Ayşe Kökcü | Cankiri Karatekin University (original) (raw)

Uploads

SAYI 5 (Yıl:3, 2014-1) by Ayşe Kökcü

Journal of History Culture and Art Research (ISSN: 2147-0626) Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 2021

Abstract Our study is an introduction to the underlying reasons why the concept of crystal (cryst... more Abstract
Our study is an introduction to the underlying reasons why the concept of crystal (crystallographic) pattern, which emerged from the union of mathematics and crystallography in the 20th century, is a frequently used ornamental element in Turkish-Islamic architectural works dating back about 9 centuries. Our aim is the geometric ornaments, which are generally handled by art historians; the aim is to underline that it is an area that needs attention for historians of mathematics, crystallography and architecture. We will try to reveal the emergence of crystal patterns, one of the patterns used by Turkish-Islamic architecture for centuries to cover many surfaces, in the fields of mathematics and crystallography, with the perspective of the history of science, in the context of two basic theories. The
first of these theories is symmetry, and the second is group theory, which provides the basis for the mathematical explanation of symmetry. The examples of crystal structures, which are the subject of the science of crystallography, which developed with the help of new technologies discovered after the mathematical possibilities provided by symmetry and group theory, were applied centuries ago in
Turkish-Islamic architecture will be emphasized.
In this way, it will be noticed that the geometrical ornaments used in the artifacts from the Turks and the formation principles of the crystals are the same. These patterns, which were produced in a period when symmetry groups or crystallography were not known at all, were used as a kind of cultural element, especially by the Karakhanids, Seljuks, Anatolian Seljuks…etc. It is surprising that it is seen in all geographies that Muslim Turks have reached. Considering the history of mathematics and
crystallography, it is understood that the crystal patterns used in architecture are a manifestation of the knowledge of Turkish-Islamic civilization in many sciences, especially geometry.

İslam Medeniyetinde Bilim Öncüleri/ Matematik, 2021

Nobel Yayıncılık, 2019

Bir Zamanlar Geometri, geometrinin 2500 yıllık tarihini kırılma noktaları üzerinden anlatan bir k... more Bir Zamanlar Geometri, geometrinin 2500 yıllık tarihini kırılma noktaları üzerinden anlatan bir kitaptır. Matematik öğrencilerinin salt matematik öğrenirken çektiği zorluğun en önemli sebebi, öğrendikleri matematik formülleriyle yaşadıkları dünya arasında gerekli ilişkiyi kuramamalarıdır. Aynı şekilde felsefe öğrencileri de matematik ve matematik tarihi için yakın düşüncelere sahiptir. Öncelikle bu kitapla yapılmak istenen geometri üzerinden felsefe ve matematik tarihi arsındaki ilişkinin olabildiğince anlaşılır bir biçimde kurulmasıdır. İkinci olarak matematiğin ve matematik felsefesinin içerisinde geometrinin konumu hakkında bir fikir vermektir.
Euclid'in "Elementler"inden bu yana geometri, yer ölçümünden çok daha fazlasını vaat eden bir konumdadır. İnsanın kendine ve yaşadığı evrene dair anlayışının merkezinde yer alan nesnelerle ilgilidir.
Bunun ana nedeni geometrinin insan zihninin ürettiği bir bilgi türü olmasının yanında, evreni anlamada bir anahtar vazifesi görmesidir.

This article is about the understanding of the definition of the number concept and its content i... more This article is about the understanding of the definition of the number concept and its content in the context of arithmeticisation of analysis and discussions on the basis of mathematics in the nineteenth century. The issue will be addressed historically first and then the proposals for solutions by mathematicians such as Dedekind, Cantor, Peano, as well as by Frege, a logician, will be examined. The discussions on the foundations of arithmetic in the 1870s gained intensity. For mathematics to be a consistent and reliable science free from contradictions, the concept of number, the cornerstone of arithmetic, had to be precisely defined. In this article, the answer to the question of what the concept of number is and what its meaning is will be discussed. Keywords: The concept of number, foundations of arithmetic, philosophy of mathematics, Dedekind, Frege.

Eski Yunan'dan kalma meşhur üç problemden biri "teslis-i zâviye meselesi", yani herhangi bir açın... more Eski Yunan'dan kalma meşhur üç problemden biri "teslis-i zâviye meselesi", yani herhangi bir açının sadece pergel ve ölçümsüz cetvel yardımıyla üç eşit parçaya bölünmesi problemidir. Teslis-i zâviye meselesi Resimli Gazete'nin 1891 (1307) yılında yayınlanan 39-49. sayılarında "Hendese" başlığı altında, Salih Zeki Bey ve İbrahim Efendi tarafından tarihsel ve bilimsel açıdan tartışılmıştır.

Özet Bu makale, Ali Suavi'nin (1839-1878) 1286/1869 tarihinde Ulûm Gazetesi'nde yayınlamış olduğu... more Özet Bu makale, Ali Suavi'nin (1839-1878) 1286/1869 tarihinde Ulûm Gazetesi'nde yayınlamış olduğu diferansiyel integral hesabın kısa tarihçesine dairdir. Archimedes'ten Roberval'a kadar Avrupa'da hangi matematikçilerin bu hesap ile ilgilendiklerini kronolojik bir sırayla vermiştir. Diferansiyel İntegral hesabın yanı sıra ilk kez Fark Analizi'nden de burada bahsedilmiştir. Osmanlı modern matematiğinin başlangıcı sayılan İshak Hoca'dan (ö. 1836) Ali Suavi'nin çağdaşı olan ünlü matematikçi Vidinli Tevfik Paşa'ya (1832-1901) kadar Osmanlı matematikçilerinin eserlerinde bu hesabın tarihçesi ile ilgili herhangi bir yayına rastlanılmamaktadır. Muhtemelen Ali Suavi'nin 1869 yılında Ulûm Gazetesi'nde yayınlamış olduğu bu yazı, Osmanlı'da Diferansiyel İntegral Hesab'ın tarihçesi ile ilgili ilk yayındır.

Dtcf dergisi, 2015

Hesâb-ı Asgar-ı Nâmütenâhiyat adlı eserini Hendese-i Mülkiye-i Şâhâne talebesinin faydalanacağı b... more Hesâb-ı Asgar-ı Nâmütenâhiyat adlı eserini Hendese-i Mülkiye-i Şâhâne talebesinin faydalanacağı bir ders kaynağı olarak yazmıştır. Fakat kitap sadece Hendese-i Mülkiye Şâhâne ile sınırlı kalmamış sonrasında muhtemelen Mekteb-i Harbiye ve Darülfünun'da da okutulmuştur. Diferansiyel hesaptan bahseden eser, içerdiği kısmi türevli denklemler ve kuaternion hesabı gibi konular açısından önemlidir. Osmanlı döneminde yazılan diferansiyel hesaptan bahseden kitaplar arasında (tespit edebildiğimiz kadarıyla) bu konulara değinen ilk eserdir.

Papers by Ayşe Kökcü

Beytulhikme An International Journal of Philosophy

ERDEM, 2019

İlm-i hiyel kavramı üzerinden Antik Yunan’da bir soruşturma yapıldığında tekhné ve episteme kavra... more İlm-i hiyel kavramı üzerinden Antik Yunan’da bir soruşturma yapıldığında
tekhné ve episteme kavramlarına ulaşılır. Platon’un dönemine
kadar episteme ile birlikte yol alan tekhné, episteme ile birlikte en
geniş manada bilmeye verilen addır. Bir şeyi kendi avucunun içi gibi
bilmeyi ve bir şey üzerinde söz sahibi olmayı ifade ederler. Bilme bir
şeyi aralama, açığa çıkartma biçimidir. Aristoteles episteme ve tekhné
kavramları arasında neyi nasıl açığa çıkarttıklarına göre kesin bir ayrım
yapar. Tekhné imal etme değil, açığa çıkarma bakımından varlığa getirtmedir.
Dolayısıyla teknik bir açığa çıkartma biçimidir. Tekhnénin
akli bir nitelik olduğu ve hakikate uygun açığa çıkartma yoluyla varlığa
getirme anlamı bir arada düşünüldüğünde, tekhné kavramının teknik
bilgi ve becerinin yanında sanat yapma faaliyetini de içerdiği anlaşılır.
Platon, teknik bilgiyi (tekhné) teorik ve tecrübe sonucu elde edilen
bilgi olarak ikiye ayırır. Ona göre teknoloji varlığın kopyalanmasıdır ve
bu gerçekleşirken idealardan bağımsız olarak gerçekleşemez.
İslam Ansiklopedisi’nde geçtiği şekliyle Hiyel kelimesi Arapçada; hüner,
çare, yöntem, tedbir gibi hem olumlu hem de oyun, aldatma gibi
olumsuz anlamlara sahip hile sözcüğünün çoğuludur. İslam biliminde
sınıflandırma üzerine yazılmış ilk eserlerden olan Farabî’nin İlimlerin
Sayımı (İhsâ’ül-Ulum) adlı kitabında hile ya da hileler (hiyel) kavramı
tedbir lafzıyla anılmış ve matematiksel ilimlerin uygulamaya yönelik
bir kısmı olarak tarif edilmiştir. İlm-i hiyel önceleri matematiğin bir
alt dalı olarak ele alınırken, 10. yüzyıldan itibaren sadece makine ve
mühendislik bilgisi ile sınırlandırılmış ve matematiğin dışında ayrı bir
ilim dalı olarak konumlandırılmıştır. Cebir ilmi ise Mezopotamyalılardan
bu yana bilinen fakat Müslüman matematikçilerle birlikte yeni
bir perspektif kazanan matematiğin en önemli alanlarından biridir.
Müslüman matematikçilerin cebrin gelişimindeki önemli iki adımından
birincisi; Hint sayı sistemini kullanmış olmaları, diğeri ise sayı
tanımının kapsamını genişleterek irrasyonel sayıların cebir ve mukabele
vasıtasıyla rasyonel sayılar gibi muamele görmelerini sağlamalarıdır.
Bu makalede öncelikle ilm-i hiyelin ve cebrin tarihsel arka planları
verilip, ardından ilm-i hiyelin cebir ilmi ile olan ilişkisi irrasyonel sayı
problemi üzerinden ortaya konulmaya çalışılacaktır.

KEBİKEÇ, 2019

Abstract: This article aims to present the scientific studies that a woman astronomer, Charlotte ... more Abstract: This article aims to present the scientific studies that a woman astronomer, Charlotte
Richards Willard, contributed to in America and in the Ottoman Empire. Focusing
also on Willard’s life and social environment as well as her missionary activity in Ottoman
Turkey, the present essay deals with continuing scientific work of Willard during her stay in
Merzifon or Marsovan. She first visited Marsovan in 1895 to see her friends, resigned from
Carleton College in 1897, and began serving as both a teacher and administrator until 1915
at the Anatolian College opened by the American missionaries in Marsovan.
Keywords: Charlotte Richards Willard, History of Science, Carleton College, Anatolian
College in Marsovan.

Beytulhikme Dergisi, 2019

The issue of number and quantity is the most fundamental subject of the philosophy of mathematics... more The issue of number and quantity is the most fundamental subject of the philosophy of mathematics, which has been discussed for thousands of years and is still not fully defined. In this article, the thoughts of two major schools of philosophy such as the Ikhni-i Safa community and Avicenna (Ibn Sina) on the concepts of number and quantity were examined in Islamic philosophy. The Ikhwan-al-Safa, who was deeply influenced by the Pythagorean doctrine , considered the numbers as the basic principle of everything and the Py-thagorean understanding with the Ikhwan became a part of the understanding of Islam. On the other hand, Avicenna who adhered to Aristotle tradition discussed the concepts of continuous and discrete quantity in the context of categories and in the context of the principle of independence of the types.

ÖZNE DERGİSİ, 2017

Özet: M.Ö. 3. yüz yılda Euclid tarafından matematik aksiyomatik bir yapıya dönüştürüldü. Euclid, ... more Özet: M.Ö. 3. yüz yılda Euclid tarafından matematik aksiyomatik bir yapıya dönüştürüldü. Euclid, kendinden öncekilerin bütün geometri bilgisini sistematik biçimde bir araya getirdi. 19. yüzyılda ise Euclid’in V. postulatının yerine, başka bir postulat konulmasıyla tamamen yeni geometriler elde edildi. Euclid’in geometrisinin dışındaki bu geometriler, Euclid dışı geometriler olarak adlandırıldı.
Bu makale; Gauss, Bolyai, Lobachevsky ve Riemann tarafından bulunan bu geometrilerin matematik tarihi ve matematik felsefesinde yaratmış olduğu etki hakkında fikir vermek amacıyla yazılmıştır.

Books by Ayşe Kökcü

Salih Zeki'yi Anmak ve Anlamak Paneli Bildiri Kitabı, 2022