Nursel Çelen - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Nursel Çelen

Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi üzerine: Edirne "Sermaye ilişkisini yaratan süreç, işçiyi ke... more Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi üzerine: Edirne "Sermaye ilişkisini yaratan süreç, işçiyi kendi çalışma koşullarının mülkiyetinden ayıran süreçten başka bir şey olamaz; bu, bir yandan, toplumsal geçim ve üretim araçlarını sermayeye, öte yandan, dolaysız üreticileri ücretli işçilere dönüştüren süreçtir. Demek oluyor ki, ilk birikim denilen şey, üreticileri üretim araçlarından ayıran tarihsel bir süreçten başka bir şey değildir. Bunun bir "ilk" süreç olarak görünmesi, sermayenin ve sermaye ile uyuşan üretim tarzının tarih öncesi dönemini oluşturmasından ileri gelir." (Marx, Kapital 2011:687) Nursel Çelen Mülksüzleştirme ve Türkleştirme Edirne Örneği isimli kitap İlkay Öz tarafından kaleme alınan Prof. Dr. Füsun Üstel ve Doç. Dr. Özgür Adadağ'ın (Özgür Adadağ ile tamamlanmıştır.) danışmalığını yaptığı bir yüksek lisans tezinin kapsamlı halidir. Bu çalışma Edirne yereline odaklanarak ulus-devlet inşa sürecinde 20. yüzyılın bütününe yayılmış Türkleştirme ve gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi yoluyla Müslüman-Türklerin ilkel birikimlerini gerçekleştirme politikalarını analiz eder. Gayrimüslimleri mülksüzleştiren olayları, yerel gazetelerden ve tapu kayıtlarından bunların izini sürerek, Türkleştirme ve mülksüzleştirme politikasının nasıl yerel bürokrasi, eşraf ve halk işbirliği içinde gerçekleştirildiğini anlatmıştır. Öz, Türkiye'de milli iktisat politikasının temel hedeflerinden olan burjuva ve küçük burjuva sınıflarının oluşturulabilmesi için ihtiyaç duyulan ilkel birikimin ekonomi dışı zor yöntemleriyle, gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi yoluyla gerçekleştiğinden bahseder. Yukarıda alıntıladığım Marx'a göre ilkel birikim kavramını bu durumu açıklamak için kullanmıştır. Marx'a göre, ilkel birikim kısaca üreticileri üretim araçlarından ayıran ve böylece dolaysız üreticileri, ücretli işçilere dönüştüren tarihsel bir süreçtir. Türk-Müslüman kesimlerinin ilkel birikimlerini gerçekleştirmesi önce "Ermeni Tehciri" ve "Rum Mübadelesi" ile başlıyor. Böylece Ermeni ve Rumların emvâl-i-metrukeleri üzerinden gerçekleştirilmeye çalışılan ilkel birikimin ve sermaye transferinin Yahudilerinkiyle de devam ettiği anlatılmaktadır.

iii ÖZ TÜRKİYE'DE 1950'Lİ YILLARDA İŞÇİLER NURSEL ÇELEN 1950'li yıllar Türkiye işçi sınıfının olu... more iii ÖZ TÜRKİYE'DE 1950'Lİ YILLARDA İŞÇİLER NURSEL ÇELEN 1950'li yıllar Türkiye işçi sınıfının oluşum sürecinin kritik bir dönemi olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma 1950'li yılları kendi karmaşık dinamikleri içinde birçok arayış ve zaafının belirginleştiği bir oluşum dönemi olarak incelemeye çalışmıştır. Dönemi incelerken bir sürekliliğe de dikkat çekilmek istenmiş ve işçi hareketi açısından 1950'lerle 1960'lar arasında bir kesintiden çok bir sürekliliğin olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır. Cemiyetler kanununda, sınıf esasına göre cemiyet kurulması yasağının kaldırılmasının ardından sendikacılık hareketi bağımsız olarak faaliyette bulunmuş ve bu dönemde kurulan sosyalist partiler ile birlikte gelişim göstermiştir. Literatürde 1946 sendikacılığı olarak bilinen bu dönem devletin söz konusu partileri ve sendikaları kapatması ile son bulmuştur. Daha sonra yürürlüğe giren 1947 sendikalar kanunu ile yasaklamalar ve sınırlamalar ile dolu olan ve CHP'nin kontrolün de yeni bir sendikacılık dönemi başlamıştır. Milliyetçi eğilimlerin ve anti-komünist ideolojik ortamın hakîm olduğu bu dönemde işçi sınıfının çalışma koşullarını iyileştirmeye yönelik talepler bile komünistlik olarak nitelenmiştir. Bütün zorlu koşullara rağmen işçi sınıfı, grev, miting, eylemler geliştirmiş ve kendini var etmeye çalışmıştır. Anahtar Kelimeler: İşçiler, emek tarihi, işçi sınıfı, sendikalar, işçi hareketi, sınıf oluşumu iv ABSTRACT THE 1950S WORKERS IN TURKEY NURSEL ÇELEN The 1950s can be regarded as a critical period for the development of working class in Turkey. In this study, those years are tried to be analyzed as a formation process in which quite a few weaknesses and pursuit became evident in their multifaceted dynamics. Throughout the study, it is emphasized that there is a persistence in workers movement between the 1950s and the 1960s rather than a division. After the removal of the ban on establishing a party based on the class principle in community law, unions started to act independently and made progress with political parties pounded during those years. Known as the 1946 unionism, that term ended when the government closed those parties and unions. With the unions law enacted afterwards in 1947, a new unions term full of restrictions and prohibitions started under the control of RPP (Republican People's Party). At a time when nationalist tendencies and an anti-communist ideological atmosphere was dominating, even the demand for better working conditions was considered as communism. Despite all compelling circumstances, working-class practised many protests,strikes and demonstrations and tried to generate itself. ÖNSÖZ Bu çalışmada emeği geçen herkese sonsuz teşekkür borçluyum. Öncelikle bu proje çalışması konusunda desteğini hiç esirgemeyen, taslakları okuyarak eleştirilerde bulunan proje danışmanım Sinan Yıldırmaz hocama çok teşekkür ederim. Önerileri benim için yol gösterici olmuştur. Projemi okuyarak desteğini ve yorumlarını esirgemeyen değerli arkadaşlarım Cihan Yıldız, Dilek Nefes, Ayşe Esgin'e ne kadar teşekkür etsem azdır. Emek tarihi konusunda çalışma isteğim bir işçi mahallesi olan Paşabahçe'nin çocukluğumda yaratmış olduğu imgelerden kaynaklanmaktadır. Paşabahçe'deki Tekel fabrikasının kapanmasına rağmen yıllarca semtten gitmeyen anason kokusu çocukluğumun kalıcı imgeleri arasındadır. Ayrıca emek tarihine merakım lisans eğitimim döneminde Çalışma İlişkileri Tarihi dersine giren Kadir Yıldırım hocama borçlu olduğumu belirtmek isterim. Son olarak emek tarihi alanına değerli katkılarda bulunmuş, yazılarını heyecan ve merakla takip ettiğim, kendisiyle tanışma fırsatı bulduğumda beni bu alanda çalışma yapmam konusunda teşvik eden değerli hocam Hakan Koçak'a çok teşekkür ederim.

"Herkesin Fransız Devrimi kendine göreydi ve onun nasıl yüceltildiği, mahkum edildiği ya da yadsı... more "Herkesin Fransız Devrimi kendine göreydi ve onun nasıl yüceltildiği, mahkum edildiği ya da yadsındığı, 1789'un siyaseti ve ideolojisine değil, yorumu yapan kişinin devri ve yerine bağlı olarak değişiyordu"

Drafts by Nursel Çelen

Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi üzerine: Edirne "Sermaye ilişkisini yaratan süreç, işçiyi ke... more Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi üzerine: Edirne "Sermaye ilişkisini yaratan süreç, işçiyi kendi çalışma koşullarının mülkiyetinden ayıran süreçten başka bir şey olamaz; bu, bir yandan, toplumsal geçim ve üretim araçlarını sermayeye, öte yandan, dolaysız üreticileri ücretli işçilere dönüştüren süreçtir. Demek oluyor ki, ilk birikim denilen şey, üreticileri üretim araçlarından ayıran tarihsel bir süreçten başka bir şey değildir. Bunun bir "ilk" süreç olarak görünmesi, sermayenin ve sermaye ile uyuşan üretim tarzının tarih öncesi dönemini oluşturmasından ileri gelir." (Marx, Kapital 2011:687) Nursel Çelen Mülksüzleştirme ve Türkleştirme Edirne Örneği isimli kitap İlkay Öz tarafından kaleme alınan Prof. Dr. Füsun Üstel ve Doç. Dr. Özgür Adadağ'ın (Özgür Adadağ ile tamamlanmıştır.) danışmalığını yaptığı bir yüksek lisans tezinin kapsamlı halidir. Bu çalışma Edirne yereline odaklanarak ulus-devlet inşa sürecinde 20. yüzyılın bütününe yayılmış Türkleştirme ve gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi yoluyla Müslüman-Türklerin ilkel birikimlerini gerçekleştirme politikalarını analiz eder. Gayrimüslimleri mülksüzleştiren olayları, yerel gazetelerden ve tapu kayıtlarından bunların izini sürerek, Türkleştirme ve mülksüzleştirme politikasının nasıl yerel bürokrasi, eşraf ve halk işbirliği içinde gerçekleştirildiğini anlatmıştır. Öz, Türkiye'de milli iktisat politikasının temel hedeflerinden olan burjuva ve küçük burjuva sınıflarının oluşturulabilmesi için ihtiyaç duyulan ilkel birikimin ekonomi dışı zor yöntemleriyle, gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi yoluyla gerçekleştiğinden bahseder. Yukarıda alıntıladığım Marx'a göre ilkel birikim kavramını bu durumu açıklamak için kullanmıştır. Marx'a göre, ilkel birikim kısaca üreticileri üretim araçlarından ayıran ve böylece dolaysız üreticileri, ücretli işçilere dönüştüren tarihsel bir süreçtir. Türk-Müslüman kesimlerinin ilkel birikimlerini gerçekleştirmesi önce "Ermeni Tehciri" ve "Rum Mübadelesi" ile başlıyor. Böylece Ermeni ve Rumların emvâl-i-metrukeleri üzerinden gerçekleştirilmeye çalışılan ilkel birikimin ve sermaye transferinin Yahudilerinkiyle de devam ettiği anlatılmaktadır.

iii ÖZ TÜRKİYE'DE 1950'Lİ YILLARDA İŞÇİLER NURSEL ÇELEN 1950'li yıllar Türkiye işçi sınıfının olu... more iii ÖZ TÜRKİYE'DE 1950'Lİ YILLARDA İŞÇİLER NURSEL ÇELEN 1950'li yıllar Türkiye işçi sınıfının oluşum sürecinin kritik bir dönemi olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma 1950'li yılları kendi karmaşık dinamikleri içinde birçok arayış ve zaafının belirginleştiği bir oluşum dönemi olarak incelemeye çalışmıştır. Dönemi incelerken bir sürekliliğe de dikkat çekilmek istenmiş ve işçi hareketi açısından 1950'lerle 1960'lar arasında bir kesintiden çok bir sürekliliğin olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır. Cemiyetler kanununda, sınıf esasına göre cemiyet kurulması yasağının kaldırılmasının ardından sendikacılık hareketi bağımsız olarak faaliyette bulunmuş ve bu dönemde kurulan sosyalist partiler ile birlikte gelişim göstermiştir. Literatürde 1946 sendikacılığı olarak bilinen bu dönem devletin söz konusu partileri ve sendikaları kapatması ile son bulmuştur. Daha sonra yürürlüğe giren 1947 sendikalar kanunu ile yasaklamalar ve sınırlamalar ile dolu olan ve CHP'nin kontrolün de yeni bir sendikacılık dönemi başlamıştır. Milliyetçi eğilimlerin ve anti-komünist ideolojik ortamın hakîm olduğu bu dönemde işçi sınıfının çalışma koşullarını iyileştirmeye yönelik talepler bile komünistlik olarak nitelenmiştir. Bütün zorlu koşullara rağmen işçi sınıfı, grev, miting, eylemler geliştirmiş ve kendini var etmeye çalışmıştır. Anahtar Kelimeler: İşçiler, emek tarihi, işçi sınıfı, sendikalar, işçi hareketi, sınıf oluşumu iv ABSTRACT THE 1950S WORKERS IN TURKEY NURSEL ÇELEN The 1950s can be regarded as a critical period for the development of working class in Turkey. In this study, those years are tried to be analyzed as a formation process in which quite a few weaknesses and pursuit became evident in their multifaceted dynamics. Throughout the study, it is emphasized that there is a persistence in workers movement between the 1950s and the 1960s rather than a division. After the removal of the ban on establishing a party based on the class principle in community law, unions started to act independently and made progress with political parties pounded during those years. Known as the 1946 unionism, that term ended when the government closed those parties and unions. With the unions law enacted afterwards in 1947, a new unions term full of restrictions and prohibitions started under the control of RPP (Republican People's Party). At a time when nationalist tendencies and an anti-communist ideological atmosphere was dominating, even the demand for better working conditions was considered as communism. Despite all compelling circumstances, working-class practised many protests,strikes and demonstrations and tried to generate itself. ÖNSÖZ Bu çalışmada emeği geçen herkese sonsuz teşekkür borçluyum. Öncelikle bu proje çalışması konusunda desteğini hiç esirgemeyen, taslakları okuyarak eleştirilerde bulunan proje danışmanım Sinan Yıldırmaz hocama çok teşekkür ederim. Önerileri benim için yol gösterici olmuştur. Projemi okuyarak desteğini ve yorumlarını esirgemeyen değerli arkadaşlarım Cihan Yıldız, Dilek Nefes, Ayşe Esgin'e ne kadar teşekkür etsem azdır. Emek tarihi konusunda çalışma isteğim bir işçi mahallesi olan Paşabahçe'nin çocukluğumda yaratmış olduğu imgelerden kaynaklanmaktadır. Paşabahçe'deki Tekel fabrikasının kapanmasına rağmen yıllarca semtten gitmeyen anason kokusu çocukluğumun kalıcı imgeleri arasındadır. Ayrıca emek tarihine merakım lisans eğitimim döneminde Çalışma İlişkileri Tarihi dersine giren Kadir Yıldırım hocama borçlu olduğumu belirtmek isterim. Son olarak emek tarihi alanına değerli katkılarda bulunmuş, yazılarını heyecan ve merakla takip ettiğim, kendisiyle tanışma fırsatı bulduğumda beni bu alanda çalışma yapmam konusunda teşvik eden değerli hocam Hakan Koçak'a çok teşekkür ederim.

"Herkesin Fransız Devrimi kendine göreydi ve onun nasıl yüceltildiği, mahkum edildiği ya da yadsı... more "Herkesin Fransız Devrimi kendine göreydi ve onun nasıl yüceltildiği, mahkum edildiği ya da yadsındığı, 1789'un siyaseti ve ideolojisine değil, yorumu yapan kişinin devri ve yerine bağlı olarak değişiyordu"