Ahmet Önal | MARMARA ÜNİVERSİTESİ (original) (raw)

Books by Ahmet Önal

Tarihin Engin Sularında, Prof. Dr. Vahdettin Engin'e Armağan, 2022

Konuya dair araştırmalarda, Şehzâde Bâyezid ve Şehzâde Cihangir’in sünnet düğünü 1457, 1530, 1582... more Konuya dair araştırmalarda, Şehzâde Bâyezid ve Şehzâde Cihangir’in sünnet düğünü 1457, 1530, 1582, 1675, 1720 şenlikleri gibi mutantan ve uzun süreli şenliklerin gölgesinde kalmıştır. İlgili literatürde 1539 şenliğine dair malumat, başta Celâl-zâde olmak üzere genelde aynı kaynaklardan istifadeyle teşekkül ettirildiği için daha ziyade birbirinin tekrarı mahiyetindedir. Celâl-zâde’nin şenliği sadece Şehzâde Bâyezid nâmına yapılmış göstermesinden kaynaklanan hatalı bilgi araştırmacılar tarafından tashih edilmiştir. Buna mukabil Koca Nişancı’nın eksik malumat vermesinden ötürü sünnet düğününün günlük programı ve şenliğe dair bazı mühim ayrıntılar meçhul kalmaya devam edegelmiştir. Şenliğin başlangıç-bitiş tarihleri ve toplam süresi hususlarında dahi araştırmacılar arasında ve hatta aynı araştırma bünyesinde bir mutabakat sağlanamamıştır.
Bu çalışmada, başta 1539 şenliğinin en tafsilatlı kaynağı olmasına rağmen yeterince istifade edilmeyen Bostan Çelebi olmak üzere muasır ve muahhar kaynaklara istinaden sünnet düğünü tekrar incelenecektir. Şenliğin kararlaştırılması, hazırlıkları, günlük serencamı, icra edilen merâsimler ve eğlenceler, katılımcıları gibi hususlarda şimdiye kadar bilinmeyen yeni malumat ortaya konulacak, bazı hatalı bilgiler tashih edilecektir.

Cumhuriyet döneminde demokrasinin işleyişi sık sık darbelerle kesildi. Aslında bu bizim eski bir ... more Cumhuriyet döneminde demokrasinin işleyişi sık sık darbelerle kesildi. Aslında bu bizim eski bir geleneğimiz. Osmanlı İmparatorluğu'nda askeri isyanlar ve darbeler, Fatih Sultan Mehmed'in ilk hükümdarlığı zamanında 1446 Buçuktepe İsyanı ile başlar ve 1913'teki Bâbıâli baskınıyla sona erer. Neredeyse Fatih Sultan Mehmed'den sonra isyanla yüzleşmeyen Osmanlı padişahı yok gibidir. 36 Osmanlı padişahından 12'sinin isyan ve darbeyle tahtını kaybettiği gözönüne alındığında durumun vahameti daha iyi anlaşılır. Günlerce, hatta aylarca devam eden isyanlar İstanbul halkına korkulu günler yaşatıyor, günlük hayat tamamen felç oluyordu. İsyanlar zaman zaman o kadar ileri boyutlara ulaşıyordu ki, bazen devlet adamlarının cesetleri köpeklere yem ediliyor, bazen sadrazamların kelleleri alınıyor, bazen de padişahlar acımasızca katlediliyorlardı.

Antikçağ'dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, III, ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul, 2015

TÖRENLER 404 İ stanbul, payitaht oluşundan bu yana emperyal özelliklerinin bir gereği olarak resm... more TÖRENLER 404 İ stanbul, payitaht oluşundan bu yana emperyal özelliklerinin bir gereği olarak resmî tören ve seremonilere sahne olmuş, hususiyle bu açıdan bir "merasimler kenti" vasfı kazanmıştı. Osmanlılar döneminde üç kıtaya yayılan imparatorluğun ana merkezi olarak resmî törenler Bizans dönemine nispetle biraz daha farklılaşarak sürdü. İmparatorluğun yönetim merkezi olması, sarayda divan toplantılarını özel bir merasim alanı hâline de getiriyordu. Öyle ki burası çeşitli meselelerini takip edenlerce merakla izlenen bir resmî merkez konumu kazanmış gibiydi. Saray merkezli merasimler için divan günlerinin özel bir önemi olduğuna şüphe yoktur. Öte yandan ordunun sefere çıkışı, hacıların payitahttan ayrılışı, kutsal günler ve dinî bayramlar, saray kaynaklı evlilik, doğum, sünnet, cenaze merasimleri, kılıç alayı ve Cuma selamlığı gibi resmî bir çerçeve kazanmış törenler durumundaydı. Bu törenler, saltanatın azametini görünür kılması ve padişahların, payitaht civarındaki gezi ve tebdil, dinlenme, eğlenme, spor gibi ihtiyaçlarına cevap vermesinin yanında, halkla ilişki kurulmasını, İstanbulluların eğlenmesini, şehirde toplum hayatının renklenmesini, dinî hayatın canlanmasını ve ticari hareketliliğin artmasını sağlayarak geniş bir fonksiyon ifa ediyordu.

Papers by Ahmet Önal

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi/The Journal of Turkish Cultural Studies, 2019

II. Bâyezid’in nasıl öldüğü suali, döneminde olduğu kadar günümüzde de hararetli bir tartışma kon... more II. Bâyezid’in nasıl öldüğü suali, döneminde olduğu kadar
günümüzde de hararetli bir tartışma konusudur. Bazı kaynaklarda
padişahın eceliyle öldüğü, bazılarında ise tahtını emniyete almak için
Yavuz Sultan Selim tarafından zehirletilmek suretiyle öldürüldüğü
rivayet edilir. Bu çalışmada, bilinen kaynakların yanı sıra bazı yeni
kaynaklardan hareketle mesele ele alınmıştır. Bu hususta bugüne kadar
gözden kaçan ve II. Bâyezid’in ölümünden önceki son günlerini anlatan
Mehmed’in raporu ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Makalenin ilk
bölümünde, II. Bâyezid’in tahttan indirildikten sonraki günleri,
İstanbul’dan ne zaman ve hangi şartlarda ayrıldığı üzerinde
durulmuştur. Padişahın yolda hastalanması, tedavi teşebbüsleri ve
vefatı ikinci bölümde incelenmiştir. Nihayet üçüncü bölümde, Sultan
Bâyezid’in ölümüne dair haber ve söylentilerin farklı kaynaklara nasıl
yansıdığı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler
II. Bâyezid’in ölümü, Zehirlenme, Mehmed’in raporu

Abstract
How did Bayezid II die? This is a question that historians have often
disagreed among themselves, as was done in its epoch. While some sources indicate that he died a natural death, other sources indicate that he was killed after being poisoned by his son, Selim, who so would guarantee his throne. In this text a report of Mehmed is examined and evaluated, which has been
disregarded until to-day and relates the last days of sultan dethroned. In the beginning of this article, we have treated Bayezid’s days after his being dethroned, and when and under which conditions his leave-taking occurred. In the second chapter, his falling ill, its treatment efforts and his death are examined. Finally, in the third chapter, it has been analyzed how the news and the rumors of his death reverberated on the concerned sources.

Keywords
The Death of Bayezid II, Poisoning, the Report of Mehmed

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi / The Journal of Turkish Cultural Studies, 2018

Özet Bu çalışmada, Varvar Ali Paşa’nın resmî hayatı ve isyanı ele alınmıştır. İlk olarak, paşanın... more Özet
Bu çalışmada, Varvar Ali Paşa’nın resmî hayatı ve isyanı ele alınmıştır. İlk olarak,
paşanın menşei meselesinden başlanarak, Galata Sarayı’na alınması, Enderun
odalarındaki hizmet eğitimi, Saray’dan çıkışı ve devlet kademelerinde üstlendiği
vazifeler ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ise Varvar Ali Paşa’yı tarihe mâl eden
isyanının mahiyeti incelenmiştir. Bu suretle, paşanın otobiyografisi, arşiv vesikaları,
kronikler ve bunlara istinaden kaleme alınmış araştırma eserlerinden istifade ile hem
17. yüzyıl Osmanlı tarihinin buhranlı yılları hem de bu dönemin bir aktörünün
hayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
17. yüzyıl Buhranı, Osmanlı İmparatorluğu, Varvar Ali Paşa.

Abstract
In this study, Varvar Ali Pasha’s official life and his rebellion has been discussed. First
of all, by starting from the origin of the pasha, his acceptance to Galata Palace, his
education in the Enderun, his leaving the palace and his commissions that he undertook in the government have been revealed. In the second part, nature of Varvar Ali Pasha’s rebellion that made him a historic person has been studied. In this way by making use of pasha’s autobiography, archive documents, chronicles and studies written through these sources, both crises of Ottoman history in seventeenth century and one actor of this period have been tried to be clarified

Keywords
Crises of seventeenth century, Ottoman Empire, Varvar Ali Pasha.

Öz Kronikler ve resmî tevcihât listeleri/defterleri, Osmanlı taşra idaresi ve idarecilerine dair ... more Öz Kronikler ve resmî tevcihât listeleri/defterleri, Osmanlı taşra idaresi ve idarecilerine dair araştırmalarının temel kaynakları arasındadır. Bu kaynaklar, araştırmacılar için kıymetli malumat ihtiva etmelerinin yanı sıra birtakım metodolojik problemleri de bünyesinde barındırmaktadır. Tarihî şahsiyetlerin sadece memuriyet hayatlarının tespitinde dahi tek bir kaynak grubundan yapılacak incelemede, bazı sorular cevapsız kalmakta, çeşitli karı-şıklıklar doğabilmekte veya yanlış bilgiler sebebiyle hatalı neticelere ulaşılabilmektedir. Bu makalede, farklı kaynakların birbirleriyle mukayese edilmesinin Sivas Eyaleti valileri ve beylerbeyilerinin tespiti, biyografilerindeki boşlukların doldurulması ve bazı yanlışla-rın giderilmesi için önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma kapsamında ilk olarak böyle bir konunun kaleme alınmasına imkân tanıyan/tanıyacak iki ana kaynak grubu ve bunlarla bağlantılı bazı meseleler ele alınmıştır. İkinci olarak, incelenen dönem-de Sivas Eyaleti'ne dair 85 adet tevcihât kaydı değerlendirilmiştir. Nihayet 12 Şevval 1166-1 Ramazan 1206/12 Ağustos 1753-23 Nisan 1792 tarihleri arasındaki 39 yıllık süre zarfında Sivas Eyaleti'nde beylerberbeyilik/valilik yapan isimler, bir tablo halinde sıra-lanmıştır. Anahtar Kelimeler Osmanlı İmparatorluğu, Tevcihât Kayıtları, Osmanlı Kronikleri, Sivas Beylerbeyileri ve Valileri GOVERNORS AND BEYLERBEYIS OF SİVAS PROVINCE (1753-1792) Abstract Chronicles and official ranking lists/registers are among the main resources of research regarding Ottoman rural administration and administrators. These resources do not only contain valuable information for researchers, but also contain certain methodological problems. In a research based on only one resource group, even only in determining the assignment of historical personalities, *

Osmanlı tebaasından birçok kimse 16. yüzyılda Avrupalıların eline esir düştü. Bu esirlerin kurtar... more Osmanlı tebaasından birçok kimse 16. yüzyılda Avrupalıların eline esir düştü. Bu esirlerin kurtarılması, devletin önemli mesele ve meşgalelerinden birisiydi. Osmanlı arşivleri, bu konuda zengin malzeme temin etmektedir. Bu makalede Osmanlı arşiv kaynakları merkeze alınarak 16 yüzyılda Avrupa'daki Osmanlı esirlerinin kurtarılması meselesine dair bazı gözlemler paylaşılacaktır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa, Osmanlı esirleri, Osmanlı arşivi EINIGE FESTSTELLUNGEN ÜBER DIE BEFREIUNG DER OSMANISCHEN GEFANGENEN IM 16. JAHRHUNDERT IN EUROPA Zusammenfassung Viele osmanischen Bürger wurden im 16. Jhr. von den Europäern in Gefangenschaft gehalten. Die Befreiung der Gefangenen war eine der wichtigsten Angelegenheiten des Osmanischen Reiches. Die osmanischen Archive bieten viele Materialien zu diesem Thema. In diesem Beitrag sollen Quellen des 16. Jhr. aus dem osmanischen Archiv, die sich mit den Kriegsgefangenen und deren Befreiung aus Europa befassen, zur Analyse herangezogen werden.

Confarence Presentations by Ahmet Önal

5 . TOKAT SEMPOZYUMU

Tokat Kalesi, kuvvetle muhtemel Roma eseri olup Anadolu’nun Türkleşmesiyle birlikte sırasıyla Da... more Tokat Kalesi, kuvvetle muhtemel Roma eseri olup Anadolu’nun Türkleşmesiyle
birlikte sırasıyla Danişmendliler, Türkiye Selçukluları, Eratna ve Kadı Burhaneddin
devletlerinin hâkimiyetlerine şâhidlik etmiş, Yıldırım Bâyezid zamanında
Osmanlı idaresine geçmiştir. Tarih boyunca pek çok muhasaraya/müdafaaya
sahne, Osmanlı döneminde bir taraftan sürgün, kalebendlik, prangabendlik gibi
cezalara çarptırılanların mecburî ikametgâhı, bir taraftan da şehrin ve bölgenin
emniyetini sağlayan, bilhassa şark seferlerinde ihtiyaç duyulan askerî malzemelerin
depolandığı ve cepheye sevkedildiği merkez olmuştur. Bu çalışmada Tokat
Kalesi’nin 18. asırdaki fizikî durumu, askerî ve idarî yapısı ortaya konulmaya
çalışılacaktır.

ULUSLARARASI ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU XI, 2023

Üsküdar, XVI. asırda nüfus ve şehirlesme itibariyle dikkate değer bir büyüme yaşadı. Üsküdar’ın ... more Üsküdar, XVI. asırda nüfus ve şehirlesme itibariyle dikkate değer bir büyüme
yaşadı. Üsküdar’ın merkezindeki mahalle sayısı 1520’lerde 9 iken, XVII. asrın
başlarında 19’a yükselmişti. Bu dönemde tesis edilen Gülfem Hatun, Mihrimah
Sultan, Nurbanu Sultan külliyeleri; Hayreddin Çavuş, Çakırcıbaşı Hasan Ağa/
Paşa, Tavaşî Hasan Ağa, Solak Sinan camileri; Kefçe Dede (Mehmed Dede), Karabaş-
ı Velî, Şeyh Aziz Mahmud Hüdayî Efendi tekkeleri; Rüstem Paşa, Piyale Paşa,
Siyavuş Paşa, İbrahim Paşa, Koca Mehmed Paşa, Nişancı Mehmed Paşa sarayları;
Şemsî Ahmed Paşa’nın külliyesi gibi eserler, bu büyümenin tezahürü oldukları
kadar istikâmetini de tayin etmişlerdir. Üsküdar’ın şehirlesmesine katkı yapanlardan
birisi de Koca Sinan Paşa’dır. Bu çalışmada, şeriyye sicilleri ve vakfiyeleri
ışığında Sinan Paşa’nın Üsküdar’daki evkafı ve diğer eserleri ele alınacaktır.

Tarihin Engin Sularında, Prof. Dr. Vahdettin Engin'e Armağan, 2022

Konuya dair araştırmalarda, Şehzâde Bâyezid ve Şehzâde Cihangir’in sünnet düğünü 1457, 1530, 1582... more Konuya dair araştırmalarda, Şehzâde Bâyezid ve Şehzâde Cihangir’in sünnet düğünü 1457, 1530, 1582, 1675, 1720 şenlikleri gibi mutantan ve uzun süreli şenliklerin gölgesinde kalmıştır. İlgili literatürde 1539 şenliğine dair malumat, başta Celâl-zâde olmak üzere genelde aynı kaynaklardan istifadeyle teşekkül ettirildiği için daha ziyade birbirinin tekrarı mahiyetindedir. Celâl-zâde’nin şenliği sadece Şehzâde Bâyezid nâmına yapılmış göstermesinden kaynaklanan hatalı bilgi araştırmacılar tarafından tashih edilmiştir. Buna mukabil Koca Nişancı’nın eksik malumat vermesinden ötürü sünnet düğününün günlük programı ve şenliğe dair bazı mühim ayrıntılar meçhul kalmaya devam edegelmiştir. Şenliğin başlangıç-bitiş tarihleri ve toplam süresi hususlarında dahi araştırmacılar arasında ve hatta aynı araştırma bünyesinde bir mutabakat sağlanamamıştır.
Bu çalışmada, başta 1539 şenliğinin en tafsilatlı kaynağı olmasına rağmen yeterince istifade edilmeyen Bostan Çelebi olmak üzere muasır ve muahhar kaynaklara istinaden sünnet düğünü tekrar incelenecektir. Şenliğin kararlaştırılması, hazırlıkları, günlük serencamı, icra edilen merâsimler ve eğlenceler, katılımcıları gibi hususlarda şimdiye kadar bilinmeyen yeni malumat ortaya konulacak, bazı hatalı bilgiler tashih edilecektir.

Cumhuriyet döneminde demokrasinin işleyişi sık sık darbelerle kesildi. Aslında bu bizim eski bir ... more Cumhuriyet döneminde demokrasinin işleyişi sık sık darbelerle kesildi. Aslında bu bizim eski bir geleneğimiz. Osmanlı İmparatorluğu'nda askeri isyanlar ve darbeler, Fatih Sultan Mehmed'in ilk hükümdarlığı zamanında 1446 Buçuktepe İsyanı ile başlar ve 1913'teki Bâbıâli baskınıyla sona erer. Neredeyse Fatih Sultan Mehmed'den sonra isyanla yüzleşmeyen Osmanlı padişahı yok gibidir. 36 Osmanlı padişahından 12'sinin isyan ve darbeyle tahtını kaybettiği gözönüne alındığında durumun vahameti daha iyi anlaşılır. Günlerce, hatta aylarca devam eden isyanlar İstanbul halkına korkulu günler yaşatıyor, günlük hayat tamamen felç oluyordu. İsyanlar zaman zaman o kadar ileri boyutlara ulaşıyordu ki, bazen devlet adamlarının cesetleri köpeklere yem ediliyor, bazen sadrazamların kelleleri alınıyor, bazen de padişahlar acımasızca katlediliyorlardı.

Antikçağ'dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, III, ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul, 2015

TÖRENLER 404 İ stanbul, payitaht oluşundan bu yana emperyal özelliklerinin bir gereği olarak resm... more TÖRENLER 404 İ stanbul, payitaht oluşundan bu yana emperyal özelliklerinin bir gereği olarak resmî tören ve seremonilere sahne olmuş, hususiyle bu açıdan bir "merasimler kenti" vasfı kazanmıştı. Osmanlılar döneminde üç kıtaya yayılan imparatorluğun ana merkezi olarak resmî törenler Bizans dönemine nispetle biraz daha farklılaşarak sürdü. İmparatorluğun yönetim merkezi olması, sarayda divan toplantılarını özel bir merasim alanı hâline de getiriyordu. Öyle ki burası çeşitli meselelerini takip edenlerce merakla izlenen bir resmî merkez konumu kazanmış gibiydi. Saray merkezli merasimler için divan günlerinin özel bir önemi olduğuna şüphe yoktur. Öte yandan ordunun sefere çıkışı, hacıların payitahttan ayrılışı, kutsal günler ve dinî bayramlar, saray kaynaklı evlilik, doğum, sünnet, cenaze merasimleri, kılıç alayı ve Cuma selamlığı gibi resmî bir çerçeve kazanmış törenler durumundaydı. Bu törenler, saltanatın azametini görünür kılması ve padişahların, payitaht civarındaki gezi ve tebdil, dinlenme, eğlenme, spor gibi ihtiyaçlarına cevap vermesinin yanında, halkla ilişki kurulmasını, İstanbulluların eğlenmesini, şehirde toplum hayatının renklenmesini, dinî hayatın canlanmasını ve ticari hareketliliğin artmasını sağlayarak geniş bir fonksiyon ifa ediyordu.

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi/The Journal of Turkish Cultural Studies, 2019

II. Bâyezid’in nasıl öldüğü suali, döneminde olduğu kadar günümüzde de hararetli bir tartışma kon... more II. Bâyezid’in nasıl öldüğü suali, döneminde olduğu kadar
günümüzde de hararetli bir tartışma konusudur. Bazı kaynaklarda
padişahın eceliyle öldüğü, bazılarında ise tahtını emniyete almak için
Yavuz Sultan Selim tarafından zehirletilmek suretiyle öldürüldüğü
rivayet edilir. Bu çalışmada, bilinen kaynakların yanı sıra bazı yeni
kaynaklardan hareketle mesele ele alınmıştır. Bu hususta bugüne kadar
gözden kaçan ve II. Bâyezid’in ölümünden önceki son günlerini anlatan
Mehmed’in raporu ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Makalenin ilk
bölümünde, II. Bâyezid’in tahttan indirildikten sonraki günleri,
İstanbul’dan ne zaman ve hangi şartlarda ayrıldığı üzerinde
durulmuştur. Padişahın yolda hastalanması, tedavi teşebbüsleri ve
vefatı ikinci bölümde incelenmiştir. Nihayet üçüncü bölümde, Sultan
Bâyezid’in ölümüne dair haber ve söylentilerin farklı kaynaklara nasıl
yansıdığı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler
II. Bâyezid’in ölümü, Zehirlenme, Mehmed’in raporu

Abstract
How did Bayezid II die? This is a question that historians have often
disagreed among themselves, as was done in its epoch. While some sources indicate that he died a natural death, other sources indicate that he was killed after being poisoned by his son, Selim, who so would guarantee his throne. In this text a report of Mehmed is examined and evaluated, which has been
disregarded until to-day and relates the last days of sultan dethroned. In the beginning of this article, we have treated Bayezid’s days after his being dethroned, and when and under which conditions his leave-taking occurred. In the second chapter, his falling ill, its treatment efforts and his death are examined. Finally, in the third chapter, it has been analyzed how the news and the rumors of his death reverberated on the concerned sources.

Keywords
The Death of Bayezid II, Poisoning, the Report of Mehmed

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi / The Journal of Turkish Cultural Studies, 2018

Özet Bu çalışmada, Varvar Ali Paşa’nın resmî hayatı ve isyanı ele alınmıştır. İlk olarak, paşanın... more Özet
Bu çalışmada, Varvar Ali Paşa’nın resmî hayatı ve isyanı ele alınmıştır. İlk olarak,
paşanın menşei meselesinden başlanarak, Galata Sarayı’na alınması, Enderun
odalarındaki hizmet eğitimi, Saray’dan çıkışı ve devlet kademelerinde üstlendiği
vazifeler ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ise Varvar Ali Paşa’yı tarihe mâl eden
isyanının mahiyeti incelenmiştir. Bu suretle, paşanın otobiyografisi, arşiv vesikaları,
kronikler ve bunlara istinaden kaleme alınmış araştırma eserlerinden istifade ile hem
17. yüzyıl Osmanlı tarihinin buhranlı yılları hem de bu dönemin bir aktörünün
hayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
17. yüzyıl Buhranı, Osmanlı İmparatorluğu, Varvar Ali Paşa.

Abstract
In this study, Varvar Ali Pasha’s official life and his rebellion has been discussed. First
of all, by starting from the origin of the pasha, his acceptance to Galata Palace, his
education in the Enderun, his leaving the palace and his commissions that he undertook in the government have been revealed. In the second part, nature of Varvar Ali Pasha’s rebellion that made him a historic person has been studied. In this way by making use of pasha’s autobiography, archive documents, chronicles and studies written through these sources, both crises of Ottoman history in seventeenth century and one actor of this period have been tried to be clarified

Keywords
Crises of seventeenth century, Ottoman Empire, Varvar Ali Pasha.

Öz Kronikler ve resmî tevcihât listeleri/defterleri, Osmanlı taşra idaresi ve idarecilerine dair ... more Öz Kronikler ve resmî tevcihât listeleri/defterleri, Osmanlı taşra idaresi ve idarecilerine dair araştırmalarının temel kaynakları arasındadır. Bu kaynaklar, araştırmacılar için kıymetli malumat ihtiva etmelerinin yanı sıra birtakım metodolojik problemleri de bünyesinde barındırmaktadır. Tarihî şahsiyetlerin sadece memuriyet hayatlarının tespitinde dahi tek bir kaynak grubundan yapılacak incelemede, bazı sorular cevapsız kalmakta, çeşitli karı-şıklıklar doğabilmekte veya yanlış bilgiler sebebiyle hatalı neticelere ulaşılabilmektedir. Bu makalede, farklı kaynakların birbirleriyle mukayese edilmesinin Sivas Eyaleti valileri ve beylerbeyilerinin tespiti, biyografilerindeki boşlukların doldurulması ve bazı yanlışla-rın giderilmesi için önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma kapsamında ilk olarak böyle bir konunun kaleme alınmasına imkân tanıyan/tanıyacak iki ana kaynak grubu ve bunlarla bağlantılı bazı meseleler ele alınmıştır. İkinci olarak, incelenen dönem-de Sivas Eyaleti'ne dair 85 adet tevcihât kaydı değerlendirilmiştir. Nihayet 12 Şevval 1166-1 Ramazan 1206/12 Ağustos 1753-23 Nisan 1792 tarihleri arasındaki 39 yıllık süre zarfında Sivas Eyaleti'nde beylerberbeyilik/valilik yapan isimler, bir tablo halinde sıra-lanmıştır. Anahtar Kelimeler Osmanlı İmparatorluğu, Tevcihât Kayıtları, Osmanlı Kronikleri, Sivas Beylerbeyileri ve Valileri GOVERNORS AND BEYLERBEYIS OF SİVAS PROVINCE (1753-1792) Abstract Chronicles and official ranking lists/registers are among the main resources of research regarding Ottoman rural administration and administrators. These resources do not only contain valuable information for researchers, but also contain certain methodological problems. In a research based on only one resource group, even only in determining the assignment of historical personalities, *

Osmanlı tebaasından birçok kimse 16. yüzyılda Avrupalıların eline esir düştü. Bu esirlerin kurtar... more Osmanlı tebaasından birçok kimse 16. yüzyılda Avrupalıların eline esir düştü. Bu esirlerin kurtarılması, devletin önemli mesele ve meşgalelerinden birisiydi. Osmanlı arşivleri, bu konuda zengin malzeme temin etmektedir. Bu makalede Osmanlı arşiv kaynakları merkeze alınarak 16 yüzyılda Avrupa'daki Osmanlı esirlerinin kurtarılması meselesine dair bazı gözlemler paylaşılacaktır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa, Osmanlı esirleri, Osmanlı arşivi EINIGE FESTSTELLUNGEN ÜBER DIE BEFREIUNG DER OSMANISCHEN GEFANGENEN IM 16. JAHRHUNDERT IN EUROPA Zusammenfassung Viele osmanischen Bürger wurden im 16. Jhr. von den Europäern in Gefangenschaft gehalten. Die Befreiung der Gefangenen war eine der wichtigsten Angelegenheiten des Osmanischen Reiches. Die osmanischen Archive bieten viele Materialien zu diesem Thema. In diesem Beitrag sollen Quellen des 16. Jhr. aus dem osmanischen Archiv, die sich mit den Kriegsgefangenen und deren Befreiung aus Europa befassen, zur Analyse herangezogen werden.

5 . TOKAT SEMPOZYUMU

Tokat Kalesi, kuvvetle muhtemel Roma eseri olup Anadolu’nun Türkleşmesiyle birlikte sırasıyla Da... more Tokat Kalesi, kuvvetle muhtemel Roma eseri olup Anadolu’nun Türkleşmesiyle
birlikte sırasıyla Danişmendliler, Türkiye Selçukluları, Eratna ve Kadı Burhaneddin
devletlerinin hâkimiyetlerine şâhidlik etmiş, Yıldırım Bâyezid zamanında
Osmanlı idaresine geçmiştir. Tarih boyunca pek çok muhasaraya/müdafaaya
sahne, Osmanlı döneminde bir taraftan sürgün, kalebendlik, prangabendlik gibi
cezalara çarptırılanların mecburî ikametgâhı, bir taraftan da şehrin ve bölgenin
emniyetini sağlayan, bilhassa şark seferlerinde ihtiyaç duyulan askerî malzemelerin
depolandığı ve cepheye sevkedildiği merkez olmuştur. Bu çalışmada Tokat
Kalesi’nin 18. asırdaki fizikî durumu, askerî ve idarî yapısı ortaya konulmaya
çalışılacaktır.

ULUSLARARASI ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU XI, 2023

Üsküdar, XVI. asırda nüfus ve şehirlesme itibariyle dikkate değer bir büyüme yaşadı. Üsküdar’ın ... more Üsküdar, XVI. asırda nüfus ve şehirlesme itibariyle dikkate değer bir büyüme
yaşadı. Üsküdar’ın merkezindeki mahalle sayısı 1520’lerde 9 iken, XVII. asrın
başlarında 19’a yükselmişti. Bu dönemde tesis edilen Gülfem Hatun, Mihrimah
Sultan, Nurbanu Sultan külliyeleri; Hayreddin Çavuş, Çakırcıbaşı Hasan Ağa/
Paşa, Tavaşî Hasan Ağa, Solak Sinan camileri; Kefçe Dede (Mehmed Dede), Karabaş-
ı Velî, Şeyh Aziz Mahmud Hüdayî Efendi tekkeleri; Rüstem Paşa, Piyale Paşa,
Siyavuş Paşa, İbrahim Paşa, Koca Mehmed Paşa, Nişancı Mehmed Paşa sarayları;
Şemsî Ahmed Paşa’nın külliyesi gibi eserler, bu büyümenin tezahürü oldukları
kadar istikâmetini de tayin etmişlerdir. Üsküdar’ın şehirlesmesine katkı yapanlardan
birisi de Koca Sinan Paşa’dır. Bu çalışmada, şeriyye sicilleri ve vakfiyeleri
ışığında Sinan Paşa’nın Üsküdar’daki evkafı ve diğer eserleri ele alınacaktır.

Bu kitabın her türlü basım, yayın ve telif hakları Beykoz Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dair... more Bu kitabın her türlü basım, yayın ve telif hakları Beykoz Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı'na aittir. Başkanlığın yazılı izni olmadan elektronik, mekanik ya da diğer yollarla basılamaz, çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 2019

Özet Osmanlı Devleti’nde sivil idari birimler olan kazaların başlarında ilmiye kökenli kadılar bu... more Özet
Osmanlı Devleti’nde sivil idari birimler olan kazaların başlarında ilmiye kökenli kadılar bulunmaktaydı. Kadılar, görev aldıkları kazalarda yaptıkları hizmetler karşılığında gelirler elde etmişlerdir. Belirli bir maaşı olmayan kadılar geçimlerini de bu kazançlarla sağlamışlardır. Kazaların gelir potansiyelleri teşkilat içindeki statülerinin en önemli göstergesi olmuştur. XVI. yüzyılın ilk yarısından itibaren Osmanlı kazaları kadıların elde ettiği yevmiye miktarları dikkate alınarak belirli sınıflamalara tabi tutulmuşlardır. XVII. yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde, 1078/1667-1668 tarihinde, kapsamlı bir düzenleme yapılarak imparatorluğun mevleviyet seviyesinin altındaki kadılıklar ele alınmış ve kazalar belirli rütbeler altında toplanmışlardır.
“Osmanlı Kaza Teşkilatı (1078/1667-1668)” isimli çalışmamızda kaza idaresine dair yapılan 1078 düzenlemesiyle ilgili iki kaynağın neşri ve konuyla ilgili daha önce yapılmış çalışmalar ele alınarak bir literatür değerlendirmesi yapılmıştır. Kitabımızda değindiğimiz bazı noktalar “1078 (1667-1668) Tarihli Rumeli Kadılık Rütbeleri Düzenlemesine Dair Yeni Bir Kadı Mecmuası” isimli makalede tenkit edilmiş ve hata yapıldığı ileri sürülmüştür.
Bu makaledeki öncelikli amacımız, 1078 tarihli teşkilat düzenlemesiyle ilgili doğru bilgiyi okuyucuya sunmaktır. Bu çerçevede, “Osmanlı Kaza Teşkilatı (1078/1667-1668)” isimli kitabımızdaki bazı tespitleri tenkit ederek hata yapıldığı konusunda görüş bildiren araştırmacı Ercan Alan’ın konuyla ilgili iddialarına cevap verilecektir. Ayrıca yeri geldikçe kaza teşkilatının işleyişi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Kaza, Kadılık, 1078 Düzenlemesi, Rumeli

An Evaluation on the Article “1078 (1667-1668) Tarihli Rumeli Kadılık Rütbeleri Düzenlemesine Dair Yeni Bir Kadı Mecmuası”

Abstract
Districts, the civil administration units in the Ottoman State, were managed by kadis with a scholarly background. Kadis were receiving an income for their services in the districts. Kadis who had no specific wage also made their living from these incomes. The income potentials of the districts had become the most important indicator of their status within the organization. As from the second half of the XVI. century Ottoman districts have been subjected to specific categorizations considering the amount of remuneration of the kadis. In the second half of the XVII. century, in 1078/1667-1668, a comprehensive reorganisation has been made, in which kadiships under the level of the so called mevleviyet kadiships which comprised kadiships on the provincial level were reviewed und the districts were brought together under certain ranks.
In our study “Osmanlı Kaza Teşkilatı (1078/1667-1668)” the publication of two sources in relation with the arrangement in 1078 regarding the administration of districts, and former studies in this regard have been studied and a literature evaluation has been made. Some of the points in our book have been criticised in the article “1078 (1667-1668) Tarihli Rumeli Kadılık Rütbeleri Düzenlemesine Dair Yeni Bir Kadı Mecmuası”, and it has been claimed that mistakes have been made.
The primary goal of this article is to present true information to the reader with regard to the reorganization in 1078. To this extent, in this article we will provide an answer to the claims of researcher Ercan Alan who criticised certain determinations in our book “Osmanlı Kaza Teşkilatı (1078/1667-1668)” and claimed that mistakes have been made. Furthermore, if appropriate, the operation of the district organisation will be elaborated.

Key Word: Ottoman, District, Kadiship, Reorganisation in 1078, Rumelia