Roghaiyeh رقـــیه Azizpour عـــــزیزپـــــور - Academia.edu (original) (raw)

Uploads

Videos by Roghaiyeh رقـــیه Azizpour عـــــزیزپـــــور

Books by Roghaiyeh رقـــیه Azizpour عـــــزیزپـــــور

Türk Dünyası Araştırmaları, 2020

Öz Türkmençay ve Gülistan antlaşmalarıyla Rusya ve İran arasında ikiye ay-rılan Azerbaycan coğraf... more Öz Türkmençay ve Gülistan antlaşmalarıyla Rusya ve İran arasında ikiye ay-rılan Azerbaycan coğrafyasının her biri ayrı kültürel gelişmeler yaşamıştır. Ku-zey'de edebi dilin, Güney'de ise yoğun sözlü edebiyatın geliştiğini görmekteyiz. İran sınırları içindeki kısmı Arap alfabesini kullanmaya devam etse de, Rusya sınırları içinde kısmı Arap, Kiril ve Latin alfabelerini kullanmıştır. İran sınırları içindeki Güney kısmı Pehlevilerin iktidarı ele alması ve Farsça'nın resmi dil olarak zorunlu hale getirilmesiyle kültürel kısıtlamalara maruz kalmıştır. Bu coğrafyada Türk varlığının inkâr edilmesine rağmen büyük bir Oğuz Türklü-ğü'nün asırlardan bu coğrafyada yaşaması sonucu sözlü edebiyat gelişmiş-tir. Azerbaycan Türkleri'nin yanı sıra Türkmen Türkleri ve Kaşkay Türkleri de İran coğrafyasında yaşamaktadır. Azerbaycan Türkçesi, İran'daki en kalaba-lık Oğuz Türkçesi olarak ülkenin Kuzey Batı bölgesinde bulunmaktadır. Güney Azerbaycan coğrafyası, Hazar Denizi kıyısından Türkiye sınırlarına kadar uza-nan geniş bir bölgedir. Bu bölge, İran'da Gilan, Erdebil, Azerbaycan-ı Şarki, Hemedan, Zencan ve Azerbaycan-Garbi eyaletleri olarak adlandırılmaktadır. Azerbaycan Türkleri'nin yerleşik olduğu bu eyaletlerde yazılı edebiyattan çok sözlü edebiyat ürünlerini görmekteyiz. Bu büyük Türk nüfusu zengin bir sözlü halk edebiyatı ortaya koymuştur. Yazarlar bu zengin sözlü edebiyattan ya-rarlanarak kimi zaman onları toplayıp yazıya geçirmiş, kimi zaman eserlerine konu etmişlerdir. Behram Esedi, İran'daki Türk çocukları için hazırladığı ki-taplarda bu sözlü gelenekten oldukça çok faydalanmıştır. Yazar kitaplarında çocuklara Azerbaycan Türkçesi'nin öğretilmesinin yanında doğa sevgisi aşıla-maya çaba göstermiştir. Onun yazılarında milli kültür ve milli folklor vurgulana-rak insani değerler yüceltilmiş, vatan ve millet sevgisi ve anadilleri Türkçe'nin benimsenmesi işlenmiştir. Eserlerini tamamen kendi çabalarıyla, öğretmen ma-aşıyla maddi zorluklar içinde kurduğu yayınevinde bastırmıştır. Bu çalışmada Behram Esedi'nin çocuklar için hazırladığı kitaplar konusunda bilgi verilecektir.

İKSAD, 2019

عاش یقیق ل یش صنعتی تاریخینه بیر باخ عاش یقلیق گلنگینین اورتایا چیخماسی ندا »دیوان لغات الترک« ا... more عاش یقیق ل یش صنعتی تاریخینه بیر باخ
عاش یقلیق گلنگینین اورتایا چیخماسی ندا »دیوان لغات الترک« اسلامیت اونجه سی اوزانلار حقیندا چوخ گنیش بیلگیمیز اولماسا دا کیتابی نده »چو چو« ی یگین « سوزجوگو، تورفان قازیلاریندا اله گیچن مانی دونمی متینلر » آ پرینچی ت سلی توتونگ « ، (Kül Tarkan)»کول تارکان« ، (Aprinçi Tigin) » سینکو س Singku (Ki »کی کی« ،sesli) Tutung) یق توتونگ « ، - Ki) چی سی « ، (Asig Tutung)» آ س ( »یو توتونگ شی « ، Çısuyu Tutung) ( » قالم قی یا یا شیری Kalım Keyşi) و پرات (یمی Pratyaya Şiri) ک شدیر. 1 تورک اوزانلارینین آ دلاری آ راش تیرمالار سونوجو اورتایا چیخمی یدیر. 11قاشغارلی محمود نجی 7 اینجی یوز ایلده یازیا گچیردیگی بیر ساگو)آ غیت( اولدوقچا اونمل ای یوزیلد ساواشدا اولن آ لپ ار تونقا اوچون سویلنن بو آ غیت بلکی ده تورک شعرینن ایلک اورنکلریندندیر: لپ آ ار تونقا اولدو مو ؟
کوتو دنیا قالدی می ؟ لدی می ؟ زمان اوچون آ یلیر. امدی اورک یرت

‫جک‬ : ‫بیلیب‬ ‫اومید‬ ‫گلمیشم،‬ ‫دئییب‬ ‫سنی‬ ‫یاراسی،‬ ‫دریندی‬ ‫چوخ‬ ‫دؤحتور‬ ‫جانیم‬ ‫سیلمیشم... more ‫جک‬ : ‫بیلیب‬ ‫اومید‬ ‫گلمیشم،‬ ‫دئییب‬ ‫سنی‬ ‫یاراسی،‬ ‫دریندی‬ ‫چوخ‬ ‫دؤحتور‬ ‫جانیم‬ ‫سیلمیشم،‬ ‫یاشین‬ ‫گؤزوم‬ ‫آغالیوبن‬ ‫اؤلندی‬ ‫بیلمیرم‬ ‫سی‬ ‫چاره‬ ‫وار‬ ‫یا‬ . (4+4+3) ‫ائیلر،‬ ‫ابیر‬ ‫عاشیق‬ ‫من‬ ‫ائیلر،‬ ‫ابیر‬ ‫گؤزلری‬ ‫اورگیم،‬ ‫منیم‬ ‫یاناسان‬ ‫ائیلر.‬ ‫صبیر‬ ‫درده‬ ‫بو‬ ‫(بایاتی)‬ ‫دان،‬ ‫خان‬ ‫دان‬ ‫سلطان‬ ‫باخین‬ ‫یوخدو‬ ‫دان،‬ ‫لقمان‬ ‫افالطون‬ ‫واردی‬ ‫درسین‬ ‫چیخار‬ ‫سن‬ ‫گئتمه‬ ‫تئز‬ ‫جا‬ ‫ن‬ ‫دوداغیندان‬ ، ‫یاسین،‬ ‫توتاخ‬ ‫اونا‬ ‫گرک‬ ‫اوندا‬ (4+4+3) ‫من‬ ‫گلسین،‬ ‫دئ‬ ‫عاشیق‬ ‫گلسین،‬ ‫دئ‬ ‫دن‬ ‫دئمه‬ ‫گلر،‬ ‫اؤزو‬ ‫آننیان‬ ‫گلسین.‬ ‫دئ‬ ‫آننامایانا‬ ‫(بایاتی)‬ ‫چکرم،‬ ‫زحمتیوی‬ ‫دییر‬ ‫فیروز‬ ‫تؤکرم،‬ ‫یاش‬ ‫قان‬ ‫گؤزومدن‬ ‫آغالرام‬ ‫تؤکرم،‬ ‫قیزیل‬ ‫تک‬ ‫آیاغا‬ ‫باشییندان‬ ‫گؤزو‬ ‫آناسی.‬ ‫قالیب‬ ‫آغالر‬ ‫یولدا‬ (4+4+3) ‫دوشوبدو،‬ ‫قار‬ ‫داغالرا‬ ‫دوشوبدو،‬ ‫هامار‬ ‫نه‬ ‫گؤر‬ ‫قازیب،‬ ‫یادالر‬ ‫قبرینی‬ ‫دوشوبدور.‬ ‫دار‬ ‫یئریده‬ ‫(بایاتی)‬ ‫حکیم‬ ‫دئدی:‬ ‫گئیینیم‬ ‫قوی‬ ‫بس‬ ‫گئداخ‬ . ‫ماغارایا.‬ ‫یئتیشدیلر‬ ‫گلدیلر‬ ‫بوالر‬ ‫حکیم‬ ‫وار،‬ ‫هاواسی‬ ‫یاس‬ ‫گؤردوماغارادا‬ ‫پهلوان‬ ‫الر‬ ‫اوزالدیب‬ ‫اورتادا‬ ‫جوانی‬ ‫بیر‬ ‫اؤزلریده‬ ‫قیلینج‬ ‫ال‬ ‫اونون‬ ‫دیزلرینده‬ ‫ری‬ ‫اوتوروبالر‬ ‫دؤرسینده‬ . ‫پهلوان‬ ‫الرین‬ ‫ائشیلیب‬ ‫بوغالری‬ ، ‫بوینو‬ ‫کل‬ ‫زالری‬ ‫کیمین‬ ‫اوزانمیشدی.‬ ‫قدر‬ ‫دیبینه‬ ‫قوالخالرینین‬ ‫حکیم‬ ‫گتیریب‬ ‫شکار‬ ‫آغزینین‬ ‫نین‬ ‫ی‬ ‫آینا‬ ‫گؤردو‬ ‫توتدی،‬ ‫آینا‬ ‫بیر‬ ‫قاباغینا‬ ‫ترلییر‬ . ‫واردی‬ ‫جانی‬ ‫بونون‬ ‫دئدی‬ ‫ایندی‬ ، ‫ائلرم‬ ‫لیق‬ ‫طبابت‬ ‫بونا‬ ‫من‬ ‫باشینا‬ ، ‫مرحم‬ ‫یاراسینا‬ ‫ووروب‬ ‫بخیه‬ 28 ‫یاخارام‬ . ‫بلی‬ ‫حکیم‬ ‫گتیریب‬ ‫بخیه‬ ‫باشینا‬ ‫بونون‬ ‫وور‬ ‫وب‬ ‫یاخدی.‬ ‫مرحم‬ ‫یاراسینا‬ ‫بیر‬ ‫از‬ ‫سونرا‬ ‫گئچننن‬ ‫شکار‬ ‫باخدی‬ ‫گلدی،‬ ‫هوشا‬ ‫ی‬ ‫دؤرسینده‬ ‫دؤرت‬ ‫گؤردو‬ ‫پهلوان‬ ‫الر‬ ‫اوتوروبالر‬ ‫بوغالری‬ ‫کیمین‬ ‫دئدیغیم‬ ، ‫کل‬ ‫کیمین‬ ‫بوینوزو‬ ‫دالیسیندا‬ ‫قوالخالرینین‬ ‫ائشیلیب.‬ ‫شکار‬ ‫گؤرنده‬ ‫بونالری‬ ‫ی‬ ‫چیغ‬ ‫چیغیردی،‬ ‫لرینین‬ ‫بخیه‬ ‫یراندا‬ ‫آتیب‬ ‫هامیسی‬ ‫اولدو.‬ ‫هوش‬ ‫بی‬ ‫گئنه‬ ‫حکیم‬ ‫ووردی،‬ ‫بخیه‬ ‫بیرده‬ ‫شکار‬ ‫ی‬ ‫گئنه‬ ‫هوشا‬ ‫گؤرنده‬ ‫دؤرنی‬ ‫گلدی‬ ‫بخیه‬ ‫گئنه‬ ‫چیغیریب‬ 28 ‫یوموشاق،‬ ‫چوخ‬ ‫آز‬ ‫اوالن،‬ ‫ماده‬ ‫تأثیرلی‬ ‫چوخ‬ ‫بیر‬ ‫ایچینده‬ ‫اوچون،‬ ‫یاخماق‬ ‫یه‬ ‫دری‬ ‫مرحم:‬ ‫داوا‬ ‫یاغسیز‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫یاغلی‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫اللر،‬ ‫آغ‬ ‫بیلک‬ ‫لر‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫اللر،‬ ‫ل‬ ‫اوال،‬ ‫عقلی‬ ‫دریاجان‬ ‫ایگیدین‬ ‫بیر‬ ‫گوللر.‬ ‫اولسا‬ ‫یوخسول‬ ‫آما‬ ‫(بایاتی)‬ ‫اینن‬ ‫می‬ ‫وی‬ ‫پیاله‬ ‫دولدو‬ ‫رالالر‬ ، ‫سول‬ ‫رنگیوی‬ ‫کیمین‬ ‫هیوا‬ ‫دورالالر‬ ، ‫اؤلدورللر،‬ ‫سنی‬ ‫دردینن‬ ‫پیس‬ ‫نامرد‬ ‫انسان‬ ‫اولماز.‬ ‫وفالی‬ ‫گلیب‬ (6+5) ‫اردوبادا‬ 37 ‫آی‬ ‫اردو‬ ‫بادا،‬ ‫گئدر‬ ‫یولالر‬ ‫بو‬ ‫اردوبادا،‬ ‫گرک،‬ ‫سرکرده‬ ‫قوشونا‬ ‫بادا.‬ ‫اردو‬ ‫سین‬ ‫وئرمه‬ ‫(بایاتی)‬ ‫ائشیت‬ ‫سؤز‬ ‫گل‬ ‫دئییر‬ ‫فیروز‬ ‫شکار‬ ‫ی،‬ ‫اورگیم‬ ‫گؤتور‬ ‫د‬ ‫غباری،‬ ‫غم‬ ‫بو‬ ‫ن‬ ‫آال‬ ‫الیننن‬ ‫لالر‬ ‫سیمیزاری،‬ ‫او‬ ‫یار‬ ‫بیر‬ ‫ا‬ ‫هئش‬ ‫وورالالر‬ ‫وقت‬ ‫ساغالماز.‬ (6+5) ‫قورتاریب‬ ‫سؤزلرین‬ ‫عیار‬ ‫فیروز‬

Papers by Roghaiyeh رقـــیه Azizpour عـــــزیزپـــــور

ŞARKİYAT, 2021

شـهریار بعنـوان بزرگرتیـن شـاعر آذربایجـان و ایـران بـا دیوانهـای فارسـی و ترکـی از تاثیـر گذارتر... more شـهریار بعنـوان بزرگرتیـن شـاعر آذربایجـان و ایـران بـا دیوانهـای فارسـی و ترکـی
از تاثیـر گذارتریـن شـعرای معـارص میباشـد. مجموعـه حیدربابایـه سـام ایشـان بعنـوان
شـاه اثـر اشـعار ترکـی آذربایجانـی مـورد توجـه بسـیاری از ادیبـان و محققـان کشـورهای
مختلـف قـرار گرفتـه و نظایـر متعـددی توسـط شـاعران معـارص در وزن آن رسوده شـده
اسـت. اشـعار فارسـی و ترکـی شـهریار بقـدری بـرای خواننـده صمیمـی و مانـوس مـی
باشـد کـه خواننـده غـرق درمفاهیـم اشـعار بـا زبـان سـاده و روزمـره میگـردد. شـهریار
بـا قریحـه رسشـار از انساندوسـتی و شـاعرانه خـود عواطـف ، تخیـات و اندیشـه هـای
واالیـش را بـه زبـان مـردم عـادی دراشـعارش بازگـو مینامیـد. از ایـن روسـت کـه شـعر
او بـرای همـگان مأنـوس و آشناسـت چـون آنچـه از دل برآیـد الجـرم بـر دل نشـیند.
شـهريار شـاعری اسـت كـه موضـوع شـعرهايش را از مـن زندگیـش گرفتـه و اكرثيـت
آثـار وی بازتابـی از حيـات پـر فـراز و نشـیبش میباشـد. وی دررسودن اشـعار فارسـی و
ترکـی از آوردن لغـات و تعبیـرات روزمـره و اصطالحـات معمـول عامیانـه حـذر منـی کنـد
و ایـن اسـلوب منحـر بـه فـرد، او را یـه شـاعری از ضمیـر مـردم بـا گویشـی صمیمـی
و عامیانـه تبدیل مـی مناید.
شـهریار در آثـار ادبـی خویـش از زبـان عامیانـه و گفتـار روزمـره آنچنـان واقعـی و
اسـتادانه بهـره گرفتـه کـه خواننـده را بـه اعـاق حسـیات خـود فـرو بـرده و در ذهـن
خواننـده پـرده سـینامیی اشـعارش را میگشـاید. در ایـن بیـن منظومـه "حیدربابایـه سـام"
بیــش از دیگــر آثــارش ازاصطالحــات روزمــره و زبــان محــاوره ای روســتایی بهــره منــد
گردیـده اسـت. ایـن منظومـه بیـش ازدیگـر آثـار مـورد توجـه قـرار گرفتـه، و بـه بسـیاری
از زبانهـای رایـج دنیـا ترجمـه شـده، مـورد تحقیـق و تفحـص کنکاشـگران ادبـی شـده
اسـت. شاعرشـهیر در مجموعـه "حیدربابایـه سـام" رشح حـال و خاطـرات دوران کودکـی
خـود را بـا قلمـی تاثیـر گـذار و روان بـه تصویـر کشـیده اسـت. تصاویـر ارایـه شـده در
ایــن منظومــه بقــدری واقــع گرایانــه و طبیعــی مــی باشــد کــه خواننــده را در بهــت و
حیـرت تصاویـر ارایـه شـده فـرو مـی بـرد. شـهریار در منظومـه یـاد شـده بـا بهـره گیـری
از ویژگیهـای زبـان ترکـی آذربایجانـی و خالقیتهـای ادبـی خـود تصویـری کـم نظیـر از
فولکلـور، آداب و سـنن و بـه طـور کلـی موجودیـت فرهنـگ آذربایجـان را بـه عرصـه
ظهــور مــی گــذارد. بــه اعتقــاد بســیاری از پژوهشــگران هیــچ شــاعری ماننــد شــهریار
خاطـرات کودکـی خـود را بدیـن روشـنی و شـیوایی بـه سـلک نظـم نکشـیده اسـت.
از طرفـی اشـعار فارسـی ایـن بزرگمـرد ادیـب نیـز از نظـر دسـتور زبـان و اسـلوب
بیـان، شـایان توجـه مـی باشـد. در ایـن زمـره نیـز شـهریار بـا آنکـه شـاعری اسـت کـه
زبـان مادریـش ترکـی اسـت امـا مـورد پیـروی شـاعران فـارس زبـان مـی بـوده اسـت. بـه
قولـی از هـان تـرکان پارسـی گویـی اسـت کـه بخشـندگان عمرانـد. بدیـن سـان شـهریار
بـه شـعر و غـزل فارسـی عمـر دوبـاره بخشـیده اسـت.
در ایـن مقالـه بـا اشـاره بـه زبـان محـاوره ای در شـعرهای ترکـی و فارسـی شـهریار،
فعلهــای تصویــری در منظومــه حیدربابایــه ســام،خالقیتهای ادبــی در تصویرپــردازی
منظومـه، مـورد بررسـی قـرار مـی گیـرد. هـدف از ایـن نوشـتار معرفـی زبـان سـاده و
محـاوره ای شـهریار در مضامیـن شـعرهای فارسـی و ترکـی وی مـی باشـد.

International Journal of Filologia , 2019

Azerbaycan sözlü geleneğinin en önemli kolunu oluşturan âşık destanları;atasözleri deyim ve sözlü... more Azerbaycan sözlü geleneğinin en önemli kolunu oluşturan âşık destanları;atasözleri deyim ve sözlü anlatım geleneğinin tüm ögelerini taşıyan eşsiz bir kültür ürünüdür. İran Azerbaycan’ı yöresinde âşıklar arasında destan söyleme geleneğinin önemli bir yeri vardır. Bölgede kalabalık Türk nüfusunun varlığı, âşıklık geleneğinin köklü bir kültür ögesi olmasına neden olmuştur.İran sahası, Türk kültürünün zengin bir hazinesi görünümündedir. Örneğin Türk dünyası âşıklık geleneğinde anlatılan nazımla nesrin iç içe kullanıldığı en uzun destan olan Şikâri Destanı bu bölgeden derlenmiş ve bilim dünyasına sunulmuştur. Bu destan İran Türklerinin milli benliğin oluşumu ve kavramasında önemli yeri olmuştur. Şikâri Destanı âşıklık geleneği ve edebiyatının İran Türkleri arasında yayılması ve diğer âşıklara ilham kaynağı olması açısından Kırgız Türklerinin Manas Destanı kadar etkili olmuştur. Dolayısıyla Şikâri Destanı İran’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin Manas’ı olmuştur. Destanlar milli unsurların yanı sıra tarihi kültürel kodları taşıyan önemli ürünlerdir. Çalışmamızda Azerbaycan ve İran âşık destancılık geleneğinde önemli yeri bulunan Türk dünyasının en uzun manzum ve mensur destanı olan Şikâri Destanı’ndan yola çıkarak İran Türkleri âşıklık geleneğindeki yeri hakkında bilgi vereceğiz. Bu destanın uzunluğundan dolayı sayılı destancı âşık tarafından bilinmektedir. Destanın en kapsamlı şekli 1968-1970 yılları arasında Tebriz’de âşık Yedullah tarafından anlatılmıştır. Destanın kasetleri 1990 yılından beri tarafımızca toplanıp kaybolmaktan kurtarılmıştır. Daha sonra bu destan “Tebriz Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı” adlı yüksek lisans tezimizde yer almıştır. Destan 2013 yılında Türk Dil Kurumunun “Türk Dünyası Destanları Tespiti ve Türkiye Türkçesine Çevrilmesi” projesi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Destan, kültürel değer ve öneminin yanı sıra dil malzemesi bakımından da incelenebilir. Bu destanda arkaik Türkçe sözlükler tespit edilmiştir.Yazımızda, İran sahasında Türk dilinin (Azerbaycan Türkçesi) yazılıp okunmasının yasak olduğu dönemlerde Şehriyar’ın “Haydar Baba’ya Selam” manzumesi gibi önemi büyük bir eser olan Şikâri Destanı’nın İran Türkleri arasında sözlü gelenekte olan önemi üzerine durulacaktır.

AVRASYAD Uluslararasi Arastirmalar Dergisi, 2020

ÖZ İran Türkleri yazılı edebiyattan çok sözlü edebiyat ürünlerine sahip olan bir topluluktur. Bu ... more ÖZ İran Türkleri yazılı edebiyattan çok sözlü edebiyat ürünlerine sahip olan bir topluluktur. Bu coğrafyada büyük Türk nüfusunun varlığı zengin şifahi halk edebiyatını ortaya koymuştur. Sözlü kültür geleneğimizin önemli kolunu oluşturan ozan-âşık, uygarlığımızın derinliklerinden kuşaktan kuşağa aktaran Türk kültürünün eşsiz varlıklarıdır. Milli edebiyatın önemli yapıtı olan destan ve hikâyeler ozanların halefi sayılan âşıklar tarafından günümüze ulaşmaktadır. Milletlerin toplumsal gen kodlarını taşıyan sözlü kültür ürünlerinio milletin dünyayı algılayışı ve bakışını içermektedir. Milli bilinç ve milli kültür ögeleri bu kültürel olgularla nesilden nesile aktarılarak günümüze gelmiştir. Ozan-âşık destan anlatma geleneği de bu kaynaktan beslenmiştir. Tarih boyunca milli destanlardan ilham alarak milli benliğini ortaya koymuş toplulukları görmekteyiz. Âşıkların sözlerinde Türkçenin (Azerbaycan Türkçesinin) en temiz ve en doğru şeklini bulabiliriz. Şiirlerinde Türkçenin yapısına uygun olan hece ölçüsünü kullanmalarının yanı sıra sözlerinde ifadelerinde Türkçenin söz dizimi ve yapısına uygun şeklini görmekteyiz. Bugün bile çeşitli Türk topluluklarında ozanlar destan söyleme geleneğini sürdürmektedir. Bu geleneğin Azerbaycan bölgesinde de önemli yeri vardır. Ȃşıkların anlattığı destanlar ister konu ister dil yönünden milli bilinç üzerine etkileri büyüktür. Kazak Türklerinin Alpamış Destanı, Kırgız Türklerinin Manas Destanı ve İran Türklerinde Şikâri Destanı milli biliç, milli benliği yüceltmektedir. Bu yazımızda İran sınırları içinde yaşayan Türklerin genel konumuna değindikten sonra Azerbaycan Türklerinin âşık geleneği hakkında bilgi verilecek. Bu geleneğin sözlü kültürde önemi vurgulanarak milli bilinç üzerindeki etkisi üzerinde durulacaktır. ABSTRACT Iranian Turks are a community with oral literary products rather than written literature.Having a large Turkish population in this geographyhas revealed rich folk literature. Ozan-Ashiq tradition important branch of our oral culture traditionfrom generation to generationa unique element of Turkish culture.Epics and stories which are important works of national literatureit is survived by the Ozan and Ashiq.Oral culture products with the social code of nationsç.The oral culture products that carry the social gene codes of nations include the perception and view of the world.The tradition of telling epics by Ozan-Ashiq is a tradition that carries traces of deep culture.National consciousness and national culture have been transferred from generation to generation with these cultural phenomena.We see communities have put forth the national identity inspired by national legends throughout history. The epics narrated by ashiq have a great impact on national consciousness in terms of subject and language.

International Journal of Filologia, 2019

Azerbaycan sözlü geleneğinin en önemli kolunu oluşturan âşık destanları;atasözleri deyim ve ‎sözl... more Azerbaycan sözlü geleneğinin en önemli kolunu oluşturan âşık destanları;atasözleri deyim ve ‎sözlü anlatım geleneğinin tüm ögelerini taşıyan eşsiz bir kültür ürünüdür. İran Azerbaycan’ı ‎yöresinde âşıklar arasında destan söyleme geleneğinin önemli bir yeri vardır. Bölgede ‎kalabalık Türk nüfusunun varlığı, âşıklık geleneğinin köklü bir kültür ögesi olmasına neden ‎olmuştur.İran sahası, Türk kültürünün zengin bir hazinesi görünümündedir. Örneğin Türk ‎dünyası âşıklık geleneğinde anlatılan nazımla nesrin iç içe kullanıldığı en uzun destan olan ‎Şikâri Destanı bu bölgeden derlenmiş ve bilim dünyasına sunulmuştur. Bu destan İran ‎Türklerinin milli benliğin oluşumu ve kavramasında önemli yeri ‎olmuştur. Şikâri Destanı âşıklık ‎geleneği ‎ve edebiyatının İran Türkleri ‎arasında yayılması ve diğer âşıklara ilham kaynağı ‎olması ‎açısından ‎Kırgız Türklerinin Manas Destanı kadar etkili olmuştur. Dolayısıyla ‎Şikâri ‎Destanı ‎İran’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin Manas’ı ‎olmuştur. Destanlar milli unsurların ‎yanı sıra tarihi kültürel kodları taşıyan önemli ürünlerdir. Çalışmamızda Azerbaycan ve İran ‎âşık destancılık geleneğinde önemli yeri bulunan Türk dünyasının en uzun manzum ve mensur ‎destanı olan Şikâri Destanı’ndan yola çıkarak İran Türkleri âşıklık geleneğindeki yeri hakkında ‎bilgi vereceğiz. Bu destanın uzunluğundan dolayı sayılı destancı âşık tarafından bilinmektedir. ‎Destanın en kapsamlı şekli 1968-1970 yılları arasında Tebriz’de âşık Yedullah tarafından ‎anlatılmıştır. Destanın kasetleri 1990 yılından beri tarafımızca toplanıp kaybolmaktan ‎kurtarılmıştır. Daha sonra bu destan “Tebriz Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı” adlı yüksek ‎lisans tezimizde yer almıştır. Destan 2013 yılında Türk Dil Kurumunun “Türk Dünyası ‎Destanları Tespiti ve Türkiye Türkçesine Çevrilmesi” projesi çerçevesinde değerlendirilmiştir. ‎Destan, kültürel değer ve öneminin yanı sıra dil malzemesi bakımından da incelenebilir. Bu ‎destanda arkaik Türkçe sözlükler tespit edilmiştir.Yazımızda, İran sahasında Türk dilinin ‎‎(Azerbaycan Türkçesi) yazılıp okunmasının yasak olduğu dönemlerde Şehriyar’ın “Haydar ‎Baba’ya Selam” manzumesi gibi önemi büyük bir eser olan Şikâri Destanı’nın İran Türkleri ‎arasında sözlü gelenekte olan önemi üzerine durulacaktır.‎

Türk Dünyası Araştırmaları, 2020

İKSAD, 2019

ŞARKİYAT, 2021

International Journal of Filologia , 2019

AVRASYAD Uluslararasi Arastirmalar Dergisi, 2020

International Journal of Filologia, 2019