahlak Kitablarımız and Osmanlı Müellifleri. Câmiü'l-Envâr which constitute's the main subjetct of the study is examined in the second part. In this part the manuscript is described in detail, the verse forms used in the text, the number of the couplets are shown. After this, the work is analyzed in terms of the content. While doing this two subtitles named as "The Commentary of Ihlas Sura in The Work" and "Sufist and Moral Subjects in the Work" constituted by taking account of the content. Language and spelling features were described in the subsequent subtitle. Mistakes caused mainly by the transcribers and suffixes of Old Anatolian Turkish which were not used in the 16th century were identified. A comparision is made with the Kitâb-ı İzhâr-ı Ehâdiyyet a prose comment of Ihlas sura which shows great similarities in terms of content with the Câmiü'l-Envâr. After this we pass to the last part of the study. In the conclusion the importance of the work in the development of the Turkish language and especially for our sufi culture is evaluated.

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018

Mesut Bayram DÜZENLİ * ÖZ: Mersiye, Divan edebiyatında kişinin vefatından duyulan üzüntünün dile ... more Mesut Bayram DÜZENLİ * ÖZ: Mersiye, Divan edebiyatında kişinin vefatından duyulan üzüntünün dile getirildiği, ölen kişinin iyi taraflarının anlatıldığı ve kendisine hayır duanın edildiği bir türdür. Mersiyelerde, dünyanın faniliği ve insanoğlunun ölüm karşısındaki çaresizliği vurgulanarak ölen kişinin yakınlarına sabır ve metanet tavsiye edilir. Allah'ın takdirine rıza gösterilmekle birlikte feleğe sitem ve ondan şikâyet yer alır. Eğer vefat eden bir hükümdarsa, yeni hükümdara hayır dua etmek âdeti de vardır. Kendisine mersiye yazılan hükümdarlardan biri de Sultan III. Selim'dir. III. Selim, 1789-1807 yılları arasında yaklaşık on sekiz yıl tahtta bulunmuş bir Osmanlı padişahıdır. Dönemin Divan şairleri kendisinden, "yumuşak tabiatlı, İskender gibi, cömert, sanatkâra iltifat eden, adil ve emin" gibi vasıflarla söz etmişler; devrinin rahatlık ve huzur dolu olduğunu şiirlerinde anlatmışlardır. Sultan III. Selim, Nizam-ı Cedidi kurduğu için 1807'deki Kabakçı Mustafa isyanı ile tahttan indirilmiş, 1808 senesinde çıkan yeniçeri isyanı sırasında kendisinin tekrar tahta geçeceği endişesini taşıyan IV. Mustafa'nın emriyle katledilmiştir. Divan şairlerinden Enderunlu Fazıl ve Ayni III. Selim'in katledilmesinden duydukları acıyı yazdıkları mersiyede dile getirmişlerdir. Bu çalışmada, Enderunlu Fazıl Bey'in III. Selim'e yazdığı mersiye şekil ve muhteva bakımından ele alınacaktır. Bu meyanda mersiyenin bölümleri, şairin felekten şikâyeti, padişahın vasıflarına dair anlattıkları, onun vefatına sebep olanlar hakkındaki düşünce ve ifadeleri gibi hususlar değerlendirilecektir. Mersiyenin metni, Enderunlu Fazıl Divanı'nın matbu ve yazma nüshalarında gerek beyit sayısı ve gerekse ifadeler bakımından farklılıklar göstermektedir. Bu sebeple, mersiyenin tenkitli metni de çalışmanın sonunda ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Tanzimat doneminden beri edebiyatcilar, elestirmenler ve akademik cevrelerce hemen hemen butun yo... more Tanzimat doneminden beri edebiyatcilar, elestirmenler ve akademik cevrelerce hemen hemen butun yonleriyle uzun uzadiya tartisilmasina ragmen, bugun aruz vezni ile ilgili cozulmesi gereken bircok sorun bulunmaktadir. Bu sorunlarin basinda “aruz imlâsi”, “imlâsizlik”, “aruz tasarruflari” ve “aruz kusurlari” gibi adlarla anilan ve aruz vezninin Turk siirine tatbikinde yasanan guclukleri asmak icin basvurulan imlâ/telaffuz tasarruflari gelir. Adlandirilmasinda dahi bir kabul birligi saglanamayan soz konusu sorun, bugune kadar cokca tartisilmis; fakat bir cozume kavusturulamamistir. Aruz tasarruflarinin enine boyuna tartisilarak konunun acikliga kavusturulabilmesi icin oncelikle bu veznin, Turk siirine tatbikinde yasanan guclukleri asmak amaciyla basvurulan butun imlâ/telaffuz tasarruflarinin taninmasi ve tanitilmasi gerekir. Bu calismada, aruz vezninin Turk siirine tatbikinde yasanan guclukleri asmak amaciyla basvurulan imlâ/telaffuz tasarruflari olan “imâle, zihâf, tavsil, tahrik, tesk...

Named after a 6-centuryold literature and harboring many poems of the poets especially the kasîde... more Named after a 6-centuryold literature and harboring many poems of the poets especially the kasîde and the gazel (odes), the divan meets us not only as a work of art but also as an important source which reflects community and active political life of the period. Especially, it seems possible that being historical documents, the historical stanzas in the divan which was written because of an event and on that sense * Sakarya Ü., Eski Türk Edebiyatı Doktora Öğrencisi, El-mek: asiyan_43@hotmail.com 1076 Mesut Bayram DÜZENLİ Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer, 2012 can be the witness of the period, contains significant information that we can’t face in history books. Witnessing to ages, divan poems aren’t objective like historical sources therefore the poets can’t be expected to behave like a chronicler. Because circumstances of the poet would affect and change his view towards people and events. Reg...