Ezgi Demirel Kamanlı | Mehmet Akif Ersoy University (original) (raw)

Papers by Ezgi Demirel Kamanlı

Dil ve Edebiyat Araştırmaları/Journal of Language and Literature Studies

Öz "İyice, derinlemesine araştırmak" anlamına gelen "irdele-" fiili "izdele-" yapısı dışında herh... more Öz "İyice, derinlemesine araştırmak" anlamına gelen "irdele-" fiili "izdele-" yapısı dışında herhangi bir metinde tanıklanamayan ve "Dil Devrimi" ile beraber Türkiye Türkçesi ağızlarından alınarak yazı dilimize kazandırılan bir sözcüktür. Nitekim sözcüğün ağızlarda farklı anlamlarla çok yaygın olarak kullanıldığı "Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü" vasıtasıyla tespit edilebilmektedir. Sözcük her ne kadar "irde-" kısmına kadar çok net bir şekilde açıklanabilse de bu gövde üzerine getirilen ekler ile ilgili birtakım soru işaretleri bulunmaktadır. Bu yüzden, sözcüğün hangi eklerden oluştuğunun araştırılması gerekmektedir. Bu makalede "irdele-" fiilinin "-AlA-", "-lA-", "-l-" ve "-A-" eklerinden hangisi ya da hangileriyle oluştuğu tartışılmakta ve sözcüğün yapısı gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu dört ek doğrultusunda üç olasılığın bulunduğu söylenebilir. Yapılan incelemelere göre sözcüğün "ir (iz)" isim köküne dayandığı kesindir. Köke getirilen +de-isimden fiil yapma ekiyle sözcük fiilleştirilmiştir. İrde-gövdesine edilgen fiil yapma işlevindeki-l-ekinin eklenmesiyle irdel-olduğu ve pekiştirme ifade eden-A-fiilden fiil yapma ekinin getirilmesiyle de sözcüğün bugünkü şekline kavuştuğu düşünülmektedir.

Dil ve edebiyat araştırmaları dergisi, Mar 6, 2023

Öt- (Geçmek) Fiili Üzerine Çok Anlamlılık İncelemesi: Eski ve Orta Türkçe Dönemi – Kuzeybatı (Kıpçak) Grubu Türk Lehçeleri, 2023

Bir sözcüğün anlamı, karşıladığı kavramın zihnimizde canlandırdığı nesne veya şeydir. Bu anlamlar... more Bir sözcüğün anlamı, karşıladığı kavramın zihnimizde canlandırdığı nesne veya şeydir. Bu anlamlar sözcüğün dil tarihindeki seyrinde değişebildiği gibi aynı şekilde de kalabilmektedir. Sözcüklerdeki bu anlam değişiklikleri fonolojik, morfolojik, semantik ya da kültürel sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Bir sözcük kimi zaman sahip olduğu temel anlamdan tamamen uzaklaşarak bazen de temel anlamla ilişkili olarak yeni anlamlar edinmektedir. Öt-fiili de bu açıdan dikkat çeken sözcüklerdendir. Sözcüğün Eski ve Orta Türkçe döneminde farklı anlamlardaki kullanımı kanaatimizce çağdaş lehçelerdeki durumunu da sorgulama ihtiyacını doğurmuştur. Değerlendirme yapmak için, Çağdaş Türk lehçeleri arasında sayı olarak en fazla lehçeyi kapsaması dolayısıyla Kuzeybatı (Kıpçak) grubu Türk lehçeleri örneklem, inceleme ve tarihi dönemle karşılaştırma alanı olarak tercih edilmiştir. Ortaya konulan araştırma sonucuna göre öt-fiili Eski ve Orta Türkçe dönemi ile Kuzeybatı (Kıpçak) grubu Türk lehçelerinde "geçmek" temel anlamının yanı sıra başka anlamlarda da kullanılmıştır. Anlam biliminin ilkeleri doğrultusunda yapılan incelemeler sonucunda sözcüğün yan anlamlar kazanarak çok anlamlı bir yapıya sahip olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca fiilin kılınışının çok anlamlı yapısını ortaya koyma konusunda önemli olduğu da görülmektedir.

Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 2023

ESKİ TÜRKÇEDE YOKLUK BİLDİREN +sXz EKİ VE BUNUNLA GENİŞLEYEN EKLERLE KURULAN BAZI TEK ÖRNEKLER ÜZERİNE SÖZLÜK BİLİMSEL BİR DEĞERLENDİRME, 2022

ESKİ TÜRKÇEDE YOKLUK BİLDİREN +sXz EKİ VE BUNUNLA GENİŞLEYEN EKLERLE KURULAN BAZI TEK ÖRNEKLER ÜZ... more ESKİ TÜRKÇEDE YOKLUK BİLDİREN +sXz EKİ VE BUNUNLA GENİŞLEYEN EKLERLE KURULAN BAZI TEK ÖRNEKLER ÜZERİNE SÖZLÜK BİLİMSEL BİR DEĞERLENDİRME 1 A lexicological evaluation of some hapaxes formed with +sXz suffixes of absent and the suffixes that expand with them in old Turkish EZGİ DEMİREL KAMANLI 2 Öz Bir dilin derlemini oluşturan tarihsel ve çağdaş döneminde yalnızca bir metinde tanıklanan ve başka metinlerde izine rastlanamayan sözcüklere "tek örnek (hapax legomenon)" adı verilmektedir. Bunların kendinden sonra yazılan metinlerde niçin bulunmadığı ise bilinememektedir. 1 Bu makale, " Uluslararası T ürk Dünyası Yunus Emre Sempozyumu"nda sunulan " Eski T ürkçede Yokluk Bildiren +sXz Eki ve Bununla Genişleyen Eklerle Kurulan Bazı T ek Örnekler Üzerine Bir Değerlendirme " başlığını taşıyan bildirinin genişletilmiş şeklidir.

Kelime Ölümü Olayı Orhun Türkçesi Türkiye Türkçesi Örneğinde (İsimler) , 2021

International Journal Of Turkish Literature Culture Education

Dįvānü Luġāti"t-Türk barındırdığı diyalektlerin söz varlığı açısından bir derlem sözlüğü olma öze... more Dįvānü Luġāti"t-Türk barındırdığı diyalektlerin söz varlığı açısından bir derlem sözlüğü olma özelliği taĢımaktadır. KaĢgarlı Mahmut 11. yüzyılda Türk dünyasında konuĢulan Türkçeyi Dįvānü Luġāti"t-Türk"te ortaya koymuĢtur. Eserde temel sözcüklerden hayvan isimlerine, özel isimlerden mimariye dair sözcüklere kadar geniĢ bir yelpazede Türkçenin söz varlığı gözler önüne serilmiĢtir. Eserde hem tarihî Türk lehçelerinde hem de çağdaĢ lehçelerde görebildiğimiz sözcüklerin yanı sıra sadece Dįvānü Luġāti"t-Türk"te tanıklayabildiğimiz sözcükler de bulunmaktadır. Bu tür sözcükler farklı bir Ģekilde adlandırılmaktadır. Tarihî metinlerde yalnızca bir kez geçen bu sözcükleri ifade etmek için hapax legomenon terimi kullanılmaktadır. Dįvānü Luġāti"t-Türk"te Çiğil söz varlığı içinde gösterilen hapax legomenon sınıfına giren sözcüklerin Ģekil bilgisi ve köken bilgisi açısından oldukça farklı özelliklere sahip olmalarından ötürü diğer diyalektlerdeki hapax legomenon olarak değerlendirilen sözcüklerden farklı nitelikler taĢıdığı görülmektedir. Bu sözcüklerden biri Dįvānü Luġāti"t-Türk"te KaĢgarlı Mahmut"un Çiğil diyalektinin söz varlığı içerisinde verdiği ve "soğan" anlamına gelen kuçgundı sözcüğüdür. Bu sözcüğün kökeni bilinmemektedir. ÇeĢitli etimolojik sözlüklerde sözcüğün anlamı verilmiĢ ancak kökenine dair bir görüĢ ortaya konulmamıĢtır. Bu çalıĢmada kuçgundı sözcüğünün kuç-(kucakla-) fiilinden türediği kanıtlanmaya çalıĢılacaktır.

Karahanlı Türkçesi Eserlerinden "Atebetü'l-Hakayık"ın Metindilbilim Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi, 2021

Öz İslami dönem Türk Edebiyatı eserleri içinde yer alan "Atebetü'l-Hakayık" Karahanlı Türkçesi il... more Öz İslami dönem Türk Edebiyatı eserleri içinde yer alan "Atebetü'l-Hakayık" Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Eser, ahlaklı olmanın yollarını belli başlıklar altında insanlara öğütlemektedir. İlk yazılı ürünlerinin verildiği dönemden günümüze kadar Türkçe ile yazılmış birçok edebî eser hem içerdiği dil özellikleri hem de yazınsal nitelikleri bakımından pek çok çalışmada araştır-macılar tarafından incelenmiştir. Bu çalışmada ise "Atebetü'l-Hakayık" bir edebî metin olarak içinde barındırdığı özellikler açı-sından ele alınmıştır. Metindilbilimin sunduğu olanaklarla bir edebî metnin metinsellik ölçütlerini belirleyen bağdaşıklık ve tutarlılık unsurlarıyla irdelenen eserin dil özelliklerinin alt metinde metin çözücüye verdiği ipuçları aktarılmaya çalışılmıştır. Böylelikle "Atebetü'l-Hakayık"ın metindilbilim açısından sahip olduğu ve sunduğu nitelikler ortaya koyulmuştur. Abstract "Atebetü'l-Hakayık", which is considered within the works of Islamic period Turkish literature, was written in Karakhanid Turkish. The study advises people on ways to be moral under certain headings. Many literary works, written in Turkish since the period when it gave its first written records, have been examined by researchers in many studies both in terms of grammatical features and literary qualities. In present study, "Atebetü'l-Hakayık" has been discussed as a literary text in terms of its features. With the possibilities offered by text linguistics, the grammatical features of the referred study, which is examined with the coherence and consistency elements that determine the textuality criteria of a literary text, are attempted to be conveyed to the researchers analyizing the text in the subtext. Thus, the qualities of "Atebetü'l-Hakayık" in terms of textlinguistics were revealed.

Eski Türkçede “Konuşma” Kavramı: Türkleriŋ Temişin Ayur, 2021

Toplumsal bir varlık olan insanın en önemli sosyalleşme aracı dildir. Dil ise konuşma yoluyla ger... more Toplumsal bir varlık olan insanın en önemli sosyalleşme aracı dildir. Dil ise konuşma yoluyla gerçekleştirilen bir süreçtir. Bu nedenle her ne kadar dil incelemelerinde yazınsal metinlerle ortaya koyulan ve söz varlığını oluşturan bütün sözcükler ayrı ayrı ele alınsa da sözlü iletişimi sağlayan ve "konuşma" kavramına giren sözcüklerin de yine yazınsal metinler aracılığıyla tespiti büyük önem arz etmektedir.

METALEKSİKOGRAFİNİN DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ TEMELİNDE DİVĀNU LUGĀTİ’T-TÜRK’ÜN EL YAZMA NÜSHASI VE BELLİ BAŞLI DİVĀNU LUGĀTİ’T-TÜRK YAYINLARI ÜZERİNE BETİMSEL BİR ÇALIŞMA, 2020

Öz: Divānu Lugāti't-Türk, Türk sözlükçülük geleneğinin başlangıcı olarak kabul edilen ve 11. yüzy... more Öz: Divānu Lugāti't-Türk, Türk sözlükçülük geleneğinin başlangıcı olarak kabul edilen ve 11. yüzyıl Türk dünyasının söz varlığına ışık tutan bir başvuru kaynağıdır. Ait olduğu döneme dair sunduğu verilerle Türkçenin ses bilgisi, şekil bilgisi, cümle bilgisi ve anlam bilgisi çalışmalarında hem tarihî Türk dili alanında hem de çağdaş Türk dili alanında çalışanlara önemli bir malzeme sunmaktadır. Eser, sözü edilen dil bilgisi alanları bakımından değerlendirildiği kadar sözlük bilimi açısından da pek çok çalışmaya konu edilmiştir. Bu çalışmada ise metaleksikografinin bir sözlüğü ele alma ölçütleri çerçevesinde eserin ayrıntılı bir incelemesi sunulmaktadır. Çalışmanın amacı eserin el yazma nüshasının ve tarafımızca belirlenen yayınlarının sözlük yapısını ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Divānu Lugāti't-Türk, metaleksikografi, sözlük bilimi, sözlük yapısı. Abstract: The Divānu Lugāti't-Türk is a reference resource that is accepted as the beginning of the lexicography tradition and sheds light on the vocabulary of the 11th century Turkish world.

Çağatayca Bir Kuran Tefsiri Üzerine, 2018

Dįvānü Luġāti‟t-Türk barındırdığı diyalektlerin söz varlığı açısından bir derlem sözlüğü olma öze... more Dįvānü Luġāti‟t-Türk barındırdığı diyalektlerin söz varlığı açısından bir derlem sözlüğü olma özelliği taĢımaktadır. KaĢgarlı Mahmut 11. yüzyılda Türk dünyasında konuĢulan Türkçeyi Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te ortaya koymuĢtur. Eserde temel sözcüklerden hayvan isimlerine, özel isimlerden mimariye dair sözcüklere kadar geniĢ bir yelpazede Türkçenin söz varlığı gözler önüne serilmiĢtir.
Eserde hem tarihî Türk lehçelerinde hem de çağdaĢ lehçelerde görebildiğimiz sözcüklerin yanı sıra sadece Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te tanıklayabildiğimiz sözcükler de bulunmaktadır. Bu tür sözcükler farklı bir Ģekilde adlandırılmaktadır. Tarihî metinlerde yalnızca bir kez geçen bu sözcükleri ifade etmek için hapax legomenon terimi kullanılmaktadır. Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te Çiğil söz varlığı içinde gösterilen hapax legomenon sınıfına giren sözcüklerin Ģekil bilgisi ve köken bilgisi açısından oldukça farklı özelliklere sahip olmalarından ötürü diğer diyalektlerdeki hapax legomenon olarak değerlendirilen sözcüklerden farklı nitelikler taĢıdığı görülmektedir.
Bu sözcüklerden biri Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te KaĢgarlı Mahmut‟un Çiğil diyalektinin söz varlığı içerisinde verdiği ve “soğan” anlamına gelen kuçgundı sözcüğüdür. Bu sözcüğün kökeni bilinmemektedir. ÇeĢitli etimolojik sözlüklerde sözcüğün anlamı verilmiĢ ancak kökenine dair bir görüĢ ortaya konulmamıĢtır. Bu çalıĢmada kuçgundı sözcüğünün kuç- (kucakla-) fiilinden türediği kanıtlanmaya çalıĢılacaktır.
Anahtar Sözcükler: Kuçgundı, Dįvānü Luġāti‟t-Türk, Çiğil, soğan.

Öz: Dillerin oluşumu ve birbirleriyle akrabalığı meselesi uzun zamandır dil bilimcilerin üzerinde... more Öz: Dillerin oluşumu ve birbirleriyle akrabalığı meselesi uzun zamandır dil bilimcilerin üzerinde tartıştıkları bir konudur. Bu tartışmalar neticesinde dünya dilleri birbirleriyle benzeşen ve ortaklaşan fonetik, morfolojik, sentaktik özelliklere göre sınıflandırılmış ve böylelikle dil aileleri ortaya çıkmıştır. Altayistik ise dünyadaki büyük dil ailelerinden biri olan Altay dillerinin akrabalığını çeşitli dillik malzemelerle ortaya koymayı amaçlamış bir bilim dalıdır. Bu malzemelerin başında ses denklikleri gelmektedir. Ortaya konulan ses denklikleri rotasizm, lambdasizm, zetasizm, sigmatizm gibi seslik olayların Altay dillerindeki durumunu belirlemiştir. Bu seslik olaylar çerçevesinde hangi dilin daha eski ve arkaik unsurlara sahip olduğu tartışması gündeme gelmiştir. Sözü edilen ses denklikleri dil çalışmalarında aynı dil ailesine ait farklı diller arasında kurulabildiği gibi bir dilin tarihî ve yaşayan lehçeleri arasında da kurulabilmektedir. Bu yazıda Türkçenin tarihî seyri içinde önemli bir dönemi oluşturan ve kendisinden sonra da lehçeleşmenin başladığı Orta Türkçenin sözlüklerinde bulunan r / z ses denkliğini tanıklayan sözcükler ele alınacaktır. Bu çalışmayla Orta Türkçenin sözlüklerinde tespit edilen r'li şekillerin bulunması bu dönemin söz varlığında hâlâ arkaik unsurların korunduğunu göstermesi bakımından tarihî lehçe incelemelerindeki fonetik çalışmalarına katkı sunacaktır. Anahtar Sözcükler: Zetasizm, rotasizm, Orta Türkçe, söz varlığı, sözlük. Abstract: The formation of languages and the issue of cognation with each other is a topic that has long been debated by linguists. As a result of these discussions, world languages are classified according to their phonetic, morphological and syntactic characteristics which are similar to each other and thus language families have emerged. Altaistic is a science that aims to reveal the affinity of the Altaic languages, one of the great language families in the world, with various language materials. At the beginning of these materials are sound equivalents. The confessed sound equivalents are related to sound events such as rotacism, lambdacism, zetacism, sigmatism have identified the situation in the Altaic languages. From this point on, studies of language relationships and the formation of languages have been explored, sometimes by comparing the languages that have been discussed with the way of reconstruction vocabulary. The sound equivalents mentioned can be established among different languages belonging to the family of the same language in their language

Dil Tipolojisi Bakımından Türkçede Ekler Dışında Kelime Yapma Yolları Üzerine Değerlendirme, 2015

Dünya üzerinde bugün için yaklaşık 4000-5000 arasında dilin yaşadığı varsayılmaktadır. Bu dilleri... more Dünya üzerinde bugün için yaklaşık 4000-5000 arasında dilin yaşadığı varsayılmaktadır. Bu dillerin tamamının herhangi bir ölçüt dikkate alınmadan incelenmesi, birbiri ile ilişkisinin, benzerlik veya farklılıklarının belirlenmesi zor derece zordur. Bu nedenle diller dil bilim ölçütleri esas alınarak bir takım gruplara ayrılmıştır. Köken birliği, yapı, sözdizimi sırası, coğrafya dilleri sınıflandırmada kullanılan ölçütlerdendir. Bu ölçütlere göre sınıflanmış olan diller, bu ölçütlerin ortaya koyduğu özelliklere genellikle uymalarına rağmen zaman zaman bu özelliklerinin dışına çıkarak içinde bulundukları sınıfın özelliklerine aykırı durumlar sergileyebilmektedirler. Bu aykırılıklar özellikle yapı tipolojisinin ortaya koyduğu ve Greenberg'in sınırlarını çizdiği ve her şartın diğer bir şartı doğurduğu veya şartın şarta bağlı olduğu evrensel dilbilim yasalarıyla zıtlıklar göstermektedir. Türkçenin ekler dışında kalan, kendi yapı tipolojisine aykırı kelime türetme yolları ve bunların dil ilişkileri bağlamında değerlendirilmesi bu bildirinin ana çizgilerini ortaya koymaktadır.

Nehcü’l-Feradis’teki Ayet Tercümeleri ve Bunların Harezm Türkçesi Kur’an Tercümeleriyle Karşılaştırılması Üzerine, 2015

Nehcü’l-Feradis Harezm Türkçesinin dikkat çeken eserlerinden biridir. Nehcü’l-Feradis’te konu ge... more Nehcü’l-Feradis Harezm Türkçesinin dikkat çeken eserlerinden biridir. Nehcü’l-Feradis’te
konu gereği Kur’an’da geçen bazı surelerin tamamı bazılarının ise birkaç ayeti tercüme
edilmiştir. Bu bildiride NF’deki ayetler Harezm Türkçesi satır arası Kur’an Tercümesi ve
Karışık Dilli Kur’an tefsiriyle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak Nehcü’l-Feradis’teki ayet ve
sure tercümelerinin Harezm Türkçesi Kur’an tercümesine daha yakın olduğu görülmüştür
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Nehcü’l-Feradis, Harezm Türkçesi, Kur’an Tercümesi.

Turkish Studies, 2015

Türkçede birleşik fiiller konusuyla ilgili pek çok inceleme yapılmıştır. Bu incelemelere bakıldığ... more Türkçede birleşik fiiller konusuyla ilgili pek çok inceleme yapılmıştır. Bu incelemelere bakıldığında birleşik fiillerin adlandırılması hususunda bir bütünlük ve birlik olmadığı dikkat çekmektedir. Bu kavram, farklı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde adlandırılarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızda ise iki fiilin bir zarf-fiil eki yardımıyla bir araya gelmesi neticesinde teşekkül eden bu yapıların tasvirî fiil terimiyle karşılanması uygun görülmüştür.
Tasvirî fiillerin Türkçede asıl fiil + zarf-fiil (-A, -I, [Y]-Ip) eki + yardımcı fiil yapısıyla karşımıza çıkmaktadır. Bu birleşik fiillerde ikinci fiil göreviyle kullanılan yardımcı fiil kendi anlamının dışına çıkarak başka anlamları ifade etmektedir. Çalışmada adı geçen fiillerin, Ali Şir Nevāyį’nin gençlik dönemi şiirlerini kapsayan Nevādirü’ş-Şebāb adlı divanının örneklem alınarak incelenmesi yoluna gidilmiştir.
Çalışmanın temelini ise tasvirî fiillerin oluşumunun gramerleşme süreçleri göz önünde tutularak araştırılması oluşturmaktadır. Dilin canlı bir varlık olduğunu kanıtlayan ‘gramerleşme’ aynı zamanda doğal varoluş sürecinde dilin yapmakta olduğu bir tasarruf olarak da değerlendirilebilir. Bu terimi, büyük dilsel yapıların küçük dilsel yapılara dönüşümü şeklinde açıklamak mümkündür. Bu dilbilim olayı iki yönlü olarak düşünülebilmektedir. Çünkü bazen bağımsız sözlükbirimler fonetik özelliklerini kaybedip yapısal olarak değişirken; bazen de şekil özelliklerini koruyup anlamsal fonksiyonlarını yitirebilmektedir. Dilin var oluşundan günümüze kadar geçirdiği gelişim ve değişimin en önemli kanıtı olan bu olay çalışmamızda Ali Şir Nevāyį’nin Nevādirü’ş-Şebāb adlı eserindeki tasvirî fiillerin gramerleşme süreçleri ekseninde incelenmiştir. Böylelikle eserde geçen tasvirî fiillerin dilbilimsel bir değerlendirmesini ortaya koymak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Birleşik fiil, gramerleşme, Nevādirü’ş-Şebāb

Conference Presentations by Ezgi Demirel Kamanlı

Eski Uygur Türkçesinde “Tėp” Zarf-Fiilinin İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme , 2019

Irk Bitig ve Körüm Bitig'de Temel Sözcüklerin Karşılaştırması, 2019

GİRİŞ Temel sözcük, ırk ve kültür farkı gözetmeksizin insanların kendini ve çevresinde olup biten... more GİRİŞ Temel sözcük, ırk ve kültür farkı gözetmeksizin insanların kendini ve çevresinde olup bitenleri tanımlarken kullandığı sözcükleri ifade eder. İnsanların dünya üzerinde var oldukları ilk andan itibaren çevreleriyle temel iletişimlerini kurmalarını sağlayan bu sözcükler insanlığın ortak malı olarak değerlendirilebilir. Doerfer'e göre temel sözcükler belli kültürlere ait olmayan bütün insanlar için ortak olan kavramları karşılar. Dil akrabalığını ortaya koymada yararlanılan temel sözcükler ve kültür sözcükleri arasındaki en önemli fark ise kültür sözcüklerinin ödünçlenebilir nitelikte olmasıyken temel sözcüklerin ödünçlememesidir (1). Demirezen'e göre dildeki genel nesneler, küçük sayılar, zamirler, vücudun parçaları, hayvan ve bitki adları gibi sözcükler diğerlerine göre daha kalıcıdır. Yazar, kalıcılığı yüksek olan bu sözcüklerin kültür evrenselliğini taşıdığını belirtmiştir (104). Nalbant ise dil bilimcilerin temel sözcükleri tespitini üç basamaklı piramite benzetmektedir. Buna göre temel sözcükler ilk olarak insanın kendini tanımlarken sonra ikinci şahısları adlandırırken ve son olarak çevresindeki değişmez nesne ve varlıkları adlandırırken kullandığı sözcüklerden oluşur. Böylelikle temel sözcükler; sayılar, kişi zamirleri, yeryüzü ve gökyüzündeki değişmez varlıklar, organ ve akrabalık adları, almak, gitmek, yemek gibi temel fiilleri kapsamaktadır (330). Aksan, temel sözcüklerin "yerli sözcük, çekirdek sözcük, kalıt sözcük, temel sözvarlığı" olarak adlandırıldığını belirtir ve şu bilgileri aktarır: Her dilde kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşayan bu öğeler, insan yaşamında birinci derecede önemli olan, insana ve çevresine ilişkin önemli kavramları yansıtan sözcüklerdir: Başta baş, göz, kulak, el, ayak gibi organların adları olmak üzere, ana besin maddesi sayabileceğimiz su, buğday, et, balık gibi nesnelerle insanın yakın ilişki içinde bulunduğu at, inek, koyun gibi hayvanlar, tarım hayvanları, tarım araçları, insanların en çok kullandıkları, somut eylem gösteren almak, vermek, yemek, içmek, gitmek, gelmek gibi sözcüklerle bir, iki, beş, on, yüz, bin gibi sayı adları örnek olarak gösterilebilir. Temel sözvarlığı (vocabulaire essentiel, basic vocabulary, grundwortschatz) adı da verilen bu sözlerin dilde en az değişen öğeler olduğu, 1000 yılda bu varlığın ancak aşağı yukarı %19'unun değiştiği, %81'inin yaşamını sürdürdüğü ileri sürülmüştür (17). Tespit edilen bu temel sözcükler dil biliminde son zamanlarda ortaya konulan birtakım tekniklerde kullanılmaktadır. Bunlardan "leksikoistatistik" adı verilen yöntemde sıklık araştırmalarıyla ana dili ve yabancı dil öğretiminin yanı sıra makineli çeviride faydalanılırken "glottokronoloji (dil tarihlendirmesi)"de de anahtar konumundadır (Aksan 54).