Mehmet Emin Büyük | Marmara University (original) (raw)

Uploads

Papers by Mehmet Emin Büyük

Post-Vestfalyan Dönemde Kuvvet Kullanma Hukuku (Jus Ad Bellum): Temel Esaslar ve Güncel Konular, 2024

Public and Private International Law Bulletin, 2022

Öz Uluslararası Hukuk Komisyonu, 2018 yılında uluslararası hukukun kaynaklarından biri olan "huku... more Öz Uluslararası Hukuk Komisyonu, 2018 yılında uluslararası hukukun kaynaklarından biri olan "hukukun genel ilkeleri" üzerine çalışmaya başlamıştır. Şimdiye kadar bu kapsamda Özel Raportör Marcelo Vázquez-Bermúdez tarafından oldukça ayrıntılı iki farklı rapor yayınlanmış ve Komisyonda bu raporlar üzerine görüşmeler yapılmıştır. Komisyon çalışmasında hukukun genel ilkeleri üzerine doktrinde var olan tartışmalar yerine, bu uluslararası hukuk kaynağına devlet ve uluslararası yargı uygulamalarında yer bulan yaklaşımlar esas alınmıştır; doktrin yardımcı kaynak olarak kullanılmıştır. Bu sebeple hukukun genel ilkeleri şeklinde üçüncü bir kaynağın varlığına dair tartışmalara ayrıca yer verilmemiştir. Öncelikle Uluslararası Adalet Divanı Statüsü'ndeki düzenlemeden yola çıkılarak hukukun genel ilkelerinin niteliğine dair açıklamalar yapılmıştır. İlk raporda geniş bir kısım hukukun genel ilkelerinin kökenine dair incelemeye ayrılmış ve burada ilkelerin iki farklı kaynaktan gelebileceği tespitine yer verilmiştir. Buna göre hukukun genel ilkeleri iç hukuklardan türetilmiş olabileceği gibi, uluslararası hukuk alanında ortaya çıkan genel ilkeler de söz konusu olabilir. Özellikle bu ikinci grup ilkeler konusunda Komisyonda ve Altıncı Komitede bu tür ilkelerin varlığını reddeden veya bunların Uluslararası Adalet Divanı Statüsü'nün 38/1-c hükmünde öngörülen ilkeler kapsamında olmadığını belirten farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu husus özelinde bu çalışmada savunulan görüş, uluslararası hukuk alanında ortaya çıkmış birtakım hukukun genel ilkelerinin de var olabileceği ve bunların da Statü hükmü kapsamında olduğu şeklindedir. İkinci raporda ise, bu farklı kökenlerden türetilen hukukun genel ilkelerinin belirlenmesinde esas alınacak yöntem ve kriterler tespit edilmiştir. Raporlarda hakkaniyet ve hukukun genel ilkelerinin arasındaki ilişkiye yer verilmemiş olması bir eksiklik olarak sayılabilir. Ayrıca hukukun genel ilkeleri konusunda doktrinde var olan-ve andlaşmalar ve uluslararası teamüle göre çok daha yoğun olan-tartışmalı durumların genel anlamda çalışma dışı bırakılmasının, bu konunun Komisyon eliyle aydınlatılmasına kısmi bir engel taşıdığı ifade edilmelidir zira özellikle Divan tarafından bu üçüncü hukuk kaynağına açıktan başvurmaktan sıklıkla kaçınılmasının arkasında doktrindeki bu kafa karışıklığının yatıyor olması muhtemeldir.

İstanbul Hukuk Mecmuası, 2022

Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2022

The Place of the Jay Treaty in the Development of Modern International Arbitration

Law & Justice Review, 2022

L'article 38/1-c du Statut de la Cour internationale de Justice définit les « principes généraux ... more L'article 38/1-c du Statut de la Cour internationale de Justice définit les « principes généraux du droit reconnus par les nations civilisées » comme l'une des trois sources principales du droit international. Il y a eu beaucoup plus de débats doctrinaux sur les principes généraux du droit que sur les traités internationaux et la coutume internationale. L'objet de la présente étude est l'expression « reconnus par les nations civilisées » à l'article 38/1-c du Statut de la Cour internationale de Justice. Cette expression sera discutée sous deux aspects : Premièrement, l'expression des nations civilisées dans le Statut sera évaluée en fonction de l'interaction du droit international avec les éléments socio- politiques et les connotations de cette expression ; deuxièmement, l'effet de la condition de reconnaissance par les nations civilisées sur la détermination des principes généraux sera examiné. Les conclusions de cette étude peuvent être résumées comme suit : L'expression « nations civilisées » est considérée comme dépassée par la majorité des juristes internationaux. Aujourd'hui, chaque État membre de la communauté internationale est civilisé selon l'expression du Statut. D'autre part, il est possible d'interpréter le texte de l'article d'une manière qui sera acceptée par la communauté internationale et servira l'effectivité du droit international, avec une approche fondée sur le « principe de l’effet utile » en droit des traités. En particulier, l'élection de juges issus des grandes formes de civilisation et des principaux systèmes juridiques du monde stipulés à l'article 9 du Statut facilitera l'acceptation par la communauté internationale d'un principe général du droit choisi à l'unanimité parmi ces juges. Une telle méthode serait plus facile que la détermination d'un principe général de droit par une étude de droit comparé entre toutes les nations, ce qui serait impossible. Ainsi, la condition d'être « reconnus par les nations civilisées » dans le Statut prendra tout son sens.

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2021

Ege Denizi üzerindeki kıta sahanlığı sınırlandırması meselesi, Türkiye ve Yunanistan arasında çöz... more Ege Denizi üzerindeki kıta sahanlığı sınırlandırması meselesi, Türkiye ve Yunanistan arasında çözüm
bekleyen uyuşmazlıklardan biridir. Özellikle 70’li yıllardan itibaren görünürlük kazanan bu sorun,
Yunanistan’ın tek taraflı başvurusu ertesinde Uluslararası Adalet Divanı’nın 1978 tarihli yetkisizlik
kararıyla birlikte bütünüyle siyaset ve diplomasi sorunu haline gelmiştir. Öte yandan birçok devletin
benzer sınırlandırma sorunları yaşadığı ve bunları Divan veya farklı uluslararası yargı organları
eliyle çözüme kavuşturma çabası içine girdiği görülmektedir. Bunun sonucunda yargı organlarının
deniz alanlarının sınırlandırılması meselesine dair ciddi bir içtihadi birikimi ortaya çıkmıştır. Deniz
alanlarının sınırlandırılması hukukunda baskın ilke, sınırlandırmanın hakça bir çözüme kavuşturacak
şekilde yapılmasıdır. Bu düşünce, 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne de girmiştir.
Bu bakımdan Ege Denizi’nde yapılacak bir sınırlandırmada, en doğudaki Yunan adaları ile Türkiye
anakarası arasında çizilecek bir eşit uzaklık çizgisine dayalı bir sınırlandırma yapılmasının hakça
olmaması sebebiyle, yargı organlarından bu yönde bir karar çıkmayacağı beklenebilir. Öte yandan
bu çalışmanın ortaya koyduğu görüş, her ne kadar Divan’dan çıkacak kararın içtihat ışığında, Türkiye
tezleri lehine bir sonuç getirebileceği düşünülse de bu karar bir kez verildikten sonra dönüşün
olmayacağı bilinmeli, uyuşmazlığın diplomasi ve 1982 Sözleşmesi’ndeki öncelikli usul olan anlaşma
yoluyla çözülmesi yönündeki çabalar sürdürülmelidir

Article 38/1-c of the Statute of International Court of Justice qualifies the “general principles... more Article 38/1-c of the Statute of International Court of Justice qualifies the “general principles of law recognized by civilized nations” as one of the three main sources of international law which the Court will apply. Compared to the other two sources, namely international treaties and international custom, general principles of law have been the subject of a much more intense doctrinal controversy. This debates started with the inclusion of general principles of law in the Statute of the Permanent Court of International Justice as a third source by the Advisory Committee of Jurists during travaux préparatoires of the Statute and still continues. This study is an effort to collect and comprehend these doctrinal controversies. For this purpose, first, the discussions in the Advisory Committee of Jurists when drafting the Statute which can be used as a supplementary mean of interpretation and later, the controversy among international lawyers and their thoughts which I think derived mostly from the prejudgments of their authors about the binding nature of international law and their approaches to the jurisprudence of this field have been dealt. As a result, the functions of general principles of law can be described in three different categories: They can be used for providing a framework for interpreting, defining, and implementing other sources. Secondly, they can be used as a material source of the other two sources. Finally, in order to avoid non liquetin international law, where the other rules are not available, these general principles appear as substitute sources.

Books by Mehmet Emin Büyük

Beta, 2020

Uluslararası Daimî Adalet Divanı, halefi olan Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte, bağlı oldu... more Uluslararası Daimî Adalet Divanı, halefi olan Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte, bağlı oldukları örgütlerin barış ve güvenliğin sağlanması misyonuna hukuk yoluyla hizmet etmişlerdir. İki dünya savaşı arası dönem, barış andlaşmalarıyla kurulu bir düzen olması itibariyle Birleşmiş Milletler düzeninden farklılık arz eder. Bu bakımdan, mesaisinin çok büyük bir kısmını 1. Dünya Savaşı sonrası yapılan Barış Andlaşmaları’yla ilgili hususların çözüme kavuşturulmasına ayırmış olan Daimî Divan’ın ilgilenmek durumunda kaldığı birtakım meseleler veya önündeki davaların süjeleri günümüzde mevcut değildir. Ancak hukuk bilimi açısından verilen kararlar önemini korumaktadır. Yargılama usulüne ilişkin ilkeler, Divan’ın yargı yetkisinin kapsamı, danışma görüşünün niteliği, davanın esasına uygulanacak birtakım özel ilkeler gibi hususlar yeni Divan tarafından belli bir içtihadi silsilenin devamı olarak aynen alınmıştır. Dolayısıyla Uluslararası Daimî Adalet Divanı’nın kararlarının bilinmesi, en az yeni Divan’ın kararlarının bilinmesi kadar ehemmiyetlidir. Bu çalışma da bu düşünceyle ortaya çıkmıştır. Kararların, danışma görüşlerinin ve emirnamelerin metinlerinin tamamına bu eser kapsamında yer verilmemiş olup Divan Yazı İşleri tarafından hazırlanmış olan özetler -çalışmanın kapsadığı 1922-1930 yılları arası itibariyle- çalışmaya taşınmıştır. Böylece, Daimî Divan’ın Türkçe literatürde yer almayan kararlarına ilişkin ilgili kimselerin bilgilenmesi amaçlanmıştır.

On İki Levha, 2018

Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’nün 38/1-c maddesi, “medeni milletlerce tanınmış hukukun genel... more Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’nün 38/1-c maddesi, “medeni milletlerce tanınmış hukukun genel ilkeleri”ni, uluslararası hukukun üç kaynağından biri olarak nitelendirmektedir. Diğer iki kaynakla, yani uluslararası andlaşmalar ve uluslararası teamülle karşılaştırıldığında, genel hukuk ilkeleri, çok daha yoğun bir doktrinel ihtilafın konusu olmuştur. Bu tartışmalar, Statü’nün hazırlık çalışmaları sırasında Hukukçular Komitesi tarafından genel hukuk ilkelerinin üçüncü kaynak olarak Uluslararası Daimi Adalet Divanı Statüsü’ne eklenmesiyle başlamış ve hala sürmektedir.
Bu çalışma, bu kavramın ve tartışmaların anlaşılması çabasıdır. Bu amaca yönelik olarak üç farklı malzeme seçilmiştir: İlk olarak, Hukukçular Komitesi’nde Statü hazırlanırken ortaya konulan tartışmalar hazırlık çalışmaları olarak genel yorum kuralı belirsiz ve anlaşılmaz bir manaya yönlendiriyorsa yardımcı yorum aracı olarak kullanılabilir –ki konu hakkında doktrinel ihtilaflar düşünüldüğünde durum tam da budur. İkinci malzeme olarak, uluslararası hukukçular arasındaki ihtilaf ve bunların düşünceleri ki bunların çoğu zaman uluslararası hukukun bağlayıcılığına ilişkin bu kişilerin önyargılarından ve bu alana dair hukuk ilmine yaklaşımlarına dair olduğunu ifade etmek mümkündür. Üçüncü olarak da, uluslararası tahkim organları tarafından Uluslararası Daimi Adalet Divanı’nın kurulmasından önce ortaya konulan uygulamalar ve özellikle de Lahey Divanlarının olmak üzere, Statü’nün yazılmasından sonraki uygulamalar şeklinde iki farklı döneme ayrılabilecek genel hukuk ilkelerine dair uluslararası uygulama.
Bu incelemenin sonucunda, denilebilir ki, genel hukuk ilkelerinin işlevleri üç farklı kategori altında değerlendirilebilir: Diğer kaynakların yorumlanması, kapsamlarının belirlenmesi ve bunların uygulanması konusunda bir çerçeve sunmak üzere kullanılabilirler. İkinci olarak, diğer iki kaynağın maddi kaynağı olarak kullanılabilirler ve çok zamanlar, bu kaynaklar zaten genel hukuk ilkelerinin birer yansımasıdırlar. Son olarak ve en önemlisi –ve yukarıda bahsi geçen ihtilaflar özellikle bu işlevden kaynaklanmaktadır- uluslararası hukukta non liquetten kaçınmak için, diğer kaynakların kullanılabilir olmadıkları durumda, bu genel ilkeler, ikame kaynak olarak ortaya çıkarlar.