Ali İhsan Karataş - Academia.edu (original) (raw)

Papers by Ali İhsan Karataş

İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü İslam Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Elemanları Toplantısı'nın üçü... more İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü İslam Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Elemanları Toplantısı'nın üçüncüsü, 23-24 Şubat 2007 tarihinde Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öncülüğünde Samsun'da gerçekleştirildi. Toplantıya İlahiyat Fakülteleri İslam Tarihi Anabilim Dallarına bağlı 39 öğretim elemanı katıldı. Konuklar Ondokuz Mayıs Üniversitesi'ne bağlı OMÜ Konukevi'nde misafir edildiler. İki oturum halinde planlanan toplantının ilki sabah (9.00-11.00), ikincisi öğleden sonra (14.30-16.30) gerçekleştirildi. Programın açılışı Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Konferans Salonu'nda yapıldı. Açılışa Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ferit Bernay iştirak ederek bir konuşma yaptı. Tüm konukları selamlayarak konuşmasına başlayan Rektör Bernay, değişik İlahiyat Fakültelerinden gelen seçkin konuklar ı ağırlamaktan kıvanç duyduğunu dile getirdi. Ardından Ondokuz Mayıs Üniversitesi hakkında kısa bir tanıtıcı bilgi veren Rektör Bernay, şunları söyledi: "İlahiyat Fakültesi köklü bir geçmişe sahiptir ve İlahiyat Fakülteleri arasındaki dayanışmayı bilmekteyiz. İslam Tarihi Anabilim dalı büyük bir zaman dilimini içine alıyor ve aynı zamanda bütün insanlığı ilgilendiren bir bilim dalı. Tarihçilik zor ve çok çalışmayı gerektiriyor. Bunu gençlere aşıladığınızdan şüphem yok. Ancak gençler şu günlerde medyadan fazlasıyla etkileniyor. Olayları bütün ayrıntılarıyla ele almak siz tarihçilerin görevi. Objektif olmak zorundasınız. Tarihçilerin işi bu noktada hem çok zor hem çok kolay. Çok zor çünkü aşırı bilgi kirliliği var. Çok kolay çünkü artık internet gibi bir teknoloji var. Yetişmiş insana ihtiyacımız var. Geçmişi olduğu gibi ortaya koyabilmek en önemli görevimiz. Geçmişini iyi bilmeyen bir toplum geleceğini de iyi kuramaz. Tarih insan hafızasını güçlendiren bir branştır. Ancak tarih egemen güçler tarafından kendi pencerelerinden ele alınıyor. Umut ediyorum ki, insanlık gerçek tarihi ders alarak ve barış içinde okur. Sizlere başarılar diliyorum. Tekrar, bütün öğretim üyesi arkadaşlarım adına da hoş geldiniz diyorum, saygılar sunuyorum." Rektör Bernay'ın konuşmasından sonra Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Zümrüt kürsüye gelerek konukları selamladı

Bursa Halk Kültürü: Uludağ Üniversitesi II. …, 2005

Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, 2006

... Osmanlı Devleti&amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;#x27;nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve V... more ... Osmanlı Devleti&amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;#x27;nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti Ali İhsan KARATAŞ Dr., U.Ü. İlahiyat Fakültesi ... Araştırmalarında büyük ölçüde mahkeme sicillerini kaynak olarak kullanan Mustafa Akdağ bu meseleyi şöyle izah eder: ...

DergiPark (Istanbul University), 2001

Bursa, Osmanlı Devleti'nin önemli bilim ve kültür merkezlerinden biridir. Bilimsel ve kültürel ge... more Bursa, Osmanlı Devleti'nin önemli bilim ve kültür merkezlerinden biridir. Bilimsel ve kültürel gelişmenin temel kaynakları olan kitaplar, Bursa'nın bu özelliğinin oluşmasında önemli rol oynamıştır. Bu konuda XVI. yüzyıl tereke kayıtları en önemli kaynak konumundadır. Bu kayıtların incelenmesi neticesinde 400 farklı kitap olmak üzere yaklaşık 3.000 eser tespit edilmiştir. Bu makalede XVI. yüzyılda Bursa'da, daha çok okunan kitaplardan bir kısmı tanıtılmaya çalışılacaktır. SUMMARY The Books in Circulation in the 16 th Century Bursa Bursa has been one of the most important centres of culture and science in the Ottoman State. Books as essential material for cultural and scientific development have been always played an important role in this aspect of the city of Bursa. This paper looks at this 'treasure' of Bursa. Our basic source for imformation about books is the 'heritage records' in Bursa XVI. century heritage records allows us to find out nearly 3.000 books, 400 of which are in various subject. This paper reviews the books which we think were read more widely in Bursa.

Insanlik tarihi kadar eski olan kolelik sistemi, Islâm dininin gelmesiyle birlikte yeni bir yapiy... more Insanlik tarihi kadar eski olan kolelik sistemi, Islâm dininin gelmesiyle birlikte yeni bir yapiya kavusmustur. Islâm dini bu uygulamayi, ortaya ciktigi donem ve cevrenin siyasi-sosyal sartlari geregi mutlak manada kaldirmamakla birlikte onlara daha insani muamele yapilmasi ve her firsatta hurriyetlerine kavusturulmasini tesvik etmistir. Osmanli Devleti’ndeki kolelik sistemi buyuk olcude Islâm hukuku hukumlerine gore sekillenmistir. Genellikle yedi-sekiz yil istihdam edilen koleler âzat edilmislerdir. Osmanli toplumunda “mukâtebe”, “tedbir” ve “itk” gibi farkli âzat sekilleri gorulur. Bunlar arasinda en yaygin olani ise herhangi bir maddi menfaat beklemeksizin tamamen Allah rizasi icin yapilan “itk” uygulamasi olmustur. Ayrica devletlerarasi antlasmalar yoluyla da kole ve cariyeler hurriyetlerine kavusmuslardir. Osmanli Devleti, kolelere yapilan muamele bakimindan muasiri devletler arasinda en iyi durumda bulunmustur. Âzat edilen kolelere barinabilecekleri ev ve gundelik hayatlarind...

Oz Esiri Mehmed Efendi uzunca yillar ifa ettigi muderrislik, kadilik ve seyhulislamlik gibi vazif... more Oz Esiri Mehmed Efendi uzunca yillar ifa ettigi muderrislik, kadilik ve seyhulislamlik gibi vazifelerden sonra vakiflarini, zorunlu olarak ikâmet etmek durumunda kaldigi Bursa’da tesis etmistir. Bursa Şer’iyye Sicilleri icerisinde onun sekiz adet vakfi tesbit edilmistir. Vakfiyelere bakildiginda onun oncelikle kendi mahallesine yonelik olmakla beraber Mevleviyye ve Halvetiyye tarikati mensuplari icin de vakiflar tesis ettigi gorulmektedir. Şeyhulislamlarin vakiflari genellikle buyuk mulklerin vakfedilmesiyle olusurken Esiri Mehmed Efendi’nin vakiflari kucuk olceklidir. Anahtar Kelimeler: Osmanli, Şeyhulislam, EsirI Mehmed Efendi, vakiflar. Sheikh al-Islam Esiri Mehmed Efendi and his Waqfs Abstract Esiri Mehmed Efendi founded his waqfs (foundation) in Bursa, where he was forced to compulsory residence after many years of official duty such as muderris, qâdi and sheikh al-Islam. His eight waqfs were determined in Bursa Court Registers. Referring to trust deeds, it is seen that his fou...

Osmanli belgelerinde koy ve nahiye olarak kaydedilen Gevgeli, Makedonya’nin dogu tarafinda Yunani... more Osmanli belgelerinde koy ve nahiye olarak kaydedilen Gevgeli, Makedonya’nin dogu tarafinda Yunanistan sinirinda yer almaktadir. Gevgeli, ilk kayitlarda Avrat Hisara bagli iken daha sonraki surecte Lankaza Kazasi’na bagli bir nahiye konumundadir. Selanik Uskup demir yolunun 1867 de acilmasindan sonra ekonomik ve nufus yonunden ilerleme saglamis ve kaza statusune yukselmistir. Kaza olduktan sonra Selanik Vilayeti’ne baglanmistir. Makedonya’nin bircok kazasinda oldugu gibi burada da Musluman ve gayri Muslimler birlikte yasamistir. Osmanlinin son donemlerinde idari kurumlarin kontrolu Muslumanlarin elinde olmakla birlikte Gayri Muslimlerin sayilarinin daha fazla oldugu yerlerde idari kurumlarda Gayri Muslimlerden de personel bulundurulmus hatta baskan yardimci vekilleri onlara verilmistir. Gevgeli’de de ayni durum soz konusudur. Bu calismamizda salnamelere gore Gevgeli’nin kaza olmasindan 1302 (1385) yilindan 1325 (1907) yilina kadar olan surecte idari yapisi ve kurumlari ve bu yapilar...

Muhammed Hamidullah'ın, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren tüm İslâm dünyasında olduğu ... more Muhammed Hamidullah'ın, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren tüm İslâm dünyasında olduğu gibi Türkiye'nin de ilim ve kültür hayatının gelişmesinde özel bir yeri vardır. Ülkemizdeki pek çok ilim ve fikir adamı onun gerek yurt dışında, gerekse Türkiye'de bulunduğu zamanlardaki ders, konferans ve sohbetlerinden istifade etmişlerdir. Günümüz araştırmacıları da onun verdiği çok yönlü eserlerden istifade etmeye ve kendisinden feyz almaya devam etmektedirler.

Turklerin Hz. Peygamber’e, yakin akraba ve ashabina olan muhabbetleri hayatlarinin her alaninda k... more Turklerin Hz. Peygamber’e, yakin akraba ve ashabina olan muhabbetleri hayatlarinin her alaninda kendini gostermistir. Bu durum ozellikle Mekke ve Medine icin kurdugu Haremeyn vakiflari, her yil Hicaz bolgesi halkina yaptigi yardimlar sebebiyle duzenledigi Surre alaylari, Hz. Peygamber’in soyundan gelenlere yardim ve islerinin takip edilmesi icin kurdugu Nakibu’l-Esrâflik gibi faaliyetleriyle Osmanli Devleti’nde zirveye cikmistir. Osmanli toplumunda Hz. Peygamber’e duyulan muhabbetin bir gostergesi de Suleyman Celebi’nin kaleme aldigi Mevlid’in hemen her mahfilde okunmasidir. Acilis, dugun, sunnet, cenaze gibi iyi ve kotu gunlerde mevlid okunmasi adet haline gelmistir. Oyle ki bazi hayir sahipleri mevlid okunmasi amaciyla “mevlid vakiflari” kurmuslardir. Bu makalede Osmanli toplumunda kurulan mevlid vakiflari hakkinda bilgi verilmeye calisilacaktir

The Islamic Quarterly, 2007

Non-Muslims had many opportunities to be able to resolve their problems, such as marriage, divorc... more Non-Muslims had many opportunities to be able to resolve their problems, such as marriage, divorce, maintenance and inheritance according to the rules of their religions. They also had a right to apply to Ottoman courts, which they did. In the Shari'ah records there are many examples of these cases. This article considers non-Muslim marriages and their problems and how the Shari'ah courts and churches solved them in Bursa in the 18th century. It particularly focuses on why these dhimmis preferred to go to the Shari'ah courts when they could have gone to the their own religious leaders to solve their problems and the approach of the courts and church to this matter.

Uludag Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, 2013

İnsanlık tarihi kadar eski ve kıyamete kadar da devam edecek olan mülk sahibi olma ve mülkün el d... more İnsanlık tarihi kadar eski ve kıyamete kadar da devam edecek olan mülk sahibi olma ve mülkün el değiştirmesi uygulamaları pek çok araştırmanın konusu olmuştur. Benzer çalışmalar Osmanlı toplumu için de yapılmıştır. Osmanlı toplumunun önemli bir parçası olan gayrimüslimlerin mülk sahibi olma imkânları ve yöntemleri konusunda arşiv vesikaları içerisinde bol miktarda malzeme bulunmaktadır. Bu çalışmada da arşiv vesikaları ışığında gayrimüslimlerin mülk alım-satımları ele alınmaya çalışılmıştır. İnceleme neticesinde gayrimüslimlerin gerek kendi aralarında gerekse Müslümanlarla karşılıklı olarak ev, tarla, bağ, bahçe gibi gayrimenkuller alıp sattıkları, bu hususta bir engelle karşılaşmadıkları, konuyla ilgili işlemlerini mahkemelerde yaptırdıkları ve neticesinde tapu yerine geçen bir belge aldıkları görülmüştür. Gayrimüslimlerin alım-satım yöntemleri İslam hukukunun konuyla ilgili hükümlerine göre yürütülmüştür. İncelemenin temel kaynağını Bursa Şer'iyye Sicilleri oluşturmuştur.

The Islamic Quarterly, 2013

Non-Muslims living within the borders of an Islamic state and being citizens of that state were c... more Non-Muslims living within the borders of an Islamic state and being citizens of that state were called dhimmies ( dhimmī). Dhimmi status began in the days of the Prophet Muhammad and continued throughout Islamic history. Persisting for more than six centuries and having enormously broad borders, the Ottoman Empire was host to many dhimmies. During Ottoman times, dhimmies were entitled to settle such problems related to family law marriage, divorce, inheritance and maintenance in their own courts, which were supervised by their own religious leaders. If they wished, however, they were free to apply to Shari'ah courts headed by a qādī (judge). According to archive documents on the city of Bursa, many non-Muslims applied to Muslim courts on the matters mentioned. This article considers the matter of non-Muslim and, more particularly, Christian divorces, especially in 18 th century Bursa.

UÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006

Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008

Bol sularıyla meşhur olan Bursa'da eğitim, din, imar, belediye ve benzeri hizmet ve faaliyetlerin... more Bol sularıyla meşhur olan Bursa'da eğitim, din, imar, belediye ve benzeri hizmet ve faaliyetlerin pek çoğu vakıflar aracılığıyla yürütülmüştür. Bursa halkının kurduğu vakıflar arasında su hizmetlerine yönelik olanlar da dikkat çekmektedir. Pek çok insan değişik kaynaklardan mahallelere getirilen suların ve bunlara bağlı olarak inşa edilen çeşmelerin tamir ve onarımları için herhangi dünyevî bir menfaat beklemeden mülklerini veya paralarını vakfetmişlerdir. Böylece yaşadıkları sürece olduğu gibi vefatlarından sonra da su hizmetlerinin aksamaması için gerekli ortamı oluşturmuşlardır. Bu çalışmada Bursa Şer'iyye Sicilleri arasında yer alan bazı belgeler ışığında Bursa'daki su vakıfları incelenmeye çalışılacaktır.

kutuphane.uludag.edu.tr

Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olan Bursa, ilmi ve ticari bir merkez olmanın yanında yüzyıllarc... more Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olan Bursa, ilmi ve ticari bir merkez olmanın yanında yüzyıllarca farklı din ve etnik unsurları bir arada barındırması bakımlardan da önemli bir şehirdir. Halkının büyük çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu şehirde Rum, Ermeni ve Yahudiler de bulunmaktaydı. İçinde önemli miktarda Ermeninin de olduğu gayrimüslimler, Bursa'nın sosyoekonomik hayatının her alanında aktif şekilde yer almışlardır. Müslümanlarla birlikte aynı mahalleleri paylaşmışlar, karşılıklı ziyaret, şahitlik, vekillik ve kefillik gibi komşuluk ilişkilerinde bulunmuşlar, mülk alım satımı, borç alıp-verme gibi her türlü ticarî ve ekonomik faaliyetin içinde yer almışlardır. Şer'iyye sicillerine baktığımızda Rum, Ermeni ve Yahudilerin zorunlu olmadıkları halde evlenme, boşanma, nafaka, miras taksimi gibi aile hukukunu ilgilendiren konularda Osmanlı mahkemelerine başvurarak İslâm Hukuku kurallarına göre muamele görmeyi tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca, ticaret, kilise tamiri, din adamı tayini ve vakıf kurma gibi dinî konularda karşılaştıkları problemlerini de büyük ölçüde şer'i mahkemelerde çözmüşlerdir. Arşivlerde, Bursa'daki Ermenilerin gerek şer'î mahkemelerle olan ilişkilerini gerekse Müslüman veya Yahudilerle olan münasebetlerini gösteren binlerce belge bulunmaktadır. Bu nedenle incelememizin temel kaynağını Bursa Şer'iyye Sicilleri oluşturacaktır.

eskieserler.com

Page 1. XVIII. Yüzyılda Bursa Halkının Ekonomik Yapısı Ali İhsan Karataş Dr., Uludağ Üniversitesi... more Page 1. XVIII. Yüzyılda Bursa Halkının Ekonomik Yapısı Ali İhsan Karataş Dr., Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Özet En eski tarihli ve zengin şer&amp;amp;amp;amp;#x27;iyye sicillerine sahip olan Bursa, bu hususiyetiyle şehir tarihinin farklı yönleriyle ...

eskieserler.net

... İnsanlar tabii olarak iyi ve kötü günlerini beraberce paylaşabile-cekleri, ortak duygu ve düş... more ... İnsanlar tabii olarak iyi ve kötü günlerini beraberce paylaşabile-cekleri, ortak duygu ve düşünceye sahip şahıslarla komşuluk yapmayı arzu ederler. Özer Ergenç&amp;amp;amp;amp;amp;#x27;in ifadesiyle Ayrı zimmî mahallelerinin varlığı, doğal olarak inanç ve gelenek birliğine sahip kimselerin yan yana ...

Os~anl1 Devl.eti'ndc gayrimüslimlere 1slanı hukukunda yer a~an zıınmet ak~ı esaslarına göre göre ... more Os~anl1 Devl.eti'ndc gayrimüslimlere 1slanı hukukunda yer a~an zıınmet ak~ı esaslarına göre göre muamele edilmiştir. Bu yüzden burada lslam Hukt~kl~nda zimmet akdinin ne olduğu ve kapsamı hakkında kı saca b1lgı vermek faydalı olacaktır.. ~• Pey~a~ıber zanıanın~a gayrimüslim halkın yaşadJğı şe h~rl~nn M~slu':lan~• taraiından fethedilmeye b'1şlanmasıyla bırl~kte eski sak.inJcr ıle yeni yöncticJJcr arasındaki ilişkiler farklı bır boyut kazandı. Fethedilen yerlerin gayrimüslim balkı ile Müsli\man yöneticiler arasında bazı şartfar üzerine andlaşmalar yapılımı~a başladı: Söz konusu şartlan kabul eden gayriınüslim lcr art.~ ıdaree~lcı~ Mlisl~nıan olan bir devletin vatandaşı oldular. Boylece Müs. lünıan bır devletin tebaası olan gayrimüslimlere ' 1 ziınmi" denildi. Zimmet akt!uıin kaynağı Kur'an ve sünnettir. Zimmilik sla-tüs~in~ elde eden gayrimüslimler, inanç ve ibadet bi.iıTiyetine sahJptırler. Kur'an-ı Ketim 'dcki "dinde zorlama ııoktur" avcti gereğince ?ayriruüs_liınleıin zorla MüslUınanlaşlı;ılrnası ya;ak-lanı~ış ve ıbadctlerıne ırıüdabalc edilmemiştir. ikamet, seyahat ve tıcarel hakları da mevcuttur. Şehirlerde kendilerine bas mahallelerde oturabilcc~~eıi gibi Müslümanlarla aynı mahalleyi payl~şn~a~arında da .Isla~ hukuku açısındall bir mahzur görü l-e~ı~ıır. Aynca z.ım::ı~ıer evlenme, boşanma, miras, vasiyet gıbı aıle hukukuyla ılgılı meselelerde kendi hukuklarına tabidirnoç. Dr. Uludağ Onivcrsııesi llahiyat F:ıktılıt?si.