Paweł Stachowiak - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Paweł Stachowiak
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, Sep 15, 2014
Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics... more Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics of memory' M arcin Kula (2008, p. 247-248) writes that "there are institutions exceptionally sensitive to history." I quote this observation beginning the considerations on the participation of the Church in shaping the collective memory of Poles, since the Church can clearly be included among such institutions. In many ways, the Church lives in the past which is treated as a reality that influences the activities of individuals and societies in present times. The issue of time in itself is an essential element of the self-awareness of Christianity, which was the first religion to assign a deeper meaning to it. In the Christian perspective, history assumes a linear character in which time does not erase events, but events give the meaning and direction to time (Pattaro, 1987, p. 291-328). The deeds and figures of the past never belong to a realm that passed by and is concluded, but they influence the present and the future of both individuals and societies. The Catholic Church in contemporary Poland is one of the most important actors in a certain 'struggle for memory' taking place in public life. This can be recently observed on the example of the actual political dispute over the genealogy of modern Poland (the 'Third Polish Republic') or the conflict over vetting. These disputes take the form of this above-mentioned 'struggle for memory' which constitutes an attempt to form the collective memory of society by means of taking the dominant position in the public discourse about the past. For some time now, a new quality can be observed in this respect, expressed by the term 'historical policy', which emerged in public debate after the Institute of National Remembrance and the Warsaw Rising Museum came to being (Cichocki, 2005). 1 Gaining the upper hand in
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2015
The author observes that the objectives of the Church’s remembrance policy also have a more earth... more The author observes that the objectives of the Church’s remembrance policy also have a more earthly dimension. This concerns the defense of the Church’s position in public life and preventing attempts to marginalize the Church. By means of conducting its own remembrance policy the Church intends to augment the monumental aspect of collective Polish memory seeing it as an opportunity to maintain the most extensive range of influence
The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memor... more The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memory’ before and after 1989. The author states that, like many other institutions of public life, the Catholic Church implements its own policy to shape the collective memory of Poles, both in terms of legitimization and content. At the time of the Polish People’s Republic, the first and foremost objective of the ‘Church’s memory policy’ was to counteract the activities of the communist authorities, which were carrying out a project to restrict the Church’s influ- ence to the narrowly understood field of the priesthood and which ultimately aimed at the atheization of Polish society. The emphasis on the historical symbiosis of Polishness and Ca- tholicism served the purpose of defending the traditional form of Polish religiousness and pro- viding the Church with social support in the struggle to maintain the public dimension of its influence. Despite the change in language, the present objec...
Artykuł zawiera próbę przedstawienia głównych motywów dotyczących II wojny światowej obecnych w o... more Artykuł zawiera próbę przedstawienia głównych motywów dotyczących II wojny światowej obecnych w oficjalnej narracji historycznej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Przedstawiono również ewolucję tejże narracji, która dokonała się szczególnie po przełomie roku 1989. W celu zrealizowania tych zamierzeń, autor posłużył się aparatem pojęciowym wytworzonym w przestrzeni refleksji naukowej badań nad pamięcią. Najważniejsze wnioski przedstawione w tekście ukazują kościelne odniesienia do wydarzeń lat 1939-1945 jako element budowania wspólnoty pamięci. Pierwotnie była ona konstruowana poprzez nawiązywanie do tradycyjnego paradygmatu historii heroicznej i próbę teologicznego usensowienia wydarzeń wojennych. Współcześnie nastąpiło delikatne przesunięcie akcentów w kościelnej interpretacji czasu wojny. Jest to związane z ewolucją nauczania Kościoła powszechnego i zmianami w funkcjonowaniu pamięci zbiorowej polskiego społeczeństwa. Autor wskazuje w konkluzji na paradoksy, które widoczne są ...
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2014
Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics... more Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics of memory' M arcin Kula (2008, p. 247-248) writes that "there are institutions exceptionally sensitive to history." I quote this observation beginning the considerations on the participation of the Church in shaping the collective memory of Poles, since the Church can clearly be included among such institutions. In many ways, the Church lives in the past which is treated as a reality that influences the activities of individuals and societies in present times. The issue of time in itself is an essential element of the self-awareness of Christianity, which was the first religion to assign a deeper meaning to it. In the Christian perspective, history assumes a linear character in which time does not erase events, but events give the meaning and direction to time (Pattaro, 1987, p. 291-328). The deeds and figures of the past never belong to a realm that passed by and is concluded, but they influence the present and the future of both individuals and societies. The Catholic Church in contemporary Poland is one of the most important actors in a certain 'struggle for memory' taking place in public life. This can be recently observed on the example of the actual political dispute over the genealogy of modern Poland (the 'Third Polish Republic') or the conflict over vetting. These disputes take the form of this above-mentioned 'struggle for memory' which constitutes an attempt to form the collective memory of society by means of taking the dominant position in the public discourse about the past. For some time now, a new quality can be observed in this respect, expressed by the term 'historical policy', which emerged in public debate after the Institute of National Remembrance and the Warsaw Rising Museum came to being (Cichocki, 2005). 1 Gaining the upper hand in
Przegląd Politologiczny, 2018
The paper tries to sum up the celebrations to commemorate the twentieth anniversary of the Third ... more The paper tries to sum up the celebrations to commemorate the twentieth anniversary of the Third Republic in 1989 and to present them in the context of the ‘remembrance policy’,meaning the endeavors various circles are engaged in to shape Polish society’s collective memory. The authors analyze the celebrations in terms of several selected aspects. The first one concerns the academic field: conferences, seminars and resulting publications. Another aspect refers to the official celebrations organized by state institutions. The third is about the response and debates taking place in newspapers at that time. The review of different ways of commemorating the anniversary results in the conclusion that they were all strongly politicized and used for the purposes of the current political struggle. This was particularly clear during the official celebrations, divided into those organized by the government and president respectively, yet even the events organized under academic auspices were ...
Archiwum Emigracji, 2009
W nocy z 11 na 12 marca zmarł Antoni Pospieszalski, jeden z ostatnich czynnych przedstawicieli po... more W nocy z 11 na 12 marca zmarł Antoni Pospieszalski, jeden z ostatnich czynnych przedstawicieli pokolenia wojennej "wielkiej emigracji" londyńskiej. Był teŜ jednym z ostatnich cichociemnych. Sam zmarły nie pragnąłby jednak zapewne, aby wspomnienie o nim zdominowane zostało przez odniesienia do wojennej części jego biografii. Dla wielu emigrantów, których jałtańskie pęknięcie Europy pozostawiło z dala od kraju, wojenne losy pozostały Ŝywą i wciąŜ rozpamiętywaną rzeczywistością. Pospieszalski do nich nie naleŜał. MoŜna by rzec, iŜ odkreślił ten fragment swego Ŝycia "grubą kreską", koncentrował się na tym, co było dla niego istotne we współczesnym świecie, na którego kształt i zmiany reagował do najpóźniejszych lat niezwykle Ŝywo. Daleki był od-fałszywego skądinąd-stereotypu polskiego emigranta, znanego nam z Trans-Atlantyku Gombrowicza, epatującego emocjonalnym hurrapatriotyzmem, a jednocześnie pełnego lęków i resentymentów wobec świata. Antoni Pospieszalski ukończył filologię polską na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i pracował aŜ do wybuchu II wojny światowej jako nauczyciel języka polskiego. Uczestniczył w walkach podczas kampanii wrześniowej, później znalazł się w szeregach Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii i przeszedł szkolenie dla Cichociemnych. NajwaŜniejszy fragment jego wojennej biografii nadszedł na przełomie 1944 i 1945 roku, gdy przyszło mu wziąć udział w operacji "Freston" 1. Pospieszalski, pod pseudonimem "Tony Currie", został wówczas tłumaczem brytyjskiej misji obserwacyjnej, zrzuconym na obszar okupowanej Polski. Ta politycznie niezwykle waŜna, choć wyraźnie spóźniona akcja, zakończyła się fiaskiem, a jej uczestnicy, cudem uniknąwszy rozstrzelania przez Sowietów, zostali ostatecznie wywiezieni do Moskwy. Antoni Pospieszalski, dzięki zabiegom dyplomatycznym wrócił, poprzez Teheran i Kair, do Wielkiej Brytanii. Po wojnie pozostał w Londynie i podjął pracę w sekcji polskiej radia BBC, gdzie był zatrudniony aŜ do odejścia na emeryturę w 1975 roku. Jednocześnie prowadził aktywną działalność publicystyczną, publikując na łamach "Wiadomości", "Kultury", "Aneksu", "Pamiętnika Literackiego" oraz w periodykach brytyjskich, przede wszystkim: "The Tablet" i "The Month", po roku 1989 jego teksty zaczęły się równieŜ pojawiać w czasopismach krajowych, "Gazecie Wyborczej" i "Więzi". Był człowiekiem niezwykle otwartym na kontakty z przybyszami z Polski, przyjmował u siebie i udzielał pomocy przedstawicielom krajowej opozycji: Antoniemu Macierewiczowi, Eugeniuszowi i Aleksandrowi Smolarom oraz Ludwikowi Stommie. Spuścizna publicystyczna Antoniego Pospieszalskiego, mówi nam wiele o jego pasjach i poglądach, które czyniły zeń postać wyjątkową, szczególnie w środowisku wychodźstwa londyńskiego, traktowaną niejednokrotnie jako enfant terrible. śyciową pasją stały się dla niego problemy religii i Kościoła katolickiego we współczesnym świecie. Filozoficzne i teologiczne zainteresowania były mu zawsze bliskie, ale czas
Przegląd Politologiczny
The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which var... more The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which various elements tended to be replicated in other countries of the Soviet Bloc. Nevertheless, certain elements of the Polish transformation model were specific and unique, having sprouted from a specific historical context. The author of the paper proposes that the triad formed by “the authorities, the opposition and the Church” be considered a uniquely Polish aspect of the political and social transformation that took place after August 1980. The goal of this paper is to present this transformation with respect to each of the above three actors. An analysis of their concepts and actions leads to the conclusion that Poland should be considered an exceptional model of transformation in Central and Eastern Europe. The Polish transformation model featured a key and unique element, the Catholic Church – an institution that played a considerable role in making the 1988–1989 transformation non-co...
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
Niemieckie zainteresowanie polskim nacjonalizmem było w latach trzydziestych niewielkie. Więcej m... more Niemieckie zainteresowanie polskim nacjonalizmem było w latach trzydziestych niewielkie. Więcej miejsca i uwagi poświęcały mu jedynie czasopisma i wydawnictwa zajmujące się szczególnie problematyką wschodnioeuropejską. Niemal całkowicie pomijały oficjalne źródła NSDAP. Problem relacji między polskim nacjonalizmem a faszyzmem i narodowym socjalizmem stał się przedmiotem refleksji naukowej. Niestety jak dotąd nie dokonano podobnej analizy biorąc jako punkt wyjścia Niemcy ówczesnej epoki. Warto zadać pytanie, czy również tam, w publicystyce, w publikacjach naukowych, rozwój polskiego nacjonalizmu wzbudzał zainteresowanie? Jak postrzegali swych polskich ideowych pobratymców zwolennicy ruchu nazistowskiego, jak odnosili się do nich publicyści i naukowcy proweniencji nienazistowskiej? Zadaniem niniejszego tekstu jest próba takiego uzupełnienia stanu badań nad dziejami wzajemnych odniesień nacjonalizmów w Polsce i Niemczech.
Kooeció³ wobec pamiêci zbiorowej polskiego spo³eczeñstwa. O niektórych strategiach i celach "kooe... more Kooeció³ wobec pamiêci zbiorowej polskiego spo³eczeñstwa. O niektórych strategiach i celach "kooecielnej polityki pamiêci" I stniej¹ instytucje ponadprzeciêtnie wyczulone na historiê" napisa³ Marcin Kula 1. Zdanie to przytaczam na pocz¹tku rozwa¿añ dotycz¹cych problemu udzia³u Kooecio³a w kszta³towaniu pamiêci zbiorowej Polaków w³aoenie dlatego, ¿e z ca³¹ pewnooeci¹ mo¿na zaliczyae Go do grona takich w³aoenie instytucji. Pod wieloma wzglêdami Kooeció³ ¿yje przesz³ooeci¹ i traktuje j¹ jako rzeczywistooeae wp³ywaj¹c¹ na wspó³czesne funkcjonowanie jednostek i spo³eczeñstw. Zagadnienie czasu jest samo w sobie rdzennym sk³adnikiem samooewiadomooeci chrzeoecijañstwa, które jako pierwsze nada³o jego biegowi g³êbszy sens. W chrzeoecijañskiej perspektywie dzieje nabieraj¹ po raz pierwszy charakteru linearnego, w którym czas nie niweczy zdarzeñ, to zdarzenia przydaj¹ czasowi sensu i ukierunkowania 2. Ostateczn¹ "pe³ni¹ czasu" pozostaj¹ tu oczywioecie wydarzenia zwi¹zane ze oemierci¹ i zmartwychwstaniem Chrystusa, warto jednak dostrzec, i¿ maj¹ one wymiar nie mityczny a zdecydowanie historyczny, nastêpuj¹ w oecioele okreoelonym punkcie dziejów. Ta teologiczna perspektywa ka¿e patrzeae na ka¿de zdarzenie z przesz³ooeci jako na element zamys³u Bo¿ego, jednoczeoenie zaoe odrzucaae deterministyczn¹ wizjê przysz³ooeci. Wolna wola cz³owieka bowiem, któr¹, wedle chrzeoecijañskiej teologii, Bóg szanuje, ma moc wspó³kszta³towania przysz³ej rzeczywistooeci doczesnej 3. "
Przegląd Politologiczny
The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memor... more The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memory’ before and after 1989. The author states that, like many other institutions of public life, the Catholic Church implements its own policy to shape the collective memory of Poles, both in terms of legitimization and content. At the time of the Polish People’s Republic, the first and foremost objective of the ‘Church’s memory policy’ was to counteract the activities of the communist authorities, which were carrying out a project to restrict the Church’s influence to the narrowly understood field of the priesthood and which ultimately aimed at the atheization of Polish society. The emphasis on the historical symbiosis of Polishness and Catholicism served the purpose of defending the traditional form of Polish religiousness and providing the Church with social support in the struggle to maintain the public dimension of its influence. Despite the change in language, the present objective o...
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, Sep 15, 2014
Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics... more Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics of memory' M arcin Kula (2008, p. 247-248) writes that "there are institutions exceptionally sensitive to history." I quote this observation beginning the considerations on the participation of the Church in shaping the collective memory of Poles, since the Church can clearly be included among such institutions. In many ways, the Church lives in the past which is treated as a reality that influences the activities of individuals and societies in present times. The issue of time in itself is an essential element of the self-awareness of Christianity, which was the first religion to assign a deeper meaning to it. In the Christian perspective, history assumes a linear character in which time does not erase events, but events give the meaning and direction to time (Pattaro, 1987, p. 291-328). The deeds and figures of the past never belong to a realm that passed by and is concluded, but they influence the present and the future of both individuals and societies. The Catholic Church in contemporary Poland is one of the most important actors in a certain 'struggle for memory' taking place in public life. This can be recently observed on the example of the actual political dispute over the genealogy of modern Poland (the 'Third Polish Republic') or the conflict over vetting. These disputes take the form of this above-mentioned 'struggle for memory' which constitutes an attempt to form the collective memory of society by means of taking the dominant position in the public discourse about the past. For some time now, a new quality can be observed in this respect, expressed by the term 'historical policy', which emerged in public debate after the Institute of National Remembrance and the Warsaw Rising Museum came to being (Cichocki, 2005). 1 Gaining the upper hand in
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2015
The author observes that the objectives of the Church’s remembrance policy also have a more earth... more The author observes that the objectives of the Church’s remembrance policy also have a more earthly dimension. This concerns the defense of the Church’s position in public life and preventing attempts to marginalize the Church. By means of conducting its own remembrance policy the Church intends to augment the monumental aspect of collective Polish memory seeing it as an opportunity to maintain the most extensive range of influence
The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memor... more The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memory’ before and after 1989. The author states that, like many other institutions of public life, the Catholic Church implements its own policy to shape the collective memory of Poles, both in terms of legitimization and content. At the time of the Polish People’s Republic, the first and foremost objective of the ‘Church’s memory policy’ was to counteract the activities of the communist authorities, which were carrying out a project to restrict the Church’s influ- ence to the narrowly understood field of the priesthood and which ultimately aimed at the atheization of Polish society. The emphasis on the historical symbiosis of Polishness and Ca- tholicism served the purpose of defending the traditional form of Polish religiousness and pro- viding the Church with social support in the struggle to maintain the public dimension of its influence. Despite the change in language, the present objec...
Artykuł zawiera próbę przedstawienia głównych motywów dotyczących II wojny światowej obecnych w o... more Artykuł zawiera próbę przedstawienia głównych motywów dotyczących II wojny światowej obecnych w oficjalnej narracji historycznej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Przedstawiono również ewolucję tejże narracji, która dokonała się szczególnie po przełomie roku 1989. W celu zrealizowania tych zamierzeń, autor posłużył się aparatem pojęciowym wytworzonym w przestrzeni refleksji naukowej badań nad pamięcią. Najważniejsze wnioski przedstawione w tekście ukazują kościelne odniesienia do wydarzeń lat 1939-1945 jako element budowania wspólnoty pamięci. Pierwotnie była ona konstruowana poprzez nawiązywanie do tradycyjnego paradygmatu historii heroicznej i próbę teologicznego usensowienia wydarzeń wojennych. Współcześnie nastąpiło delikatne przesunięcie akcentów w kościelnej interpretacji czasu wojny. Jest to związane z ewolucją nauczania Kościoła powszechnego i zmianami w funkcjonowaniu pamięci zbiorowej polskiego społeczeństwa. Autor wskazuje w konkluzji na paradoksy, które widoczne są ...
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2014
Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics... more Celebrations of the millennium of Poland's baptism as the manifestation of the 'Church's politics of memory' M arcin Kula (2008, p. 247-248) writes that "there are institutions exceptionally sensitive to history." I quote this observation beginning the considerations on the participation of the Church in shaping the collective memory of Poles, since the Church can clearly be included among such institutions. In many ways, the Church lives in the past which is treated as a reality that influences the activities of individuals and societies in present times. The issue of time in itself is an essential element of the self-awareness of Christianity, which was the first religion to assign a deeper meaning to it. In the Christian perspective, history assumes a linear character in which time does not erase events, but events give the meaning and direction to time (Pattaro, 1987, p. 291-328). The deeds and figures of the past never belong to a realm that passed by and is concluded, but they influence the present and the future of both individuals and societies. The Catholic Church in contemporary Poland is one of the most important actors in a certain 'struggle for memory' taking place in public life. This can be recently observed on the example of the actual political dispute over the genealogy of modern Poland (the 'Third Polish Republic') or the conflict over vetting. These disputes take the form of this above-mentioned 'struggle for memory' which constitutes an attempt to form the collective memory of society by means of taking the dominant position in the public discourse about the past. For some time now, a new quality can be observed in this respect, expressed by the term 'historical policy', which emerged in public debate after the Institute of National Remembrance and the Warsaw Rising Museum came to being (Cichocki, 2005). 1 Gaining the upper hand in
Przegląd Politologiczny, 2018
The paper tries to sum up the celebrations to commemorate the twentieth anniversary of the Third ... more The paper tries to sum up the celebrations to commemorate the twentieth anniversary of the Third Republic in 1989 and to present them in the context of the ‘remembrance policy’,meaning the endeavors various circles are engaged in to shape Polish society’s collective memory. The authors analyze the celebrations in terms of several selected aspects. The first one concerns the academic field: conferences, seminars and resulting publications. Another aspect refers to the official celebrations organized by state institutions. The third is about the response and debates taking place in newspapers at that time. The review of different ways of commemorating the anniversary results in the conclusion that they were all strongly politicized and used for the purposes of the current political struggle. This was particularly clear during the official celebrations, divided into those organized by the government and president respectively, yet even the events organized under academic auspices were ...
Archiwum Emigracji, 2009
W nocy z 11 na 12 marca zmarł Antoni Pospieszalski, jeden z ostatnich czynnych przedstawicieli po... more W nocy z 11 na 12 marca zmarł Antoni Pospieszalski, jeden z ostatnich czynnych przedstawicieli pokolenia wojennej "wielkiej emigracji" londyńskiej. Był teŜ jednym z ostatnich cichociemnych. Sam zmarły nie pragnąłby jednak zapewne, aby wspomnienie o nim zdominowane zostało przez odniesienia do wojennej części jego biografii. Dla wielu emigrantów, których jałtańskie pęknięcie Europy pozostawiło z dala od kraju, wojenne losy pozostały Ŝywą i wciąŜ rozpamiętywaną rzeczywistością. Pospieszalski do nich nie naleŜał. MoŜna by rzec, iŜ odkreślił ten fragment swego Ŝycia "grubą kreską", koncentrował się na tym, co było dla niego istotne we współczesnym świecie, na którego kształt i zmiany reagował do najpóźniejszych lat niezwykle Ŝywo. Daleki był od-fałszywego skądinąd-stereotypu polskiego emigranta, znanego nam z Trans-Atlantyku Gombrowicza, epatującego emocjonalnym hurrapatriotyzmem, a jednocześnie pełnego lęków i resentymentów wobec świata. Antoni Pospieszalski ukończył filologię polską na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i pracował aŜ do wybuchu II wojny światowej jako nauczyciel języka polskiego. Uczestniczył w walkach podczas kampanii wrześniowej, później znalazł się w szeregach Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii i przeszedł szkolenie dla Cichociemnych. NajwaŜniejszy fragment jego wojennej biografii nadszedł na przełomie 1944 i 1945 roku, gdy przyszło mu wziąć udział w operacji "Freston" 1. Pospieszalski, pod pseudonimem "Tony Currie", został wówczas tłumaczem brytyjskiej misji obserwacyjnej, zrzuconym na obszar okupowanej Polski. Ta politycznie niezwykle waŜna, choć wyraźnie spóźniona akcja, zakończyła się fiaskiem, a jej uczestnicy, cudem uniknąwszy rozstrzelania przez Sowietów, zostali ostatecznie wywiezieni do Moskwy. Antoni Pospieszalski, dzięki zabiegom dyplomatycznym wrócił, poprzez Teheran i Kair, do Wielkiej Brytanii. Po wojnie pozostał w Londynie i podjął pracę w sekcji polskiej radia BBC, gdzie był zatrudniony aŜ do odejścia na emeryturę w 1975 roku. Jednocześnie prowadził aktywną działalność publicystyczną, publikując na łamach "Wiadomości", "Kultury", "Aneksu", "Pamiętnika Literackiego" oraz w periodykach brytyjskich, przede wszystkim: "The Tablet" i "The Month", po roku 1989 jego teksty zaczęły się równieŜ pojawiać w czasopismach krajowych, "Gazecie Wyborczej" i "Więzi". Był człowiekiem niezwykle otwartym na kontakty z przybyszami z Polski, przyjmował u siebie i udzielał pomocy przedstawicielom krajowej opozycji: Antoniemu Macierewiczowi, Eugeniuszowi i Aleksandrowi Smolarom oraz Ludwikowi Stommie. Spuścizna publicystyczna Antoniego Pospieszalskiego, mówi nam wiele o jego pasjach i poglądach, które czyniły zeń postać wyjątkową, szczególnie w środowisku wychodźstwa londyńskiego, traktowaną niejednokrotnie jako enfant terrible. śyciową pasją stały się dla niego problemy religii i Kościoła katolickiego we współczesnym świecie. Filozoficzne i teologiczne zainteresowania były mu zawsze bliskie, ale czas
Przegląd Politologiczny
The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which var... more The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which various elements tended to be replicated in other countries of the Soviet Bloc. Nevertheless, certain elements of the Polish transformation model were specific and unique, having sprouted from a specific historical context. The author of the paper proposes that the triad formed by “the authorities, the opposition and the Church” be considered a uniquely Polish aspect of the political and social transformation that took place after August 1980. The goal of this paper is to present this transformation with respect to each of the above three actors. An analysis of their concepts and actions leads to the conclusion that Poland should be considered an exceptional model of transformation in Central and Eastern Europe. The Polish transformation model featured a key and unique element, the Catholic Church – an institution that played a considerable role in making the 1988–1989 transformation non-co...
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
Niemieckie zainteresowanie polskim nacjonalizmem było w latach trzydziestych niewielkie. Więcej m... more Niemieckie zainteresowanie polskim nacjonalizmem było w latach trzydziestych niewielkie. Więcej miejsca i uwagi poświęcały mu jedynie czasopisma i wydawnictwa zajmujące się szczególnie problematyką wschodnioeuropejską. Niemal całkowicie pomijały oficjalne źródła NSDAP. Problem relacji między polskim nacjonalizmem a faszyzmem i narodowym socjalizmem stał się przedmiotem refleksji naukowej. Niestety jak dotąd nie dokonano podobnej analizy biorąc jako punkt wyjścia Niemcy ówczesnej epoki. Warto zadać pytanie, czy również tam, w publicystyce, w publikacjach naukowych, rozwój polskiego nacjonalizmu wzbudzał zainteresowanie? Jak postrzegali swych polskich ideowych pobratymców zwolennicy ruchu nazistowskiego, jak odnosili się do nich publicyści i naukowcy proweniencji nienazistowskiej? Zadaniem niniejszego tekstu jest próba takiego uzupełnienia stanu badań nad dziejami wzajemnych odniesień nacjonalizmów w Polsce i Niemczech.
Kooeció³ wobec pamiêci zbiorowej polskiego spo³eczeñstwa. O niektórych strategiach i celach "kooe... more Kooeció³ wobec pamiêci zbiorowej polskiego spo³eczeñstwa. O niektórych strategiach i celach "kooecielnej polityki pamiêci" I stniej¹ instytucje ponadprzeciêtnie wyczulone na historiê" napisa³ Marcin Kula 1. Zdanie to przytaczam na pocz¹tku rozwa¿añ dotycz¹cych problemu udzia³u Kooecio³a w kszta³towaniu pamiêci zbiorowej Polaków w³aoenie dlatego, ¿e z ca³¹ pewnooeci¹ mo¿na zaliczyae Go do grona takich w³aoenie instytucji. Pod wieloma wzglêdami Kooeció³ ¿yje przesz³ooeci¹ i traktuje j¹ jako rzeczywistooeae wp³ywaj¹c¹ na wspó³czesne funkcjonowanie jednostek i spo³eczeñstw. Zagadnienie czasu jest samo w sobie rdzennym sk³adnikiem samooewiadomooeci chrzeoecijañstwa, które jako pierwsze nada³o jego biegowi g³êbszy sens. W chrzeoecijañskiej perspektywie dzieje nabieraj¹ po raz pierwszy charakteru linearnego, w którym czas nie niweczy zdarzeñ, to zdarzenia przydaj¹ czasowi sensu i ukierunkowania 2. Ostateczn¹ "pe³ni¹ czasu" pozostaj¹ tu oczywioecie wydarzenia zwi¹zane ze oemierci¹ i zmartwychwstaniem Chrystusa, warto jednak dostrzec, i¿ maj¹ one wymiar nie mityczny a zdecydowanie historyczny, nastêpuj¹ w oecioele okreoelonym punkcie dziejów. Ta teologiczna perspektywa ka¿e patrzeae na ka¿de zdarzenie z przesz³ooeci jako na element zamys³u Bo¿ego, jednoczeoenie zaoe odrzucaae deterministyczn¹ wizjê przysz³ooeci. Wolna wola cz³owieka bowiem, któr¹, wedle chrzeoecijañskiej teologii, Bóg szanuje, ma moc wspó³kszta³towania przysz³ej rzeczywistooeci doczesnej 3. "
Przegląd Politologiczny
The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memor... more The paper attempts to present the leading objectives and motives of the ‘Church’s policy of memory’ before and after 1989. The author states that, like many other institutions of public life, the Catholic Church implements its own policy to shape the collective memory of Poles, both in terms of legitimization and content. At the time of the Polish People’s Republic, the first and foremost objective of the ‘Church’s memory policy’ was to counteract the activities of the communist authorities, which were carrying out a project to restrict the Church’s influence to the narrowly understood field of the priesthood and which ultimately aimed at the atheization of Polish society. The emphasis on the historical symbiosis of Polishness and Catholicism served the purpose of defending the traditional form of Polish religiousness and providing the Church with social support in the struggle to maintain the public dimension of its influence. Despite the change in language, the present objective o...