Antonis Ververis | University of Ioannina (original) (raw)

Papers by Antonis Ververis

International Choral Magazine, 2023

This article explores the parallel paths of two historically significant vocal traditions which d... more This article explores the parallel paths of two historically significant vocal traditions which developed in Istanbul: Greek Orthodox chant and Ottoman court music. As we will see, these two art music genres, apart from being developed in the same place, share a "similar fate" largely influenced by prevailing political trends of the 19th and 20th centuries. Moreover, both genres have been a source of inspiration for contemporary composers of choral music, both in Türkiye and Greece. These composers have contributed to the establishment of a "syncretic" choral genre which blends features of local music traditions and Western art music.

Bulletin of the International Kodály Society, 2022

The present study investigates the case of two traditional vocal ensembles based on the island of... more The present study investigates the case of two traditional vocal ensembles based on the island of Crete in Greece. The researcher conducted semi-structured interviews with their directors, in addition to analyzing audiovisual material from the ensembles’ public appearances. The aim of the study was to explore aesthetic and ideological issues related to the performance and re-creation of oral traditions outside their physical context, issues of music education (teaching methods, use of score, and vocal technique), and issues of performance (staging and the conductor's role). The results of this research study can be useful not only to Greek choral educators but also to foreign choral educators interested in teaching multicultural music by including Greek traditional songs in the repertoire of their choir, vocal ensemble or class.

International Journal of Research in Choral Singing, 2021

The purpose of the present study was to investigate boys’ views about their participa... more The purpose of the present study was to investigate boys’ views about their participation in secondary school music ensembles with emphasis on the factors which infl uenced their decision whether to join school choirs. To fulfi ll this aim, the researcher conducted individual semi-structured interviews with 17 boys, students and graduates of two provincial public secondary music schools in Greece. These boys seemed to avoid their school choir, suggesting that enrollment in an instrumen-tal ensemble and playing a musical instrument are activities of a higher social status, in comparison to participation in choirs and singing, respectively. Furthermore, according to their narratives, they seemed to choose music ensembles that (a) balance individuality with teamwork, (b) instill a sense of duty (“to feel needed”), (c) assign distinct individual roles, and (d) provide opportunities for personal expression, as well as (e) opportunities to distinguish themselves. In addition, they preferred ensem-bles which (f) do not have a mandatory character, (g) possess a high social status, and (h) provide op-portunities for interaction with older individuals who are role models. This study aims to contribute to the international discussion about the reasons which prompt boys to avoid choral singing.

Visions of Research in Music Education, 2020

As a topic, folk music inclusion in the European school system dates to the 19 th century. It has... more As a topic, folk music inclusion in the European school system dates to the 19 th century. It has continued throughout the 20 th century with the inclusion of other "non-classical" genres such as popular and world music. In Greece, the inclusion of traditional instruments in the curriculum of public Music Secondary Schools occurred in 1988. This happened for the first time officially in a state educational institute. This fact led researchers to investigate how folk musicians of the past learned and transmitted their art. This article explores the teaching methods used by a 70-year-old santouri (Greek hammered dulcimer) player on a Greek island in the North Aegean Sea. Although the musician mentioned above had learned his art through the traditional oral method of apprenticeship, he held a teaching position in an educational institute of formal music education, a very different context from the one he learned. The authors aim to investigate how the context of an organized music lesson may affect how a folk musician of the past generation tries to transmit his art to youngsters by teaching. Furthermore, the record of his teaching methods can be useful to younger teachers of Greek traditional instruments, but it can also contribute to the broader discussion of informal music learning.

Živá hudba, 2019

For researchers of Greek traditional music, 1988 is regarded as a landmark year, as it coincides ... more For researchers of Greek traditional music, 1988 is regarded as a landmark year, as it coincides with the founding of the first public Music Secondary School in Greece. One of the innovations of these schools was the inclusion of Greek traditional instruments in their curricula, for the first time in a state educational institution. By September 2019, there were 47 such schools operating in most major Greek cities. During the first 30 years of their existence, Music Secondary Schools seem to have made an important contribution to the field of traditional music, as reflected by the significant number of graduates who are professionally active today –either as performers or teachers. It should be mentioned that the first teachers of traditional instruments in these schools were professionally active folk musicians, who had “learned” their art orally. Interestingly, as most of them had no previous formal training in music or pedagogy, they were given the title empirotechnis (εμπειροτέχνης), which can be translated as “craftsperson by experience”. A second attempt at the “institutionalization” of traditional music in Greece took place in 2000, when two university schools of music started offering bachelor’s degrees with this specialization, meeting a work-force need for “formally trained” teachers of traditional instruments. This paper explores the shift from informal to formal music teaching and learning of traditional Greek instruments by examining related studies over the last 30 years, with a special focus on methods of transmission.

Νέος Παιδαγωγός, 2020

Την Άνοιξη του 2020, οι Έλληνες εκπαιδευτικοί βίωσαν μία πρωτόγνωρη κατάσταση εξαιτίας της νόσου ... more Την Άνοιξη του 2020, οι Έλληνες εκπαιδευτικοί βίωσαν μία πρωτόγνωρη κατάσταση εξαιτίας της νόσου του κορονοϊού 2019 (COVID-19), για τον περιορισμό του οποίου αποφασίσθηκε το κλείσιμο των σχολείων για δύο μήνες. Κατά την περίοδο αυτή, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, προσπάθησαν να διατηρήσουν επαφή με τους μαθητές τους και να συνεχίσουν τη διδασκαλία τους, αξιοποιώντας τεχνολογίες σύγχρονης και ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία προσπάθεια απολογισμού των όσων συνέβησαν την περίοδο αυτή στα 48 Μουσικά Σχολεία της χώρας, σχετικά με την εξ αποστάσεως διδασκαλία των μουσικών οργάνων, τα οποία και αποτελούν μέρος του Προγράμματος Σπουδών των εν λόγω σχολείων. Στην έρευνα συμμετείχαν 87 εκπαιδευτικοί που δίδαξαν όργανα κατά το σχολικό έτος 2019-2020 και απάντησαν σε σχετικό ερωτηματολόγιο. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται επικεντρώνεται στην καταγραφή της μεθοδολογίας που ακολούθησαν οι εκπαιδευτικοί αυτοί, καθώς και των διάφορων προβλημάτων που εμφανίσθηκαν κατά τη διαδικασία αυτή.

Έρευνα στην Εκπαίδευση, 2018

Η προσφορά των Μουσικών Σχολείων στο χώρο της λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής μπορεί να θεωρηθεί... more Η προσφορά των Μουσικών Σχολείων στο χώρο της λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής μπορεί να θεωρηθεί σημαντική, βάσει ενός μεγάλου αριθμού αποφοίτων τους που δραστηριοποιούνται σήμερα επαγγελματικά στο χώρο αυτό. Επιπλέον, με τη διδασκαλία των λαϊκών μουσικών ιδιωμάτων στα σχολεία αυτά, εισέρχονται όλο και περισσότερες γυναίκες σε ένα πεδίο ανέκαθεν ανδροκρατούμενο, με τον ρόλο τους να περιορίζεται κατά το παρελθόν σε αυτόν της τραγουδίστριας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση οργάνων που σταδιακά φαίνεται να προτιμώνται περισσότερο από γυναίκες, ενώ άλλα πάλι έχουν διατηρήσει τον «αντρικό» τους χαρακτήρα. Μέχρι στιγμής, η ξένη βιβλιογραφία πάνω στα έμφυλα στερεότυπα στη Μουσική Εκπαίδευση, και ειδικότερα τη σχέση μεταξύ του φύλου των μαθητών/μαθητριών και του οργάνου που επιλέγουν, είναι ιδιαίτερα πλούσια. Στόχος του άρθρου αυτού είναι η μελέτη αντίστοιχων στερεοτύπων σχετικά με λαϊκά και παραδοσιακά όργανα, με βάση εθνογραφικό υλικό που συλλέχθηκε σε δύο επαρχιακά Μουσικά Σχολεία. Για το σκοπό αυτό ο συγγραφέας προτείνει ένα θεωρητικό μοντέλο, το οποίο αποδίδει στο φύλο αξιολογικό και σίγουρα όχι ουδέτερο χαρακτήρα, μέσω του οποίου νομιμοποιούνται υπάρχουσες ιεραρχίες. Έτσι, κάθε είδους ενασχόληση με τη μουσική που τελείται από γυναίκες αποκτά αυτόματα και χαμηλότερο κύρος, αλλά και αντίστροφα, δραστηριότητες χαμηλού κοινωνικού κύρους αποφεύγονται από τους άντρες και αντιμετωπίζονται ως λιγότερο αρρενωπές.

Problems in Music Pedagogy, 2018

The purpose of the present study was to explore the experience of elderly adults who sing on a re... more The purpose of the present study was to explore the experience of elderly adults who sing on a regular basis with a community choir. A research design utilizing both quantitative and qualitative research methods was developed with data collected through the use of questionnaires, observations and interviews. As the findings of this case study suggest, the main factors that attract singers to join a choir appear to be the aesthetic experience and the social joys to be experienced from taking part in a joint activity. Despite their age, the participants agreed that developing their skills and knowledge and making music to a high standard were desirable elements in their membership of a choir; however, absolute technical precision was regarded as a positive and desirable element but not as a necessity. Findings from the study also suggest that whilst singers were willing to accept the conductor's authority when it related directly to musical issues, they also preferred their own individual opinions to be heard with regard to issues such as repertoire selection. For most participants, it appeared to be most important to have a conductor who was encouraging and inspiring, who transmitted his/her passion for the music and had a good, clear conducting technique. Finally, findings suggested that public performances were regarded by choir members as an important and very rewarding part of choral singing.

Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα, 2017

Η μεταφώνηση είναι μία μεταξύ των πολλών βιολογικών αλλαγών που σηματοδοτούν την είσοδο ενός παιδ... more Η μεταφώνηση είναι μία μεταξύ των πολλών βιολογικών αλλαγών που σηματοδοτούν την είσοδο ενός παιδιού στη φάση της εφηβείας. Αν και περίοδο μεταφώνησης περνάνε τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, το ενδιαφέρον των περισσότερων ερευνητών έχει επικεντρωθεί στην περίπτωση των αγοριών, αφού η αλλαγή που συντελείται στη φωνή τους είναι πολύ πιο δραματική σε σχέση με αυτή των κοριτσιών. Επιπλέον, επειδή η μεταφώνηση συνδέεται με την εφηβεία, λογικό επακόλουθο είναι το να απασχολεί περισσότερο τους μουσικοπαιδαγωγούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπως και τους διευθυντές εφηβικών χορωδιών. Σύμφωνα όμως με πιο πρόσφατες έρευνες, τα χαρακτηριστικά της εφηβείας, όπως και η μεταφώνηση άλλωστε, φαίνεται ότι εκδηλώνονται πλέον σε νεαρότερη ηλικία απ’ ότι συνέβαινε κάποιες δεκαετίες παλιότερα. Το παρόν άρθρο εξετάζει το φαινόμενο του ολοένα αυξανόμενου αριθμού αγοριών που παρουσιάζουν σημάδια μεταφώνησης ήδη από το Δημοτικό Σχολείο. Το ζήτημα αυτό προσεγγίζεται, όχι με αποκλειστικά τεχνικό τρόπο όπως συνήθως γίνεται, αλλά με μία περισσότερο κοινωνιολογική ματιά, αναδεικνύοντας έτσι την κοινωνική-πολιτισμική διάσταση ενός φαινομένου που θεωρείται κατά βάση ως απόλυτα «φυσικό».

Problems in Music Pedagogy, 2015

This paper presents the findings from a study which explored a variety of perceptions held by sin... more This paper presents the findings from a study which explored a variety of perceptions held by singers who were members of one of two choirs which are associated with two different ethnic communities in the London area; namely the Welsh and the Brazilian community choir. The findings of the research suggested that a combination of different social, musical and personal factors motivated singers to become members of the choir; however the findings also suggested that a hierarchy of factors exists and these can vary from singer to singer. The findings also suggested that both choirs were homogenous concerning their singers’ goals which were easily identified.
The participants agreed that developing their skills and knowledge and making music to a high standard were desirable elements in their membership of a choir; however, absolute technical precision was regarded as a positive and desirable element but not as a need.
Findings from the study also suggested that whilst singers accepted the conductor’s
authority when it was limited to musical issues they also preferred their opinion to be heard on issues such as repertoire selection. For most participants, it appeared to be important to have a conductor who was encouraging and inspiring, who conveyed their passion for the music and demonstrated a good conducting technique. Public performances were regarded as an important and very rewarding part of choral singing by most of the singers and finally, the promotion of a culture different from the
‘dominant culture’ was regarded as important by all singers. Most participants agreed
that they would choose to sing good music rather than music in their own language.

Μουσικοπαιδαγωγικά, 2011

Despite the interest that researchers have shown worldwide in the study of male adolescent changi... more Despite the interest that researchers have shown worldwide in the study of male adolescent changing voice during the past seventy years, the Greek educational system seems to ignore this issue. Two researchers -one from the United States and one from Greece- both in the field of Choral Education collaborated for this
article, the purposes of which were the following: (a) to present an overview of research concerning the male adolescent changing voice, (b) to present teaching methods suggested by American educators and students, and (c) to make suggestions for practice within Greek music education classrooms and the training of music educators in Greece.

Conference Presentations by Antonis Ververis

Πρακτικά του συνεδρίου «Οι τέχνες στο ελληνικό σχολείο: παρόν και μέλλον», 2024

Τα Μουσικά Σχολεία ξεκινάνε ως θεσμός στην Ελλάδα το 1988 με την ίδρυση του Μουσικού Σχολείου Παλ... more Τα Μουσικά Σχολεία ξεκινάνε ως θεσμός στην Ελλάδα το 1988 με την ίδρυση του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης, ενώ μέχρι το Σεπτέμβριο του 2018 λειτουργούσαν 47 τέτοια σχολεία στις περισσότερες πρωτεύουσες νομών. Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο λειτουργίας τους, σκοπός των σχολείων αυτών είναι «η προετοιμασία και η κατάρτιση των νέων που επιθυμούν να ακολουθήσουν την επαγγελματική κατεύθυνση της μουσικής» (Ν. 3345/2.9.1988 αρ. 1). Όπως όμως προτείνουν σχετικές έρευνες (Σπυροπούλου, 2009; Υφαντή & Ζορμπά, 2010), ο αρχικός αυτός στόχος φαίνεται ότι έχει παραμεριστεί μέσα στο χρόνια που μεσολάβησαν, με ένα σημαντικό αριθμό γονιών και μαθητών να επιλέγουν το Μουσικό Σχολείο για την «ευρύτερη παιδεία» που προσφέρει και όχι ενδεχομένως για τις επαγγελματικές δεξιότητες που καλλιεργεί. Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζονται οι αντιλήψεις, μαθητών δύο Μουσικών Σχολείων της περιφέρειας, σχετικά με το σχολείο τους, το τι σημαίνει να είσαι μαθητής ενός Μουσικού Σχολείου και τι είναι αυτό που το διαφοροποιεί από τα άλλα σχολεία. Τέλος, δίνεται έμφαση στο δίλημμα «καλλιτεχνική ή επαγγελματική εκπαίδευση;», το οποίο ουσιαστικά απαντά και στο ερώτημα περί προσανατολισμού των σχολείων αυτών.

Η Μουσική Εκπαίδευση σε έναν κόσμο που αλλάζει: Ταυτότητες, αξίες, εμπειρίες. Πρακτικά του 9ου Συνεδρίου της ΕΕΜΕ, 2023

Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα έρευνας με θέμα την εξ αποστάσεως διδασκαλία... more Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα έρευνας με θέμα την εξ αποστάσεως διδασκαλία οργάνων στα Μουσικά Σχολεία την περίοδο 11/3 με 11/5/2020, κατά την οποία όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας ανέστειλαν τη δια ζώσης λειτουργία τους. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2020 με τη συμμετοχή 87 καθηγητών οι οποίοι απάντησαν σε σχετικό ερωτηματολόγιο. Στόχος ήταν η διερεύνηση του βαθμού ετοιμότητας που επέδειξαν οι Έλληνες καθηγητές οργάνων την περίοδο αυτή σε συνδυασμό με μία καταγραφή των μεθοδολογιών που ακολούθησαν, αλλά και των προβλημάτων που αντιμετώπισαν εφόσον βέβαια επέλεξαν να συμμετάσχουν στο όλο εγχείρημα παρά τον προαιρετικό του χαρακτήρα.

Στο παρόν άρθρο εξετάζεται η περίπτωση του Μιχάλη, ενός νεαρού μουσικού με πρωταγωνιστικό ρόλο στ... more Στο παρόν άρθρο εξετάζεται η περίπτωση του Μιχάλη, ενός νεαρού μουσικού με πρωταγωνιστικό ρόλο στα σύγχρονα λαϊκά πανηγύρια της Λέσβου, ο οποίος απέκτησε τις μουσικές του δεξιότητες χωρίς να έχει παρακολουθήσει μαθήματα σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα όπως Ωδείο, Μουσικό Σχολείο ή Πανεπιστήμιο. Μερικά από τα σημεία ενδιαφέροντος αφορούσαν στοιχεία όπως: μάθηση μέσω διαδικασιών προσπολιτισμού, προφορικότητα, άτυπες μορφές μουσικής μάθησης, μάθηση από/με ομότιμους, καθώς και το στοιχείο της διμουσικότητας. Η παρούσα μελέτη περίπτωσης δύναται να προσφέρει πληροφορίες για τους τρόπους με τους οποίος ένα σύγχρονος λαϊκός μουσικός κατακτά την τέχνη του, καταλήγοντας σε ιδέες χρήσιμες για το σύγχρονο μουσικοεκπαιδευτικό άσχετα με το μουσικό είδος το οποίο διδάσκει. Εξάλλου, ο διάλογος τις αρχές του οποίου έθεσε η Lucy Green τη δεκαετία του 2000 σχετικά με τον εμπλουτισμό της «επίσημης» μουσικής εκπαίδευσης μέσω στρατηγικών άτυπης μουσικής μάθησης, σε συνδυασμό με ένα γενικότερο αίτημα «αποαποικιοποίησης» (decolonization) της Μουσικής Παιδαγωγικής, έχει
στρέψει το ενδιαφέρον των μουσικοπαιδαγωγών σε νέες διδακτικές προσεγγίσεις πέρα από τις παγιωμένες μεθόδους διδασκαλίας.

Proceedings of ICSES 2020 -- International Conference on Studies in Education and Social Sciences, 2020

In spring 2020, members of the educational community in Greece experienced an unprecedented situa... more In spring 2020, members of the educational community in Greece experienced an unprecedented situation as a general lockdown due to the COVID-19 pandemic led to a two-month closure of schools. During this period, educators of all levels attempted to maintain contact with their students and teach remotely, mainly through synchronous and asynchronous distance-learning technologies, despite their lack of previous experience. The purpose of the present study was to investigate the actions that took place in the 48 Public Music Secondary Schools of the country during these two months. These actions were pertinent to the tutoring of musical instruments which is a basic part of the school curriculum. The participants were 87 instrumental music teachers, who worked in this type of school during the school year 2019-2020 and responded to a relevant questionnaire. Through this study, the researchers aim to record the methodologies followed by these teachers, exploring the benefits as well as the problems that arose during this process and providing suggestions that could contribute to the improvement of distance music education in the future.

Η Παιδική Ευημερία και οι Προοπτικές για τη βελτίωση της. Πρακτικά 1ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου για την Παιδική Ευημερία, 2019

Την τελευταία δεκαετία, στον τομέα της Μουσικής Εκπαίδευσης έχει ξεκινήσει συζήτηση σχετικά με τη... more Την τελευταία δεκαετία, στον τομέα της Μουσικής Εκπαίδευσης έχει ξεκινήσει συζήτηση σχετικά με την ανάγκη μίας βαθύτερης σύνδεσης του κλάδου με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία. Ο Elliot (2012), έχοντας δεχθεί επιρροές από την Κριτική Παιδαγωγική προτείνει έναν «περισσότερο στρατευμένο» ρόλο στη μουσική εκπαίδευση, η οποία οφείλει να ανάγει τη μουσική σε «μέσο προσφοράς και βελτίωσης» της κοινωνίας. Επιπλέον η μουσική εκπαίδευση μπορεί να συνεισφέρει διαμορφώνοντας νέους πολίτες-μουσικούς που θα νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν μέσω της μουσικής στη κοινωνία και το συνάνθρωπό τους. Σύμφωνα με τον Regleski , μόνο με αυτόν τον τρόπο η μουσική εκπαίδευση θα έχει πραγματικό νόημα, κάτι που έχει χαθεί σήμερα εξαιτίας της επικρατούσας τάσης που βλέπει τη Μουσική Εκπαίδευση αποκλειστικά ως μέσο αισθητικής αγωγής.

Μουσική Εκπαίδευση και Κοινωνία: Nέες προκλήσεις, νέοι προσανατολισμοί. Πρακτικά 8ου Συνεδρίου της ΕΕΜΕ, 2019

O Paulo Freire αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες µορφές στο χώρο της Κριτικής Παιδαγωγικής. Πέρ... more O Paulo Freire αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες µορφές στο χώρο της Κριτικής Παιδαγωγικής. Πέρα από τη συνεισφορά του στον κλάδο, ο Freire ανέπτυξε µία δική του µέθοδο εγγραµµατισµού την οποία εφάρµοσε για την εκπαίδευση ενηλίκων στους εξαθλιωµένους αγροτικούς πληθυσµούς που συναντούσε στην πατρίδα του, τη Βραζιλία. Από την άλλη πλευρά, ο Ζoltán Kodály, το µουσικοπαιδαγωγικό έργο του οποίου δεν φαίνεται να έχει συνδεθεί µε κάποιον τρόπο-µέχρι στιγµής τουλάχιστον-µε το ρεύµα της Κριτικής Παιδαγωγικής, ανέπτυξε ένα σύστηµα διδασκαλίας µουσικού γραµµατισµού, το οποίο εφαρµόστηκε στα σχολεία της Ουγγαρίας και σήµερα είναι ευρέως γνωστό ως «Μέθοδος Kodály». Το παρόν άρθρο επιχειρεί να επισηµάνει τα κοινά σηµεία, σε ιδεολογικό όσο και µεθοδολογικό επίπεδο, του έργου των δύο αυτών µεγάλων παιδαγωγών «ανιχνεύοντας» στοιχεία Κριτικής Παιδαγωγικής στη Μέθοδο Kodály.

One of the most important figures in the field of Critical Pedagogy is that of Paulo Freire. In addition to his contribution to the field, Freire developed his own method of literacy training for the adults in the degraded rural populations he met in his homeland, Brazil. On the other hand, Ζoltán Kodály, whose music-pedagogical work does not appear to have been connected in any way –so far at least– with the trend of Critical Pedagogy, has developed a system of teaching music literacy, which was applied in the schools of Hungary and today is widely known as the "Kodály Method". The present paper attempts to highlight common points, both at ideological and methodological level, in the work of these two important educators “detecting” elements of Critical Pedagogy in Kodály Method.

Μουσική: Παιδεύει, εκπαιδεύει, θεραπεύει. Πρακτικά του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου της ΕΕΜΕ, 2009

Ένας σημαντικός τομέας μελέτης του κλάδου της Χορωδιακής Εκπαίδευσης είναι η αναπτυξιακή φύση της... more Ένας σημαντικός τομέας μελέτης του κλάδου της Χορωδιακής Εκπαίδευσης είναι η αναπτυξιακή φύση της ανθρώπινης φωνής και ιδιαίτερα των παιδιών. Ειδικά, το θέμα της μεταφώνησης των αγοριών κατά την εφηβεία έχει αποτελέσει πεδίο διαμάχης μεταξύ εκπαιδευτικών. Η παραδοσιακή άποψη είναι ότι τα αγόρια πρέπει να διακόπτουν το τραγούδι κατά την περίοδο της μεταφώνησης, διότι αυτό μακροπρόθεσμα προκαλεί φωνητικές δυσλειτουργίες. Αυτή είναι και η πικρατούσα
πρακτική σήμερα σε χώρες κυρίως της Κεντρικής Ευρώπης. Από τη δεκαετία του 1950 και ύστερα, στις ΗΠΑ διαμορφώνεται σταδιακά μία διαφορετική προσέγγιση που επιτρέπει τη διδασκαλία του τραγουδιού σε αγόρια κατά τη μεταφώνηση. Το 1977 ο John Cooksey παρουσιάζει μία θεωρία βασισμένη στο προϋπάρχον έργο των McKenzie, Swanson και Cooper σε συνδυασμό με προσωπική συστηματική έρευνα. Σύμφωνα με τον Cooksey, η μεταφώνηση των αγοριών είναι μία σταδιακή διαδικασία αποτελούμενη από πέντε στάδια ανάπτυξης και διαρκεί ένα με δύο χρόνια (Cooksey, 1977). Τα αγόρια για αρκετό χρόνο αφού αρχίσει η μεταφώνηση διατηρούνε μέρος της «παλιάς φωνής» τους, η οποία χωρίζεται από τις χαμηλές νότες της «νέας φωνής» από μία περιοχή στην οποία το παιδί δεν μπορεί να ελέγξει τη φωνή του ή δεν μπορεί να παράγει ήχο καθόλου. Για την ενοποίηση της «παλιάς ψηλής φωνής» με τη «νέα χαμηλή φωνή» προτείνεται η χρήση ασκήσεων που ξεκινάνε από την «ψηλή φωνή» και κινούνται καθοδικά με αποτέλεσμα την ισορροπημένη ανάπτυξη της «νέας φωνής» (Roe, 1983· Phillips, 1996· Leck, 2007).

Book Chapters by Antonis Ververis

Ελληνική Λαϊκή Τέχνη: Παλαιότερες θεματικές με σύγχρονες προσεγγίσεις, Τόμος Α΄. Επιμ: Μ. Γ. Βαρβούνης, Ν. Μαχά-Μπιζούμη, Αλ. Γ. Καπανιάρης, σσ.689-704, 2021

Στο Η νύχτα φεύγει ολόχαρη: Η ζωή και το έργο του Λέσβιου Τίτου Ξηρέλλη (σσ. 50-68). Δήμος Μυτιλήνης, 2023

Την περίοδο 1935-1938 , ο λέσβιος συνθέτης και βαρύτονος Τίτος Ξηρέλλης βρίσκεται μαζί με τη σύζυ... more Την περίοδο 1935-1938 , ο λέσβιος συνθέτης και βαρύτονος Τίτος Ξηρέλλης βρίσκεται μαζί με τη σύζυγό του Ισμήνη στη Νέα Υόρκη. Στο κεφάλαιο αυτό παρακολουθούμε, μέσα από δημοσιεύματα του αμερικανικού και ομογενειακού Τύπου της εποχής, την πορεία του Τίτου και της Ισμήνης στις ΗΠΑ κατά τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το οικονομικό κραχ του 1929. Πέρα από τη συμμετοχή τους σε καλλιτεχνικά δρώμενα, έμφαση δίνεται στη συγκινητική υποστήριξη που το ζεύγος Ξηρέλλη δέχθηκε από τα μέλη της ελληνικής ομογένειας καθώς και στη συνεργασία του με συλλόγους τους όπως, μεταξύ άλλων, και ο Παλλεσβιακός Σύλλογος Νέας Υόρκης.

International Choral Magazine, 2023

Bulletin of the International Kodály Society, 2022

International Journal of Research in Choral Singing, 2021

Visions of Research in Music Education, 2020

Živá hudba, 2019

Νέος Παιδαγωγός, 2020

Έρευνα στην Εκπαίδευση, 2018

Problems in Music Pedagogy, 2018

Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα, 2017

Problems in Music Pedagogy, 2015

Μουσικοπαιδαγωγικά, 2011

Πρακτικά του συνεδρίου «Οι τέχνες στο ελληνικό σχολείο: παρόν και μέλλον», 2024

Proceedings of ICSES 2020 -- International Conference on Studies in Education and Social Sciences, 2020

Μουσική Εκπαίδευση και Κοινωνία: Nέες προκλήσεις, νέοι προσανατολισμοί. Πρακτικά 8ου Συνεδρίου της ΕΕΜΕ, 2019

Μουσική: Παιδεύει, εκπαιδεύει, θεραπεύει. Πρακτικά του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου της ΕΕΜΕ, 2009

Στο Η νύχτα φεύγει ολόχαρη: Η ζωή και το έργο του Λέσβιου Τίτου Ξηρέλλη (σσ. 50-68). Δήμος Μυτιλήνης, 2023

In V. Chiou, L. Geunis, O. Holz, N. Oruç Ertürk & F. Shelton (Eds.), Voices from the classroom: A celebration of learning (pp. 435-443). Münster: Waxmann, 2021

One of the issues that has long attracted researchers’ attention in the field of Music Education ... more One of the issues that has long attracted researchers’ attention in the field of Music Education is that of music creativity. Through a review of relevant literature, one easily notices that the first studies addressing the music creativity ‘problem’ focused almost exclusively on children’s individual achievements, as expressed mainly through their compositions and improvisations. During the 1990s, a considerable change occurred as researchers started concentrating more on the social aspects of music creativity. Furthermore, the term creativity was replaced by creative thinking, a fact that indicates the shift of emphasis from musical end-products to musical processes. However, despite the plethora of existing literature on music creativity, it seems that little has been done so far in this direction among choral music educators and conductors. As some researchers have suggested, creative thinking in choral rehearsal may lead to the democratisation of choral music, a field that still retains a traditional power structure where the conductor’s authority is unquestionable. The aim of this paper is to highlight the factors that prevent choral educators from incorporating teaching strategies and techniques that develop singers’ creative thinking during rehearsals. Subsequently, the author will present successful examples – suggested by various music educators – of choral rehearsals which celebrate collaborative music learning and provide singers with opportunities to develop their skills in problem-solving and improvisation.

Στο Ε. Παπάνης & Α. Μπούνα (επιμ.), Διαστάσεις της αρρενωπότητας (σσ. 63-83). Αθήνα: Εκδόσεις Ηδυέπεια, 2020

Στο παρόν άρθρο οι συγγραφείς επιχειρούν να διερευνήσουν το ζήτημα της περιορισμένης παρουσίας αν... more Στο παρόν άρθρο οι συγγραφείς επιχειρούν να διερευνήσουν το ζήτημα της περιορισμένης παρουσίας ανδρών στην προσχολική μουσική αγωγή στα πλαίσια του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, μελετώντας τις σχέσεις και τις εντάσεις μεταξύ μουσικής-φύλου και φύλου-προσχολικής εκπαίδευσης, καλύπτοντας παράλληλα ένα ερευνητικό κενό αναφορικά με την ύπαρξη έμφυλων στερεοτύπων στην προσχολική μουσική εκπαίδευση. Στο πρώτο μέρος του άρθρου παρουσιάζονται θεωρητικά στοιχεία που προκύπτουν από την υπάρχουσα βιβλιογραφία σχετικά με τη μουσική προσχολική αγωγή και το ρόλο του φύλου σε αυτή, ενώ στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται ποσοτικά και ποιοτικά ερευνητικά δεδομένα που συλλέχθηκαν το καλοκαίρι του 2020 όσον αφορά την παρουσία ανδρών μουσικοεκπαιδευτικών σε φορείς που παρέχουν προσχολική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, αξιοποιήθηκαν στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και του Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ στη συνέχεια, διεξήχθησαν ημιδομημένες συνεντεύξεις με άνδρες εκπαιδευτικούς που διδάσκουν σε τμήματα μουσικής προπαιδείας Ωδείων και Μουσικών Σχολών, με στόχο τη μελέτη των αντιλήψεων τους πάνω στις εμπειρίες τους από το χώρο εργασίας τους. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την αριθμητική υποεκπροσώπηση των ανδρών στη μουσική εκπαίδευση και τις θέσεις της Αμερικανίδας ανθρωπολόγου Sherry Ortner, σύμφωνα με την οποία, στις δυτικές κοινωνίες κύριες υπεύθυνες για την ανατροφή των παιδιών, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, θεωρούνται οι γυναίκες, ενώ προβληματίζουν σχετικά με το κύρος και το μέλλον της προσχολικής μουσικής εκπαίδευσης.

Στο πλαίσιο του έργου «HERMES - Η αποκατάσταση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως πολλαπλασιαστικός ... more Στο πλαίσιο του έργου «HERMES - Η αποκατάσταση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως πολλαπλασιαστικός παράγοντας για την πολιτιστική ενδυνάμωση του κοινωνικού πλαισίου» πραγματοποιήθηκε διήμερο συναυλιών της Χορωδίας και της Συμφωνικής Ορχήστρας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με έργα Ελλήνων και Ιταλών Μουσουργών στον αύλειο χώρο της βυζαντινής εκκλησίας της Παναγιάς Παρηγορήτισσας στην Άρτα και στο Ρωμαϊκό Ωδείο της Νικόπολης, στις 17 και 18 Ιουνίου 2022 αντίστοιχα.
Στις εκδηλώσεις παρουσιάστηκαν έργα Ελλήνων και Ιταλών μουσουργών, τα οποία αποτελούν προϊόν ελληνοϊταλικών αλληλεπιδράσεων ποικίλων μορφών: έργα Ελλήνων που σπούδασαν στην Ιταλία και επηρεάστηκαν σαφώς από την ιταλική μουσική κουλτούρα, έργα Ελλήνων που μελέτησαν την ιταλική μουσική και την ιταλική λογοτεχνία, βασίστηκαν σε αυτές και μελοποίησαν ποιητικά κείμενα στην ιταλική γλώσσα, καθώς και έργα Ιταλών που μετοίκησαν στην Ελλάδα, μελοποίησαν ελληνική ποίηση και μάλιστα εθνικού περιεχομένου.

Ζητήματα Διδακτικής των Μουσικών Οργάνων: Γεφυρώνοντας Θεωρία και Πράξη, 2021

Στόχος του παρόντος συλλογικού τόμου είναι η έναρξη ενός διεπιστημονικού διαλόγου με αφετηρία τη ... more Στόχος του παρόντος συλλογικού τόμου είναι η έναρξη ενός διεπιστημονικού διαλόγου με αφετηρία τη διδασκαλία των μουσικών οργάνων και του τραγουδιού στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στα πλαίσια του οποίου η θεωρία συνομιλεί με την πράξη. Για τη συγγραφή του συνεργάστηκε ένας σημαντικός αριθμός ερευνητών προερχόμενος από διάφορους επιστημονικούς κλάδους, όπως της Μουσικής Παιδαγωγικής, της Μουσικής Ψυχολογίας, της Εθνομουσικολογίας, της Μουσικής Τεχνολογίας, της Ειδικής Αγωγής, της Ιατρικής των Παραστατικών Τεχνών, της Συστηματικής και Ιστορικής Μουσικολογίας κ.α., εκ των οποίων οι περισσότεροι ασχολούνται τόσο με τη μουσική εκτέλεση και ερμηνεία όσο και με τη διδασκαλία. Επιπλέον, προσπάθεια έγινε ώστε «να ακουστούν οι φωνές» εκπαιδευτικών-ερευνητών που εκπροσωπούν όσο το δυνατόν περισσότερα είδη μουσικής. Έτσι, τα κείμενα που φιλοξενούνται δεν περιορίζονται σε ζητήματα διδασκαλίας της λόγιας δυτικής μουσικής -η αξία της οποία δεν υποτιμάται σε καμία περίπτωση- αλλά επεκτείνονται και σε άλλους μουσικούς πολιτισμούς και είδη όπως η ελληνική παραδοσιακή μουσική, η jazz, η δημοφιλής μουσική, η εκκλησιαστική μουσική κ.α. Ο τόμος χωρίζεται σε δύο μέρη. Τα κείμενα του πρώτου μέρους διαπραγματεύονται θεμελιώδεις αρχές και θεωρητικά ζητήματα που άπτονται της διδακτικής των μουσικών οργάνων, ενώ στο δεύτερο μέρος επιχειρείται η γεφύρωση του φαινομενικά αέναου χάσματος μεταξύ θεωρίας και πράξης, συνδέοντας τις θεματικές του πρώτο μέρους, με διδακτικές πρακτικές, σκέψεις και προτάσεις.

Δήμος Μυτιλήνης, 2023

Ν. Ανδρίκος, Α. Βερβέρης, Ε. Κατσαμάτσα, Δ. Κοφτερός, Δ. Πατίλας, Λ. Πεφάνης, Σ. Φευγαλάς, Δ. Χατ... more Ν. Ανδρίκος, Α. Βερβέρης, Ε. Κατσαμάτσα, Δ. Κοφτερός, Δ. Πατίλας, Λ. Πεφάνης, Σ. Φευγαλάς, Δ. Χατζηγιαννάκης. Η νύχτα φεύγει ολόχαρη. Η ζωή και το έργο του Τίτου Ξηρέλλη. Δήμος Μυτιλήνης, Μυτιλήνη, ISBN 978-618-86847-0-6