Halina Flikop-Svita | The National Academy of Sciences of Belarus (original) (raw)
Papers by Halina Flikop-Svita
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
Науковий щорічник «Історія релігій в Україні». Інститут релігієзнавства – філія Львівського музею історії, 2018
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed f... more The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed for about a century and a half in the Greek Catholic (Uniate) Church of the Rzeczpospolita — altars, included in the iconostasis. To denote these sacred objects in the Uniate records of the 18th century, as it became known from numerous researched historical documents, the Polish-language term «ołtarze namiesne» («local altars») was used. «Local altars» was created with the setting of the throne to the icons of the local (lower) rank of the iconostasis — hence the name. Their occurrence is related to the adoption of Uniate religious practices, which was originally preserved in the Eastern Christian rites, the Western-Christian traditions. «Local altars» is an alternative to the traditional Catholicism of the side wall of the altars. In liturgical practice they were used with the same purpose — they can serve custom-made mass, but in manufacturing it was more simple and budget method: it w...
Scientific Yearbook History of Religions in Ukraine, 2021
The main methods of making the main gate of the iconostasis are set: written on a smooth board, c... more The main methods of making the main gate of the iconostasis are set: written on a smooth board, cut out, knocked down from slats, woven from straw. Information about the main elements of decorative carving: vines with bunches of grapes, floral motifs, curls, wallpaper motif ("in the lattice") is systematized. Data on the time of creation of the original Royal Gate, woven from straw-1834-1836, peculiar only to Polissya, are given.
Observatory of Culture, 2016
Беларускі гістарычны часопіс, 2015
Даследуецца іканаграфія абраза "Св. Сям'я" з фондаў Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Б... more Даследуецца іканаграфія абраза "Св. Сям'я" з фондаў Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, прыводзяцца новыя звесткі па атрыбуцыі, вывучаецца працяглы музейны лёс помніка, які паспеў пабываць і ў Нямеччыне падчас ІІ Сусветнай вайны, але вярнуўся на Радзіму.
![Research paper thumbnail of Іканастасы храмаў Вялікага Княства Літоўскага ў святле пісьмовых крыніц XVI ст. // Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. ; вып. 18 / рэдкал.: В. Ф. Голубеў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : НГАБ, 2020. – С. 183–195.](https://attachments.academia-assets.com/75375168/thumbnails/1.jpg)
](Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. ; вып. 18 , 2020
Да цяперашняга часу спецыялістам былі вядомыя толькі адзінкавыя апісанні іканастасаў Вялікага Кня... more Да цяперашняга часу спецыялістам былі вядомыя толькі адзінкавыя апісанні іканастасаў Вялікага Княства Літоўскага XVI ст. Выкарыстаныя ў дадзеным даследаванні крыніцы XVI ст. утрымліваюць апісанні двух дзясяткаў іканастасаў, усталяваных на працягу XVІ ст. альбо раней. Вызначана, што тагачасныя цяблавыя іканастасы складаліся з двух (мясцовага і дэісуснага) або трох (мясцовага, святочнага, дэісуснага) чыноў. Адзначана, што апісаныя ў дакументах іканастасы ў мясцовым чыне часта не ўтрымлівалі ікону Ісуса Хрыста, у святочным чыне ва ўсіх выпадках была розная колькасць абразоў – ад 5 да 32, а дэісусны найчасцей змяшчаў 7, 9 ці 11 «лікаў». Выяўленыя звесткі дазваляюць зрабіць выснову пра тое, што ў XVI ст. яшчэ працягвалася фарміраванне праграмы іканастасаў, якая ва ўстойлівым варыянце склалася толькі ў пачатку XVIІ ст.
До настоящего времени специалистам были известны только едничиные описания иконостасов Великого Княжества Литовского XVI в. Использованные в данном исследовании источники XVI в. содержат описания двух десятков иконостасов, установленных в течение XVІ в. или ранее. Определено, что тябловые иконостасы того времени состояли из двух (местного и деисусного) или трех (местного, праздничного, деисусного) чинов. Отмечено, что описанные в документах иконостасы в местном чине часто не содержали икону Иисуса Христа, в праздничном чине во всех случаях было разное количество икон – от 5 до 32, а деисусный чаще всего содержал 7, 9 или 11 «ликов». Выявленные сведения позволяют сделать вывод о том, что в XVI в. еще продолжалось формирование программы иконостасов, которая в устойчивом варианте сложилась только в начале XVIІ в.
Until now, experts have known only three descriptions of iconostases of the Grand Duchy of Lithuania in the XVI century. And the sources used in this study in the XVI century contain descriptions of two dozen iconostases installed during the XVI century or earlier. It is established that the then the templon consisted of two ranks (local and Deesis) or three ranks (local, festive, Deesis). It is noted that the iconostases described in the documents in the local rank often did not contain an icon of Jesus Christ, in the festive rank in all cases there was a different number of icons – from 5 to 32, and the Deesis rank often contained 7, 9 or 11 items. The revealed information allows us to conclude that in the XVI century the iconostasis program was still being formed, which in a stable version was formed only at the beginning of the XVII century.
Latopisy Academii Supraskiej, 2020
У дадзеным артыкуле даследуюцца помнікі іканапісу на сюжэт “Нараджэнне Багародзіцы”, якія паходзя... more У дадзеным артыкуле даследуюцца помнікі іканапісу на сюжэт “Нараджэнне Багародзіцы”, якія паходзяць з самабытнага гісторыка-этнаграфічнага рэгіёну Беларусі – Заходняга Палесся. Шэраг гістарычных фактараў паўплываў на тое, што тут не толькі выпрацавалася свая адметная традыцыя, але і на тое, што менавіта тут іканапісная спадчына найлепш захавалася ў параўнанні з іншымі рэгіёнамі. Пад час працы быў вывучаны ўнікальны помнік ХV ст., які мае каштоўнасць не толькі як прыклад іканаграфіі “Нараджэння Багародзіцы”, але ўвогуле як рэдкі артэфакт такога часу. Даследаванне групы абразоў з Маларыцкага раёна дазволіла ўнесці ўдакладненні ў датаванне гэтых помнікаў, і вызначыць іх прыналежнасць да больш ранняй спадчыны, чым меркавалася дагэтуль. Было прасочана, што ў разглядаемай мясцовасці даволі статычная “лінейная” схема захоўвалася амаль да канца XVІІ ст., а ў наступным стагоддзі з’яўляюцца дасканала распрацаваныя жанравыя сцэны з цікавымі ракурсамі персанажаў і нечаканымі мастацкімі прыёмамі. У гэты ж час дасягае росквіту і этнаграфізм. Усяго было выяўлена і вывучана 11 абразоў XV – XVІІІ ст., што на першы погляд здаецца невялікай колькасцю, аднак улічваючы значныя страты іканапіснай спадчыны Беларусі, гэта даволі значная лакальная група.
This article examines the artifacts of icon painting on the theme "Birth of the Virgin", which come from the original historical and ethnographic region of Belarus – Western Palesse. A number of historical factors have influenced the fact that not only has developed its own distinctive tradition, but also that it is here that the iconographic heritage is best preserved in comparison with other regions. During the work, a unique artifact of the 15th century was studied, which is valuable not only as an example of the iconography of the Nativity of the Virgin, but in general as a rare artifact of that time. A study of a group of icons from the Malaryta district allowed to clarify the dating of these artifacts, and to determine their belonging to an earlier heritage than previously thought. It was noticed that in the area under consideration a rather static "linear" scheme persisted almost until the end of the 17th century, and in the next century there were well-developed genre scenes with interesting angles of characters and unexpected artistic techniques. At the same time, ethnography is flourishing. A total of 11 icons of the 15th-18th centuries were discovered and studied, which at first glance seems to be a small number, but given the significant loss of the icon-painting heritage of Belarus, this is a rather significant local group.
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
В статье рассматривается уникальное культурно-религиозное явление, которое сформировалось и сущес... more В статье рассматривается уникальное культурно-религиозное явление, которое сформировалось и существовало около полутора веков в греко-католической (униатской) Церкви Речи Посполитой ― алтари, включенные в состав иконостаса. Для обозначения этих сакральных объектов в униатском делопроизводстве XVIII в., как стало известно из многочисленных проработанных исторических документов, использовался польско-язычный термин «ołtarze namiesne» («местные алтари»). «Местные алтари» создавались при приставлении престола к иконам местного (нижнего) чина иконостаса ― отсюда и название. Их возникновение связано с внедрением в униатскую религиозную практику, которая изначально сохраняла восточно-христианскую обрядность, западно-христианских традиций.
«Местные алтари» являлись альтернативой традиционным для католичества боковым пристенным алтарям. В богослужебной практике они использовались с той же целью ― на них могли служиться заказные мессы, но в изготовлении это был более простой и бюджетный способ: необходимо было только приставить престол к иконостасу под местную икону. Со временем сформировался способ создания иконостасов с изначально включенными в них эдикулами ― архитектурно оформленными нишами для местных икон, которые визуально напоминали ретабло традиционных архитектурных алтарей. При упразднении униатской церкви в 1839 г. храмы были переведены в православие, а все атрибуты католичества демонтированы. До настоящего времени на территории Беларуси не сохранилось ни одного полноценного «местного алтаря» с престолом.
Данное исследование проведено на основе исторических документов конца XVII – начала XIX в. с описаниями около двух тысяч приходских, филиальных, монастырских и кафедральных греко-католических церквей на территории Беларуси. Установлено, что к 1676 г. практика использования «местных алтарей» уже существовала, о чем свидетельствует выявленная нами дата создания единственного сохранившегося в Беларуси униатского иконостаса с эдикулами — из церкви Успения Богородицы монастыря в местечке Жировичи Слонимского р-на Гродненской области. Таким образом, «местные алтари» к последней четверти XVII в. вошли в униатский обиход, где употреблялись до начала XIX в. Из-за полной утраты артефактов до настоящего времени об этом сакральном явлении в греко-католических церквях Беларуси было не известно.
The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed for about a century and a half in the Greek Catholic (Uniate) Church of the Rzeczpospolita — altars, included in the iconostasis. To denote these sacred objects in the Uniate records of the 18th century, as it became known from numerous researched historical documents, the Polish-language term «ołtarze namiesne» («local altars») was used. «Local altars» was created with the setting of the throne to the icons of the local (lower) rank of the iconostasis — hence the name. Their occurrence is related to the adoption of Uniate religious practices, which was originally preserved in the Eastern Christian rites, the Western-Christian traditions.
«Local altars» is an alternative to the traditional Catholicism of the side wall of the altars. In liturgical practice they were used with the same purpose — they can serve custom-made mass, but in manufacturing it was more simple and budget method: it was necessary only to put the throne to the iconostasis under the local icon. With time, formed a way of creating iconostases originally included in them aedicules — architecturally designed niches for local icons, which visually resembled the traditional architectural retablo altars. With the abolition of the Uniate Church in 1839 temples were converted to Orthodoxy, and all attributes of Catholicism were dismantled. Up to the present time on the territory of Belarus has no surviving full «local altar» with the throne.
The study was conducted on the basis of historical documents of the late 17th – early 19th centuries with descriptions of nearly two thousand parish, branch, monastery and Cathedral Greek-Catholic churches in Belarus. It was found that by 1676 the practice of using «local altars» already existed, as evidenced by the revealed date of creation of the only preserved in Belarus, Uniate iconostasis with aedicules from the Church of Assumption monastery in Zhirovichi village, Slonim district of Grodno region. Thus, the «local altars» to the last quarter of the 17th century became the Uniate practice, where it was used until the early 19th century. Due to the complete loss of the artifacts to date, this sacred phenomenon in the Greek-Catholic churches in Belarus was not known.
Arche, 2015
Дадзены артыкул прысвечаны даследаванню бытавання «маскоўскіх» абразоў у грэка-каталіцкіх храмах ... more Дадзены артыкул прысвечаны даследаванню бытавання «маскоўскіх» абразоў у грэка-каталіцкіх храмах у канцы XVII – XVIIІ ст. (менавіта азначэнне «маскоўскі» фігуруе ў гістарычных крыніцах названага перыяду для акрэслення пэўнай групы сакральных прадметаў расійскага паходжання).
Для даследавання былі выкарыстаны пратаколы праверак (візіты) уніяцкіх храмаў канца XVII – пачатку ХІХ стст.
Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 25, 2018
У артыкуле на аснове гістарычных дакументаў з апісаннямі ўніяцкіх храмаў разглядаецца пытанне ная... more У артыкуле на аснове гістарычных дакументаў з апісаннямі ўніяцкіх храмаў разглядаецца пытанне наяўнасці ў іканастасах абразоў іншаземнага паходжання. Устаноўлена, што ва ўніяцкіх іканастасах у канцы XVII – пачатку ХІХ ст. часам размяшчаліся італьянскія, і рускія творы. З’яўленне апошніх было абумоўлена тым, што на тэрыторыі Беларусі і Падляшша перасяляліся з Маскоўскай дзяржавы супольнасці стараабраднікаў.
On the basis of historical documents with descriptions of the Uniate churches discusses the presence in the iconostasis of foreign origin icons. It was found that the Uniate iconostasis at the end of XVII - beginning of XIX century. sometimes it has an Italian, and Russian works. last appearance was due to the fact that on the territory of Belarus and Podlasie moved from the Moscow State Old Believers community.
Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24., 2018
35. Флікоп-Світа, Г.А. Забытая святыня – “Божая Маці” з Тарэек: да гісторыі шанавання аднаго са с... more 35. Флікоп-Світа, Г.А. Забытая святыня – “Божая Маці” з Тарэек: да гісторыі шанавання аднаго са спісаў “Божай Маці Бялыніцкай” / Г.А. Флікоп-Світа // Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24. Матеріали ХХV Міжнародної наукової конференції, присвяченої 25-річчю Музею Волинської ікони, м. Луцьк, 25 – 26 жовтня 2018 року. Упоряд. Т. Єлісєєва, Є. Ковальчук. – Луцьк, 2018. – С. 173 - 177: іл.
Даследуецца гісторыя аднаго з самых ранніх спісаў цудадзейнай іконы "Божай Маці Бялыніцкай", які знаходзіўся ва ўніяцкай царкве в. Тарэйкі Нясвіжскага р-на Мінскай вобл. Устаноўлена, што і гэты абраз шанаваўся вернікамі як "ласкавы".
Духоўная спадчына Усходняга Палесся : зборнік навуковых артыкулаў, 2018
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастасы храмаў Мазырскага і Рэчыцкага паветаў першай паловы ХІХ ст.: прагра... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастасы храмаў Мазырскага і Рэчыцкага паветаў першай паловы ХІХ ст.: праграма і аўтары-стваральнікі / Г.А. Флікоп-Світа // Духоўная спадчына Усходняга Палесся : зборнік навуковых артыкулаў / рэдкал.: А.М. Воінава (гал. рэд.) [і інш.] ; М-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2018. – С. 33 – 38.
На матэрыяле архіўных крыніц з Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі (г. Мінск), Навуковага архіва Інстытута гісторыі матэрыяльнай культуры Расійскай акадэміі навук (г. Санкт-Пецярбург), Літоўскага дзяржаўнага гістарычнага архіва (г. Вільнюс) праведзена даследаванне праграмы іканастасаў, якія ўсталёўваліся ў цэрквах Рэчыцкага і Мазырскага паветаў у першай палове ХІХ ст. Выяўлены новыя, невядомыя дагэтуль у айчынным мастацтвазнаўстве імёны іканапісцаў і разьбяроў, які ў той перыяд працавалі над царкоўнымі заказамі на Усходнім Палессі.
Флікоп-Світа, Г.А. Барацьба за выяву Бога: лёс алтарных карцін царквы ў в. Шчорсы Навагрудскага п... more Флікоп-Світа, Г.А. Барацьба за выяву Бога: лёс алтарных карцін царквы ў в. Шчорсы Навагрудскага павета пасля скасавання Уніі / Г.А. Флікоп-Світа // Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. ; вып. 15 / рэдкал.: В.Ф. Голубеў [і інш.]. – Мінск : НГАБ, 2017. – С. 294–304.
В статье на материалах архивных источников рассматривается судьба после упразднения Унии двух алтарных картин, написанных в начале 19 века итальянским художником Марчелло Бачарелли (ит. Marcello Bacciarelli) по заказу Иоахима Хрептовича для греко-католической церкви в Щорсах, приводятся обстоятельства борьбы за эти памятники между семьёй ктитора и православной Церковью. В научное употребление вводится имя неизвестного до настоящего времени живописца середины 19 века – Янушкевича из Вильно, который в 1839 – 1840-х гг. сделал реставрацию названных произведений. Также рассматриваются бывшие пристенные алтари щорсовского храма, для которых и были предназначены произведения М. Бачарелли. Затрагивается вопрос структуры и композиции униатских алтарей.
In the article on the materials of archival sources the fate after the abolition of the Union of two altar paintings written in the early 19th century by the Italian artist Marcello Bacciarelli ordered by Joachim Hreptovic for the Greek Catholic Church in Shchorsy is considered, the circumstances of the struggle for these artifacts between the family and the Orthodox Church. In scientific use, the name of an artist of the mid-19th century unknown to the present, Janushkevich from Vilna, who in the years 1839 - 1840s was introduced made the restoration of the above works. Also considered are the former wall altars of the temple of Shchorsy, for which the works of M. Bacharelli were intended. The question of the structure and composition of the Uniate altars is touched upon.
Флікоп-Світа, Г.А. Іконопис на склі в Білорусі: витоки ремесла, твори 1920—1930-х рр. в музейних ... more Флікоп-Світа, Г.А. Іконопис на склі в Білорусі: витоки ремесла, твори 1920—1930-х рр. в музейних збірках та приватних колекціях / Г.А. Флікоп-Світа // Народознавчі зошити. – 2018 г. – № 2 (140). – С. 514 – 522.
Иконопись на стекле до настоящего времени является не изученной темой в истории белорусского искусства. Сохранившиеся единичные памятники объектом исследования ранее не выступали. В данной статье рассматриваются пять икон на стекле из собраний трёх музеев и частной коллекции – это всё то, что удалось выявить. По нашему мнению, эти произведения создавались в 1920-1930-ые гг. Кроме того, на материалах из архивных источников выявляются наиболее ранние периоды распространения икон на стекле на белорусских землях. Установлено, что во второй половине 18 – начале 19 веков в униатских храмах разных регионов встречались такие произведения.
Icon painting on glass to date is not studied topic in the history of Belarusian art. Preserved an isolated artifacts are the object of study not previously performed. This article discusses five icons on glass from the collections of three museums and a private collection – this is all that was able to identify. In our opinion, these works were created in the 1920-1930-s years. In addition, the materials from archival sources revealed the earliest periods of the spread of icons on glass in the Belarusian lands. It is established that in the second half of the 18th – beginning of 19th centuries in the Uniate churches from different regions met such works.
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і алтары страчанай уніяцкай царквы Св. Троіцы ў Віцебску: на матэрыя... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і алтары страчанай уніяцкай царквы Св. Троіцы ў Віцебску: на матэрыяле фотаздымкаў пачатку ХХ ст. / Г.А. Флікоп-Світа // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 23 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2017. – С. 342 – 349.
В статье рассматриваются иконостас, боковые пристенные алтари и феретрон бывшего униатского храма Св. Троицы в Витебске. До настоящего времени они, как и здание церкви, не сохранились, но представление о них можно получить благодаря фотографиям 1915 г. Эти снимки хоть и публиковались ранее, но изучение представленных на них сакральных объектов не производилось. В данной статье исследуются программа и техника выполнения иконостаса и алтарей, вводятся в научное употребление неизвестные ранее примеры иллюзионистической живописи.
The article deals with the iconostasis, lateral wall altars and the ferrotron of the former Uniate Church of the Holy Trinity in Vitebsk. Until now, they, like the building of the church, have not been preserved, but the idea of them can be obtained thanks to the photographs of 1915. These images, although published earlier, but the study of the sacral objects presented on them was not done. This article explores the program and techniques for the execution of the iconostasis and altars, introduces into the scientific use the previously unknown examples of illusionist painting.
Флікоп-Світа, Г. Святочны чын аброўскага іканастаса (сярэдзіна XVIIІ ст.): іканаграфічныя першакр... more Флікоп-Світа, Г. Святочны чын аброўскага іканастаса (сярэдзіна XVIIІ ст.): іканаграфічныя першакрыніцы абразоў / Г.А. Флікоп-Світа //Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24. Матеріали ХХІV Міжнародної наукової конференції, присвяченої 350-річчю від дня народження Йова Кондзелевича, м. Луцьк, 19 – 20 жовтня 2017 року. Упоряд. Т. Єлісєєва, Є. Ковальчук. – Луцьк, 2017. – С. 137 - 145: іл.
Артыкул прысвечаны выяўленню іканаграфічных першакрыніц да абразоў са святочнага чыну іканастаса царквы ў в. Аброва Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобласці. Для абразоў “Дабравесце”, “Нараджэнне Хрыстова”, “Стрэчанне”, “Пераўтварэнне” і “Успенне” устаноўлена, што яны былі выкананы паводле ілюстрацый з выданняў друкарні Кіева-Пячэрскай Лаўры.
The article is devoted to the identification of iconographic sources to the icons from the festival tier of the iconostasis of the Church in village Abrоva Ivatsevichi district, Brest region. For icons “Annunciation”, “Christmas”, “Purification”, “Transformation” and “Assumption” it is established that they were made according to the illustrations from the publications of the printing house of Kiev-Pechersk Lavra.
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і бакавыя прысценныя алтары канца XVIIІ ст. у царкве Пакрова Божай ... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і бакавыя прысценныя алтары канца XVIIІ ст. у царкве Пакрова Божай Маці былога базыльянскага кляштара ў Талачыне: да пытання выяўлення, вывучэння і захавання ўніяцкіх помнікаў / Г.А. Флікоп-Світа // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 22 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2017. – С. 348 – 353.
В данной статье исследуются иконостас и боковые пристенные алтари церкви Покрова Богородицы бывшего базилианского монастыря в г. Толочине, сооружённые при возведении храма в 1796 г. Этот архитектурный интерьерный комплекс, свидетельствующий о синтезе восточно- и западно-христианских традиций, до настоящего времени не был введён в научное употребление. Отдельный интерес представляет программа толочинского иконостаса, которая до 2013 г. включала страстной цикл икон – единственный среди сохранившихся белорусских иконостасов 17 – первой половины 19 веков.
This paper examines the iconostasis and the wall of the side altars of the Church of the Intercession of Virgin of the former Basilian monastery in the town of Talachyn, built during the construction of the temple in 1796. This interior architectural complex, indicating the synthesis of Eastern and Western Christian traditions, to the present time has not been introduced in the scientific use. Of particular interest is the program of the iconostasis of Talachyn, which until 2013 included the cycle of the passion of icons is the only surviving of the Belarusian iconostases of the 17th – the first half of the 19th centuries.
Флікоп-Світа, Г.А. Ілюзорныя іканастасы ўніяцкіх храмаў Беларусі (апошняя трэць XVIIІ – пачатак Х... more Флікоп-Світа, Г.А. Ілюзорныя іканастасы ўніяцкіх храмаў Беларусі (апошняя трэць XVIIІ – пачатак ХІХ ст.) / Г.А. Флікоп-Світа // Історія релігій в Украіні: науковий збірник світлій пам’яті професора Ярослава Дашкевича (1926 – 2010) / За заг. ред. М. Капраля, О. Киричук, І. Орлевич. – Л.: Інститут релігієзнавства філія Львівського музею історії релігії, «Логос», 2016. – Частина 2: Філософія, соціологія, політологія релігіі; Частина 3: Сакральні пам’ятки. – С. 458 - 469.
Артыкул прысвечаны ўнікальнай мастацкай з’яве, якая сфарміравалася і бытавала ў рэчышчы ўніцкай Царквы ў апошняй трэці XVIIІ – пачатку ХІХ ст. – ілюзорным іканастасам. Да нядаўняга часу пра існаванне такіх сакральных твораў звестак не існавала. На падставе архіўных крыніц устаноўлена, што ў розных рэгіёнах Беларусі на мяжы XVIIІ – ХІХ стст. існавалі іканастасы, выкананыя пры выкарыстанні прыёму ілюзорнага жывапісу. У артыкуле прыводзяцца цытаты з архіўных крыніц, якія сведчаць пра існаванне такіх культавых аб’ектаў, а таксама ў якасці ілюстрацыі выкарыстоўваецца ўнікальны здымак, які дае магчымасць уявіць выгляд ілюзорных іканастасаў.
The article is devoted to a unique artistic phenomenon, which emerged and existed in the context of the Uniate Church in the last third of XVIII – early XIX century, illusory iconostasis. Until recently the existence of these sacred pieces of information did not exist. Based on archival sources found that in different regions of Belarus at the turn of XVIII – XIX centuries there existed the iconostases, executed with the use of illusory painting. The article presents quotes from archival sources, which indicate the existence of such cult objects as well as to illustrate using the unique picture that is able to represent the view illusory iconostases.
Данная статья посвящена иконостасам белорусских храмов двух конфессий восточного обряда: правосла... more Данная статья посвящена иконостасам белорусских храмов двух конфессий восточного обряда: православным и греко-католическим (униатским). До настоящего времени белорусские иконостасы, как отдельные комплексы со свойственным им конструктивным и художественным решением, были практически не исследованы. Оставался открытым вопрос о наличие особенностей иконостасов каждой из рассматриваемых конфессий. Не изученность данного аспекта объясняется практически полной утратой артефактов: сохранились лишь единичные иконостасы. Поэтому для проведения данного исследования были использованы иконографические материалы: рисунки (первая пол. 17 в.) и фотографии (конец 19—нач. 20 вв.), а так же многочисленные исторические документы с описаниями православных и униатских иконостасов конца 16—начала 19 веков из архивов Беларуси, России, Литвы и Польши. В результате проведённого исследования были выявлены некоторые особенности, характерные исключительно для греко-католических иконостасов, что позволило говорить о формировании в русле данной конфессии новых художественных решений и конструктивных форм.
This article is devoted to the Belarusian iconostases of the temples of the two faiths of the Eastern rite: Orthodox and Greek-Catholic (Uniate). To date the Belarusian iconostases, as separate systems with their inherent constructive and artistic solution, was virtually unexplored. It remained an open question about the presence of features of the iconography of each of these faiths. No knowledge of this aspect is explained by almost complete loss of the artifacts survived only a few iconostases. Therefore, for this study, we used the iconographic materials: pictures (of the first floor. 17th century) and photographs (late 19th—early 20th centuries), as well as numerous historical documents, descriptions of Orthodox and Uniate iconography of the late 16th—early 19th centuries from the archives of Belarus, Russia, Lithuania and Poland. As a result of the study revealed some features characteristic only for the Greek Catholic iconostasis, which allowed to talk about the formation in the direction of this confession for the new artistic solutions and constructive forms.
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
Науковий щорічник «Історія релігій в Україні». Інститут релігієзнавства – філія Львівського музею історії, 2018
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed f... more The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed for about a century and a half in the Greek Catholic (Uniate) Church of the Rzeczpospolita — altars, included in the iconostasis. To denote these sacred objects in the Uniate records of the 18th century, as it became known from numerous researched historical documents, the Polish-language term «ołtarze namiesne» («local altars») was used. «Local altars» was created with the setting of the throne to the icons of the local (lower) rank of the iconostasis — hence the name. Their occurrence is related to the adoption of Uniate religious practices, which was originally preserved in the Eastern Christian rites, the Western-Christian traditions. «Local altars» is an alternative to the traditional Catholicism of the side wall of the altars. In liturgical practice they were used with the same purpose — they can serve custom-made mass, but in manufacturing it was more simple and budget method: it w...
Scientific Yearbook History of Religions in Ukraine, 2021
The main methods of making the main gate of the iconostasis are set: written on a smooth board, c... more The main methods of making the main gate of the iconostasis are set: written on a smooth board, cut out, knocked down from slats, woven from straw. Information about the main elements of decorative carving: vines with bunches of grapes, floral motifs, curls, wallpaper motif ("in the lattice") is systematized. Data on the time of creation of the original Royal Gate, woven from straw-1834-1836, peculiar only to Polissya, are given.
Observatory of Culture, 2016
Беларускі гістарычны часопіс, 2015
Даследуецца іканаграфія абраза "Св. Сям'я" з фондаў Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Б... more Даследуецца іканаграфія абраза "Св. Сям'я" з фондаў Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, прыводзяцца новыя звесткі па атрыбуцыі, вывучаецца працяглы музейны лёс помніка, які паспеў пабываць і ў Нямеччыне падчас ІІ Сусветнай вайны, але вярнуўся на Радзіму.
Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. ; вып. 18 , 2020
Да цяперашняга часу спецыялістам былі вядомыя толькі адзінкавыя апісанні іканастасаў Вялікага Кня... more Да цяперашняга часу спецыялістам былі вядомыя толькі адзінкавыя апісанні іканастасаў Вялікага Княства Літоўскага XVI ст. Выкарыстаныя ў дадзеным даследаванні крыніцы XVI ст. утрымліваюць апісанні двух дзясяткаў іканастасаў, усталяваных на працягу XVІ ст. альбо раней. Вызначана, што тагачасныя цяблавыя іканастасы складаліся з двух (мясцовага і дэісуснага) або трох (мясцовага, святочнага, дэісуснага) чыноў. Адзначана, што апісаныя ў дакументах іканастасы ў мясцовым чыне часта не ўтрымлівалі ікону Ісуса Хрыста, у святочным чыне ва ўсіх выпадках была розная колькасць абразоў – ад 5 да 32, а дэісусны найчасцей змяшчаў 7, 9 ці 11 «лікаў». Выяўленыя звесткі дазваляюць зрабіць выснову пра тое, што ў XVI ст. яшчэ працягвалася фарміраванне праграмы іканастасаў, якая ва ўстойлівым варыянце склалася толькі ў пачатку XVIІ ст.
До настоящего времени специалистам были известны только едничиные описания иконостасов Великого Княжества Литовского XVI в. Использованные в данном исследовании источники XVI в. содержат описания двух десятков иконостасов, установленных в течение XVІ в. или ранее. Определено, что тябловые иконостасы того времени состояли из двух (местного и деисусного) или трех (местного, праздничного, деисусного) чинов. Отмечено, что описанные в документах иконостасы в местном чине часто не содержали икону Иисуса Христа, в праздничном чине во всех случаях было разное количество икон – от 5 до 32, а деисусный чаще всего содержал 7, 9 или 11 «ликов». Выявленные сведения позволяют сделать вывод о том, что в XVI в. еще продолжалось формирование программы иконостасов, которая в устойчивом варианте сложилась только в начале XVIІ в.
Until now, experts have known only three descriptions of iconostases of the Grand Duchy of Lithuania in the XVI century. And the sources used in this study in the XVI century contain descriptions of two dozen iconostases installed during the XVI century or earlier. It is established that the then the templon consisted of two ranks (local and Deesis) or three ranks (local, festive, Deesis). It is noted that the iconostases described in the documents in the local rank often did not contain an icon of Jesus Christ, in the festive rank in all cases there was a different number of icons – from 5 to 32, and the Deesis rank often contained 7, 9 or 11 items. The revealed information allows us to conclude that in the XVI century the iconostasis program was still being formed, which in a stable version was formed only at the beginning of the XVII century.
Latopisy Academii Supraskiej, 2020
У дадзеным артыкуле даследуюцца помнікі іканапісу на сюжэт “Нараджэнне Багародзіцы”, якія паходзя... more У дадзеным артыкуле даследуюцца помнікі іканапісу на сюжэт “Нараджэнне Багародзіцы”, якія паходзяць з самабытнага гісторыка-этнаграфічнага рэгіёну Беларусі – Заходняга Палесся. Шэраг гістарычных фактараў паўплываў на тое, што тут не толькі выпрацавалася свая адметная традыцыя, але і на тое, што менавіта тут іканапісная спадчына найлепш захавалася ў параўнанні з іншымі рэгіёнамі. Пад час працы быў вывучаны ўнікальны помнік ХV ст., які мае каштоўнасць не толькі як прыклад іканаграфіі “Нараджэння Багародзіцы”, але ўвогуле як рэдкі артэфакт такога часу. Даследаванне групы абразоў з Маларыцкага раёна дазволіла ўнесці ўдакладненні ў датаванне гэтых помнікаў, і вызначыць іх прыналежнасць да больш ранняй спадчыны, чым меркавалася дагэтуль. Было прасочана, што ў разглядаемай мясцовасці даволі статычная “лінейная” схема захоўвалася амаль да канца XVІІ ст., а ў наступным стагоддзі з’яўляюцца дасканала распрацаваныя жанравыя сцэны з цікавымі ракурсамі персанажаў і нечаканымі мастацкімі прыёмамі. У гэты ж час дасягае росквіту і этнаграфізм. Усяго было выяўлена і вывучана 11 абразоў XV – XVІІІ ст., што на першы погляд здаецца невялікай колькасцю, аднак улічваючы значныя страты іканапіснай спадчыны Беларусі, гэта даволі значная лакальная група.
This article examines the artifacts of icon painting on the theme "Birth of the Virgin", which come from the original historical and ethnographic region of Belarus – Western Palesse. A number of historical factors have influenced the fact that not only has developed its own distinctive tradition, but also that it is here that the iconographic heritage is best preserved in comparison with other regions. During the work, a unique artifact of the 15th century was studied, which is valuable not only as an example of the iconography of the Nativity of the Virgin, but in general as a rare artifact of that time. A study of a group of icons from the Malaryta district allowed to clarify the dating of these artifacts, and to determine their belonging to an earlier heritage than previously thought. It was noticed that in the area under consideration a rather static "linear" scheme persisted almost until the end of the 17th century, and in the next century there were well-developed genre scenes with interesting angles of characters and unexpected artistic techniques. At the same time, ethnography is flourishing. A total of 11 icons of the 15th-18th centuries were discovered and studied, which at first glance seems to be a small number, but given the significant loss of the icon-painting heritage of Belarus, this is a rather significant local group.
Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 2020
В статье рассматривается уникальное культурно-религиозное явление, которое сформировалось и сущес... more В статье рассматривается уникальное культурно-религиозное явление, которое сформировалось и существовало около полутора веков в греко-католической (униатской) Церкви Речи Посполитой ― алтари, включенные в состав иконостаса. Для обозначения этих сакральных объектов в униатском делопроизводстве XVIII в., как стало известно из многочисленных проработанных исторических документов, использовался польско-язычный термин «ołtarze namiesne» («местные алтари»). «Местные алтари» создавались при приставлении престола к иконам местного (нижнего) чина иконостаса ― отсюда и название. Их возникновение связано с внедрением в униатскую религиозную практику, которая изначально сохраняла восточно-христианскую обрядность, западно-христианских традиций.
«Местные алтари» являлись альтернативой традиционным для католичества боковым пристенным алтарям. В богослужебной практике они использовались с той же целью ― на них могли служиться заказные мессы, но в изготовлении это был более простой и бюджетный способ: необходимо было только приставить престол к иконостасу под местную икону. Со временем сформировался способ создания иконостасов с изначально включенными в них эдикулами ― архитектурно оформленными нишами для местных икон, которые визуально напоминали ретабло традиционных архитектурных алтарей. При упразднении униатской церкви в 1839 г. храмы были переведены в православие, а все атрибуты католичества демонтированы. До настоящего времени на территории Беларуси не сохранилось ни одного полноценного «местного алтаря» с престолом.
Данное исследование проведено на основе исторических документов конца XVII – начала XIX в. с описаниями около двух тысяч приходских, филиальных, монастырских и кафедральных греко-католических церквей на территории Беларуси. Установлено, что к 1676 г. практика использования «местных алтарей» уже существовала, о чем свидетельствует выявленная нами дата создания единственного сохранившегося в Беларуси униатского иконостаса с эдикулами — из церкви Успения Богородицы монастыря в местечке Жировичи Слонимского р-на Гродненской области. Таким образом, «местные алтари» к последней четверти XVII в. вошли в униатский обиход, где употреблялись до начала XIX в. Из-за полной утраты артефактов до настоящего времени об этом сакральном явлении в греко-католических церквях Беларуси было не известно.
The article discusses the unique cultural and religious phenomenon which was formed and existed for about a century and a half in the Greek Catholic (Uniate) Church of the Rzeczpospolita — altars, included in the iconostasis. To denote these sacred objects in the Uniate records of the 18th century, as it became known from numerous researched historical documents, the Polish-language term «ołtarze namiesne» («local altars») was used. «Local altars» was created with the setting of the throne to the icons of the local (lower) rank of the iconostasis — hence the name. Their occurrence is related to the adoption of Uniate religious practices, which was originally preserved in the Eastern Christian rites, the Western-Christian traditions.
«Local altars» is an alternative to the traditional Catholicism of the side wall of the altars. In liturgical practice they were used with the same purpose — they can serve custom-made mass, but in manufacturing it was more simple and budget method: it was necessary only to put the throne to the iconostasis under the local icon. With time, formed a way of creating iconostases originally included in them aedicules — architecturally designed niches for local icons, which visually resembled the traditional architectural retablo altars. With the abolition of the Uniate Church in 1839 temples were converted to Orthodoxy, and all attributes of Catholicism were dismantled. Up to the present time on the territory of Belarus has no surviving full «local altar» with the throne.
The study was conducted on the basis of historical documents of the late 17th – early 19th centuries with descriptions of nearly two thousand parish, branch, monastery and Cathedral Greek-Catholic churches in Belarus. It was found that by 1676 the practice of using «local altars» already existed, as evidenced by the revealed date of creation of the only preserved in Belarus, Uniate iconostasis with aedicules from the Church of Assumption monastery in Zhirovichi village, Slonim district of Grodno region. Thus, the «local altars» to the last quarter of the 17th century became the Uniate practice, where it was used until the early 19th century. Due to the complete loss of the artifacts to date, this sacred phenomenon in the Greek-Catholic churches in Belarus was not known.
Arche, 2015
Дадзены артыкул прысвечаны даследаванню бытавання «маскоўскіх» абразоў у грэка-каталіцкіх храмах ... more Дадзены артыкул прысвечаны даследаванню бытавання «маскоўскіх» абразоў у грэка-каталіцкіх храмах у канцы XVII – XVIIІ ст. (менавіта азначэнне «маскоўскі» фігуруе ў гістарычных крыніцах названага перыяду для акрэслення пэўнай групы сакральных прадметаў расійскага паходжання).
Для даследавання былі выкарыстаны пратаколы праверак (візіты) уніяцкіх храмаў канца XVII – пачатку ХІХ стст.
Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 25, 2018
У артыкуле на аснове гістарычных дакументаў з апісаннямі ўніяцкіх храмаў разглядаецца пытанне ная... more У артыкуле на аснове гістарычных дакументаў з апісаннямі ўніяцкіх храмаў разглядаецца пытанне наяўнасці ў іканастасах абразоў іншаземнага паходжання. Устаноўлена, што ва ўніяцкіх іканастасах у канцы XVII – пачатку ХІХ ст. часам размяшчаліся італьянскія, і рускія творы. З’яўленне апошніх было абумоўлена тым, што на тэрыторыі Беларусі і Падляшша перасяляліся з Маскоўскай дзяржавы супольнасці стараабраднікаў.
On the basis of historical documents with descriptions of the Uniate churches discusses the presence in the iconostasis of foreign origin icons. It was found that the Uniate iconostasis at the end of XVII - beginning of XIX century. sometimes it has an Italian, and Russian works. last appearance was due to the fact that on the territory of Belarus and Podlasie moved from the Moscow State Old Believers community.
Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24., 2018
35. Флікоп-Світа, Г.А. Забытая святыня – “Божая Маці” з Тарэек: да гісторыі шанавання аднаго са с... more 35. Флікоп-Світа, Г.А. Забытая святыня – “Божая Маці” з Тарэек: да гісторыі шанавання аднаго са спісаў “Божай Маці Бялыніцкай” / Г.А. Флікоп-Світа // Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24. Матеріали ХХV Міжнародної наукової конференції, присвяченої 25-річчю Музею Волинської ікони, м. Луцьк, 25 – 26 жовтня 2018 року. Упоряд. Т. Єлісєєва, Є. Ковальчук. – Луцьк, 2018. – С. 173 - 177: іл.
Даследуецца гісторыя аднаго з самых ранніх спісаў цудадзейнай іконы "Божай Маці Бялыніцкай", які знаходзіўся ва ўніяцкай царкве в. Тарэйкі Нясвіжскага р-на Мінскай вобл. Устаноўлена, што і гэты абраз шанаваўся вернікамі як "ласкавы".
Духоўная спадчына Усходняга Палесся : зборнік навуковых артыкулаў, 2018
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастасы храмаў Мазырскага і Рэчыцкага паветаў першай паловы ХІХ ст.: прагра... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастасы храмаў Мазырскага і Рэчыцкага паветаў першай паловы ХІХ ст.: праграма і аўтары-стваральнікі / Г.А. Флікоп-Світа // Духоўная спадчына Усходняга Палесся : зборнік навуковых артыкулаў / рэдкал.: А.М. Воінава (гал. рэд.) [і інш.] ; М-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2018. – С. 33 – 38.
На матэрыяле архіўных крыніц з Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі (г. Мінск), Навуковага архіва Інстытута гісторыі матэрыяльнай культуры Расійскай акадэміі навук (г. Санкт-Пецярбург), Літоўскага дзяржаўнага гістарычнага архіва (г. Вільнюс) праведзена даследаванне праграмы іканастасаў, якія ўсталёўваліся ў цэрквах Рэчыцкага і Мазырскага паветаў у першай палове ХІХ ст. Выяўлены новыя, невядомыя дагэтуль у айчынным мастацтвазнаўстве імёны іканапісцаў і разьбяроў, які ў той перыяд працавалі над царкоўнымі заказамі на Усходнім Палессі.
Флікоп-Світа, Г.А. Барацьба за выяву Бога: лёс алтарных карцін царквы ў в. Шчорсы Навагрудскага п... more Флікоп-Світа, Г.А. Барацьба за выяву Бога: лёс алтарных карцін царквы ў в. Шчорсы Навагрудскага павета пасля скасавання Уніі / Г.А. Флікоп-Світа // Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. ; вып. 15 / рэдкал.: В.Ф. Голубеў [і інш.]. – Мінск : НГАБ, 2017. – С. 294–304.
В статье на материалах архивных источников рассматривается судьба после упразднения Унии двух алтарных картин, написанных в начале 19 века итальянским художником Марчелло Бачарелли (ит. Marcello Bacciarelli) по заказу Иоахима Хрептовича для греко-католической церкви в Щорсах, приводятся обстоятельства борьбы за эти памятники между семьёй ктитора и православной Церковью. В научное употребление вводится имя неизвестного до настоящего времени живописца середины 19 века – Янушкевича из Вильно, который в 1839 – 1840-х гг. сделал реставрацию названных произведений. Также рассматриваются бывшие пристенные алтари щорсовского храма, для которых и были предназначены произведения М. Бачарелли. Затрагивается вопрос структуры и композиции униатских алтарей.
In the article on the materials of archival sources the fate after the abolition of the Union of two altar paintings written in the early 19th century by the Italian artist Marcello Bacciarelli ordered by Joachim Hreptovic for the Greek Catholic Church in Shchorsy is considered, the circumstances of the struggle for these artifacts between the family and the Orthodox Church. In scientific use, the name of an artist of the mid-19th century unknown to the present, Janushkevich from Vilna, who in the years 1839 - 1840s was introduced made the restoration of the above works. Also considered are the former wall altars of the temple of Shchorsy, for which the works of M. Bacharelli were intended. The question of the structure and composition of the Uniate altars is touched upon.
Флікоп-Світа, Г.А. Іконопис на склі в Білорусі: витоки ремесла, твори 1920—1930-х рр. в музейних ... more Флікоп-Світа, Г.А. Іконопис на склі в Білорусі: витоки ремесла, твори 1920—1930-х рр. в музейних збірках та приватних колекціях / Г.А. Флікоп-Світа // Народознавчі зошити. – 2018 г. – № 2 (140). – С. 514 – 522.
Иконопись на стекле до настоящего времени является не изученной темой в истории белорусского искусства. Сохранившиеся единичные памятники объектом исследования ранее не выступали. В данной статье рассматриваются пять икон на стекле из собраний трёх музеев и частной коллекции – это всё то, что удалось выявить. По нашему мнению, эти произведения создавались в 1920-1930-ые гг. Кроме того, на материалах из архивных источников выявляются наиболее ранние периоды распространения икон на стекле на белорусских землях. Установлено, что во второй половине 18 – начале 19 веков в униатских храмах разных регионов встречались такие произведения.
Icon painting on glass to date is not studied topic in the history of Belarusian art. Preserved an isolated artifacts are the object of study not previously performed. This article discusses five icons on glass from the collections of three museums and a private collection – this is all that was able to identify. In our opinion, these works were created in the 1920-1930-s years. In addition, the materials from archival sources revealed the earliest periods of the spread of icons on glass in the Belarusian lands. It is established that in the second half of the 18th – beginning of 19th centuries in the Uniate churches from different regions met such works.
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і алтары страчанай уніяцкай царквы Св. Троіцы ў Віцебску: на матэрыя... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і алтары страчанай уніяцкай царквы Св. Троіцы ў Віцебску: на матэрыяле фотаздымкаў пачатку ХХ ст. / Г.А. Флікоп-Світа // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 23 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2017. – С. 342 – 349.
В статье рассматриваются иконостас, боковые пристенные алтари и феретрон бывшего униатского храма Св. Троицы в Витебске. До настоящего времени они, как и здание церкви, не сохранились, но представление о них можно получить благодаря фотографиям 1915 г. Эти снимки хоть и публиковались ранее, но изучение представленных на них сакральных объектов не производилось. В данной статье исследуются программа и техника выполнения иконостаса и алтарей, вводятся в научное употребление неизвестные ранее примеры иллюзионистической живописи.
The article deals with the iconostasis, lateral wall altars and the ferrotron of the former Uniate Church of the Holy Trinity in Vitebsk. Until now, they, like the building of the church, have not been preserved, but the idea of them can be obtained thanks to the photographs of 1915. These images, although published earlier, but the study of the sacral objects presented on them was not done. This article explores the program and techniques for the execution of the iconostasis and altars, introduces into the scientific use the previously unknown examples of illusionist painting.
Флікоп-Світа, Г. Святочны чын аброўскага іканастаса (сярэдзіна XVIIІ ст.): іканаграфічныя першакр... more Флікоп-Світа, Г. Святочны чын аброўскага іканастаса (сярэдзіна XVIIІ ст.): іканаграфічныя першакрыніцы абразоў / Г.А. Флікоп-Світа //Волинська ікона: дослідження та реставрація. Науковий збірник. Випуск 24. Матеріали ХХІV Міжнародної наукової конференції, присвяченої 350-річчю від дня народження Йова Кондзелевича, м. Луцьк, 19 – 20 жовтня 2017 року. Упоряд. Т. Єлісєєва, Є. Ковальчук. – Луцьк, 2017. – С. 137 - 145: іл.
Артыкул прысвечаны выяўленню іканаграфічных першакрыніц да абразоў са святочнага чыну іканастаса царквы ў в. Аброва Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобласці. Для абразоў “Дабравесце”, “Нараджэнне Хрыстова”, “Стрэчанне”, “Пераўтварэнне” і “Успенне” устаноўлена, што яны былі выкананы паводле ілюстрацый з выданняў друкарні Кіева-Пячэрскай Лаўры.
The article is devoted to the identification of iconographic sources to the icons from the festival tier of the iconostasis of the Church in village Abrоva Ivatsevichi district, Brest region. For icons “Annunciation”, “Christmas”, “Purification”, “Transformation” and “Assumption” it is established that they were made according to the illustrations from the publications of the printing house of Kiev-Pechersk Lavra.
Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і бакавыя прысценныя алтары канца XVIIІ ст. у царкве Пакрова Божай ... more Флікоп-Світа, Г.А. Іканастас і бакавыя прысценныя алтары канца XVIIІ ст. у царкве Пакрова Божай Маці былога базыльянскага кляштара ў Талачыне: да пытання выяўлення, вывучэння і захавання ўніяцкіх помнікаў / Г.А. Флікоп-Світа // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 22 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2017. – С. 348 – 353.
В данной статье исследуются иконостас и боковые пристенные алтари церкви Покрова Богородицы бывшего базилианского монастыря в г. Толочине, сооружённые при возведении храма в 1796 г. Этот архитектурный интерьерный комплекс, свидетельствующий о синтезе восточно- и западно-христианских традиций, до настоящего времени не был введён в научное употребление. Отдельный интерес представляет программа толочинского иконостаса, которая до 2013 г. включала страстной цикл икон – единственный среди сохранившихся белорусских иконостасов 17 – первой половины 19 веков.
This paper examines the iconostasis and the wall of the side altars of the Church of the Intercession of Virgin of the former Basilian monastery in the town of Talachyn, built during the construction of the temple in 1796. This interior architectural complex, indicating the synthesis of Eastern and Western Christian traditions, to the present time has not been introduced in the scientific use. Of particular interest is the program of the iconostasis of Talachyn, which until 2013 included the cycle of the passion of icons is the only surviving of the Belarusian iconostases of the 17th – the first half of the 19th centuries.
Флікоп-Світа, Г.А. Ілюзорныя іканастасы ўніяцкіх храмаў Беларусі (апошняя трэць XVIIІ – пачатак Х... more Флікоп-Світа, Г.А. Ілюзорныя іканастасы ўніяцкіх храмаў Беларусі (апошняя трэць XVIIІ – пачатак ХІХ ст.) / Г.А. Флікоп-Світа // Історія релігій в Украіні: науковий збірник світлій пам’яті професора Ярослава Дашкевича (1926 – 2010) / За заг. ред. М. Капраля, О. Киричук, І. Орлевич. – Л.: Інститут релігієзнавства філія Львівського музею історії релігії, «Логос», 2016. – Частина 2: Філософія, соціологія, політологія релігіі; Частина 3: Сакральні пам’ятки. – С. 458 - 469.
Артыкул прысвечаны ўнікальнай мастацкай з’яве, якая сфарміравалася і бытавала ў рэчышчы ўніцкай Царквы ў апошняй трэці XVIIІ – пачатку ХІХ ст. – ілюзорным іканастасам. Да нядаўняга часу пра існаванне такіх сакральных твораў звестак не існавала. На падставе архіўных крыніц устаноўлена, што ў розных рэгіёнах Беларусі на мяжы XVIIІ – ХІХ стст. існавалі іканастасы, выкананыя пры выкарыстанні прыёму ілюзорнага жывапісу. У артыкуле прыводзяцца цытаты з архіўных крыніц, якія сведчаць пра існаванне такіх культавых аб’ектаў, а таксама ў якасці ілюстрацыі выкарыстоўваецца ўнікальны здымак, які дае магчымасць уявіць выгляд ілюзорных іканастасаў.
The article is devoted to a unique artistic phenomenon, which emerged and existed in the context of the Uniate Church in the last third of XVIII – early XIX century, illusory iconostasis. Until recently the existence of these sacred pieces of information did not exist. Based on archival sources found that in different regions of Belarus at the turn of XVIII – XIX centuries there existed the iconostases, executed with the use of illusory painting. The article presents quotes from archival sources, which indicate the existence of such cult objects as well as to illustrate using the unique picture that is able to represent the view illusory iconostases.
Данная статья посвящена иконостасам белорусских храмов двух конфессий восточного обряда: правосла... more Данная статья посвящена иконостасам белорусских храмов двух конфессий восточного обряда: православным и греко-католическим (униатским). До настоящего времени белорусские иконостасы, как отдельные комплексы со свойственным им конструктивным и художественным решением, были практически не исследованы. Оставался открытым вопрос о наличие особенностей иконостасов каждой из рассматриваемых конфессий. Не изученность данного аспекта объясняется практически полной утратой артефактов: сохранились лишь единичные иконостасы. Поэтому для проведения данного исследования были использованы иконографические материалы: рисунки (первая пол. 17 в.) и фотографии (конец 19—нач. 20 вв.), а так же многочисленные исторические документы с описаниями православных и униатских иконостасов конца 16—начала 19 веков из архивов Беларуси, России, Литвы и Польши. В результате проведённого исследования были выявлены некоторые особенности, характерные исключительно для греко-католических иконостасов, что позволило говорить о формировании в русле данной конфессии новых художественных решений и конструктивных форм.
This article is devoted to the Belarusian iconostases of the temples of the two faiths of the Eastern rite: Orthodox and Greek-Catholic (Uniate). To date the Belarusian iconostases, as separate systems with their inherent constructive and artistic solution, was virtually unexplored. It remained an open question about the presence of features of the iconography of each of these faiths. No knowledge of this aspect is explained by almost complete loss of the artifacts survived only a few iconostases. Therefore, for this study, we used the iconographic materials: pictures (of the first floor. 17th century) and photographs (late 19th—early 20th centuries), as well as numerous historical documents, descriptions of Orthodox and Uniate iconography of the late 16th—early 19th centuries from the archives of Belarus, Russia, Lithuania and Poland. As a result of the study revealed some features characteristic only for the Greek Catholic iconostasis, which allowed to talk about the formation in the direction of this confession for the new artistic solutions and constructive forms.
У альбоме прадстаўлены 69 абразоў з калекцыі іканапісу Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублік... more У альбоме прадстаўлены 69 абразоў з калекцыі іканапісу Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, большасць з якіх дагэтуль не публікавалася і не экспанавалася.