Andrzej Grabowski | Jagiellonian University (original) (raw)

Uploads

Teaching Documents by Andrzej Grabowski

wykład 2016 - Teoria relacji (dla studentów administracji)

Teza głosząca, że dyskurs prawniczy stanowi przypadek szczególny ogólnego dyskursu praktycznego z... more Teza głosząca, że dyskurs prawniczy stanowi przypadek szczególny ogólnego dyskursu praktycznego została sformułowana przez Roberta Alexy'ego w 1978 roku 1 . Stanowi ona nie tylko podstawę opracowanej przezeń teorii argumentacji prawniczej, lecz także bazowy składnik jego analitycznej argumentacji na rzecz niepozytywistycznej koncepcji prawa, przedstawionej po raz pierwszy 10 lat później 2 . Celem niniejszej pracy jest przedyskutowanie krytyki podnoszonej przeciwko tezie o przypadku szczególnym oraz zasugerowanie możliwości normatywnoanalitycznej interpretacji statusu metodologicznego tej tezy. 'SONDERFALLTHESE' I KONCEPCJE POKREWNE Alexy rozróżnia trzy możliwe interpretacje tezy o przypadku szczególnym, określając je jako Sekundaritätsthese, Additionsthese oraz Integrationsthese 3 . W myśl pierwszej interpretacji, którą najlepiej określić jako 'tezę o fasadowości dyskursu prawniczego', w sprawach które nie mogą być w pełni rozstrzygnięte w oparciu o prawo ustawowe, ogólny dyskurs praktyczny stanowi rzeczywistą podstawę decyzji, zaś dyskurs prawniczy spełnia jedynie rolę wtórnej legitymacji, ukrywając za fasadą prawa rzeczywiste kryteria podjętych decyzji. Druga interpretacja, którą określić można jako 'tezę o komplementarności ogólnego dyskursu * Tekst powstał dzięki stypendium fundacji Aleksandra von Humboldta. 1 Por. Theorie der juristischen Argumentation. Die Theorie des rationalen Diskurses als Theorie der juristischen Begründung, Frankfurt am Main 1978, s. 33-39, 263-272, 356-359. 2 Por. Zur Kritik des Rechtspositivismus, [w:] R. Dreier (red.), Rechtspositivismus und Wertbezug des Rechts, "ARSP-Beiheft" 37 (1990), s. 9-26. Referat ten został przedstawiony na konferencji niemieckiej Sekcji IVR w Göttingen, w październiku 1988 roku. 3 Theorie der juristischen Argumentation, op. cit., s. 38. W wydaniu angielskim interpretacje te określone są odpowiednio jako 'Subordination Thesis', 'Supplementation Thesis' i 'Integration Thesis'por. A Theory of Legal Argumentation. The Theory of Rational Discourse as Theory of Legal Justification, [tłum. R. Adler, N. MacCormick], Oxford 1989, s. 19-20. 2

La admisibilidad de argumentos depende de la cultura jurídica del país dado y su jurisdicción Car... more La admisibilidad de argumentos depende de la cultura jurídica del país dado y su jurisdicción Carga de la argumentación: el proponente (pero, a veces, interviene el principio iura novit curia)

Wyrok Bundesverfassungsgericht z 14 lutego 1968 roku (tzw. Staatsangehörigkeitsbeschluß) w sprawi... more Wyrok Bundesverfassungsgericht z 14 lutego 1968 roku (tzw. Staatsangehörigkeitsbeschluß) w sprawie 11. Rozporządzenia do Ustawy o obywatelstwie Rzeszy (Reichsbürgergesetz) z 1941 roku (sentencja): 1. "Narodowosocjalistycznym przepisom ›prawa‹ może zostać odmówione [ich] obowiązywanie jako prawa (die Geltung als Recht), jeżeli stoją one w tak ewidentnej sprzeczności z podstawowymi zasadami sprawiedliwości, że sędzia, który chciałby je zastosować lub uznać ich skutki prawne, orzekałby bezprawie w miejsce prawa (Unrecht statt Recht sprechen würde)" [cudzysłów w oryginale]. 2. "W jedenastym rozporządzeniu do Reichsbürgergesetz z 25 października 1941 (RGbl. I, s. 772) sprzeczność ze sprawiedliwością osiągnęła tak nie dającą się znieść miarę (so unerträgliches Maß erreicht), iż musi być ono uważane za nieważne (nichtig)".

Zakres przedmiotowy argumentacji sądowej -modele i typologie użyteczne:  N. MacCormick (Legal Re... more Zakres przedmiotowy argumentacji sądowej -modele i typologie użyteczne:  N. MacCormick (Legal Reasoning and Legal Theory, 1978):

Teoria ogólnego dyskursu praktycznego I. Kontekst odkrycia teorii Alexy'ego: wzór analityczny = a... more Teoria ogólnego dyskursu praktycznego I. Kontekst odkrycia teorii Alexy'ego: wzór analityczny = analiza dotychczasowych koncepcji i teorii argumentacji w sferze praktycznej (przede wszystkim moralnej): 4 elementy: A. analiza krytyczna analitycznej filozofii moralności i filozofii lingwistycznej (szczególnie teorii aktów mowy): Wittgenstein, Austin, Habermas, Hare, Toulmin, Baier B. analiza krytyczna teorii Habermasa: konsensualna teoria prawdy i 'ideal speech situation' = uniwersalna pragmatyka Habermasa: każdy akt mowy (nakierowany na komunikację) przyjmuje roszczenie ważności (Anspruch auf Gültigkeit) = roszczenie, że jest on ważny lub prawdziwy (w sensie szerszym, sensu largo) = uszczegółowienie: 1. konstatywy (opis) = mówca przyjmuje, że jego akt mowy jest prawdziwy 2. regulatywy (dyrektywy) = mówca przyjmuje, że jego akt mowy jest słuszny (poprawny) 3. reprezentatywny (emocje, stany umysłu) = mówca przyjmuje, że jego akt mowy jest szczery + wszystkie akty mowy charakteryzuje dodatkowo roszczenie do zrozumiałości C. teoria praktycznych rozważań ('deliberation') szkoły z Erlangen = Lorenzem, Schwemmer D. teoria argumentacji Perelmana

AP wykład ostatni: POSTPOZYTYWISTYCZNE PODSTAWY DLA ARGUMENTACJI PRAWNICZEJ "Początek epoki postp... more AP wykład ostatni: POSTPOZYTYWISTYCZNE PODSTAWY DLA ARGUMENTACJI PRAWNICZEJ "Początek epoki postpozytywistycznej jurysprudencji" -L. Morawski [2003] Norberto Bobbio [1970] Pozytywistyczna preskryptywna metajurysprudencja propaguje ideę deskryptywnej jurysprudencji, natomiast deskryptywna metodologia "ery postpozytywistycznej" uznaje preskryptywną funkcję prawników w społeczeństwie. Zatem nauka i teoria prawa nie powinna być deskryptywna, lecz normatywna: powinna odnowić "tę odwieczną funkcję" Neil MacCormick

wykład 2016 - Teoria relacji (dla studentów administracji)

POJĘCIE KONSTYTUCYJNEGO PAŃSTWA PRAWA I JEGO WPŁYW NA TEORIĘ INTERPRETACJI PRAWNICZEJ - prezentacja

One of the common meta-theoretical distinctions we are used to applying in order to characterise ... more One of the common meta-theoretical distinctions we are used to applying in order to characterise different theories of law is a distinction between universal and parochial legal theories (or philosophies of law). Generally speaking, the basic jurisprudential intuitions 1 are that the universal legal theory has to be defined as a theory of law (understood as an abstract concept or object of cognition), while the parochial legal theory has to be understood as a theory of the law (for instance, of the law typical for "modern/developed municipal legal systems" 2 or the law of the United Kingdom or the USA). In other words, a universal legal theory attempts to find an acceptable answer to the "global" question: Quid est ius?, while a parochial legal theory is also, or mainly, focused on answering the "local" question: Quid sit iuris? 3 . In his lecture, Manuel Atienza introduces a new related concept 4 of the regional philosophy of law and proposes to develop a regional legal philosophy for the Latin world.

dzisiaj zasady, które zawierają wartości sprawiedliwościowe przeobraziły się w prawo pozytywne wł... more dzisiaj zasady, które zawierają wartości sprawiedliwościowe przeobraziły się w prawo pozytywne włączone do Konstytucji, w związku z czym odwoływanie się do sprawiedliwości, w zgodzie z albo przeciw regułom prawnym, nie może byd już postrzegane jako ruch wywrotowy i destrukcyjny wobec prawa (w przeciwieostwie do tego, co miało miejsce w epoce pozytywizmu prawniczego), lecz jest czymś oczekiwanym i akceptowanym; a to, że te zasady składają się głównie z "pojęd o zmiennej treści" i przez to odgrywają rolę z istoty dynamiczną, jest rozumiane jako wprowadzenie do porządku prawnego sił stale zorientowanych na zmianę" "prawo staje się bardziej elastyczne i łagodne, bardziej plastyczne, mniej sztywne i formalne, a tym samym poszerzają się obszary, w których decydującego i fundamentalnego znaczenia nabiera filozofia moralna, polityczna i prawnicza interpretatora prawa (...) Prawo ustawowe przestało byd jedynym, najwyższym i racjonalnym źródłem prawa i staje się symptomem nieodwracalnego kryzysu pozytywistycznego paradygmatu" Gustavo ZAGREBELSKY, Prawo łagodne (1992)

Full text at: https://revus.revues.org/3326

a German ZUSAMMENFASSUNG: Der juristische Geltungsbegriff des gesetzlichen Rechts. Kritik der n... more a German ZUSAMMENFASSUNG:
Der juristische Geltungsbegriff des gesetzlichen Rechts.
Kritik der nichtpositivistischen Konzeption des Rechts,
on pages 623-666.

This book presents the theory of the validity of legal norms, aimed at the practice of law, in pa... more This book presents the theory of the validity of legal norms, aimed at the practice of law, in particular the jurisdiction of the constitutional courts. The postpositivist concept of the validity of statutory law, grounded on a critical analysis of the basic theories of legal validity elaborated up to now, is introduced. In the first part of the book a contemporary German nonpositivist conception of law developed by Ralf Dreier and Robert Alexy is analysed in order to answer the question whether the juristic concept of legal validity should include moral standards or criteria. In the second part, a postpositivist concept of legal validity and an innovative model of validity discourse, based on the juristic presumption of the validity of legal norms, are proposed. The book is a work on analytical legal theory, written from a postpositivist, detached point of view.

Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa: Komentarz, 2021

Co to jest dobry argument? Metoda dyskursu eksperckiego w badaniach nad argumentacją Abstrakt. Ar... more Co to jest dobry argument? Metoda dyskursu eksperckiego w badaniach nad argumentacją Abstrakt. Artykuł przedstawia Metodę Dyskursu Eksperckiego wraz z opisem jej praktycznego zastosowania w środowisku naukowym Polskiej Szkoły Argumentacji. Metoda opracowana została z myślą o zorganizowaniu skutecznej współpracy między specjalistami tej samej dziedziny. Na kolejne etapy składają się: sondaż wśród ekspertów, mający wyłonić stanowiska, wybranie na jego podstawie najważniejszych oraz najbardziej kontrowersyjnych kwestii, przedyskutowanie ich w grupach i poddanie analizie za pomocą narzędzia OVA+. Artykuł zawiera sprawozdanie z pracy nad zagadnieniem siły argumentu, mającym szczególne znaczenie dla programu badań w Polskiej Szkole Argumentacji.

Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa: Komentarz, 2021

Teza głosząca, że dyskurs prawniczy stanowi przypadek szczególny ogólnego dyskursu praktycznego, ... more Teza głosząca, że dyskurs prawniczy stanowi przypadek szczególny ogólnego dyskursu praktycznego, została sformułowana przez Roberta Alexego w 1978 roku * 1. Stanowi ona nie tylko podstawę opracowanej przezeń teorii argumentacji prawniczej, lecz także podstawowy składnik jego analitycznej argumentacji na rzecz niepozytywistycznej koncepcji prawa, przedstawionej po raz pierwszy 10 lat później 2 3. Celem niniejszej pracy jest przedyskutowanie krytyki podnoszonej prze ciwko tezie o przypadku szczególnym oraz zasugerowanie możliwości normatywno-analitycznej interpretacji statusu metodologicznego tej tezy.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 2014

Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa: Komentarz, 2021

The frequency-dependent periodic active window of the fast radio burst FRB 180916.J0158+65 (FRB 1... more The frequency-dependent periodic active window of the fast radio burst FRB 180916.J0158+65 (FRB 180916B) was observed recently. In this Letter, we propose that a Be/X-ray binary (BeXRB) system, which is composed of a neutron star (NS) and a Be star with a circumstellar disk, might be the source of a repeating FRB with periodic activities, and apply this model to explain the activity window of FRB 180916B. The interaction between the NS magnetosphere and the accreted material results in evolution of the spin period and the centrifugal force of the NS, leading to the change of the stress in the NS crust. When the stress of the crust reaches the critical value, a starquake occurs and further produces FRBs. The interval between starquakes is estimated to be a few days that is smaller than the active window of FRB 180916B. When the NS moves out of the disk of the Be star, the interval between starquakes becomes much longer than the orbital period, which corresponds to the non-active phase. In this model, due to the absorption of the disk of the Be star, a frequency-dependent active window would appear for the FRBs, which is consistent with the observed properties of FRB 180916B. And the contribution of dispersion measure (DM) from the disk of the Be star is small. In addition, the location of FRB 180916B in the host galaxy is consistent with a BeXRB system.

Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa: Komentarz, 2021

LEGAL ARGUMENTS AND REASONING IN THE CONSTITUTIONAL LAW-GOVERNED STATE: THE COMMENTARY The interd... more LEGAL ARGUMENTS AND REASONING IN THE CONSTITUTIONAL LAW-GOVERNED STATE: THE COMMENTARY The interdisciplinary research on legal argumentation presented in this volume, entitled Legal Arguments and Reasoning in the Constitutional Law-governed State: The Commentary (edited by Monika Florczak-Wątor and Andrzej Grabowski), is primarily inspired by the theory of constitutional law-governed state developed in Italy, Spain, and Latin American countries, by scholars proposing doctrines of positivist or postpositivist constitutionalism and neoconstitutionalism. As explained by Andrzej Grabowski in the “Introduction” [pp. 23–29], the theory is focused first and foremost on legal reasoning as it is conducted in the process of judicial law application and with particular stress on how it is affected by constitutional norms and values. Legal theory on its own does not seem to possess sufficient means to examine legal reasoning in constitutional law-governed states adequately—such an endeavour mig...

Oxford Journal of Legal Studies, 2016

Przedmiotem rozważań, prowadzonych z argumentacyjnego punktu widzenia, jest jedna z najważniejszy... more Przedmiotem rozważań, prowadzonych z argumentacyjnego punktu widzenia, jest jedna z najważniejszych dyrektyw językowych interpretacji prawniczej - tzw. domniemanie języka (znaczenia) potocznego. Po odróżnieniu domniemań prawniczych od domniemań prawnych, analizy skupiają się na kwestiach sformułowania, uzasadnienia i struktury logicznej prawniczego domniemania języka (znaczenia) potocznego, opracowanego przez Jerzego Wróblewskiego. Zostaje wykazane, że w ramach pojęciowych jego klaryfikacyjnej teorii interpretacji prawniczej, domniemanie języka potocznego jest niewzruszalne w obrębie wykładni językowej.The paper discusses one of the most important linguistic directives of legal interpretation - the so called presumption of ordinary language - from the argumentative point of view. After distinguishing juristic presumptions from legal ones, the analysis focuses on the formulation, justifi cation and logical structure of the juristic presumption of ordinary language (ordinary meaning),...

Doxa. Cuadernos de Filosofía del Derecho, 1997

The paper addresses a contemporary Polish debate on the limits and functions of juristic interpre... more The paper addresses a contemporary Polish debate on the limits and functions of juristic interpretation of law. After presenting the main theses and features of Jerzy Wróblewski's clarificative theory of juristic interpretation and Maciej Zieliński's derivational theory of juristic interpretation, the author critically discusses various arguments (epistemologi-cal, ethical, empirical, historical, and practical) used in the debate. Finally, a tentative solution of the controversy, based on the criticism of Zieliński's conception of legal norm, is proposed. It is argued that his conception is utopian and not recommendable, due to unacceptable conceptual and practical consequences.