meitemark – Lille norske leksikon (original) (raw)
Meitemark lever nedi jorda
Meitemark er ein type leddormar som lever i jord. Kroppen er delt i mange korte ledd.
Meitemark borar gangar i jorda, anten med den spisse tuppen fremst på kroppen, eller ved å ete seg fram. Meitemark er viktige for å bryte ned daude planter og få luft ned i jorda.
Beskriving
Meitemark liknar på ein liten slange med slim på. Han har ein munn fremst på kroppen, og rompe bakarst. Kroppen er delt i mange små ledd. På kvart ledd er det åtte korte, stive børstar, som hjelper han med å bevege seg framover. Det er vanskeleg å sjå børstane utan forstørringsglas. Litt framfor midten av kroppen, har vaksne meitemarkar noko som liknar på eit tjukt belte. Det svulmar opp når meitemarken skal pare seg.
Inni kroppen har meitemarken blodårar, fem små hjarte, éin hjerne og mange nerveceller. Han har store musklar, som flytter han framover. Tarmane går frå munnen til rompa. Meitemark har ikkje auge, men sanseceller som kan oppdage lys.
Levevis
Meitemark parar seg, ved å klistre seg saman med slim frå det tjukke beltet på midten. Alle meitemarkar har både kvinnelege og mannlege kjønnsorgan.
Meitemarkar lever i jorda. Kor djupt dei lever, og kva dei et, avheng av kva art det er. Meitemarken et restar av daude planter og dyr. Han dreg maten sin ned i bakken og fuktar han med spytt, så det blir lettare å rive av bitar. Når han et, gjev meitemarken næring til jorda. Han grev gangar, som gjer jorda meir luftig. Det er svært viktig for plantene som veks der.
Meitemarkar pustar gjennom huda, og må difor ha det fuktig rundt seg. Dei kan overleve i vatn i fleire dagar. Når det regnar, må dei ofte kome opp til bakken, for å puste. Mange meitemark som kjem opp i regnvêr, døyr. Det er fordi dei ikkje toler dagslys, eller ikkje klarer å bore seg ned i bakken att.
Formeiring
Alle meitemarkar har kjønnsorgana til både hoer og hannar. Dette blir kalla å vere tvekjønna. Kjønnsorgan er dei delane av kroppen ein brukar til å lage ungar. Dei må likevel møte ein annan meitemark, for å kunne pare seg.
Når dei parar seg, klistrar meitemarkane seg saman med slim frå det tjukke beltet. Når dei er klistra saman, gir dei kvarandre sædceller. Slimet frå det tjukke beltet tørkar. Slimet blir ein vernande kokong rundt egga, som blir befrukta av sædceller frå den andre meitemarken. Kokongen ligg på bakken til ungane kjem ut. Ungane liknar små meitemarkar, og blir utvaksne i løpet av 3-4 månader.
Vanlege meitemark i Noreg
- kompostmeitemark
- stormeitemark
- skogsmeitemark
- gråmeitemark
- rosa meitemark
Kva artar som er vanlege, kan variere i ulike delar av landet.