Koldo Gares Izarbe | University of Navarra (original) (raw)
Papers by Koldo Gares Izarbe
Edicions Onada, 2024
En aquest llibre s’estudien vuitanta-nou esteles funeràries de la localitat Xert: vint-i-nou este... more En aquest llibre s’estudien vuitanta-nou esteles funeràries de la localitat Xert: vint-i-nou esteles discoidals procedents del fossar medieval de Xert —conegut avui com el Cementeri Vell— i una del de la Barcella, quatre esteles de camí i cinquanta-cinc esteles contemporànies del cementeri actual de Xert —conegut amb el nom de Cementeri Nou. A més, s’identifiquen vint-i-dos picapedrers de quatre famílies de Xert —els Beltran, els Carceller, els Ferreres i els Gil— que destacaren en l’ús del martell, el cisell i la buixarda durant el darrer quart del segle xix i la primera meitat del segle xx . L’estudi d’aquests objectes arqueològics al País Valencià ha quedat desatès si es compara amb altres punts de la península Ibèrica o del continent. Ara bé, l’especialista Koldo Colomo s’ha ocupat de posar al dia els estudis sobre les esteles discoidals de diferents localitats valencianes i en aquesta publicació s’ocupa del paradigmàtic cas de Xert, que destaca per la quantitat de peces existents. A més, s’ha fet acompanyar dels també historiadors María Helena Román i Joan Antoni Micó, que han contribuït a contextualitzar aquests monuments funeraris en la vida local. En Petrificar el record d’una vida s’estudia el món funerari des del punt de vista físic i cultural, i les peces marmòries o de forja s’identifiquen segons la tipologia, el simbolisme, la cronologia o les característiques artístiques. Un treball d’investigació que esdevé model per la descripció de les peces i la identificació de connexions amb altres peces de la diòcesi de Tortosa o d’altres indrets peninsulars. En conjunt, aquesta obra posa en valor un patrimoni oblidat que a partir d’avui s’eleva a la categoria de patrimoni funerari protegit com a Bé d’Interès Cultural.
Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, 2024
Etnolan, 7, 2024
Nafarroako bi ibarretako hego nafarrerazko izen ttipien azterketa
La Estela, 50, verano, 2023
En el presente artículo se estudian 5 estelas discoidales de la localidad zaragozana de Sigüés. A... more En el presente artículo se estudian 5 estelas discoidales de la localidad zaragozana de Sigüés. Además de profundizar en sus características materiales y decorativas, se actualiza la distribución del tipo de podadera o vodollo usado en e´poca medieval en Navarra y Aragón.
Etnolan, 5, 2023
Euskal izengoiti tradizionalak Gesalatzen (Nafarroa)
Etnolan, 4, 2022
Baliabide linguistikoa eta unibertsala da izengoitia eta, historian zehar, pertsonak deitzeko e... more Baliabide linguistikoa eta unibertsala da izengoitia eta, historian
zehar, pertsonak deitzeko eta bereizteko erabili izan da. Erranahi aldakorra izateaz gain, gurasoengandik seme-alabengana pasatzeko joera du eta estetika eta sormenaren bidez, pertsonaren gaineko diskurtso
sintetikoa edo karikatura linguistikoa sortzen du.
Gaur, modu egokian erabilita, izengoitia baliabide oparoa eta erakargarria izan daiteke euskararen erregistro informalak lantzeko. Izan
ere, umorearen bidez, hiztunari euskal senaren iturritik edateko aukera
eskaintzen dio. Arlo linguistikotik haratago, izengoitien azterketak
bertze garai bateko jendartea eta ekonomia ezagutzeko aukera ematen
digu, euskaldunen mundu-ikuskera tradizionalera hurbilduz.
Tafallako udala, 2022
Tafallako Udalaren hilarri bilduma Colección de estelas del Ayuntamiento de Tafalla
Turolenses, 2022
Conjuntos discoidales visitables en la provincia de Teruel
el euskera en valdizarbe , 2022
Pertsona-izenak Izarbeibarren eta Mañeruibarren
Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, 2021
Sunbillako Done Joane Bataiatzailearen parrokiako eliz atarian hilobi-lauza epigrafiatuak daude.... more Sunbillako Done Joane Bataiatzailearen parrokiako eliz atarian hilobi-lauza epigrafiatuak daude. Idazkunen ikerketaren bidez, berrogeita zazpi etxe-izen bildu eta kronologia orokorra proposatu da.
Gako hitzak: etxe-izenak; Nafarroa; Sunbilla; hilarriak; ageriko idazkunak.
En el pórtico de la parroquia de San Juan Bautista de Sunbilla existe un conjunto de losas sepulcrales epigrafiadas. A través del estudio de las inscripciones se han recogido cuarenta y siete nombres de casas y se ha propuesto una cronología general.
Palabras clave: oiconimia; Navarra; Sunbilla; estelas; escrituras expuestas.
In the portico of the church of San Juan Bautista of Sunbilla there is a group of epigraphic tombstones. Through the study of the inscriptions, forty-seven house names have been collected and a general chronology has been proposed.
Keywords: house names; Navarre; Sunbilla; tombstones; public writing
Mañeruibarko hiztegia, 2022
Aitor Arana, Koldo Colomo (2022). Mañeruibarko euskarazko 1001 hitz.
Kotarro aldizkaria , 2022
Izengoitia baliabide linguistiko unibertsala da eta, historian zehar, pertsonak deitzeko eta bere... more Izengoitia baliabide linguistiko unibertsala da eta, historian zehar, pertsonak deitzeko eta bereizteko erabili da. Erranahi aldakorra eta gurasoengandik seme-alababena pasatzeko joera du. Halaber, baliabide estetikoa eta sormenaren fruitua da, pertsonaren gaineko diskurtso sintetikoa edo karikatura linguistikoa egiten baitu. Egun, modu egokian erabilita, baliabide oparoa eta erakargarria izan daiteke euskararen erregistro informalak lantzeko, umorea erabiltzeaz gain, euskal senaren iturritik edateko aukera eskaintzen baitio hiztunari. Artikulu honetan Estelleriko Oteitzako 37 izengoiti historiko eskaintzen dira.
Auritz eta Orreagako hiztegia, 2022
Nafarroako euskalkiak Auritz eta Orreagako aldaera Lingua Navarrorum bilduma Aitor Arana Koldo C... more Nafarroako euskalkiak
Auritz eta Orreagako aldaera
Lingua Navarrorum bilduma
Aitor Arana
Koldo Colomo
Joxepe Irigarai
Kobie. Antropología cultural., 2019
En este artículo se catalogan 15 estelas funerarias de época medieval y moderna, la mayoría de pr... more En este artículo se catalogan 15 estelas funerarias de época medieval y moderna, la mayoría de procedencia desconocida, y que se custodian en el fondo de la Diputación Foral de Gipuzkoa Gordailua.
Palabras clave: Estela; Discoidal; Arte funerario; Medieval; Gordailua.
Artikulu honetan 15 hilarri katalogatzen dira. Pieza guztiak Gipuzkoako Foru Aldundiko Gordailua fondoan daude eta Erdi Arokoak eta Aro modernokoak dira, haietako anitz jatorri ezezagunekoak dira.
Hitz gakoak: Hilarria; Diskoduna; Hil artea; Erdi Aroa; Gordailua.
In this article, 15 stelae from medieval and modern times are cataloged, most of them of unknown origin, they are held in the Gordailua collection of the provincial of Gipuzkoa.
Keywords: Stelae; Discoidal; Funerary art; Medieval; Gordailua.
Ollarango hiztegia, 2021
Ollarango euskara hiztegia. Ollarango udaletxean salgai dago.
Cuadernos de Etnología y Etnografía, 2021
Los oiconimos aparecen esculpidos en las fachadas de las casas y en las lápidas desde el siglo XV... more Los oiconimos aparecen esculpidos en las fachadas de las casas y en las lápidas desde el siglo XVI hasta la actualidad. En este trabajo se recogen 386 oicónimos del área oriental de Euskal Herria. Además, se hace un repaso al estado de los estudios sobre oiconimia de la parte oriental, se describen las carcaterísticas más destacables de estas escrituras expuestas, su cronología, distribución geográfica y funciones.
The names of the houses appear carved on the facades of the houses and on the tombstones from the 16th century to the present day. In this work, 386 oiconyms are collected from the eastern area of the Basque Country. In addition, a review is made of the state of studies on ochonymy in the eastern part, the most outstanding characteristics of these exposed writings, their chronology, geographical distribution and functions are described.
Centre d' estudis del Maestrat, 2020
En l'article s'estudien 40 peces commemoratives funeràries pertanyents a la meitat nord de la pro... more En l'article s'estudien 40 peces commemoratives funeràries pertanyents a la meitat nord de la província de Castelló. La cronologia de les peces catalogades es troba entre el segle XVIII i el XX, i la seva funció principal és la d'indicar el lloc on un individu, o diversos, han perdut la vida de forma accidental o violenta. L'estudi material i tècnic de les peces es complementa amb altres aspectes de caràcter social, antropològic i històric.
Resumen
En el artículo se estudian 40 piezas conmemorativas funerarias pertenecientes a la mitad norte de la provincia de Castellón. La cronología de las piezas catalogadas se encuentra entre los siglos XVIII y XX, y su función principal es la de señalar el lugar donde un individuo, o varios, murieron de forma accidental o violenta. El estudio material y técnico de las piezas se complementa con otros aspectos de carácter social, antropológico e histórico.
Abstract
A In the article, 40 funeral memorial pieces belonging to the northern half of the province of Castellón are studied. The chronology of cataloged pieces is between the eighteenth and twentieth centuries, and its main function is to indicate the place where an individual, or several, have died accidentally or violently. The material and technical study of the pieces is complemented by other aspects of a social, anthropological and historical character.
Claves: creu, cruz, cross, estela, conmemorativa, Els Ports, Maestrat, funerario, mort.
Actas HilarriCon, 2020
Ikerlan honetan Aezkoa (Nafarroa) ibarreko etxeetako 131 atalburu datatu aztertzen dira, XVI. men... more Ikerlan honetan Aezkoa (Nafarroa) ibarreko etxeetako 131 atalburu datatu aztertzen dira, XVI. mendetik XIX. mendera arte, ezaugarri materialak eta dekoratiboak zeintzuk diren eta nola aldatzen diren ezagutzeko. Hala ere, lana ez da horretara bakarrik mugatzen. Arlo honetan Euskal Herrian egindako ikerketen berri emateaz gain, datazioari eta idazkunei esker atalburuetan eragina izan duten gertaera historikoak, sozialak, ekonomikoak eta, oro har, aetzen kosmobisioa hobeki ulertzea xede du lan honek.
En este estudio se analizan 131 dinteles, dovelas y cartelas de las casas del valle de Aezkoa (Navarra) desde un punto de vista diacrónico, desde el siglo XVI al siglo XIX, reparando, en los cambios materiales, epigráficos y decorativos. Se analiza el impacto histórico, social, artístico y económico que reciben estas sencillas obras de cantería, ofreciendo, así, un acercamiento a la cosmovisión de los habitantes del valle durante la edad moderna y parte de la contemporánea.
In this study, 131 lintels, voussoirs and cartels of the houses in the valley of Aezkoa (Navarra) are analyzed from a diachronic point of view, from the sixteenth century to the nineteenth century, repairing, in the material, epigraphic and decorative changes. The historical, social, artistic and economic impact of these simple works of stonework is analyzed, thus offering an approach to the cosmovision of the inhabitants of the valley during the modern age and part of the contemporary one.
Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra, 2019
La relación del crismón con el arte funerario tiene una dilatada trayectoria en el tiempo. En est... more La relación del crismón con el arte funerario tiene una dilatada trayectoria en el tiempo.
En este artículo se catalogan y estudian nueve estelas discoidales de cronología medieval que presentan la imagen del crismón en su iconografía y se ofrece información sobre
sus características materiales, geográficas, cronológicas e ideológicas.
Edicions Onada, 2024
En aquest llibre s’estudien vuitanta-nou esteles funeràries de la localitat Xert: vint-i-nou este... more En aquest llibre s’estudien vuitanta-nou esteles funeràries de la localitat Xert: vint-i-nou esteles discoidals procedents del fossar medieval de Xert —conegut avui com el Cementeri Vell— i una del de la Barcella, quatre esteles de camí i cinquanta-cinc esteles contemporànies del cementeri actual de Xert —conegut amb el nom de Cementeri Nou. A més, s’identifiquen vint-i-dos picapedrers de quatre famílies de Xert —els Beltran, els Carceller, els Ferreres i els Gil— que destacaren en l’ús del martell, el cisell i la buixarda durant el darrer quart del segle xix i la primera meitat del segle xx . L’estudi d’aquests objectes arqueològics al País Valencià ha quedat desatès si es compara amb altres punts de la península Ibèrica o del continent. Ara bé, l’especialista Koldo Colomo s’ha ocupat de posar al dia els estudis sobre les esteles discoidals de diferents localitats valencianes i en aquesta publicació s’ocupa del paradigmàtic cas de Xert, que destaca per la quantitat de peces existents. A més, s’ha fet acompanyar dels també historiadors María Helena Román i Joan Antoni Micó, que han contribuït a contextualitzar aquests monuments funeraris en la vida local. En Petrificar el record d’una vida s’estudia el món funerari des del punt de vista físic i cultural, i les peces marmòries o de forja s’identifiquen segons la tipologia, el simbolisme, la cronologia o les característiques artístiques. Un treball d’investigació que esdevé model per la descripció de les peces i la identificació de connexions amb altres peces de la diòcesi de Tortosa o d’altres indrets peninsulars. En conjunt, aquesta obra posa en valor un patrimoni oblidat que a partir d’avui s’eleva a la categoria de patrimoni funerari protegit com a Bé d’Interès Cultural.
Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, 2024
Etnolan, 7, 2024
Nafarroako bi ibarretako hego nafarrerazko izen ttipien azterketa
La Estela, 50, verano, 2023
En el presente artículo se estudian 5 estelas discoidales de la localidad zaragozana de Sigüés. A... more En el presente artículo se estudian 5 estelas discoidales de la localidad zaragozana de Sigüés. Además de profundizar en sus características materiales y decorativas, se actualiza la distribución del tipo de podadera o vodollo usado en e´poca medieval en Navarra y Aragón.
Etnolan, 5, 2023
Euskal izengoiti tradizionalak Gesalatzen (Nafarroa)
Etnolan, 4, 2022
Baliabide linguistikoa eta unibertsala da izengoitia eta, historian zehar, pertsonak deitzeko e... more Baliabide linguistikoa eta unibertsala da izengoitia eta, historian
zehar, pertsonak deitzeko eta bereizteko erabili izan da. Erranahi aldakorra izateaz gain, gurasoengandik seme-alabengana pasatzeko joera du eta estetika eta sormenaren bidez, pertsonaren gaineko diskurtso
sintetikoa edo karikatura linguistikoa sortzen du.
Gaur, modu egokian erabilita, izengoitia baliabide oparoa eta erakargarria izan daiteke euskararen erregistro informalak lantzeko. Izan
ere, umorearen bidez, hiztunari euskal senaren iturritik edateko aukera
eskaintzen dio. Arlo linguistikotik haratago, izengoitien azterketak
bertze garai bateko jendartea eta ekonomia ezagutzeko aukera ematen
digu, euskaldunen mundu-ikuskera tradizionalera hurbilduz.
Tafallako udala, 2022
Tafallako Udalaren hilarri bilduma Colección de estelas del Ayuntamiento de Tafalla
Turolenses, 2022
Conjuntos discoidales visitables en la provincia de Teruel
el euskera en valdizarbe , 2022
Pertsona-izenak Izarbeibarren eta Mañeruibarren
Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, 2021
Sunbillako Done Joane Bataiatzailearen parrokiako eliz atarian hilobi-lauza epigrafiatuak daude.... more Sunbillako Done Joane Bataiatzailearen parrokiako eliz atarian hilobi-lauza epigrafiatuak daude. Idazkunen ikerketaren bidez, berrogeita zazpi etxe-izen bildu eta kronologia orokorra proposatu da.
Gako hitzak: etxe-izenak; Nafarroa; Sunbilla; hilarriak; ageriko idazkunak.
En el pórtico de la parroquia de San Juan Bautista de Sunbilla existe un conjunto de losas sepulcrales epigrafiadas. A través del estudio de las inscripciones se han recogido cuarenta y siete nombres de casas y se ha propuesto una cronología general.
Palabras clave: oiconimia; Navarra; Sunbilla; estelas; escrituras expuestas.
In the portico of the church of San Juan Bautista of Sunbilla there is a group of epigraphic tombstones. Through the study of the inscriptions, forty-seven house names have been collected and a general chronology has been proposed.
Keywords: house names; Navarre; Sunbilla; tombstones; public writing
Mañeruibarko hiztegia, 2022
Aitor Arana, Koldo Colomo (2022). Mañeruibarko euskarazko 1001 hitz.
Kotarro aldizkaria , 2022
Izengoitia baliabide linguistiko unibertsala da eta, historian zehar, pertsonak deitzeko eta bere... more Izengoitia baliabide linguistiko unibertsala da eta, historian zehar, pertsonak deitzeko eta bereizteko erabili da. Erranahi aldakorra eta gurasoengandik seme-alababena pasatzeko joera du. Halaber, baliabide estetikoa eta sormenaren fruitua da, pertsonaren gaineko diskurtso sintetikoa edo karikatura linguistikoa egiten baitu. Egun, modu egokian erabilita, baliabide oparoa eta erakargarria izan daiteke euskararen erregistro informalak lantzeko, umorea erabiltzeaz gain, euskal senaren iturritik edateko aukera eskaintzen baitio hiztunari. Artikulu honetan Estelleriko Oteitzako 37 izengoiti historiko eskaintzen dira.
Auritz eta Orreagako hiztegia, 2022
Nafarroako euskalkiak Auritz eta Orreagako aldaera Lingua Navarrorum bilduma Aitor Arana Koldo C... more Nafarroako euskalkiak
Auritz eta Orreagako aldaera
Lingua Navarrorum bilduma
Aitor Arana
Koldo Colomo
Joxepe Irigarai
Kobie. Antropología cultural., 2019
En este artículo se catalogan 15 estelas funerarias de época medieval y moderna, la mayoría de pr... more En este artículo se catalogan 15 estelas funerarias de época medieval y moderna, la mayoría de procedencia desconocida, y que se custodian en el fondo de la Diputación Foral de Gipuzkoa Gordailua.
Palabras clave: Estela; Discoidal; Arte funerario; Medieval; Gordailua.
Artikulu honetan 15 hilarri katalogatzen dira. Pieza guztiak Gipuzkoako Foru Aldundiko Gordailua fondoan daude eta Erdi Arokoak eta Aro modernokoak dira, haietako anitz jatorri ezezagunekoak dira.
Hitz gakoak: Hilarria; Diskoduna; Hil artea; Erdi Aroa; Gordailua.
In this article, 15 stelae from medieval and modern times are cataloged, most of them of unknown origin, they are held in the Gordailua collection of the provincial of Gipuzkoa.
Keywords: Stelae; Discoidal; Funerary art; Medieval; Gordailua.
Ollarango hiztegia, 2021
Ollarango euskara hiztegia. Ollarango udaletxean salgai dago.
Cuadernos de Etnología y Etnografía, 2021
Los oiconimos aparecen esculpidos en las fachadas de las casas y en las lápidas desde el siglo XV... more Los oiconimos aparecen esculpidos en las fachadas de las casas y en las lápidas desde el siglo XVI hasta la actualidad. En este trabajo se recogen 386 oicónimos del área oriental de Euskal Herria. Además, se hace un repaso al estado de los estudios sobre oiconimia de la parte oriental, se describen las carcaterísticas más destacables de estas escrituras expuestas, su cronología, distribución geográfica y funciones.
The names of the houses appear carved on the facades of the houses and on the tombstones from the 16th century to the present day. In this work, 386 oiconyms are collected from the eastern area of the Basque Country. In addition, a review is made of the state of studies on ochonymy in the eastern part, the most outstanding characteristics of these exposed writings, their chronology, geographical distribution and functions are described.
Centre d' estudis del Maestrat, 2020
En l'article s'estudien 40 peces commemoratives funeràries pertanyents a la meitat nord de la pro... more En l'article s'estudien 40 peces commemoratives funeràries pertanyents a la meitat nord de la província de Castelló. La cronologia de les peces catalogades es troba entre el segle XVIII i el XX, i la seva funció principal és la d'indicar el lloc on un individu, o diversos, han perdut la vida de forma accidental o violenta. L'estudi material i tècnic de les peces es complementa amb altres aspectes de caràcter social, antropològic i històric.
Resumen
En el artículo se estudian 40 piezas conmemorativas funerarias pertenecientes a la mitad norte de la provincia de Castellón. La cronología de las piezas catalogadas se encuentra entre los siglos XVIII y XX, y su función principal es la de señalar el lugar donde un individuo, o varios, murieron de forma accidental o violenta. El estudio material y técnico de las piezas se complementa con otros aspectos de carácter social, antropológico e histórico.
Abstract
A In the article, 40 funeral memorial pieces belonging to the northern half of the province of Castellón are studied. The chronology of cataloged pieces is between the eighteenth and twentieth centuries, and its main function is to indicate the place where an individual, or several, have died accidentally or violently. The material and technical study of the pieces is complemented by other aspects of a social, anthropological and historical character.
Claves: creu, cruz, cross, estela, conmemorativa, Els Ports, Maestrat, funerario, mort.
Actas HilarriCon, 2020
Ikerlan honetan Aezkoa (Nafarroa) ibarreko etxeetako 131 atalburu datatu aztertzen dira, XVI. men... more Ikerlan honetan Aezkoa (Nafarroa) ibarreko etxeetako 131 atalburu datatu aztertzen dira, XVI. mendetik XIX. mendera arte, ezaugarri materialak eta dekoratiboak zeintzuk diren eta nola aldatzen diren ezagutzeko. Hala ere, lana ez da horretara bakarrik mugatzen. Arlo honetan Euskal Herrian egindako ikerketen berri emateaz gain, datazioari eta idazkunei esker atalburuetan eragina izan duten gertaera historikoak, sozialak, ekonomikoak eta, oro har, aetzen kosmobisioa hobeki ulertzea xede du lan honek.
En este estudio se analizan 131 dinteles, dovelas y cartelas de las casas del valle de Aezkoa (Navarra) desde un punto de vista diacrónico, desde el siglo XVI al siglo XIX, reparando, en los cambios materiales, epigráficos y decorativos. Se analiza el impacto histórico, social, artístico y económico que reciben estas sencillas obras de cantería, ofreciendo, así, un acercamiento a la cosmovisión de los habitantes del valle durante la edad moderna y parte de la contemporánea.
In this study, 131 lintels, voussoirs and cartels of the houses in the valley of Aezkoa (Navarra) are analyzed from a diachronic point of view, from the sixteenth century to the nineteenth century, repairing, in the material, epigraphic and decorative changes. The historical, social, artistic and economic impact of these simple works of stonework is analyzed, thus offering an approach to the cosmovision of the inhabitants of the valley during the modern age and part of the contemporary one.
Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra, 2019
La relación del crismón con el arte funerario tiene una dilatada trayectoria en el tiempo. En est... more La relación del crismón con el arte funerario tiene una dilatada trayectoria en el tiempo.
En este artículo se catalogan y estudian nueve estelas discoidales de cronología medieval que presentan la imagen del crismón en su iconografía y se ofrece información sobre
sus características materiales, geográficas, cronológicas e ideológicas.
Colomo (SP) Garesen, Izarbeibarko eta Mañeruibarko euskararen eta euskal komunitatearen historiar... more Colomo (SP) Garesen, Izarbeibarko eta Mañeruibarko euskararen eta euskal komunitatearen historiari buruzko hainbat ohar bisita gidatua egiteko Tokia Diskurtsoa Iturria Kartela Kokotxo etxea Herri baten izena Euskararen adiskideak (1925)/ Nafarroako oroigarrien batzordea/Foru diputazioa 1923 saio akta: bi xafla (55 pts) + bideen zuzendaritza (jartzeko gastuak)
Izengoitiak Mañeru ibarrean
Lingua Navarrorum bilduma. Hego-nafarrera, 2024
Murillo el Fruto, Zarrakaztelu, Santakara eta Melidako euskara hiztegia
Arakilgo hiztegia, Lingua Navarrorum bilduma, 2024
Lingua Navarrorum bildumaren bertze hiztegi bat. Oraingoan Arakilgo hiztegia da, Sakanako Mankomu... more Lingua Navarrorum bildumaren bertze hiztegi bat. Oraingoan Arakilgo hiztegia da, Sakanako Mankomunitateak, Arakilgo udalak eta Irurtzungo udalak argitaratua. Arakilen ondoko herriak daude: Aizkorbe, Egiarreta, Ekai, Errotz, Etxarren, Etxeberri, Hiriberri, Ihabar, Itsasperri, Izurdiaga, Satrustegi, Urritzola eta Zuhatzu.
Arakilgo aldaeraren jatorrizko azken hiztunak XX. mendearen amaieran hil ziren. Pedro de Yrizarrek diosku 1970-72 urteetan hogei bat euskal hiztun izango zirela. Egun, ordea, 2018ko Nafarroako datu soziolinguistikoen arabera, Sakana eskualdeko biztanleen % 42 euskaldunak dira eta % 14,2 euskaldun hartzaileak.
Aldaera , hiztegiz nafarra eta aski estandarra da, alegia, euskara batuaren oso antzekoa. Hala ere, hiztegian ekialde, erdialde eta mendebaldeko haizeak erraz nahasten dira. Hitzak biltzeko iturri nagusien artean Koldo Artola, Azkue edo Bautista Etxarren daude, bertzeak bertze. Denera 3265 hitz edo sarrera biltzen ditu Arakilgo hiztegiak.
Odieta-Olaibarko hiztegia, 2023
Egileak: Aitor Arana, Koldo Colomo. Nafarroako Odieta eta Olaibarko euskara tradizionaletik bi mi... more Egileak: Aitor Arana, Koldo Colomo. Nafarroako Odieta eta Olaibarko euskara tradizionaletik bi mila hitz baino gehiago jaso ditugu hiztegian. Lingua Navarrorum bilduma.
Estellerriko euskara hiztegia, 2023
Aitor Arana Koldo Colomo Alfredo Dufur Estellerriko euskararen hiztegiak gaur egungo ikasleei na... more Aitor Arana
Koldo Colomo
Alfredo Dufur
Estellerriko euskararen hiztegiak gaur egungo ikasleei nahiz irakurleei eskura jartzen dizkie gure eskualdean gorde diren bertako euskararen lekukotasunak.
Bi norabidetako hiztegia da, euskalkitik euskara batura doana eta euskara batutik euskalkira, erabiltzaileak behar duen kontsulta eroso egin ahal izan dezan.
Honela, beraz, Estellerriko euskaltzaleok aspaldi
beteta ikusi nahi genuen helburua gauzaturik ikusten
dugu orain
Este diccionario ha sido publicado por los ayuntamientos navarros de Odieta y Olaibar, y ha conta... more Este diccionario ha sido publicado por los ayuntamientos navarros de Odieta y Olaibar, y ha contado con el apoyo económico de Euskarabidea (Gobierno de Navarra/Nafarroako Gobernua). Su objetivo, además de sensibilizar hacia el patrimonio oral de los dos valles, es la recopilación de palabras en euskera tradicionales para el conocimiento y uso de los vascohablantes actuales.
Los autores Aitor Arana y Koldo Colomo han recopilado más de 1500 palabras recogidas en 176 páginas que provienen de trabajos diversos entre los que destacan, entre otros, los realizados por Koldo Artola e Iñaki Camino con los últimos hablantes tradicionales de euskera. Además, la introducción contiene una breve historia del euskera y de la comunidad vascohablante de los valles de Odieta y Olaibar, y un apartado sobre las características lingüísticas más notables del habla navarro-central.
Lingua Navarrorum, 2022
XX. mendean Nafarroan galdu ziren hiru euskalkiak ditu langai Lingua navarrorum bildumak: erronka... more XX. mendean Nafarroan galdu ziren hiru euskalkiak ditu
langai Lingua navarrorum bildumak: erronkariera, hegoaldeko
goi-nafarrera eta zaraitzuera.
Honela, irakurleak bere eskuetan izan dezake hizkera
hauetan idatzita geratu zaigun materiala hiztegi, irakurgai eta
ikasliburutan aurkeztuta
Lingua Navarrorum bilduma, 2022
XX. mendean Nafarroan galdu ziren hiru euskalkiak ditu langai Lingua navarrorum bildumak: erronka... more XX. mendean Nafarroan galdu ziren hiru euskalkiak ditu
langai Lingua navarrorum bildumak: erronkariera, hegoaldeko
goi-nafarrera eta zaraitzuera.
Honela, irakurleak bere eskuetan izan dezake hizkera
hauetan idatzita geratu zaigun materiala hiztegi, irakurgai eta
ikasliburutan aurkeztuta.
MONOGRAFÍAS TUROLENSES, 17, 2021
La estela discoidal es un patrimonio funerario poco conocido y estudiado en Aragón. Sin embargo, ... more La estela discoidal es un patrimonio funerario poco conocido y estudiado en Aragón. Sin embargo, su relación con ese mundo y con la época medieval le otorga un halo de misterio que le hace atractiva a nivel popular. En su mayoría se trata de piezas medievales que remiten a las creencias, a los ritos funerarios, al linaje y a la organización territorial y social de los primeros repobladores cristianos. Además, su continuidad en el tiempo, que traspasa el periodo medieval, muestra los cambios sociales y religiosos sobre la concepción de la muerte.
Esta investigación está dirigida tanto al lector interesado como al profesional. En ella se recogen 107 piezas discoidales de la provincia de Teruel, con las que se ha realizado un estudio material, decorativo, funcional, distributivo y cronológico. Además, el trabajo aporta una bibliografía actualizada sobre los estudios de las estelas medievales decoradas y, más en concreto, sobre los referidos a la provincia de Teruel. Finalmente, con el objeto de desmitificar algunas creencias, se analizan los factores y agentes de la difusión discoidal en el territorio turolense y se ofrece una aportación crítica a los discursos actuales en torno a ella.
Ondasun onomastikoa diren izengoitiak egungo hizkuntza baliabideak eta sormen iturria bihurtu dir... more Ondasun onomastikoa diren izengoitiak egungo hizkuntza baliabideak eta sormen iturria bihurtu dira liburu honetan, lagunarteko hizkera adierazkorragoa izateko.
Nafar Laiariak, 2019
La laya Arcaismo o eficiencia Gesto de trabajo La mujer en los trabajos de layado Un mundo si... more La laya
Arcaismo o eficiencia
Gesto de trabajo
La mujer en los trabajos de layado
Un mundo simbólico
Las carreras de layas