Azzaya Badam | The National University of Mongolia (original) (raw)

Papers by Azzaya Badam

Moğolistan coğrafyasında XIX. yüzyılın son çeyreğinde başlayan runik harfli yazıt keşifleri günüm... more Moğolistan coğrafyasında XIX. yüzyılın son çeyreğinde başlayan
runik harfli yazıt keşifleri günümüze kadar kesintisiz devam etmektedir. Bu da Moğolistan’da hâlâ keşfedilmemiş birçok yazıt olduğunu
kanıtlamaktadır. Yeni keşfedilen runik yazıtların tanıtılması dilbilimciler, halk bilimciler ve tarihçiler vb. bütün Türkologlar için son derece
önemlidir. Yeni keşfedilen yazıtların tek bir kelimesi, tek bir karakteri
dahi runik yazı ile işaretlenmiş eski Türk dilinin söz varlığı için yeni
şeyler söylemeyi mümkün kılabilmektedir. Ayrıca keşfedilen bu yazıtlar eski Türk dili araştırmalarının yanında, tarihî ve kültürel araştırmalar için de değerli katkılar sağlamaktadır. 2022 yılı itibarıyla, Moğolistan’da toplam 101 farklı alanda 182 runik yazıt keşfedilmiştir. 2018
yılında, 2010-2017 yıllarında keşfedilen 21 adet runik yazıtın genel bir
tanıtımı ile 13 adet küçük yazıtın (kaya yazıtı) ayrıntılı bilgileri tarafımızca araştırmacıların istifadesine sunulmuştu. Bu çalışmada 2018-
2021 yılları arasında Moğolistan’da keşfedilen 15 yeni yazıtın tanıtımı
yapılacak; bu yazıtlarla ilgili çalışmalarla yazıtların mevcut durumları
hakkında bilgiler verilecektir. 2022 yılında 4 civarında runik yazıtın
keşfedildiğine dair ön bilgiler elde edilmiştir. Ancak bunlardan Dukhyn
Buuts II ve İlteriş Kutlug Kağan yazıtı haricinde, bu yazıtlarla ilgili ilk
araştırma ve anlamlandırmalar henüz yayımlanmamıştır. Ayrıca 2022
yılının sonuna kadar yeni yazıtların keşfedilmesi ve tescil edilmesi
mümkün olduğundan bu çalışmaya 2022 yılı keşifleri dâhil edilmemiştir. Moğolistan coğrafyasında 2018 yılında beş, 2020 yılında dört, 2019
ve 2021 yıllarında ise üçer adet yazıt keşfedilmiştir. Bu yazıtların tümü kaya yazıtları kategorisine dâhildir. Yazıtlarla ilgili bilgileri paylaşmak
ve yukarıda belirtilen yazıtlar için bir söz varlığı listesi oluşturmak bu
çalışmanın iki ana hedefidir.

Pegem Journal of Education and Instruction

One of the bilingual communities surviving today in Mongolia, which is the cultural heritage site... more One of the bilingual communities surviving today in Mongolia, which is the cultural heritage site of the ancient communities that left their mark on the history of Central Asia, are the Tuvan and the Dukha, which is considered a branch of them.In this study, it is aimed to reflect the language teaching practices carried out for the young generation of Tuvan and Dukha origin living in the Northwest Mongolia region and to reveal the views of the Dukha,the reindeer herder living in the triangular tent, on the Dukha language, which is the heritage language shown in the endangered languages category, and the supportive education practices carried out. The study was designed as two-stage qualitative research methods, such as field research and case study. First of all,the living areas of Tuvans and Dukhas in the Western and Northern regions of Mongolia were visited, and data were collected from available sources. In the second stage, interviews were conducted with the Dukha children studying in the town school through a semi-structured interview form. Obtained interview data were analyzed by content analysis. In the study, it was observed that Dukha children acquired L1 language in the family environment and also learned L2 language,but mostly they communicated in the dominant L2 language and therefore language change and endangered language situation progressed day by day. The country's local languages support policy and the positive impact of the heritage language supportive trainings made from time to time by various international institutions for families and children were mentioned.

Ази судлал

The great significance of ancient inscription is that it becomes evidence of that historical peri... more The great significance of ancient inscription is that it becomes evidence of that historical period. Approximately 170 runic inscriptions, date back to Old Turkic, Uighur period, had been registered in the territory of Mongolia so far. Govi-Altai runic inscriptions are located along the central road headed from Beshbalik to west southern until silk road in the period of Ancient Turkic, Uighur and they play important role in the studies of philology and history since they have many state and military ranking words and personal names. In this article, reading-lexical features and relevant Tamgas of 18 inscriptions discovered in Govi-Altai province have been studied. As of today, a total of 18 Runic inscriptions were discovered in 7 places from this province. The Biger’s 4 inscriptions had been discovered in 1969 for the first time by team “Inscription studies” of the Mongol-Soviet’s history and culture’s joint expedition, whereas our team discovered Davirt II inscription in 2020, and ...

Journal of International Scientific Researches, 2019

International Journal Of Turkish Literature Culture Education, 2015

744-840 yılları arasında bugünkü Moğolistan coğrafyasında yaşadıkları bilinen Uygurlara ait kültü... more 744-840 yılları arasında bugünkü Moğolistan coğrafyasında yaşadıkları bilinen Uygurlara ait kültür ve uygarlık eserleri, Türk kültür tarihi açısından oldukça önemlidir. Erken dönemlerinde runik yazı sistemini kullanan Uygurlar, daha sonra Mani dininin de izlerini taşıyan ve Soğd yazısından uyarlanan Uygur yazısını geliştirmiş ve resmî yazı olarak kullanmışlardır. Bu çalışmada, runik yazı sisteminden Uygur yazısına geçiş süreci ile birlikte Uygurların kendi inanç ve kültürleri ekseninde çeşitli dönemlerde Köktürkçe, Soğdca, Çince'nin yanında Uygurca yazmış oldukları ve günümüzde de Moğolistan coğrafyasında yer alan yazıtlar ve bunlarla ilgili yapılmış çalışmalar dikkatlere sunulmaktadır.

Tarihi birlikteligi cok eskilere dayanan iki milletin gunumuzdeki varisleri olarak varligini surd... more Tarihi birlikteligi cok eskilere dayanan iki milletin gunumuzdeki varisleri olarak varligini surduren Turkiye ile Mogolistan arasinda 1969 yilinda diplomatik iliskiler kurulmaya baslanmis ve bununla birlikte iki ulkenin kulturel, ekonomik ve siyasal iliskiler sinirli bir bicimde surdurulmeye devam etmistir. Fakat 1990 yilinin baslarinda Mogolistan’da Demokratik Devrim gerceklesmesiyle Mogolistan ve Turkiye diplomatik iliskileri her alanda yeniden canlanmaya baslamistir. Bununla birlikte sosyal iliskilere bakildiginda Turk kulturunun de Turkiye Turkcesi destegiyle yayilmaya devam etmis oldugu gorulmektedir. Ancak buna karsin ozellikle dil iliskilerinde Turkce ile Mogolca arasinda dogrudan iletisim sekteye ugramis, ancak ikinci diller, ozellikle de Rusca uzerinden baglanti kurulmaya calisilmistir. Ozellikle diller arasi tercume faaliyetlerinde de Turkiye Turkcesiyle yazilmis eserlerin Ruscaya aktarilmis olan ornekleri ikinci bir tercume vasitasiyla Ruscadan Cagdas Mogolcaya cevrilebil...

This study provides a list of the runic inscriptions found in Mongolia, their places and the numb... more This study provides a list of the runic inscriptions found in Mongolia, their places and the number of verses. Besides, a useful bibliography is given for those who might work on the runic inscriptions.

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten

In this article, we introduce the Taikhar Chuluu texts written in the runic alphabet and found in... more In this article, we introduce the Taikhar Chuluu texts written in the runic alphabet and found in the Ikh Tamir region of the Arkhangai province in Taikhar Chuluu. An important characteristics that distinguishes Taikhar Chuluu inscriptions from the Gokturk and Uighur inscriptions in Central Asia is that they were written in ink. As some of the letters in the inscriptions were wiped out, some parts are unintelligible, yet some other parts contain much information.

Turkbilig Turkoloji Arastırmaları Dergisi, 2010

Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi , 2018

Many scholars have studied the Runic inscriptions found in the territory of Mongolia. In the rece... more Many scholars have studied the Runic inscriptions found in the territory of Mongolia. In the recent seven years, numerous monuments have been found, however, detailed and complete studies regarding registering dates, locations, sizes and the contents of the inscriptions have not been made yet. Today over 151 monuments from 77 different places have been discovered in the territory of Mongolia. This study provides a list of the runic inscriptions found in Mongolia, from 2010 to 2017. Besides, a useful bibliography is given for those who might work on the runic inscriptions.

Özet: Bu çalışmada Moğolistan'da bulunan Runik harfli yazıtların listesi, bulundukları yerler ve ... more Özet: Bu çalışmada Moğolistan'da bulunan Runik harfli yazıtların listesi, bulundukları yerler ve satır sayıları verilmiştir. Ayrıca, Runik harfli yazıtlar üzerine çalışacaklar için, bu yazıtlarla ilgili yapılmış yayınların bibliyografyası da eklenmiştir. Anahtar Kelimeler: Moğolistan, Runik, Yazıt, Yeni yazıtlar.

Books by Azzaya Badam

KÖKLER YAY ÇEKEN KAVİMLERİN ŞAFAĞI, 2021

Tün akıtdımız... *** Altay Ormanlarının yolu olmayan yerlerini aştık, İrtiş Irmağı'nın geçilemeye... more Tün akıtdımız... *** Altay Ormanlarının yolu olmayan yerlerini aştık, İrtiş Irmağı'nın geçilemeyecek yerlerini geçtik, Geceleri akın ettik... Bilge Tonyukuk 1300 yıl öncesinden böyle sesleniyor. Altın Dağ'ın zorlu yollarını aşmışlar; fakat zorluk nedir bilmemişler. Tengri, Umay, Kutsal Yer ve Su onların (Türk ordusunun) yanındaymış... Diyor ki; O halde niye kaçalım, düşman çok diye niye korkalım, azız diye niye yenilelim. Saldıralım! Çağdaş Türkologlar, yazıtlarda "Altun Yış" olarak anılan yerin "Altay Dağları" olduğu konusunda hemfikir. Öyle ki "Altay" sözcüğünün doğrudan doğruya, "Altun / Altın" sözcüğünü ifade ettiği de artık genel kabul görmüştür. Türk hanedanının doğduğu bu dağlar, Çin belgelerine göre şekli itibarıyla (Miğfer / Tu-küe) aynı zamanda onların isim (Türk) kaynağı olmuştu. Yazıtlar gibi, Çin kaynakları da Altaylar için "Jin Şan" yani kelimenin tam manasıyla "Altın Dağ" diyordu. O halde Altın Dağ'ın ormanlarından çıkan bu insanları, mitolojik bir ifadeyle "Altın Soylu Halklar" şeklinde tabir etmek yersiz olmayacaktır. Kökler: Yay Çeken Kavimlerin Şafağı adlı çalışmamız toplam 3 cilt ve 55 makaleden oluşuyor. "Dil ve Edebiyat" başlıklı ilk ciltte, Altay dil ailesi ve ailenin üyeleri ele alınıyor. Ayrıca komşu Ural dil ailesi ve Paleo-Sibirya dilleri etkileşimler üzerinden inceleniyor. "Arkeoloji ve Tarih" başlıklı ikinci ciltte, tarih öncesi kültürlerden Erken Orta Çağ'a uzanan kronolojik bir tablo sunuluyor. "Antropoloji ve Etnografya" konulu üçüncü ciltte ise Altay halklarının etnik kökenleri, gelenekleri, mitolojileri ve dünya görüşleri irdeleniyor.